Mwasambilizya Ana Ukuya Aicefye

UZYE UKUICEFYA I CANI?

Antu aicefye yakacindikwa. Yataya ni misuuli, nupya yene yasilonda ukuti auze yayalola kwati yacindama ukuyaluta. Nomba, umuntu umuicefye wene akaika sana mano kuli vino yauze yakucita nupya akalonda ukusambilila kuli aliyo.

Antu yamwi yakaelenganya ukuti umuntu muicefye ala wasisita, nomba vivyo asi vyacumi. Kulanda sile cisinka, kuicefya kukalenga antu ukuzumila ndi yaluvyanya nupya ku kayazwa ukumanya vino yalinzile ukucita na vino yatalinzile ukucita.

U MULANDU CI UNO UKUICEFYA KWACINDAMILA?

• Kuicefya kukalenga antu ukulemana. Ibuku limwi lyakuti The Narcissism Epidemic lyalanzile ukuti: “Antu aicefye cikayangukila sana ukupanga ivyuza.” Lyalanzile nu kuti antu yayo “cikayangukila ukulanzyanya na antu yauze umu nsi yonsi.”

• Ukuicefya kulalenga ukuti ivintu vikazipile umwana winu uku nkoleelo. Kusambilila ukuya umuicefye kulavwa umwana winu ndakai nu ku nkoleelo—wako, lino alaalonda ukwingila incito. Ya Leonard Sax yalemviile iyati: “Ndi cakuti umwance akalonda sile ukuti auno vintu vyazipila nupya asielenganya na pali vino atalinzile ukucita, cilamutalila sana lino alaalonda ukwingila incito. Nomba uwacance akulondesya ukuvwa kuli vino wino akulonda ukumwingizya ncito akulanda akaingila incito.”a

IVYA KUSAMBILIZYA UKUICEFYA

Mwakomelezya umwana winu ukukanasakamala sile vino akulonda.

CISINTE CA MULI BAIBO: “Umwi ndi akwelenganya ukuti umucindamisye kuluta auze, na lino asi vivyo ala wene akuitumpoka.”—Galatiya 6:3.

• Mutaswilizya kunena umwana winu pa vintu ivitanga vicitike. Mutaalanda amazwi wakwe “Vyonsi vino ukaelenganya vingacitika” na “Ungaya cili consi cino ukulonda” vingalenga ukuti auvwa ningo sana, nomba vintu vivyo ilingi visicitika umu umi wa muntu. Ana inu yalaya ni nsansa ndi cakuti yakwimika mauyo asuma alino nu kulalondesya ukuti yakaombeko imilimo imwi ino yangakwanisya.

• Mwayataizya pa visuma vino yakacita. Mulinzile sile ukutaizya ana inu pa milandu iya cumi ukuluta ukuyanena pali vino yacindama. Mutayapita mumbali.

• Mwayazwa ukumanya ivyakuomvya ningo intaneti. Pa intaneti apano antu yakailangizya vino yaya ningo alino ni vintu ivikulu vino yacita nupya cii cikalanga vino yataicefya.

• Mwakomelezya umwana winu kulalenga zuwa uweleelo. Ndi cakuti mwana winu waluvyanya vimwi, mwamwazwa ukumanya vino wataluvyanya nu kusambililako kuli vino wataluvyanya.

Mwamusambilizya kulataizya.

CISINTE CA MULI BAIBO: “Mulinzile mwataizya.” —Kolose 3:15.

• Kutaizya pa uumbo. Ana yalinzile ukusambilila ukulataizya pa uumbo onsi nu kumanya ukuti tukalondeka ivintu vivyo pakuti tutwalilile ukuya nu umi. Tukalonda umuza pakuti twafuuta, manzi yakumwa, ni vyakulya. Mungaomvya ivintu kwene vii, pa kwazwa ana inu ukulataizya Kaumba pali vyonsi vino waumba.

• Kutaizya antu. Mwaazwa umwana winu ukukanaya nu uzuwa pa mulandu na vino yamwi yamanya ukuomba nanti maka yano yakwata, lelo mwamulanga vino angasambililako ku yantu kwene yayo.

• Kutaizya. Mwasambizya ana inu ukutaizya nu mwenzo onsi, kuluta ukulalanda sile ati nataizya. Kuya nu mwenzo wa kutaizya kukalenga umuntu ukuya umuicefye.

Mwasambilizya ana inu ukuti cacindama sana ukwazwako yauze.

CISINTE CA MULI BAIBO: “Muicefye nu kulola auzo ukuya acindame kuluta mwemwe. Mutacita vingamuzipila mwenga sile lelo mwacita vingazipila na auzo kwene.”—Filipi 2:3, 4.

• Mwaazwa umwana winu ukuombako milimo ya pa ng’anda. Kukanapeelako umwana winu ivyakucita pa ng’anda cingalenga alola kwati umucindame sana cakuti atanga aombeko milimo iyo! Alinzile ukulaika imilimo ya pa ng’anda inkoleelo ukuluta ukucina. Mwamwazwa ukumanya ukuti ukuombako imilimo iyo kungalenga antu kulamutaizya alino nu kumucindika.

• Mwamukomelezya ukuti ukwazwa antu yauze kwazipa. Ukwazwako yauze kungalenga ukuti aye umukulu mu mano. Fwandi, mungakomelezya umwana winu ukulola yamwi angalondeka uwazwilizyo. Mwalanzyanya nawe vino angacita pa kuyazwa. Mwataizya nu kutungilila mwana winu lino akwazwako yauze.