CIPANDE 8
Mwacingilila Ana Inu ku Vintu Ivingayonona
1-3. (a) Aekwi ukukafuma ivingavulunganya amu lupwa? (b) I vyani vino avyazi yalinzile ukucita pakuti yacingilile ulupwa lwao?
ELENGANYINI ukuti mukupekanya umwana winu umulumendo pakuti aye uku sukulu, nomba kuli imvula. Uzye mungacita uli? Uzye mungamuleka sile apite ukwaula ukumupela icakumucingilila pakuti atanyeka? Nandi uzye mungamuzwika ivyakuzwala ivingi sana icakuti atandika nu kufilwa ukupita ningo? Kwene pasi vino mungacita pali vi vyoili vino twalandapo. Lelo mungalola vino mungacita ivilinge pakuti mumucingilile atanyeka.
2 Vikwene avino avyazi yalinzile ukucita pakuti yazane inzila isuma iya kucingililamo ulupwa lwao uku vintu ivingavulunganya amu lupwa ivyavula sana ndakai umu nsi ii—ivikaya umu vyangalo, pa ma TV, ukufuma uku vyuza, alino sile nu ku masukulu. Avyazi yamwi yasiombesya ukucingilila indupwa zyao uku vipe. Yauze nayo, pa mulandu wakuti yamanya ukuti kwaya ivipe ivingi ivingonona ulupwa lwao, yavuzya sana masunde pa yana icakuti ana yakauvwa kwati iyatitikiziwa sana. Nomba uzye cingacitika ukusunda ana ukwaula ukuyalekelezya nupya ukwaula ukuyatitikizya?
3 Ee cingacitika. Pano ukucizyamo ukucita vimwi kungaleta intazi. (Kasambilizya 7:16, 17) Uzye avyazi Aina Klistu yakacita uli pakuti yazane inzila isuma iyakusundilamo ana yao pakuti yayacingilile? Lekini tulande pa vintu vitatu: Isukulu, ivyuza, alino ni vyakulezezyamo icitendwe.
A WENI ALINZILE UKUSUNDA ANA INU?
4. Uzye avyazi Aina Klistu yalinzile ukulola uli masambililo?
4 Avyazi Aina Klistu yacindika sana amasambililo. Yamanya ukuti ukuya uku sukulu kuka-azwa ana yao ukumanya ukuwelenga, ukulemba, ukulanzyanya, nu kumanya vino yangacita ndi yakwata intazi. Nupya yakamanya ni vya kusambilila ivintu. Vino ana yakasambilila uku sukulu vingayazwaukutwalilila ukuya na mano nandi cakuti kwaya intazi umu nsi ii. Alino nupya, masambililo yangayazwa ukuomba umulimo usuma sana.—Mapinda 22:29.
5, 6. Uzye ana akaaya uku sukulu yangasambilila uli ivya ufi pi lyasi lya kulalana kwa monsi nu mwanaci?
5 Nomba, isukulu likalenga ukuti ana yaaya pamwi na auze—nupya aingi pali yaa, yakacita nu kwelenganya ivipe. Mutale mwelenganye vino yene yakalola ukulaalana kwa monsi nu mwanaci ni miyele yuze iipe. Api sukulu limwi ilya ku Nigeria, kwali umukazyana umwi uwali cizelele uwakomelezyanga yano wasambililanga nayo ukucita ulalelale. Auze nayo yakutikanga sana nandi icakuti vino wayanenanga vitali ivya mano nupya wavifumizye sile umu mabuku umwaya ivya uzelele. Akazyana yamwi pali yano wanenangayacisile vivyo kwene. Umukazyana wenga, wizile akwata indilwa nupya wizile wafwa lino walondanga ukuponya indilwa kwene iyo.
6 Ica ulanda i cakuti, malyasi yamwi apa ulalelale yasifuma uku yana sile, lelo na kuli ya mwalimu. Avyazi aingi cikayapezya sana mano ndi cakuti yuvwa ukuti ana yao yakusambilila pa ulalelale uku masukulu, kwaula kuti yasambilila pali vino yangataluka uku kucita ivipe alino na vino yangakula ningo. Ya nyina ya mukazyana umwi uwa myaka 12 yalanzile iyati: “Tukaikala umu ncende muno yacindika sana ukupepa alino ni ntambi, nomba mwaya isukulu limwi lino yakapeela ana amakondomu!” Yanyina ya mukazyana wii na ya wao cayapezizye amano ukuvwa ukuti umwana wao umukazyana yamunenanga uku yalumendo alingine nawe ukuti yalale pamwi. Uzye avyazi yangacita uli pakuti yacingilila ana yao ku vintu vya musango uu ivingayonona?
7. Uzye avyazi yangacita uli pakuti yacingilile ana yao uku malyasi ya ufi apa vya kulalana kwa monsi nu mwanaci?
7 Uzye caya sile ningo ukufisa ana vyonsi pi lyasi lya kulalana kwa monsi nu mwanaci? Awe. Cazipa sana mwe ya vyazi ukusambilizya ana inu pi lyasi lii. (Mapinda 5:1) I cacumi, umu mpanga zimwi izya ku Ulaya nu ku North America, avyazi aingi yakavilwa ukunena ana yao pi lyasi lii. Nu mu mpanga zimwi izya mu Africa namo kwene, avyazi yasilanda sana na ana yao pi lyasi lya kulalana kwa monsi nu mwanaci. Umuvyazi umonsi umwi uwa ku Sierra Leone walanzile ukuti, “Asi ulutambi lwa mu Africa ukulanda na ana pi lyasi lii.” Avyazi yamwi yakaelenganya ukuti ndi yakunena ana yao pi lyasi lya kulalana kwa monsi nu mwanaci, yangalenga ukuti ana yao yakacite ulalelale! Nomba, nga Leza wene walanda vyani pi lyasi lii?
VINO LEZA WALANDA PA KULALANA KWA MONSI NU MWANACI
8, 9. I vyeo ci ivisuma vino Baibo yalandapo pa kulaalana kwa monsi nu mwanaci?
8 Baibo yalondolola ningo sana ukuti caya sile ningo ukulanda pi lyasi lya kulaalana kwa monsi nu mwanaci, cikulu sile mukulanda umu nzila isuma. Umu nsita ya ina Izlaeli, antu yakwe Yeova yayanenanga ukukongana pamwi, ukwikako sile “na ana kwene,” kuti yakutike Masunde yakwe Yeova. (Malango 31:10-12; Yoswa 8:35) Amasunde yalanzile ukwaula nu kupita umumbali pa malyasi ya mwanaci wino ali uku mwezi, monsi uwafumya amanzi ya wonsi, ulalelale, ucende, ukuulungana kwa onsi yatupu nanti anaci, kutwalana kwa mu lupwa, nu kuulungana ni nyama. (Aina Levi 15:16, 19; 18:6, 22, 23; Malango 22:22) Ndi cakuti yamala ukukutika uku masunde yaayo, tusikutwisika ukuti avyazi yakwatanga incito yakulondolwela ana yao anono pakuti yuvwikisye.
9 Umwi buku lya Mapinda umu vipande 5, 6, na 7 mwaya ivikomo vimwi ivikatwazwilizya ukumanya ivipe ivikacitika ndi cakuti umwi akucita ulalelale. Ivikomo vii vikalangilila ukuti insita imwi umuntu angatandika ukukumbwa ukucita ulalelale. (Mapinda 5:3; 6:24, 25; 7:14-21) Lelo, vikasambilizya na pa vipe ivikafuma umu kucita ulalelale, nupya vikalanda na pali vino vingaazwa acance ukukanacita ivintu ivingalenga yacite ulalelale. (Mapinda 5:1-14, 21-23; 6:27-35; 7:22-27) Alino nupya, ukucita ucende kwapusanako sana kuli vino antu yano yatwalana yakaipakizya ukupanga icupo. (Mapinda 5:15-20) Vii i vyeo ivisuma sana vino avyazi yangalondela!
10. U mulandu ci uno tungalandila ukuti ukusambilizya ana vino Yeova walanda pa kulaalana kwa monsi nu mwanaci kutange kuyalenge ukucita ulalelale?
10 Uzye ndi cakuti avyazi yakusambilizya ana pi lyasi lii, ale yangaleka kuti yacite ulalelale? Baibo yene ikalanda ukuti: “Akacita ivyaololoke yene yakapusuka pamulandu wa umanyililo wa vintu.” (Mapinda 11:9) Uzye mutanga mutemwe ukucingilila ana inu ku vintu ivingayonona? Umuvyazi umwi umonsi walanzile ukuti: “Kufuma sile lino ana itu yali anono sana tukaombesya ukuyanena pi lyasi lya kulaalana, kwaula ukuyapita umumbali. Na cii calenga kuti yatalondesya ukuvwa uku yana yauze ndi yakulanda pi lyasi li. Ilyasi li lisiyazungusya sana.”
11. Uzye lino ana yakukula, avyazi yalinzile ukuyasambilizya uli api lyasi lya yonsi na anaci?
11 Wakwe vino ivipande vino vyafumako vyalanda, avyazi yalinzile ukusambilizya ana yao pi lyasi lya kulalana kwa monsi nu mwanaci lino yacili anono. Ndi cakuti mukusambilizya ana inu amazina ya vilundwa vya ku mwili, mutalinzile ukufilwa ukuyanena amazina ya vilundwa vimwi pa mulandu ni nsonyi. Mulinzile ukuyasambilizya amazina ya vilundwa vyonsi vino yakwata uku mwili wao. Lino ana yakuya yakukula, cikazipa sana ala mukuyasambilizya ivintu vino yalinzile ukucita alino nu kukwata mwakupelela. Alino cikalondekwa ukuti avyazi yonsi yoili yasambilizya ana yao ukuti ivilundwa vivyo vyacindama sana, umuntu aliwensi atalinzile ukulemako nanti yauze yatalinzile ukuvilola, nupya yatalinzile yalandapo na auze umu nzila iipe. Lino ana yakukula, avyazi yalinzile ukuyanena vino cikaya pakuti umonsi nu mwanaci yakwate umwana. Insita ino umwili ukatandika ukwaluka, ana yafwile ala yamanya mpiti ukuti i vikacitika. Wakwe vino Icipande 5, calondolwile, ukusambilizya ana pa malyasi wakwe yaa, kungalenga ukuti yacingililwe kuli yano yangayapatikizya ukuulungana nayo.—Mapinda 2:10-14.
MULIMO UNO AVYAZI YAKWATA
12. I vyani ivya ufi vino yakasambilizya uku masukulu?
12 Avyazi yalinzile ukuipekanya lyonsi pakuti ya-azwa ana yao ukukanazumila malyasi yaufi yano yangasambilila uku sukulu, wakwe, ilyasi lyakuti ivintu vyasangwike sile, ukuti imitundu nanti aku mpanga zipusane pusane yatalinzile ukutemwana, nanti ukuti icumi kutaaya. (1 Kolinto 3:19; loliniko na Utandiko 1:27; Aina Levi 26:1; Yoane 4:24; 17:17.) Ya mwalimu aingi yakasambizya ana ukuti masambililo ya papela yacindama sana. Nanti cakuti umuntu alinzile ukuisolwela umweneco nga angaya uku masambililo ya papela nanti foo, ya mwalimu yamwi yakalanda ukuti ukusambilila sana icingalenga ukuti umuntu atunguluke umu umi wakwe.a—Masamu 146:3-6.
13. Uzye ana akaya uku masukulu yangacingililwa uli uku malyasi ya ufi?
13 Ndi cakuti avyazi yakulonda ukucingilila ana yao uku malyasi ya ufi nanti aipe, yalinzile ukumanya ningo ivintu vino ana yao yakusambilila. Fwandi mwe yavyazi mwaiusya ukuti mwakwata umulimo ukome! Mulinzile ukulanga ukuti mwikako amano uku masambililo ya yana. Mulinzile mwalanzyanya nayo lyonsi lino yawela uku sukulu. Mwayuzya vino yakusambilila, vino yatemwa sana, na vino vikayatalila ndi cakuti yali uku sukulu. Mulinzile mwalola umu mabuku ndi yawela, nu kulola vino iyayanena ukwasukila uku ng’anda, imulola vino iyalemba, alino na vino iyaomba umu masindano. Mwalondesya ukumanya ya mwalimu yano yakayasambilizya. Nupya mwaleka ya mwalimu yamanya ukuti mukayataizya pa mulimo uno yakaomba uwa kusambilizya ana inu, alino nu kuyanena ukuti mungatemwa ukuyazwilizya umu nzila ili yonsi ino mungakwanisya.
IVYUZA VYA YANA INU
14. U mulandu ci uno cacindamila ukuti ana akauvwila Leza yasolola ivyuza ivisuma?
14 Avyazi aingi ndi yuvwa nanti ukulola umwana wao walanda nanti ukucita icintu cino yatali yakwenekela ukuti angacita, yakamuzya yati, “Aekwi kuko kwene kuno wasambilile vivyo?” Nupya ilingi ana yaka-asuka ukuti yasambilile uku vyuza vyao uku sukulu nanti kuli yauze sile umu muzi. Nanti mwemwe ikolo nanti ance, i cumi icakuti, ivyuza vingalenga ukuti muye ni miyele iipe nandi isuma. Umutumwa Paulo watucelwile ukuti: “Mutaisomba mweisikulu. Ya cuza aipe yakaonona miyele isuma.” (1 Kolinto 15:33; Mapinda 13:20) Ilingi acance ayano yakatunkwa sana ku vyuza vyao. Insita zimwi yasimanya ivya kupingulapo pa vintu, nupya limwi cikayatalila sana icakuti yakalonda ukucita vino vingalenga ukuti auze yayatemwe. Fwandi cacindama sana ukuti ana yasolola ivyuza ivisuma!
15. Uzye avyazi yangacita uli pa kwazwa ana yao ukusolola ivyuza?
15 Avyazi yonsi yamanya ukuti asi lyonsi lino ana yakapingulapo ningo pa vintu; yakalondekwa ukuyatungulula. Cisikupiliula ukuti mulinzile ukuyasolwela ivyuza. Lelo, lino yakuya yakukula, mulinzile ukuyasambilizya ivyakwiluka, nu kuyazwa ukumanya imiyele ino wino yakulonda ukuti aye cuza wao alinzile ukukwata. I cacindama i cakuti ya cuza yano yakulonda ukukwata yafwile ukutemwa Yeova nu kucita ukulonda kwakwe. (Mako 12:28-30) Mulinzile ukuyasambilizya ukucindika antu aya na ucisinka, akwata icikuku, ukapekape, nupya aakaombesya. Lino muli pa kupepa kwa lupwa, mwa-azwa ana inu ukulola imiyele ii umu yantu yano yalembwa muli Baibo, alino nu kutandika ukulola aina na ya nkazi umu cilongano akwata imiyele kwene ii. Namwe kwene mulaazwa ana inu ningo ndi cakuti mukusolola ningo ivyuza vinu.
16. Uzye avyazi yangasininkizya uli ukuti ana yao yasoolola ningo ivyuza?
16 Uzye mwamanya ya cuza ya ana inu? Cingazipa sana ndi cakuti ana inu yaleta ya cuza yao uku ng’anda pakuti muyamanye ningo. Munguzya ana inu ukuti yamunene vino ana yauze yakalola yayo yano ana inu yasoolola ukuya ivyuza. Uzye antu yauze yayamanya ukuti yakwata imiyele isuma nanti foo? Ndi cakuti antu yayamanya ukuti yakwata imiyele iipe, mulinzile ukwazwa ana inu umulandu uno citange cizipile ukutwalilila ukucina ni vyuza vya musango uwo. (Masamu 26:4, 5, 9-12) Ndi cakuti mwalola ukuti umwana winu watandika ukukwata imiyele iipe, wata ukuzwala ningo, wata ukuvwanga ningo, mulinzile mwalanzyanya nawe pa vyuza vino akucina navyo. Limwi umwana winu cingaya ukuti watatandika ukuya pamwi nu muze aatakwata imiyele isuma.—Loliniko na Utandiko 34:1, 2.
17, 18. I vyani na vyuze vino avyazi yalinzile ukucita ukuluta sile ukusambilizya ana yao pa vyuza?
17 Ukusambilizya ana inu ivyuza vino yalinzile ukusolola cisikupilula ukuti ale casila mwayacingilila. Mwayaazwilizya ukuzana ivyuza visuma. Umuvyazi umwi umonsi watiile: “Lyonsi twapekanyanga ukucitako vyuze. Ndi cakuti ya mwalimu yakulonda ukuti umwana witu aaye umu cangalo cimwi, mamane nani twikalanga pamwi nu mwana itulanzyanya umulandu uno citange cizipile ukucita vivyo—pano ale amazana auze aingi yano yamayanga nayo pamwi. Lyene twapingulangapo ukutola ana yamwi umu cilongano nu kuyasenda yonsi uku ciwansa kuti yakateye boola capamwi. Ukucita vii kwatwazwanga sana.”
18 Avyazi aika amano uku yana yakayazwilizya ukuzana ivyuza ivisuma, nupya yakaizizya pamwi lino yakucita vyakulezezyamo icitendwe. Lelo avyazi aingi yene, ukulezya icitendwe pamwi na ana yao kukayatalila sana.
VINO MUNGASOLOLA IVYAKULEZEZYAMO ICITENDWE
19. I vyani vino Baibo yalandapo ivikalangilila ukuti asi i cipe ukukwata insita ya kusansamuka?
19 Uzye Baibo yalesya ukucina? Italesya nangu a panono! Baibo ikalanda ukuti kwaya “insita ya kusansamuka . . . ni nsita yakucina.”b (Kasambilizya 3:4) Antu yakwe Yeova umu nsita ya ina Izlaeli yaipakizyanga ukwimba nu kucina, ivyangalo, nu kusimika milumbe. Yesu Klistu lino wali pano nsi waile uku winga ukwali “cimulo cikalamba” cino Levi wamupekanyizizye. (Luka 5:29; Yoane 2:1, 2) Vino Yesu wacisile vyalangilile ukuti nawe kwene walondanga ukusansamuka na antu yauze. Acino mutalola kwati ukuseka nu kucina u luyembu mu ng’anda inu!
20. I vyani vino avyazi yalinzile ukwiusya pa vyakulezezyamo icitendwe?
20 Baibo ikati Yeova a “Leza wa nsansa.” (1 Timoti 1:11, NWT) Fwandi ukupepa Yeova kufwile ukutuletela uluzango, asi kutuletela ulanda. (Loliniko na Malango 16:15.) Ilingi ana yakaya na maka, napya amaka yayo yangayaomvya umu kucina ni vya kulezezyamo icitendwe. Ivyakulezezyamo icitendwe vino mwasoolola ningo vika-azwa sana. Vikalenga umwana ukusambilila vimwi nu kukula ningo. Umonsi aakatungulula ulupwa, wakwata umulimo wakulondela aapa ng’anda vyonsi ivikalondekwa, kumwi sile ni vyakulezezyamo icitendwe. Lelo cikalondeka ukumanya umwakupelela.
Ivyakulezezyamo icitendwe ivisuma, wakwe ukutandalila kumwi, kungasambilizya sana ana nu kuyakomya muli ukapepa
21. I viipe ci ivyaya mu vyakulezezyamo icitendwe ndakai?
21 Mu manda yaa atale napya “akusyalikizya,” antu “yatemwa sana ivya kuizanzya kuluta kutemwa Leza,” wako vino Baibo yasoowile. (2 Timoti 3:1-5) Antu aingi yacindikisya ivyakulezezyamo icitendwe. Ndakai kwaya sana ivyakulezezyamo icitendwe, icakuti nga tutacenjile cingalenga nu kuti twafilwa ukucita ivintu ivicindame sana. Cuze i cakuti mu vintu vingi vyakulezezyamo icitendwe mwaya ulalelale, unkalwe, kuomvya milembo ikavulunganya uwongo, alino ni vintu vyuze ivipe sana. (Mapinda 3:31) Uzye mungacita uli pa kucingilila ana inu ku vyakulezezyamo icitendwe ivitaya ningo?
22. Uzye avyazi yangazwa uli ana yao pakuti yasolola ningo vyakulezezyamo icitendwe?
22 Avyazi yatafwile ukuleka ana yacita ivyakulezezyamo icitendwe ivitaya ningo. Cuze cino yafwile ukucita icakuti, yafwile ukusambilizya ana pakuti yamanya ivyakulezezyamo icitendwe ivitaya ningo, nu kuti yakwata umwakupelela. Pa kusambilizya ana vii cikalondeka ukuombesya. Tale elenganyini icacitike. Isi umwi uwa yana yaili alumendo waweni ukuti mwana wenga watemilwe sana ukukutika ku mulawasa umwi upya pa ledyo. Lyene lino isi kwene wi wayanga uku ncito na motoka, wayuzile umulawasa kwene uu. Watangi nga wakutika aimilila alemba mazwi yano yali mu nyimbo zino imbanga pa mulawasa kwene uu. Pa cisila wizile alanzyanya na ana yakwe pali vino vyali pa mulawasa uu. Pa kulanzyanga uzyanga ana mauzyo pakuti yalande vino yakwelenganya, napya wakutikanga sana vino yakwasuka; iuzyo lyonga lyali ilyakuti “Mwemo mukwelenganyapo uli?” Pa cisila ca kulanzyanya pi lyasi lii ukuomvya Baibo, ana yapingwile ukuta ukukutika ku mulawasa uu.
23. Uzye avyazi yangacingilila uli ana yao ku vyakulezezyamo icitendwe ivitaya ningo?
23 Avyazi akasakamala ningo ana yakaika mano ku kulola inyimbo zino ana yatemwa ukuvwa, malyasi ya pa TV, mateepu, mabuku, vyangalo vya pa kompyuta, mavidyo, na mafilimu yano ana yao yatemwa sana. Yakalola ivikope ivili kunzi, amazwi alimo napya yakawelenga muli ya nyunzipepala kuti yuvwe vino yalandapo pa vintu vivyo. Antu aingi yakazunguka sana pa “vyakulezezyamo icitendwe” vimwi vino yakatambisya ku yana anono. Avyazi akulonda ukucingilila ana yao ku miyele ikowele yakalanzyanya na ana yao pa mazanzo aya mu vyakuizanzya ivingi ndakai, ukuomvya Baibo na mabuku aakalanda pali Baibo, wako yaya aaya nu mu Ciyemba aakuti Ifipusho Abacaice Bepusha—ibuku 1 na 2, alino ni vipande ivikaya muli ya magazini ya Lupungu na Loleni!c Ngi cakuti avyazi yakusambilizya ningo ana yao mu milandu ya musango uu, vintu vikazipila ulupwa.—Mateo 5:37; Filipi 4:5.
24, 25. I vyani vimwi vino indupwa zingaipakizya ukucitila pamwi?
24 Kwaya na vyuze vino mungacita pa kucingilila ana ku vyakulezezyamo icitendwe ivitaya ningo Mufwile kuomba ningo na ana lino mukuyazwa, pano nga cisi vivyo yangatandika ukucita ivintu ivipe. Amu ndupwa zya Ina Klistu aingi yakaiusya vino cazifile lino yacinile pamwi na auze, vino yaile umu kutandala, ciila cino yaipakizye, vino cali lino yatandalile ya lupwa yao nanti ivyuza. Yamwi yazana ukuti ukukwata insita ya kuwelengela pamwi vimwi kukazipa cuze napya kukakomelezya sana. Yamwi nayo yakakwata insita ya kusimika pamwi malyasi asuma nanti malyasi ya kusekesya. Yauze yakapekanya ukucitila pamwi vimwi wakwe ukuwaza, kulizya ivilimba, kuleenga ivikope, nanti sile ukutamba nu kusambilila pa uumbo wakwe Leza. Ana nga yakuipakizya ivyangalo vya musango uu, yangacingililwa sana ku vyakulezezyamo icitendwe ivitaya ningo, napya yakamanya nu kuti fwandi kwaya ivyakulezezyamo icitendwe ivingi napya ivisuma vino yangaaipakizya ukucila ni vya kutamba sile ala utenzi. Ukucitako ivyakuizanzya kwacindama ukuluta ukwikala nu kulatambako sile.
25 Kukolongana pamwi na yauze imwizizya pamwi nako kwazipa cuze. Ngi cakuti kukolongana kwa musango uu ikupekanyiziwa ningo, nupya pali sile antu akupenda, alino citasenzile insita ikulu, ana yangaaipakizya sana. Napya kungalenga ukuti ukutemwana ukwaya mu cilongano kwakulilako sile.—Loliniko na Luka 14:13, 14; Yuda 12.
ULUPWA LWINU LUNGACIMVYA IMIYELE IIPE IYA MUNO NSI
26. I miyele ci ino amu lupwa yafwile ukukwata pakuti yacingililwe ku vintu ivipe?
26 Kwaula nu kutwisika, pakuti ulupwa lwinu lucingililwe ku miyele iipe iyaya muno nsi, pafwile paaya ukuombesya. Lelo kwaya na cuze icikalondekwa sana pakuti ulupwa lutunguluke. Icintu ci u kutemwa! Ngi cakuti mu lupwa muli kutemwana, cilalenga ukuti muye umutende nu kulanzyanya kusuma, nakupya cilalenga ukuti ulupwa lucingililwe uku miyele iipe. Cuze i cakuti yonsi amu lupwa yafwile ukuombesya ukukwata ukutemwa na kuze ukucindame ukuluta—kuli kuti ukutemwa Yeova. Ngi cakuti yonsi umu lupwa yakwata ukutemwa kuu, ana yalakula ningo napya yalaataluka ivintu ivingalenga kuti Yeova asoke. Napya avyazi atemwa Yeova nu mwenzo onsi, yakaezya ukumukolanya muli vino wakwata ukutemwa na vino wene asiumilila sile pa cintu conga, lino yakwazwa ana. (Efeso 5:1; Yakobo 3:17) Ngi cakuti avyazi yakucita vii, ana yao yatalaalola kwati ukupepa Yeova kwatala, kwati kwene kwaya sile i vyakukaanya, nanti kwati i cintu icitanga ciyaletele insansa, cino yangalonda ukufumako zuwa. Lelo yalaalola ukuti ukupepa Leza i cintu cimwi icisuma sana icikaleta insansa.
27. Uzye ulupwa lungacita uli pakuti lucimvye imiyele iipe iya muno nsi?
27 Indupwa izikauvwana ningo, napya izya nsansa, izikaombela Yeova, napya izikaezya na maka ukutaluka imiyele iipe iya muno nsi nu kuya na ‘ukaele napya aula amaifyo,’ zikazanzya sana Yeova. (2 Petulo 3:14; Mapinda 27:11) Indupwa zizyo zikalondela umu ngazo zyako Yesu, wiyo atalondanga kuti ivintu vyonsi ivipe ivya mu nsi vimukowezye. Lino Yesu wali apipi nu kufwa walanzile ukuti: “Nemo nati ncimvya maka amu nsi ii.” (Yoane 16:33) Si ulupwa lwinu nalo lutwalilile ukuombesya nu kucimvya imiyele iipe iya muno nsi pakuti mwaipakizya umi manda yonsi!
a Ndi cakuti mukulonda ukumanyilapo na vyuze pa masambililo ya papela, mulole akabuku ka Ciyemba akakuti Inte sha kwa Yehova na Masomo, akapangwa na ya Nte Yakwe Yeova, pa mafwa 4-7.
b Izwi lya mu Ciyebulai lyakuti “ukuseka” umu nzila zyuze lingalandwa ukuti “ukucina,” “ukusekesya yauze,” “ukuzevya,” nanti sile “ukusansamuka.”
c Aalembwa na ya Nte Yakwe Yeova.