CIPANDE CA KUSAMBILILAMO 30
LWIMBO NA. 36 Twasunga Sana Umwenzo Witu
Masambililo Acindame Yano Tungasambilila Uku Yene Amu Izlaeli
“Yalalola upusano uwaya pakasi ka antu akacita vyaololoke na yakaifya, pakasi ka antu akatumikila Yawe na yayo asimutumikila.”—MALAKI 3:18.
VINO TUMASAMBILILAPO
Ukusambilila pa yene amu Izlaeli ukumatwazwa ukusambilila pali vino Yeova akalonda twacita pakuti twamuzanzya.
1-2. I vyani vino Baibo ikatunena pa yene yamwi atesile umu Izlaeli?
BAIBO yalumbula aonsi 40 atesilepo mu Izlaeli.a Nupya yalondolola ukwaula ukupita mu mbali ivintu vino yamwi yacisile. Wakwe, nanti sile aene asuma nayo kwene yacisile iviipe. Elenganyini pa Mwene musuma Devedi. Yeova walanzile pali Devedi ukuti: ‘Muomvi wane Devedi, walondelanga masunde yane nu kumbombela nu mwenzo onsi nupya uwacitanga sile vino natemwa.’ (1 Yamw. 14:8) Lelo, wikwene u wacisile ucende na mukamwineco nu kulenga ukuti iya akomwe umu ulwi.—2 Sam. 11:4, 14, 15.
2 Nupya Baibo ikalanda pa yene aingi atali na ucisinka lelo acisile vintu vimwi ivisuma. Elenganyini pali Leoboamu. Yeova wamulondolola ukuti wali umwene uwacisile “iviipe” mu manso yakwe. (2 Mila. 12:14) Lelo Leoboamu wacisile ivisuma wakwe, uvwilile Yeova lino wamunenyile ukuti atalinzile ukulwisya imitundu 10 iya ina Izlaeli nu kusoolola imitundu yuze. Wakuuzile imisumba ni misumba iingi pakuti acingilile antu yakwe Leza uku yalwani yao.—1 Yamw. 12:21-24; 2 Mila. 11:5-12.
3. Iuzyo ci ilicindame, nupya i vyani vino tumasambilila umu cipande cii?
3 Iuzyo ilicindame ilyakuti, ndi cakuti aene ya mu Izlaeli yacisile ivisuma ni viipe, i vyani ivyalenzile Yeova ayalola ukuti aene acisinka kuli aliwe? Ukwasuka iuzyo lii, kumatwazwa ukumanya vino Yeova akalonda twacita pakuti twamuzanzya. Tumasambilila pa vintu vitatu vino Yeova wisileko sana mano ku yene amu Izlaeli: kuli kuti, ndi cakuti watemilwe Yeova nu mwenzo onsi, ndi cakuti walapiile nu kuta ukucita iviipe, nupya ndi cakuti watwalilile ukupepa Yeova ukulingana na vino akalonda.
YATEMILWE YEOVA NU MWENZO ONSI
4. Upusano ci uwali pa aene aali na ucisinka na atali na ucisinka?
4 A yene azanzyizye Yeova yamupepanga nu mwenzob onsi. Umwene musuma Yeosyafati “waombelanga Yeova nu mwenzo onsi.” (2 Mila. 22:9) Baibo ikalanda pali Yosiya ukuti: “Kutaali umwene ali wensi pali ya mwene aamukoleelile uwaombelanga Yeova nu mwenzo wakwe onsi.” (2 Yamw. 23:25) Nga pa mwene Solomoni uwizile atandika ukucita ivipe pacisila? “Ataombelanga Yeova Leza wakwe nu mwenzo onsi.” (1 Yamw. 11:4) Nupya pa mwene Abiya ataali na ucisinka, Baibo yalanda ukuti: “Ataombelanga Yeova Leza wakwe nu mwenzo onsi.”—1 Yamw. 15:3.
5. Londololini muno calola ukuombela Yeova nu mwenzo onsi.
5 Uzye lyene calola mwi ukuombela Yeova nu mwenzo onsi? Umuntu uwatemwa Yeova nu mwenzo onsi asipepa Yeova pa mulandu sile uwakuti avino alinzile ukucita. Lelo, akaombela Yeova pa mulandu wakuti wamutemwa nupya waipelesya. Nupya akatwalilila ukutemwa sana Yeova nu kumucindika uumi wakwe onsi.
6. Tungacita uli pakuti tutwalilile ukutemwa Yeova nu mwenzo witu onsi? (Mapi. 4:23; Mate. 5:29, 30)
6 Tungakolanya uli aene atemilwe Yeova nu kutwalilila ukuombela Yeova nu mwenzo onsi? Nga tukutaluka ku vyuza iviipe. Ivyakuizanzya iviipe vingalenga tufilwe ukutemwa Yeova nu mwenzo onsi. Ivyuza iviipe ivingalenga twaelenganya ukuti ukukwata ivyuma ali cintu cicindamishe mu umi witu. Ndicakuti twiluka ukuti kuli i vikulenga tute ukutemwa Yeova nu mwenzo onsi tulinzile ukuombelapo zuwa zuwa.—Belengini Mapinda 4:23; Mateo 5:29, 30
7. U mulandu ci uno cacindamila ukutaluka kuli vino vingonona ucuza witu na Yeova?
7 Tutalinzile ukuya ni mwenzo iili. Ndi cakuti tutacenjile tungatandika ukwelenganya ukuti pa mulandu wakuti twapamviwa umu mulimo wakwe Leza, tutanga tutunkwe ukucita iviipe. Katulangilile, tuti panzi pali sana cimuza nupya pali nu lukungu. Lyene pa cisila ca kupyela umu ng’anda umuyula mawindo. Uzye mukwelenganya ukuti i vyani vingacitika? Lukungu lungazula umu ng’anda. I cisinka ci cino tukulandapo? Tutalinzile sile ukupelela pa kuisambilizya ivingatwazwa ukukomya ucuza witu na Yeova. Viivi kwene vino tutanga tuleke ulukungu ukwingila umu ng’anda, ali vino tutalinzile ukuleka icili consi ukutononela ucuza uno twakwata na Yeova.—Efes. 2:2.
YALAPIILE UKU MEMBU ZYAO
8-9. Uzye Umwene Devedi nu Mwene Hezekiya yacisile uli pa cisila cakuti Yeova wayasunda? (Lolini cikope pa nkupo.)
8 Wakwe vino itulola muli palaglafu wakutandikilapo Umwene Devedi wacisile imembu izipisye. Lyene lino kasesema Natani wamunenyile pa membu zino wacisile, Devedi walapiile. (2 Sam. 12:13) Mazwi yano Devedi walemvile aakazanwa mu Masamu cipande 51, yakatulangilila ukuti uvwile uyi pali vino wacisile. Devedi atuvwile uyi pali vino wacisile pakuti sile abepe Natani ukuti watalapila nanti pakuti atafululwa.—Masa. 51:3, 4, 17, utumazwi twa papela.
9 Umwene Hezekiya nawe wayembukile Yeova. Baibo ikati: “Wizile aya ni cilumba, nu kuiletelela aletelela na antu ya mu mpanga ya Yuda nu mu Yelusalemu.” (2 Mila. 32:25) U mulandu ci uno Hezekiya wizile ayela ni cilumba? Limwi apa mulandu ni vyuma vino wakweti, vino wacimvizye Aina Asilya, nanti vino wapoziwe umu cizungusyo. Limwi icilumba icalenzile ukuti alangizye Aina Babiloni ivyuma vino wakweti, nupya kasesema Ezaya wamunenyile ukuti Yeova wasosile pali vino wacisile. (2 Yamw. 20:12-18) Wakwe Devedi, Hezekiya nawe kwene waicefizye nu kulapila. (2 Mila. 32:26) Lino papisile insita, Yeova watandike ukumulola ukuti wali umwene uwa cisinka nupya ‘uwacitanga ivisuma.’—2 Yamw. 18:3.
Umwene Devedi nu Mwene Hezekiya yaicefizye nu kulapila pa cisila cakuti yayalungika pali vino yacisile (Lolini mapalaglafu 8-9)
10. Uzye Umwene Amaziya wacisile uli lino yamulungike?
10 Ukupusanako na vino Umwene Devedi na Hezekiya yacisile, Umwene Amaziya uwa ku Yuda wacitanga ivisuma “lelo, atacitanga vivyo nu mwenzo onsi.” (2 Mila. 25:2) I vyani vino wacisile? Pa cisila cakuti Yeova wamwazwa ukucimvya Aina Edomu, Amaziya watandike ukupepa ya leza yao.c Lino Yeova wamunenyile pali vino wacisile ukuomvya kasesema, Umwene Amaziya wakanyile ukuvwa nupya wazinzile kasesema wakwe Yeova.—2 Mila. 25:14-16.
11. Ukulingana na 2 Kolinto 7:9, 11, i vyani vino tulinzile ukucita pakuti Yeova atwelele? (Loliniko ni vikope.)
11 I vyani vino tukusambililako uku ene yaa? Tulinzile ukulapila nu kwezya na maka ukukanaswilizyapo imembu zino twacisile. Nga ndi cakuti ya eluda yatwazwa na pa vintu vino tukulola ukuti vitacindime sana? Tutalinzile ukuyuvwa ukuti Yeova watatupata nanti ya eluda yatatutemilwe. Nanti sile aene amu Izlaeli acitanga ivisuma yalondekwanga ukwazwiwa nu kusundwa ndi cakuti yaluvyanya. (Aeb. 12:6) Ndi cakuti yatulungika, tulinzile (1) ukuvwila, (2) ukusenuka, na (3) ukutwalilila ukuombela Yeova nu mwenzo witu onsi. Nga twalapila uku membu zitu, Yeova alatwelela.—Belengini 2 Kolinto 7:9, 11.
Ndi cakuti yatulungika tulinzile (1) ukuvwila, (2) ukusenuka muno cikulondekwa, na (3) ukutandika ukuombela Yeova nu mwenzo witu onsi (Lolini palaglafu 11)f
YAPEPANGA YEOVA UKULINGANA NA VINO AKALONDA
12. I cani calenzile aene acisinka yapusaneko na ene atali na ucisinka?
12 Aene yano Yeova walolanga ukuti yali na ucisinka, yamupepanga ukulingana na vino akalonda. Nupya yakomelezyanga na antu yakwe Yeova ukucita vivyo kwene. Wakwe vino itulola, nayo kwene yaluvyanyanga. Lelo yapepanga Yeova wenga sile nu kuombesya ukonona ivilubi vyonsi umu musumba.d
13. U mulandu ci uno Yeova walolelanga Umwene Ahabu ukuti atali na ucisinka?
13 U mulandu ci uno Yeova walolelanga aene yamwi ukuti yatali acisinka? Asi kuti vyonsi vino yacitanga vyali iviipe. Nu mwene umwipe Ahabu yalanzizye ukuti waicefizye nupya uvwile uyi pali vino wakomile Naboti. (1 Yamw. 21:27-29) Nawe kwene wakuuzile ni misumba nu kucimvizya Aina Izlaeli alwani. (1 Yamw. 20:21, 29; 22:39) Lelo Ahabu wacisile iviipe nupya umuci wakwe walenzile ukuti apepa ya leza ya ufi. Nupya atatazile alapile.—1 Yamw. 21:25, 26.
14. (a) U mulandu ci uno Yeova walolelanga Umwene Leoboamu ukuti atali na ucisinka? (b) I vyani ivyalenzile aene aingi yataya na ucisinka?
14 Lekini tulande pa mwene na muze atali na ucisinka—Leoboamu. Wakwe vino itulandapo mpiti, Leoboamu wacisile ivintu ivingi ivisuma lino watekanga. Lelo lino uwene wakwe wizile iuya ukome,watandike ukupepa tu leza twa ufi nu kuta kuvwila isunde lyakwe Yeova. (2 Mila. 12:1) Na lino papisile insita, watandike ukupepa Yeova pa nsita nupya pa nsita atandika ukupepa ya leza yauze. (1 Yamw. 14:21-24) Leoboamu na Ahabu asi aali aene sile aizile iyata ukupepa Yeova ukulingana na vino akalonda. Aene aingi aatali na ucisinka yapepanga ya leza ya ufi nupya yakomelezyanga na antu yauze ukucita vivyo kwene. Fwandi ica cumi ukuti, ukupepa Yeova ukulingana na vino akalonda ali cikalamba icalangililanga ndi cakuti umwene wacitanga ivisuma nanti iviipe.
15. U mulandu ukupepela Yeova ukulingana na vino akalonda kwacindamila?
15 U mulandu ci uno ukupepa kwacindimiile kuli Yeova? Umulandu onga uwakuti, wali umulimo wa ene ukutungulula antu yakwe Leza ku kupepa Yeova wakwe vino akalonda. Nupya ndi cakuti antu yakupepa ya leza ya ufi, yakacita ivintu na vyuze ivipisye alino nu kucitila yauze iviipe. (Ose. 4:1, 2) Kulunda pa vii, aene alino na Aina Izlaeli yali uluko ulwaipeezile kuli Yeova. Baibo yakolanya ukupepa ya leza yauze uku kucita ucende. (Yele. 3:8, 9) Wakwe viivi kwene vino umuntu uwacita ucende akayembukila uwakwe, ali vino nu muomvi wakwe Leza ndi watandika ukupepa ya leza ya ufi akayembukila Yeova nupya Yeova akauvwa uyi sana.e—Malan. 4:23, 24.
16. I cani icikapusanya umulungami nu mwipe umu manso yakwe Yeova?
16 I vyani vino tukusambililako? Tulinzile ukuombesya ukutaluka uku vintu vyonsi ivikauvwana ni mipepele ya ufi. Nupya tulinzile ukulapepa Yeova ukulingana na vino akalonda nu kuya apamviwe umu mulimo wakwe. Kasesema Malaki walanzile upusano uwaya pa muntu umusuma nu mwipe mu manso yakwe Yeova. Watiile: ‘Antu yane yalalola upusano uwaya pakasi ka antu akacita vyaololoke na yakaifya, pakasi ka antu aakaombela Yawe [Yeova] na yayo aasimuombela.’ (Malaki 3:18) Fwandi, tutalinzile ukuzumilizya icintu icili consi, wakwe ukukanamalilika kwitu na vino tukaluvyanya ukutulenga tute ukuombela Leza. Ukuta ukuombela Yeova nako kwene uluyembu ulwipisye.
17. U mulandu ci uno tulinzile ukuyela acenjele lino tukusoolola uwakutwalana nawe, ndi cakuti tukulonda ukutwalilila ukulaombela Yeova?
17 Ndi cakuti mwemwe yasimbe nupya mukwelenganya pa kutwala nanti ukutwalwa, uzye mungelenganyapo pali vino mazwi yakwe Malaki akalanda pa kuombela Yeova yangamwazwa lino mukusoolola uwakutwalana nawe? Nanti cakuti umuntu wiyo waya ni miyele isuma, nomba asiombela Yeova, uzye tungati umuntu wiyo umulungame umu manso yakwe Yeova? (2 Kol. 6:14) Ndi cakuti mwatwalana nu muntu wiyo, uzye alamwazwa ukutwalilila ukuya uwa cisinka kuli Yeova? Tale elenganyini pali vii: Ya mama apepanga ya leza ya ufi yano Solomoni watwazile yafwile yali ni miyele isuma. Lelo yatapepanga Yeova, nupya panono panono yalenzile Solomoni atandike ukupepa ya leza ya ufi.—1 Yamw. 11:1, 4.
18. I vyani vino avyazi yalinzile ukusambilizya ana yao?
18 Mwe yavyazi, mwaomvya malyasi akalanda pa ene alembwa muli Baibo pakuti mwaazwa ana inu ukulalondesya ukuombela Yeova. Mwayazwa ukumanya ukuti aene yano Yeova walolanga ukuti yali acumi ayayo apepanga Leza ukulingana na vino akalonda nupya aakomelezyanga antu yauze ukucita vivyo kwene. Mwasambilizya ana inu ukupitila muli vino mukalanda nu kucita ukuti icingayazwa sana ukupalama kuli Yeova, ukusambilila Baibo, kuzanwa lyonsi, alino nu kulaomba umulimo wa kulasimikila. (Mate. 6:33) Ndi cakuti musikucita vivyo, ana yangalola ukuti ukuya Inte yakwe Yeova icili cimwi sile nu kuya umu lupwa lwakwe ya kapepa, lelo yalinzile ukuya ivyuza vyakwe Yeova. Ni vingacita ivya kuti yangata ukuyuvwa ukuti ukuombela Yeova kwacindama nanti limwi yangata sile nu kumuombela.
19. I vyani vino antu ata ukuombela Yeova yangataila? (Loliniko na kambokosi “Mungatandika Ukuombela Yeova Nupya”)
19 Ndi cakuti umwi wata ukuombela Yeova, uzye cikupiliula ukuti atangaye cuza wakwe nupya? Awe foo, pano angalapila nu kutandika ukupepa Yeova nupya. Pakuti acite vivyo, alinzile ukuicefya nu kuzumila uwazwilizyo ukufuma kuli ya eluda. (Yako. 5:14) Pakuti aye cuza wakwe Yeova nupya, alinzile ukuombesya.
20. Uzye Yeova alatulola uli ndi cakuti tukukolanya aene aali na ucisinka?
20 A masambililo ci yano twasambilila uku ene aali umu Izlaeli? Naswe kwene tungaya wakwe aliyo ndi cakuti tukuombela Yeova nu mwenzo witu onsi. Tulinzile ukusambililako kuli vino yaluvyanyanga, ukulapila alino nu kusenuka ndi cakuti calondekwa. Nupya tulinzile ukulaiusya umulandu uno cacindamila ukulapepa sile Leza wa cumi wenga. Ndi cakuti mwatwalilila ukuya acisinka kuli Yeova, alamilola ukuti mwe antu akacita ivilungame umu manso yakwe.
LWIMBO NA. 45 Melenganyo ya mu Mwenzo Wane
a Umu cipande cii, izwi lyakuti “aene amu Izlaeli” likulozya uku ene ateesile antu yakwe Yeova, asi mulandu yateesile imitundu iili iya Yayuda, mitundu 10 iya Ina Izlaeli nanti sile imitundu yonsi 12 iya Ina Izlaeli.
b IZWI ILYATILILONDOLOLWA: ilingi Baibo nga yaomvya izwi lyakuti “umwenzo” ala ikulanda vino umuntu waya umukasi, vino akalonda ukucita, vino akaelenganya, imiyele yakwe, vino waya, vino akacita, na mauyo yano wimika.
c Ivizile ivicitika ivyakuti, lyene izile iyatandika ukupepa ya leza ya nko zino yacimvizye.
d Umwene Asa wacisile imembu izipisye. (2 Mila. 16:7, 10) Lelo Baibo akati Asa wacisile ivintu ivisuma umu manso yakwe Yeova. Nanti pa kutandika wakanyile ukuvwila lino yamulungike, afwile wizile alapila. Nomba wacisile ivintu ivingi ivisuma ukucila iviipe. Icicindamisye icakuti, Asa wapepanga sile Yeova wenga nupya walondanga ukufumya ivilubi vyonsi umu wene wakwe.—1 Yamw. 15:11-13; 2 Mila. 14:2-5.
e Tungalola vino ukupepa kwacindime kuli Yeova, pano kulingana na Masunde yakwe Mose yalesizye ukupepa leza ali wensi ukucila Yeova.—Kufu. 20:1-6.
f ULONDOLOZI WA VIKOPE: Eluda uwacance walangizya ukuti wataika mano uku mwina lino akumwazwa pali vino akamwa uwengwa. Umwina waicefya nu kuzumila ukwazwa, wasenuka muno alinzile ukusenuka, nupya watwalilila ukuombela Yeova na ucisinka.