ISAMBILILO 4
Vino Mungaazwa Ana Inu Ukwika Mano Ku Milimo Ino Yakweti
UZYE MUKWIKA MANO KU MILIMO MWAYA NU KUCITA VYANI?
Antu aakaika mano ku milimo ino yakweti yakatailwa sana. Ndi cakuti mwanena muntu aakaombesya kuomba mulimo umwi, mungataila ukuti amaomba nu kumala mu nsita.
Umwana angatandika kuomba imilimo lino acili sile umwance. Ibuku limwi (Parenting Without Borders) lyalanzile ukuti: “Lino umwana wakwata sile umwaka ni myezi itatu, akatandika kucita vino avyazi yamunena ukucita. Mu ncende izingi avyazi yakatandika kupeelako ana imilimo lino yafisya imyaka 5 nanti 7, pa nsita ii alino ana yakatandika kuomba tumilimo twa pa ng’anda.”
U MULANDU CI UNO UKWIKA MANO KU MILIMO KWACINDAMILA?
Alumendo yamwi na akazyana aakafuma pa ng’anda nu kutandika kuyikalila, yakafilwa ukukwanisya iyaswilila na pa ng’anda pa avyazi. Ca musango uu cikacitika pa mulandu wakuti alumendo na akazyana yasiyasambilizya ivyakuomvya ningo impiya, kusunga ing’anda nanti ukumanya sile vino yalinzile kuomba imilimo iingayazwa.
Fwandi ali mulandu uno cacindamila kusambilizya ana ivyakuomba imilimo ndakai pakuti lino yalakula ale yamanya mpiti. Ibuku limwi (How to Raise an Adult) lyalanda ukuti: “Mutalinzile sile kusunga ana kufikila lino yafisya imyaka 18 ngi muyazinga ukuti yakaikalila.
VINO MUNGASAMBILIZYA UMWANA UKWIKA MANO KU MILIMO
Mwapeela ana imilimo ya kuomba pa ng’anda.
CISINTE CA MULI BAIBO: “Ukuombesya kukawezezya umuzano pee.”—Mapinda 14:23.
Ana anono ilingi yakatemwa sana kuombela pamwi na avyazi. Mungasyukila insita kwene ii kuyapeela imilimo ya kuomba pa ng’anda.
Avyazi yamwi yasilonda kupeela ana milimo. Yakaelenganya pa milimo ino ana yakakwata iyakuombelapo ivya ku sukulu.
Lelo ana aelezya kuomba milimo ya pa ng’anda yakaomba ningo sana ku sukulu pa mulandu wakuti incito zya pa ng’anda zikayaazwa kutandika nu kumala incito zino iyapeelwa. Ibuku limwi (Parenting Without Borders) lyalanzile ukuti: “Ndi cakuti tusikupeela ana imilimo iyakutwazwa lino yacili ance, yakatandika ukwelenganya ukuti ukwazwa yauze kutacindama . . . Nupya yakatandika ukwenekela sile uwazwilizyo kufuma kuli yauze.”
Wakwe vino amazwi aaya umwi buku lii yakulangilila, kuomba incito zya pa ng’anda kukaazwa ana kwizaya ya kaomba kuluta sile ukuya ya kapokelela, nu kuya ya kapekape. Ndi cakuti ana yakuomba milimo ya pa ng’anda, yalauvwa ukuti yacindama mu lupwa nu kuti fwandi nayo kwene yakwata milimo ino yalinzile ukuomba.
Mwaazwa ana ukumanya ukuti mu kuluvyanya mukafuma iviipe.
CISINTE CA MULI BAIBO: “Uwauvwa kuli yano yakukupanda amano, pokelela amasunde yao, apakuti nawe kwene uku nkolelo ukakwate amano.”—Mapinda 19:20.
Ndi cakuti ana yaluvyanya, wakwe limwi umwana onona icintu ca ineco, yatalinzile kufisa. Ana yalinzile kuzumila ukuti iyaluvyanya pali vino iyacita, nupya cingazipa nu kuleenga uweleelo nanti sile kulondela umwineco cuze icakupyanikizyapo.
Ndi cakuti ana yamanya ukuti aliyo yalinzile kuombela pali vino iyaluvyanya, cilayazwa
kuya acisinka nu kuzumila vino iyaluvyanya
kukanapeela yauze imilandu
kukanakwata umwakusombekezya
kulenga uweleelo, ndi calondekwa ukucita vivyo