Ivyeo Vya Kuomvya Umu Kabuku Kakuti Swe Ina Klistu nu Mulimo Witu
SEPETEMBA 2-8
IVYUMA IVYAYA UMWI IZWI LYAKWE LEZA | AYEBULAI 7-8
“Simapepo Manda Pe, mu Mwata wa Usimapepo Wakwe Mekisedeki”
(Ayebulai 7:1, 2) Mekisedeki wii wali umwene uwaku Salemu nupya simapepo wakwe Leza Mukulu Uwa Papelapela. Lino Abulaamu akufuma ku ulwi kuno wacimvizye yakateeka yani, Mekisedeki amukomanya nu kumupolelela. 2 Abulaamu nawe amupeela icikumi pali vyonsi vino wasenzile. Mekisedeki izina lino nkolelo likusenula ukuti “Kateeka Wino Akaleta Uwololoke.” Cakwe ciili wene wali a kateeka wa ku Salemu, cikusenula ukuti, “Kateeka Wino Akaleta Mutende.”
it-2 ifwa 366
Mekisedeki
Wali umwene nupya “simapepo wakwe Leza Mukulu Uwa Papelapela,” Yeova. (Utan. 14:18, 22) Ali simapepo wa kutandikilapo uwalumbulwa muli Baibo, wapezilwe icifulo ci mu mwaka wakwe 1933 B.C.E. Pa mulandu wakuti wali a kateeka wa Salemu icikasenula ukuti “Mutende” mutumwa Paulo wamile Mekisedeki ukuti “Kateeka Wino Akaleta Mutende” kulingana ni zina lyakwe ilikasenula ukuti “Kateeka Wino Akaleta Uwololoke.” (Ayeb. 7:1, 2) Cikaloleka ukuti musumba uu uwa mpiti wafumile ku musumba ukalamba uwa Yelusalemu, fwandi akuno yafumizye ni zina kwene lii ilyakuti “Salemu.”—Masa. 76:2.
Pa cisila cakuti Abulamu (Abulaamu) wacimvya umwene Kedolaomeli na yamwene aali nawe, waile ku Cifoloma ca Syave kuli kuti “cifoloma ca mwene.” Kuku akuno Mekisedeki nawe aletela Abulamu umukate na waini, avwanga ati “Leza wapapelapela uwaumvile insi ni yulu, apolelele Abulamu! Leza wapapelapela uwakupezile ukucimvya pa anisi yako alumbanyiwe.” Lyene Abulamu apeela Mekisedeki icikumi ca muli vyonsi vino wapokolwile kuli kuti vyonsi vino wasenzile kufuma ku anisi yakwe yano wacimvizye.—Utan. 14:17-20; Ayeb. 7:4.
(Ayebulai 7:3) Atamanyikwa isi nanti nyina, nanti vikolwe vyakwe, atakweti utandiko wa manda yakwe nanti impelelekezyo ya umi wakwe. Wene akoline wa Mwana wakwe Leza, nupya a simapepo wa manda pe.
it-2 ifwa 367 pala. 4
Mekisedeki
Uzye twasininkizya uli ukuti Mekisedeki atakweti intandikilo nanti impela?
Paulo walanzile visinka vimwi pali Mekisedeki ukuti “Atamanyikwa isi nanti nyina, nanti vikolwe vyakwe, atakweti utandiko wa manda yakwe nanti impelelekezyo ya umi wakwe. Wene akoline wa Mwana wakwe Leza, nupya a simapepo wa manda pe.” (Ayeb. 7:3) Wakwe vino caya ku antu yonsi, Mekisedeki wavilwe nupya wizile afwa. Lelo mazina yakwe isi nanti nyina yatalumbulwa, nanti sile ivikolwe kuno wavyalilwe vitalumbulwa nupya malembelo yatalanda pa umi wakwe lino wali umwance alino na pa mpelelekezyo ya umi wakwe. Fwandi, Mekisedeki walangililanga ukwiza kwakwe Yesu Klistu, wino usimapepo wakwe utakwata impelelekezyo. Wakwe vino Mekisedeki atamanyikwe kuno usimapepo wakwe watuntwike alino nu wali nu kumupyana, avino na Yesu kwene kusi kuze kuno wafumizye usimapepo, nupya Baibo ikalanda ukuti kutalaya alamupyana. Nupya, nanti icakuti Yesu wavyalilwe mu luko lwa Ayuda amu mupanda wakwe Davidi, kulingana ni ntuntuko yakwe atali nu kukwata isyuko lya uusimapepo, nupya kutali ukulonda kwa antu ukwakuti aye ni syuko lyakuya simapepo nanti umwene. Vyonsi vii vyacitike pa mulandu nu mulapo uno Yeova walafile kuli aliwe.
(Ayebulai 7:17) Pano calembwa mu malembelo cati, “Ulaya simapepo manda pe mu mwata wa usimapepo wakwe Mekisedeki.”
it-2 ifwa 366
Mekisedeki
Kulondolola usimapepo wakwe Klistu. Kulingana nu usoowelo ukalanda pali Mesiya, Yeova walafile kuli Davidi ukuti “Wewe simapepo wakuyelelela mu lutambi lwakwe Mekisedeki.” (Masamu 110:1, 4) Masamu yaa yalenzile Ayebulai ukucindika Mesiya uwalaiwe ukuti ali wino wali nu kuya simapepo nu mwene vyonsi vyoili pa muku onga. Muli kalata wino umutumwa Paulo walembiile Ayebulai, atatwisike lino walandanga pali Yesu ukuti ali wino walavilwe, watiile “wene ali Simapepo Mukulu manda pe mu mwata wa usimapepo wakwe Mekisedeki.”—Ayebulai 6:20; 5:10; lolini UPANGANO.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembelo
(Ayebulai 8:3) Simapepo Mukulu wensi akasontwa kuti apeela mawila nga ni mpolelwa zya nyama kuli Leza. Caleka Simapepo witu Mukulu nawe alinzile akwate cimwi cakupeela.
w00 8/15 ifwa 14 pala. 11
Impolelwa Izikazanzya Leza
11 Umutumwa Paulo walanzile ati, “Simapepo Mukulu wensi akasontwa kuti apeela mawila nga ni mpolelwa zya nyama kuli Leza.” (Ayebulai 8:3) Muvwa ukuti Paulo wapatula paili vintu vino simapepo mukalamba uwa mu Izlaeli wapeelanga, kuli kuti “mawila” nga ni “mpolelwa” nanti ‘mpolelwa kuti maifyo yelelwe.’ (Ayebulai 5:1) Antu ilingi yakapeela mawila pakuti yalange ukutemwa nu kutaizya, alino nu kuya ya cuza ya muntu wiyo nanti pakuti ayatemwe. (Utandiko 32:20; Mapinda 18:16) Vivyo kwene avino ni mpolelwa zino yapeelanga izya mwi Sunde zyalolekanga sile wa “mawila” kuli Leza pakuti ayatemwe. Ukutama isunde kwalondekwanga ukulipilwa, na pakuti umulandu ufuutwe kwayanga ukupeela ‘impolelwa kuti maifyo yelelwe.’ Mabuku 5 aakutampilapo muli Baibo, sana sana ibuku lya Kufuma, ilya Aina Levi ni lya Mpendwa yalondolola sana ivintu ivyapeelwanga umu mpolelwa izipusanepusane. Nanti icakuti cingatutalila ukumanya nu kwiusya vyonsi ivyalembwa, ivyeo vimwi ivicindame sana ivyalandwa pa mpolelwa zii vingatwazwa.
(Ayebulai 8:13) Lino Leza akulanda pa upangano upya, wene akusenula ukuti upangano wankoleelo wakota. Pano cino icakota ala cacucuka nupya cili nu kusila zuwa.
it-1 ifwa 523 pala. 5
Upangano
Uzye Upangano wi Sunde wasizile uli?
Lelo, upangano wi Sunde wizile iuta kuomba lino Leza wasoowile kupitila muli kasema Yelemiya ukuti kwali nu kuya upangano upya. (Yele. 31:31-34; Ayeb. 8:13) Umu 33 C.E. upangano wi Sunde wizile iuta ukuomba lino Yesu wafwile pa cimuti (Kolo. 2:14), upangano upya uwizile iupyanikiziwapo.—Ayeb. 7:12; 9:15; Mili. 2:1-4.
Kuwelenga Baibo
(Ayebulai 7:1-17) Mekisedeki wii wali umwene uwaku Salemu nupya simapepo wakwe Leza Mukulu Uwa Papelapela. Lino Abulaamu akufuma ku ulwi kuno wacimvizye yakateeka yani, Mekisedeki amukomanya nu kumupolelela. 2 Abulaamu nawe amupeela icikumi pali vyonsi vino wasenzile. Mekisedeki izina lino nkoleelo likusenula ukuti “Kateeka Wino Akaleta Uwololoke.” Cakwe ciili wene wali a kateeka wa ku Salemu, cikusenula ukuti, “Kateeka Wino Akaleta Mutende.” 3 Atamanyikwa isi nanti nyina, nanti vikolwe vyakwe, atakweti utandiko wa manda yakwe nanti impelelekezyo ya umi wakwe. Wene akoline wa Mwana Wakwe Leza, nupya a simapepo wa manda pe. 4 Lyene mwalola vino wene wali umucindame. Abulaamu cikolwe citu icalumbwike, wamupile icikumi pali vyonsi vino wasenzile kufuma ku anisi yakwe yano wacimvizye. 5 Masunde yakwe Mose yati, yasimapepo, amu mupanda wakwe Levi yatoola icikumi pali vino aina Izlaeli yakwata, kuli kuti yatoola ku antu yano nanti angala antu yao nao kwene ana yakwe Abulaamu. 6 Mekisedeki atali uwamu mupanda wakwe Levi, lelo Abulaamu uwapokelile malayo yakwe Leza, wamupile icikumi nga apolelelwa na aliwe. 7 Muntu wensi atangapazya ukuti wino akapolelela alusile umuntu wino akupolelelwa. 8 Yasimapepo yakapelwa icikumi pali vino antu yakakwilila. Yasimapepo yakafwa suka sile Mekisedeki. Malembelo yakasambilizya ukuti wene ali nu umi. 9 Ndakai amu mupanda wakwe Levi ayano yakapelwa icikumi kufuma ku antu. Lino Abulaamu wapile Mekisedeki icikumi, lyene na Levi kwene wamupileko icikumi. 10 Cili ndi vivyo pa mulandu wakuti Levi wavilwe cisila mu akazi kakwe Abulaamu, wino Mekisedeki wakomenkinye. 11 Masunde yakwe Mose yano apilwe ku ina Izlaeli iimikwe pali usimapepo wa ina Levi. Kuomba kwakwe yasimapepo aina Levi ndi kwali ukufumaluke, ale lyene kutange kuye usimapepo uze uwamu mwata wakwe Mekisedeki usi uwamu mwata wakwe Aloni. 12 Pano lino usimapepo wasenulwa, ni sunde kwene lilinzile kusenulwa. 13 Vintu vii vikalanda pa Mwene witu wino wali uwamu mupanda uiyele. Nupya kutali umwi uwamu mupanda wakwe wino uwatazile aomba mulimo wakwe usimapepo. 14 Camanyikwa ningo ndi vino wene wavilwe mu mutundu wakwe Yuda. Lelo Mose atalanzile mutundu uu lino wavwanzile ivya pali yasimapepo. 15 Kuvwika kwakwe cii kwaya paswe, pa kuzana ukuti simapepo muze muiyele nupya akoline na Mekisedeki, wasontwa. 16 Simapepo wiya wasonsilwe asi pa mulandu wa malamulo ya antu. Lelo kupitila mu maka ya umi usi na mpela. 17 Pano calembwa mu malembelo cati, “Ulaya simapepo manda pe mu mwata wa usimapepo wakwe Mekisedeki.”
SEPETEMBA 9-15
IVYUMA IVYAYA UMWI IZWI LYAKWE LEZA | AYEBULAI 9-10
“Cilangililo ca Vintu Ivisuma Ivilacitika Uku Nkoleelo”
(Ayebulai 9:12-14) Lino Klistu wingile lyonga mwi taalu, nu kwingiliila limwi mu ncende yamuzilo kuluta wene atasenzile wazi wa mbuzi na yacipambasi ya ng’ombe kuti apeele impolelwa. Lelo wene wasenzile wazi wakwe umwisikulu nu kutulonkela ukuluzi. 13 Wazi wa mbuzi na yacipambasi ya ng’ombe nga ni twi lya ndama vyonsi vikakanyiwa pa antu akowele kulingana ni mipepele ya Ciyuda. Mu musango uu amuno yakaswefiwa kukukowela kwa ku mwili. 14 Endi, vino cii ica cumi, uwazi wakwe Klistu ulaomba vikulu kuluta. Mu mupasi wape, wene waipile kuli Leza wa mpolelwa yaula ndema. Wazi ukaswefya myenzo itu kufuma ku malamulo aciwelewele pakuti twatumikila Leza.
it-1 ifwa 862 pala. 1
Uweleelo
Kulingana ni Isunde lino Leza wapeezile ku luko lwaina Izlaeli, pa kuti umuntu uwataifya kuli Leza nanti ku muntu muze aelelwe maifyo yakwe, inkoleelo walondekwanga kulapila nanti kuleka iviipe vino wacitanga kulingana na vino Isunde lyali, nupya ndicaya vivyo ilingi walondekwanga ukupeela impolelwa ya wazi kuli Yeova. (Levi 5:5–6:7) Fwandi ali mulandu uno Paulo walandiile pa cisinte cakuti: “Kulingana na Masunde yakwe Mose, vintu vinono sile visiswefiwa nu wazi. Maifyo nayo yasyaelelwa ndu wazi utapongolwilwe.” (Ayeb. 9:22) Alino, uwazi wanyama utafumyangapo maifyo ya muntu nu kumulenga aya na kampingu musanguluke. (Ayeb. 10:1-4; 9:9, 13, 14) Nomba, Upangano upya uwasowilwe walenzile kuya ukwelelwa kwa cumi cumi, ukwasintilile pa mpolelwa yako Yesu Klistu. (Yele. 31:33, 34; Mate. 26:28; 1 Kol. 11:25; Efes. 1:7) Na lino Yesu wali pano nsi, walangilile vino wakweti maka yakweleela amaifyo lino wapozizye uwali icite.—Mate. 9:2-7.
(Ayebulai 9:24-26) Pano Klistu atingile mu ncende yamuzilo ino iyapangwa nu muntu, nupya ino iyali ukukolanya kwakwe iyo ya cumi. Wene wingile mwiyulu kwene muno ndakai ali pamwi na Leza kuti atwazwa. 25 Simapepo mukulu wa Ciyuda wingilanga mu ncende yamuzilo kuluta lyonga cila mwaka, ala asenzile wazi wa nyama. Lelo Klistu atingile kwiyulu kuti apeela impolelwa lili lili, 26 pano acita vivyo wange acule maila aingi kufuma ku kuumbwa kwa vintu vyonsi. Lelo ndakai, lino mpelelekezyo ya nsita zya mikulo yonsi yapalama, wene waloleka lyonga nupya calimwi kuti atufumizye maifyo kupitila mu mpolelwa ino umwisikulu waipile.
cf ifwa 183 pala. 4
“Twalililini Kundondela”
4 Baibo italanda pali vino cali lino Yesu wafisile ukwi yulu, vino yamupokelile na vino watemilwe ukuya capamwi na Isi nupya. Lelo Baibo yatusokolwelako vimwi ivyali nu kucitika lino Yesu waswilila sile ukwi yulu. Apa myaka 1400, Ayuda yalolangako ukuzevya kwa muzilo ukwacitikanga. Wanda onga pa mwaka, simapepo mukulu wingilanga mu muputule wa ng’anda ikulu yakwe Leza Umwa Muzilo ku kusansa uwazi pa Wanda wa Kweleelwa maifyo pa nkoleelo ya mbokosi ya upangano. Pa wanda uwa, simapepo wayanga kwati a Mesiya. Yesu wafikilizye usoowelo uwimililwangako nu wanda uu muku onga sile lino waswilile ukwi yulu. Waile alolekela ku cinso cakwe Yeova umwi yulu umwa muzilo nu kupeela mutengo wa mpolelwa yakwe kuli Isi. (Ayebulai 9:11, 12, 24) Uzye Yeova wapokelile?
(Ayebulai 10:1-4) Masunde yakwe Mose yalanga umusango uzimantukile uwa vintu visuma vikwiza. Yene yali sile unkolanya wa vintu vikwiza. Acino nanti mpolelwa zyapeelwanga cila wanda na cila mwaka, lelo Masunde yakwe Mose yaposiwa ku maka ya mpolelwa kulenga antu yaye afumaluke. 2 Ndi cakuti antu apepanga Leza mu cumi yaswefiwe ku maifyo yao, lyene yene yatange yasakamikwe pa maifyo yao nupya, nga nu kupeela kwa mpolelwa kungasila. 3 Lelo ndi vino cali, impolelwa zyaombanga ukwiusya antu maifyo yao cila mwaka. 4 Pano wazi wakwe yacipambasi ya ngo’mbe nu wa mbuzi vitangafumya maifyo.
it-2 mafwa 602-603
Kumalilika
Kumalilika kwa Masunde Yakwe Mose. Mu Masunde yano Leza wapeezile aina izlaeli kupitila muli Mose mwali nu kusonta ya simapepo nu kupeela impolelwa izipusanepusane izya nyama. Nanti icakuti masunde yafumile kuli Leza nupya yali amalilike, Masunde kwene, usimapepo ni mpolelwa vitalenganga antu alondelanga Masunde yaa ukuya amalilike, wakwe vino umutumwa walondolola. (Ayebulai 7:11, 19; 10:1) Cakuti masunde yaa yalenga antu ukuya antungwa kufuma ku maifyo ni mfwa, yalenganga caloleka ukuti kwaya ukwifya. (Loma 3:20; 7:7-13) Vintu vii vyonsi vyaomvile ningo kulingana na vino Leza walondanga, Masunde yali kwati intunguluzi iyakututungulula kuli Klistu, pa kuya icilangililo ca vintu visuma ivili nu kwiza. (Gala. 3:19-25; Ayeb. 10:1) Fwandi lino Paulo walanzile pali vino “Masunde yakwe Mose yaposiwe ukucita pa mulandu wakuti miyele ya untunze yaya itonte” (Loma 8:3), walandanga pali vino ya simapepo Ayuda (asonsilwe kulingana na masunde ukuti yapeela impolelwa nu kuzumiliziwa ukwingila mwa Muzilo pa Wanda wa Kweleelwa maifyo kuomvya uwazi wa nyama) yafilwanga kucita kuli kuti yatakweti “maka akutuula” antu yano yaombelanga wakwe vino pa Ayebulai 7:11, 18-28 pakalondolola. Nanti icakuti impolelwa zino ali muli usimapepo wakwe Aloni yapeelanga zyalenganga antu kuya na ucuza usuma na Leza, impolelwa zii zitayakululanga ku maifyo. Mutumwa walanzile pali vii lino walandanga pa mpolelwa zya kweleela maifyo ukuti zitaali nu “kulenga antu yaye afumaluke” kuli kuti mu melenganyo yao. (Ayeb. 10:1-4; loliniko na Ayeb. 9:9.) Simapepo mukulu atakweti amaka ya kupeela impolelwa ya kufumyapo maifyo yonsi. Klistu sile aliwe wazizimizye intazi zyonsi zino wapisilemo lino waombanga mulimo wa usimapepo nu kupeela impolelwa ilinge iyakusisyapo maifyo yonsi.—Ayeb.9:14; 10:12-22.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembelo
(Ayebulai 9:16, 17) Pakufikilizya cilayo cakusila umuntu muze vintu, suka wino uwalavile wafwa. Pano cilayo citangasenula cimwi lino uwalavile acili nu umi. Cene cikaomba sile pacisila ca kufwa kwakwe.
w92 3/1 ifwa 31 mapa. 4-6
Mauzyo Yano Aakawelenga Yakauzya
Paulo walanzile ukuti pakuti upangano pakasi ka antu na Leza utandike kuomba, umi wa muntu walondekwanga. Upangano onga uupangano wi sunde. Mose uwali kavwangila, uwali kakundanya wa ina Izlaeli na Leza. Fwandi Mose waombanga mulimo ukome uwa kwazwa aina Izlaeli ukuya mu upangano uu. Antu yalolanga Mose ukuti u wali mu upangano wi Sunde uwafumile kuli Yeova. Uzye Mose wali nu kufwa pakuti uwazi wakwe ulenge upangano uu kutandika kuomba? Awe. Lelo inyama azino yapeelanga kuya impolelwa kuluta uwazi wakwe Mose.—Ayebulai 9:18-22.
Ngu upangano uwali pakasi kakwe Yeova na Izlaeli wakwe Leza? Yesu u wakweti mulimo ucindame sana uwa kukundanya pa kasi kakwe Yeova na Izlaeli wakwe Leza. Upangano uu wasintilile pali Yesu nanti icakuti Yeova u wautandike. Kulunda pa kuya uwa kutulandilako, Yesu wene watazile aya pamwi na antu yano yasoolwilwe ukuya mu upangano uu. (Luka 22:20, 28, 29) Lelo, walingine kupeela impolelwa pakuti upangano uu utandike kuomba. Ali mulandu uno Paulo wamile Yesu ukuti uwapanzile upangano uu upya. Pa cisila lino “Klistu wingile . . . mwi yulu kwene muno ndakai ali pamwi na Leza kuti atwazwa,” alino upangano uu watandike kuomba.—Ayebulai 9:12-14, 24.
Lino Paulo walanzile pali Mose na Yesu apanzile upangano, atalozizye mu kuti aliyo yatandike vipangano vii, a Leza u wapanzile. Lelo antu yaa yoili yali sile a kavwangila mu vipangano vii pakuti viombe. Nupya cila upangano, walondekwanga kupeela umi kuli kuti umi wa nyama walondekwanga mu cipangano umwali Mose, lyene Yesu nawe walondekwanga ukupeela umi wakwe ku antu ali mu upangano upya.
(Ayebulai 10:5-7) Pa mulandu kwene uu, lino Klistu wali pipi nu kwiza muno nsi, wavwanzile ati, “‘We Leza, usyakulonda impolelwa na mawila, lelo watunteyanyizizya mwili. 6 Wemo usyazangila mu nyama zino zikaociwa pa kavuwa, nanti mu mpolelwa zya kufumya maifyo. 7 Lyene nani mvwanga inti, ‘Apanondi niza we Leza, kuti ncite kulonda kwako, ndi vino calembwa pali nene mu lupapulo lwa Masunde yakwe Mose.’”
it-1 mafwa 249-250
Kuwatiziwa
Luka walanzile ukuti Yesu wapepanga lino wawatiziwanga. (Luka 3:21) Pa cisila, kalemba wakwe kalata ku Ayebulai walanzile ukuti lino Yesu wizile “muno nsi” (asi lino wizile avyalwa ala atatala wamanya nu kuwelenga pakuti alande amazwi yaa, lelo alino waipeezile nu kuwatiziwa nu kutandika kuomba mulimo uwa kusimikila) walandanga ukulingana na Masamu 40:6-8 (LXX) ukuti: “Impolelwa na mawila wemo usivilonda, lelo wemo wampekanyizizya umwili. . . . Endi apano ndi, niza, uku kucita vino wemo ukalonda, we Leza wane!” (Ayeb. 10:5-9) Yesu wavyalilwe mu lupwa lwa Ayuda, uluko ulwapangine upangano na Leza, upangano wi Sunde. (Kufu. 19:5-8; Gala. 4:4) Fwandi pa mulandu wakuti Yesu wali mpiti mu upangano na Yeova Leza, i calenzile aye na kuli Yoane ukuti amuwatizye. Yesu wacisile icintu cicindame icalusile na pali vino walondekwanga ukucita kulingana ni Isunde. Waipeezile umwineco kuli Isi Yeova pakuti acite vino Isi “walondanga” lino wapeezile umwili wakwe ‘uwapekanyiziwe’ pakuti asisyepo ukupeela impolelwa zya nyama kulingana ni Sunde. Umutumwa Paulo walanzile ukuti: “Pa mulandu wakuti Yesu Klistu wacisile vino Leza walondanga kuti wene acite, swemo swensi kwene twaswefiwa kupitila mu mpolelwa ino umwisikulu waipile lyonga nupya calimwi.” (Ayeb. 10:10) Muli vino Isi walondanga ukuti Yesu acite mwali ni vyakuomba ivyalemenkine nu Wene, nu ku mulimo kwene uu nako kwene Yesu waipeezile ukuomba. (Luka 4:43; 17:20, 21) Yeova wapokelile umi uno Umwanakwe wapeezile, wamupasile nu mupasi wa muzilo nu kulanda ukuti: “Wewe Mwanane mukundwe, munuli nkuzanga cuze.”—Mako 1:9-11; Luka 3:21-23; Mate. 3:13-17.
Kuwelenga Baibo
(Ayebulai 9:1-14) Upangano wankoleelo wakweti malamulo a mipepele ni cifulo ca mipepele icakuzilwe na antu. 2 Antu iimike itaalu. Muputule wakwe conga yawamanga ukuti Ncende ya Muzilo. Muu umwali cakutekapo ilampi ni cipango apali umukate uno wapilwe kuli Leza. 3 Kucisila ca cisalu ca kucinga kwali Ncende ya Muzilo Kuluta. 4 Muu umwali kavuwa kakwe zaabu pano yocelanga ubani. Mwali (Alaka) mbokosi ya upangano ino yapomilwe na zaabu monsi kwene. Nu mukasi umwisilwe musazi wakwe zaabu muno mwali mana, nsonzo yakwe Aaloni iyawalwile maluwa, nga ni vipampa vya mawe ivyalemvilwepo masunde. 5 Papela ya mbokosi pali vimwi ivyakoline wa angeli vino yakati yakelubi, vyalanganga kucindama kwakwe Leza. Vyali na mapa akonzolwilwe nu kuvimba pa mbokosi apali pa ncende pano maifyo yelelwanga. Lelo ndakai isi ili nsita yakulondolola vyonsi mu kuzika. 6 Vii avino vintu vyatantikwe. Yasimapepo ingilanga cila wanda mu muputule wakwe conga ku kuomba milimo yao. 7 Lelo mu muputule wakwe ciili mwingila sile Simapepo Mukulu, nupya wene wingilangamo sile lyonga pa mwaka. Wene pakwingilamo wasendanga uwazi uno wapelanga kuli Leza, pa maifyo yakwe umwisikulu na pa maifyo ya antu yauze yano yacitilanga kusi ku mufulo. 8 Mu utantiko uu onsi amuno mupasi wa muzilo ukusambilizya paswe ukuti inzila ya kwingila mu ncende ya muzilo kuluta itange iyeko lino muputule wakwe conga uciimi. 9 Cii icisontelelo ca nsita ya ndakai. Cikusenula ukuti mawila ni mpolelwa zya nyama vino vikapelwa kuli Leza vitangalenga mwenzo wa mupefi kuya ufumaluke. 10 Cili vivyo pa mulandu wakuti vyene vikaomviwa mu malamulo ya milile, nu kumwa nga ni misango ipusanepusane iya kuswefiwa. Vii vyonsi amalamulo ya pa vintu vino vikaloleka, yano yakuomba kufika lino Leza alaleta utantiko upya. 11 Lelo Klistu wiza wakwe Simapepo Mukulu wa vintu visuma vino vili pano. Itaalu muno wene akutumikila ilikulu nupya ilifumaluke cuze. Lyene litapanzilwe nu muntu. Kuli kuti lyene lisi lya pano nsi. 12 Lino Klistu wingile lyonga mwitaalu, nu kwingiliila limwi mu ncende yamuzilo kuluta wene atasenzile wazi wa mbuzi na yacipambasi ya ng’ombe kuti apeele impolelwa. Lelo wene wasenzile wazi wakwe umwisikulu nu kutulonkela ukuluzi. 13 Wazi wa mbuzi na yacipambasi ya ng’ombe nga ni twi lya ndama vyonsi vikakanyiwa pa antu akowele kulingana ni mipepele ya Ciyuda. Mu musango uu amuno yakaswefiwa kukukowela kwa ku mwili. 14 Endi, vino cii ica cumi, uwazi wakwe Klistu ulaomba vikulu kuluta. Mu Mupasi wape, wene waipile kuli Leza wa mpolelwa yaula ndema. Wazi ukaswefya myenzo itu kufuma ku malamulo aciwelewele pakuti twatumikila Leza.
SEPETEMBA 16-22
IVYUMA IVYAYA UMWI IZWI LYAKWE LEZA | AYEBULAI 11
“Mulandu Uno Utailo Wacindamila”
(Ayebulai 11:1) Utailo ukapeela maka akuntatwisika vintu vino tukupaalila, nupya ukasininkizya vintu vino tusyalola.
Mwataila Malayo Yakwe Yeova
6 Vino Baibo ikalondolola utailo vikazanwa pa Ayebulai 11:1. (Welengini.) Utailo waya umu vintu viili vino tutanga tulole: (1) “Vintu vino tukupaalila”—pali vii pangaya ivintu ivilacitika uku nkoleelo vino Leza watulaya ivitali vicitike, wakwe ukusisyapo iviipe vyonsi alino nu kuyapo kwa nsi ipya. (2) “ukasininkizya vintu vino tusyalola.” Umu mazwi yaa, izwi lya Cigliki ilyasenulwa ukuti “ukasininkizya vintu vino tusyalola” likalozya uku vintu ivyayako vino tutanga tulole, wakwe ukumanya ukuti kwaya Yeova, Yesu Klistu, angeli, alino na vino Uwene wa kwi yulu ukacita. (Ayeb. 11:3) Uzye tungasininkizya uli ukuti utailo witu u wa cumi nu kuti twazumila umu vintu ivisiloleka ivyalembwa umwi Zwi Lyakwe Leza? Tungacita vivyo ukupitila muli vino tukavwanga na muli vino tukacita, ukwaula ukucita vivyo utailo witu utanga ufikepo.
(Ayebulai 11:6) Kusi umwi angazanzya Leza kwaula kukwata utailo. Pano wino wensi akaiza kuli Leza alinzile ataile ukuti Leza akuno waya nupya akalambula yao akamulondalonda.
w13 11/1 ifwa 11 mapa. 2-5
“Akalambula Yao Akamulondalonda”
I vyani vikalondekwa pakuti tuzanzye Yeova? Paulo walanzile ati “Kusi umwi angazanzya Leza kwaula kukwata utailo.” Lolini ukuti Paulo atalanzile ukuti catala pakuti tuzanzye Leza ukwaula ukuya nu utailo. Lelo Paulo walanzile ukuti kusi angacita vivyo. Mu mazwi yauze tungati, utailo ukalondekwa sana pakuti tuzanzye Leza.
Uutailo wa musango ci ukazanzya Yeova? Utailo witu muli Leza ulinzile kukwata ivintu vili. Icankoleelo, “tulinzile ukutaila ukuti akuno waya.” Ya kasenula yamwi yasenula ukuti “kuzumila ukuti akuno waya.” Uzye tungazanzya uli Leza ukwaula kuzumila ukuti akuno waya? Fwandi utailo wa cumi wakwatamo ivintu ivingi, pano nanti sile iviwa vyazumila ukuti Yeova akuno waya. (Yakobo 2:19) Utailo witu ulinzile kulenga tucitepo cimwi, kuli kuti kulangilila ningo utailo witu mu nzila ikazanzya Leza.—Yakobo 2:20, 26.
Cakwe ciili, tulinzile kuzumila ukuti Leza “akalambula.” Muntu uwakwata utailo wa cumi aakazumila ukuti kuombesya kwakwe lino akutwalilila ukwikala kulingana na vino Leza akalonda kusiya sile mu manzi. (1 Kolinto 15:58) Uzye tungazanzya uli Yeova ndi cakuti tukutwisika ukuti akalonda kutulambula? (Yakobo 1:17; 1 Petulo 5:7) Muntu akaelenganya ukuti Leza asisakamala, asitaizya nanti kuya na ukapekape atamanya Leza mwineco wa mazwi aya muli Baibo.
Uzye Yeova akalambula antu ya musango ci? Paulo walanzile ukuti akalambula “yao akamulondalonda.” Lupapulo lwa kulondelezyamo ivyeo luno lwakwe yakasenula yakwe Baibo lwalondolola ukuti izwi lya Cigiliki ilyakuti “ukulondalonda” lisipiliula “kukatuka nu kuya mukulalonda” lelo, likasenula kuya kuli Leza “kupitila mu ku mupepa.” Lupapulo Lwa Kulondelezyamo Ivyeo luze nalo lwalanzile api izwi kwene lii ukuti likalozya ku kuombesya nu kwikako sana amaka. Fwandi, Yeova akalambula yano utailo wao ukalenga yaombesya nu kumuombela nu mwenzo onsi.—Mateo 22:37.
(Ayebulai 11:33-38) Mu utailo amuno yene yalwisizye nu kucimvya impanga zyuze. Yene yacisile visuma nga yapokelela vino Leza wayalavile. Yene yayazile milomo yakwe yacisama, 34 yazimizye moto uwipisye nu kutuulwa ku kukomwa ku lupanga. Nanti angala yali atonte yene yapilwe maka nga yaya akome. Mu nkondo yali na maka cuze, nupya yacimvizye vita vya inamasi. 35 Pakuya nu utailo anaci yamwi yapokelile akazi kao yano yazyukwike kufuma ku afwe. Yauze nao yayacuzizye suka yafwa, kwaula kuzumila kuti yasapulwe yaye antungwa. Yene yacisile cii kuti lino yalazyukuka yace yaye nu umi usuma. 36 Yamwi yayasowike nu kuyanyambola, yauze nao yanyefilwe mu minyololo nu kuyatwala ku ng’anda yaminyololo. 37 Yamwi yatamilwe na mawe, yamwi nao mili yao yaputwilwe pakasi na mukalalu, nga yamwi nao yakomwa ku lupanga. Yene yapitananga ala yazwite vizwalo vyapanzilwe ku mpapa zya mfwele nanti zya mbuzi. Yali apina, yazunyiwe nu kucuziwa cuze. 38 Mpalume zi, kunoyali insi itayalingine kwikalamo! Yene yapitananga wa mbutusi mu lwanga nu mu myamba, ala yakufisama mu macele nu mu mimba.
Mwakomya Utailo Winu Muli Vino Mukataila Ukuti Vilacitika
10 Mwi buku lya Ayebulai cipande 11, umutumwa Paulo walanzile apa mezyo yano aomvi yakwe Leza aingi atalumbulwa mazina yasipikizye. Umutumwa Paulo walumbwile anaci yamwi autailo afwililwe ana yao aonsi yano pacisila izile yazyukuka. Nupya walumbwile na yauze yano yacuzizye “suka yafwa, kwaula kuzumila kuti yasapulwe yaye antungwa. Yene yacisile cii kuti lino yalazyukuka yace yaye nu umi usuma.” (Ayeb. 11:35) Nanti ica kuti tutamanya ningo yano Paulo welenganyangapo lino walanzile vii, yamwi pali yayo a Naboti na Zekaliya, yano yatamile na mawe pa mulandu wa kuvwila Leza nu kucita ukulonda kwakwe. (1 Yamw. 21:3, 15; 2 Mila. 24:20, 21) Danieli nauze yatatu yakweti isyuko lya “kuzumila kuti yasapulwe” pa kuti yatatwalilila ukuya acisinka. Nomba yataile amaka yakwe Leza nu ‘kuyala milomo yakwe yacisama’ nu ‘kuzimya moto uwipisye.’—Ayeb. 11:33, 34; Dan. 3:16-18, 20, 28; 6:13, 16, 21-23.
11 Kasema Mika alino na Yelemiya “yayasowike nu kuyanyambola, nu kuyatwala ku ng’anda yaminyololo” pa mulandu nu utailo uno yakweti. Yauze nayo aali wakwe Eliya “yapitananga wa mbutusi mu lwanga nu mu myamba, ala yakufisama mu macele nu mu mimba.” Yonsi kwene yasipikizye pa mulandu wakwe vino “yataile ukuti vilacitika.”—Ayeb. 11:1, 36-38; 1 Yamw. 18:13; 22:24-27; Yele. 20:1, 2; 28:10, 11; 32:2.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembelo
(Ayebulai 11:4) Mu utailo amuno Abeli wapile impolelwa isuma kuli Leza kuluta ino Kaini wapile. Mu utailo amuno Leza wavwangile Abeli visuma ukuti wene umololoke, pano Leza umwisikulu uwamucitile umboni pakupokelela uwila wakwe. Mu utailo wakwe Abeli acili akuvwanga nanti angala wene wafwa.
it-1 ifwa 804 pala. 5
Utailo
Antu Aliko Mpiti Aakweti Utailo. Cila muntu uwa pi “iumba likulu lyakwe yakambone” yano Paulo walumbwile (Ayeb. 12:1) kwali icalenzile akwate utailo. Abeli wamanyile pa ulayo wakwe Leza uwa pa “mwana” uwali nu kufwamfwanta “inzoka” uku mutwe. Nupya wailolile ivintu ivyalenzile asininkizye ukufikiliziwa kwa vintu vino Yeova wanenyile avyazi yakwe umu Edeni ukuti vyali nu kucitika. Lino Adamu nu lupwa lwakwe yali ukunzi yakwe Edeni, yalyanga ivya kulya pa cisila ca kuombesya nu kukailwa pa mulandu wakuti umusili wali utipwe, fwandi wamezyanga imyunga. Abeli afwile waweni vino Eva waluukanga sana iya na vino Adamu wingilile umuci. Ukwaula nu kutwisika nyina walandangapo pali vino wawaikwangwa ndi cakuti waya ni ndilwa. Nupya pa mulyango wa calo ca Edeni pali ya kelubi alindangapo alino nu lupanga lwa moto. (Utan. 3:14-19, 24) Vyonsi vii vyali ‘usininkizyo’ uwalenzile Abeli ukutaila ukuti umwana uwalavilwe alatukulula umu cumi. Fwandi pa mulandu wakuti wakweti utailo “wapiile impolelwa isuma kuli Leza” iyacizile pali ino Kaini wapeezile.—Ayeb. 11:1, 4.
(Ayebulai 11:5) Utailo uwalenzile kuti Enoki atafwa lelo asendwe kwiyulu. Kusi umwi uwamuzanyile, pano Leza wamusenzile kupela. Malembelo yakalanda ukuti lino Enoki atali asendwe kupela wene wazanzizye Leza.
“Wazanzizye Leza”
U mu nzila ci lyene muno Enoki ‘wasenzilwe’ pakuti “atafwa”? Yeova afwile walenzile Enoki ukufwa ukwaula ukucululuka pa kufwa. Nomba malembelo yakalanda ukuti lino Enoki atali asendwe wene “wazanzizye Leza.” U mu nzila ci muno wamuzanzizye? Lino sile atali afwe, Enoki afwile waweni icilolwa ukufuma kuli Leza, limwi cilolwa cico cifwile camulanganga impanga ya paladaise. Nupya pa kulola vii wasininkizye ukuti Yeova wamutemilwe, lyene papo kwene waizi utulo twa mfwa. Mutumwa Paulo walemvile pali Enoki na pa onsi na anaci yauze autailo, ati: “Mu utailo amuno yaa yonsi yafwilile.” (Ayebulai 11:13) Pa cisila cakwe vivyo, alwani yakwe Enoki yafwile yalonzile sana umwili wakwe, lelo “kusi umwi uwamuzanyile,” limwi Yeova walenzile ukuti uponge, pakuti kutaya umuntu aliwensi uwakuonona nanti uku utola pakuti yauomvya uku upefi wa ufi.
Kuwelenga Baibo
(Ayebulai 11:1-16) Utailo ukapeela maka akuntatwisika vintu vino tukupaalila, nupya ukasininkizya vintu vino tusyalola. 2 Pa utailo wao apano Leza wavwangile antu yampiti visuma. 3 Mu utailo amuno twamanya ukuti uumbo onsi waumvilwe kwi zwi lyakwe Leza, cakuti vikaloleka vyacisilwe kufuma mu vintu vino vitangaloleka. 4 Mu utailo amuno Abeli wapile impolelwa isuma kuli Leza kuluta ino Kaini wapile. Mu utailo amuno Leza wavwangile Abeli visuma ukuti wene umololoke, pano Leza umwisikulu uwamucitile umboni pakupokelela uwila wakwe. Mu utailo wakwe Abeli acili akuvwanga nanti angala wene wafwa. 5 Utailo uwalenzile kuti Enoki atafwa lelo asendwe kwiyulu. Kusi umwi uwamuzanyile, pano Leza wamusenzile kupela. Malembelo yakalanda ukuti lino Enoki atali asendwe kupela wene wazanzizye Leza. 6 Kusi umwi angazanzya Leza kwaula kukwata utailo. Pano wino wensi akaiza kuli Leza alinzile ataile ukuti Leza akuno waya nupya akalambula yao akamulondalonda. 7 Utailo uwalenzile kuti Nowa auvwe kusokwa kwakwe Leza pa vintu vino vyali nu kwiza, vino atatazile alola. Wene wayelile Leza nu kupanga icange muno aliwe na amu ng’anda yakwe yatuuzilwe. Cii calenzile kuti antu amu nsi yavunukwe, nga Nowa nawe apokelele uwila wa wololoke uno ukapeelwa kuli yao ataila. 8 Utailo uwalenzile kuti Abulaamu ayele Leza lino wamwamile kuti afume kumwao, aye ku mpanga ino Leza wamulavile kumupeela. Wene wasile mpanga ya kumwao kwaula kumanya kuno wayanga. 9 Mu utailo wene wikalanga wa mwinamasi mu mpanga ino Leza wamulavile. Wene wikalanga mu mataalu ndi vino Isaki na Yakobo ikalanga, yao apokelile ulayo uli onga kufuma kuli Leza. 10 Pano Abulaamu walolelanga musumba ukulu uno kelenganya na kakuula wakweo a Leza, nga nu mufula wakweo uwa manda pe. 11 Utailo uwalenzile kuti Sala apeelwe maka akusenda indilwa nanti angala wali mukoloci. Wene welenginye vino wino uwamulavile wene uwakutailwa kukufikilizya malayo. 12 Caleka mu muntu wii wenga, uwali kwati wafwa mpiti, mwizile mufuma amu mupanda wakwe. Nu wingi wakweyo wali wa ntanda zya mwiyulu nupya wa musensenga uwamu nkumba yakwe yemba uno utangapendwa. 13 Mu utailo amuno yaa yonsi yafwilile. Yene yatapokelile vintu vino Leza wayalavile. Lelo yavilolelile kutali nu kuvizengela. Nupya yazumile paswe vino yali wa enyi nupya ainamasi muno nsi. 14 Yao akalanda vintu ndi vii, yakalangilila paswe ukuti yene yakulondalonda mpanga iyakwao. 15 Yene ndi yalukanga mpanga ino yasile, nga yali na mapange akuswililamo. 16 Lelo yalondesyanga mpanga isuma kuluta, mpanga ya kwiyulu. Acino Leza asi ni nsonyi zyakuti yamwama ukuti a Leza wao, pano wayateyanyizizya musumba.
SEPETEMBA 23-29
IVYUMA IVYAYA UMWI IZWI LYAKWE LEZA | AYEBULAI 12-13
“Kusunda Kukalangilila Vino Yeova Watutemwa”
(Ayebulai 12:5) Uzye mwati mwilila mazwi yakukomelezya yano Leza akalanda kunomuli wa ana? Wene akuti, “We mwanane, utasuula vino Mwene akukusunda, nupya utatompoka lino wene akukunenola.
w12 3/15 ifwa 29 pala. 18
Mutalinzile ‘Ukulola Icisila’
18 Umwenzo ukawaya ndi yatusunda. Nga ndi cakuti twatunkwa ukwelenganya pa kusundwa kumwi kuno tutatemilwe, cingaya uli? Ukwelenganya pali vivyo kutange kulenge sile cituwaye lelo kungalenga nu kuti tuye atonte kuli kuti kungatulenga ‘tutompoke.’ (Ayeb. 12:5) Nanti icakuti “twasula” kusunda pa mulandu nu kukana vino yatunena nanti “kutompoka”, vilafumamo i vili vimwi, tutalaomvya kusunda kuko nupya kutalatwazwa. Fwandi cacindama kuvwila amazwi yakwe Solomoni akuti: “Sunga masunde yane, utayasuula. Uyawake pano uli umi wako.” (Mapi. 4:13) Wakwe vino kapisya akalondela masunde ya pa museo, lekini naswe kwene twalondela kusunda, twakuomvya nu kutwalilila kusenuka.—Mapi. 4:26, 27; welengini Ayebulai 12:12, 13.
(Ayebulai 12:6, 7) Pano Mwene akakalipila umuntu wensi wino watemwa nu kusunda umuntu wensi wino wazumila wa mwana.” 7 Posyini muli vino mukucula, pano kuli kusundwa kufuma kuli So. Kusundwa kwinu kukalanga ukuti Leza akucita vii kunomuli wa ana yakwe. Uzye kwatala kwaya mwana wino isi asyasunda?
w12 7/1 ifwa 21 pala. 3
“Lino mukupepa, mwati, ‘Tata’”
Muvyazi uwaya nu kutemwa akasunda ana yakwe pano akalonda ukuti yakakule ningo. (Efeso 6:4) Muvyazi wa musango uu akalungika umwana ndi cakuti waluvyanya, lelo akaya ni cikuku lino akumusunda. Vikwene avino na Tata witu uwa kwi yulu waya, insita zimwi akalola ukuti icilinga ukutusunda. Lelo lyonsi lino akutusunda akalangizya kutemwa asiya nu musalula. Yesu wakolanyanga Isi, atali nu musalula lino wasundanga alondezi yakwe nanti icakuti yataombelangapo zuwa pali vino yasundwa.—Mateo 20:20-28; Luka 22:24-30.
(Ayebulai 12:11) Lino tukasundwa cikaloleka kwati icintu cakutuletela ulanda, asi nsansa. Lelo pacisila, yao akasundwa mu musango ndi uwo yakaya nu umi uwa mutende nupya wakucita vyawololoke.
“Mwatezya ku Mazwi Yane Autunguluzi, Kuti Muye na Mano”
18 Nanti icakuti ukusunda kukalenga tuvwe sana uyi, kwaya cimwi icaipisya sana, kuli kuti icingatucitikila ndi cakuti twakana ukuvwa ukusunda. (Ayeb. 12:11) Katulande pa yantu yaili, Kaini nu Mwene Zedekiya. Lino Kaini wapasile umuto wakwe Abeli, icakuti atandika nu kupaanga ukumukoma, Leza wamunenyile ati: “Uzye pacani cino wasoka? Uzye pacani cino wafinya pa manso? Ndu cita visuma ngani nakuzangila. Lelo pa mulandu wakuti watucita iviipe, iifyo lyatilikuteyamila pa mulyango wako wa cilyanyi. Likukulondesya kuti likuteeke uzya, lelo ufwile kulicimvya.” (Utan. 4:6, 7) Kaini atuvwilile. Lyene iifyo lyamucimvizye. Kaini wailetiile intazi umu umi wakwe onsi. (Utan. 4:11, 12) Kaini auvwila Leza, nga ataacuzile sana umu umi.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembelo
(Ayebulai 12:1) Swemo tukweti iumba likulu lyakwe yakambone, lino litulizizye. Acino lekini tufume ku vintu vyonsi vino vikatuvulunganya, na maifyo yano akatupalama lili lili. Lekini tusimule nu mukozya mu lwilo lwa kucimvya luno lwikwa nkolelo itu.
w11 9/15 mafwa 17-18 pala. 11
Lekini tusimule nu mukozya
11 “Iumba likulu lyakwe yakambone” asi iumba lya antu aatambangako nanti aimilile sile, wakwe vino yamwi yakaya mukutamba akucimvyanya nanti ukulolako sile aamacimvya. Lelo iumba lyakwe ya kamboni lyasimulangako nupya iumba lii lyasimwile kufika nu ku mpelelekezyo. Nanti icakuti antu yaa yafwa, ndi cakuti ya kasimula ayako ndakai yelenganya pa antu yaa cikaayazwa kutwalilila ukusimula. Elenganyini vino aakusimula angayuvwa ndi cakuti wamanya ukuti pa antu akutamba pali na yano yatala yapokeleelapo icilambu mu lwilo kwene luu. Uzye citanga cimwazwe ukusimulisya? Iumba lili lyakwe ya kamboni ilyaliko mpiti lyalenzile aina Klistu yaya kumanya ukuti ulwilo lulu ulwa unkolanya nanti icakuti lungakoma, aakusimula angacimvya. Fwandi tungati ukwelenganya api “umba lyakwe ya kamboni” kwakomizye Aina Klistu ya kutandikilapo Ayebulai kuzizimizya lino yakusimula ulwilo lwa ku umi,’ wakwe vino naswe kwene tulinzile kucita.
(Ayebulai 13:9) Mutaleka usambilizyo nanti umwi uwa musango onsi umupumvyanye nu kumufumya umu nzila isuma. Cili cisuma kuti myenzo inu ikomeleziwe ni cikuku cakwe Leza, lelo asi mukuyela malamulo pa mulandu wa vyakulya. Yao akayela yaa citayazwa foo.
w89 12/15 ifwa 22 pala. 10
Mwapeela Impolelwa Izikazanzya Yeova
10 Fwandi Ayebulai yalondekwanga ukutaluka ku vintu nu ku visambilizyo ivya ufi ivya ya Ayuda. (Galatiya 5:1-6) Yali nu kuya akome umu ‘myenzo yao pa kuti yatwalilile ukuya na ucisinka kupitila mu cikuuku cako Leza’ asi mu visambilizyo vivi foo. Yamwi yapazyanyanga pa vyakulya pano Paulo walanzile ukuti umwenzo utali nu kuya ukome pa mulandu ‘wa vyakulya, pano yonsi akalondesya ivyakulya yasizanamo umuzano uli onsi.’ Tungaya ni nsansa zino Leza akalonda ndi icakuti tukwika mano kuli vyako Leza nu kulataizya pa mpolelwa, asi pa mulandu ni vyakulya alino nu kwika mano ku manda yamwi. (Loma 14:5-9) Cicindamisye icakuti, Impolelwa yako Klistu yalenzile ukuti impolelwa zino Aina Levi yapeelanga zite kuomba.—Ayebulai 9:9-14; 10:5-10.
Kuwelenga Baibo
(Ayebulai 12:1-17) Swemo tukweti iumba likulu lyakwe yakambone, lino litulizizye. Acino lekini tufume ku vintu vyonsi vino vikatuvulunganya, na maifyo yano akatupalama lili lili. Lekini tusimule nu mukozya mu lwilo lwa kucimvya luno lwikwa nkolelo itu. 2 Lekini twike manso pali Yesu, wino utailo witu wimililapo kufuma kukutandika kufika nu ku mpela. Wene atanenwike pa mulandu wa mfwa ya pa cimuti! Wene atelenginye cimwi pa kuzewana kwa mfwa ya pa cimuti, pa mulandu wa luzango luno lwali nkolelo. Ndakai atenzi kwi kasa lilunji lya cilimba cakwe Leza. 3 Elenganyini pa vintu vino wene wapisilemo nu kuposya lino yakaifya yamupasile cuze! Acino mutatonta nu kunenuka. 4Pano mukulwisya maifyo lelo mwemo mutacili mulwisye kufika ku musinku wa kukomwa. 5 Uzye mwati mwilila mazwi yakukomelezya yano Leza akalanda kunomuli wa ana? Wene akuti, “We mwanane, utasuula vino Mwene akukusunda, nupya utatompoka lino wene akukunenola. 6 Pano Mwene akakalipila umuntu wensi wino watemwa nu kusunda umuntu wensi wino wazumila wa mwana.” 7 Posyini muli vino mukucula, pano kuli kusundwa kufuma kuli So. Kusundwa kwinu kukalanga ukuti Leza akucita vii kunomuli wa ana yakwe. Uzye kwatala kwaya mwana wino isi asyasunda? 8 Ndi musyasundwa wakwe vino ana yakwe yonsi yakasundwa, ala cikusenula vino musi ana yakwe acumi. Lelo ale mwemwe ana amu uzelele. 9 Akwasi itu yakatusunda, nga naswe tukayacindika. Uzye lyene tutangalusya kutontela Tata uwaku mupasi nga tuye nu umi? 10 Akwasi itu, yatata yatusundanga pa nsita inono ndi vino cayazipile kucita. Lelo Leza akatusunda kuti vintu vituzipile pakuti tukakumeko ku muzilo wakwe. 11 Lino tukasundwa cikaloleka kwati icintu cakutuletela ulanda, asi nsansa. Lelo pacisila, yao akasundwa mu musango ndi uwo yakaya nu umi uwa mutende nupya wakucita vyawololoke. 12 Acino mukomye makasa inu atonte nupya mutaleka makokola inu yazakaza! 13 Twalililini kupita umu nzila zyololoke, pakuti ingazo izikasinta zitalemala lelo zipoziwe. 14 Ezyini kwikala mu mutende na antu onsi, nu kwikala umi wamuzilo. Pano kusi umwi wino alalola Mwene kwaula kwikala umi wamuzilo. 15 Cenjelini kuti mutafutatila cikuku cakwe Leza. Mutaleka umuntu umwi akolane wa cimuti cilule cino cikakula nu kuleta intazi zingi kwi sungwe lyaciko. 16 Mutaleka umuntu umwi aye cizelele nanti kusula vya mupasi ndi vino Esau wacisile, wino wakazizye uyeli wakwe ni cakulya conga sile. 17 Mwati mumanya ukuti pacisila wene walondanga kupolelelwa ni isi. Lelo yamulesizye, pano atakweti nzila yakusenula vino wacisile nanti angala wapapasile nu kuponya minsozi.
SEPETEMBA 30–OKOTOBA 6
IVYUMA IVYAYA UMWI IZWI LYAKWE LEZA
“Icalenga Tuye ya Kaifya nu Kulafwa”
(Yakobo 1:14) Lelo umuntu akatunkwa lino umwisikulu wongolwa nu kulemya mu citeyo ca kulonda kwakwe kwa nkota.
g17.4 ifwa 14
Kutunkwa
Mungatunkwa ndi cakuti mwalola cimwi lyene mwacikumbwa, sana sana cimwi iciipe. Katulangilile, tuti limwi mukukala ivintu lyene mwalola icintu cimwi cisuma sana. Lyene mwelenganya ukuti mungiya sile icintu cico nupya pasi angamulema. Nomba kampingu winu wamunena ukuti awe utacita vivyo. Lyene zuwa zuwa imuta ukwelenganyapo imutwalilila na vino imukucita. Ndi caya vivyo ala itunko lyasila, mwalicimvya.
VINO BAIBO IKASAMBILIZYA
Kutunkwa kusilenga muntu ukuya mwipe. Baibo ikatunena ukuti swensi tukatunkwa. (1 Kolinto 10:13) Icacindama sana a vino tukacita lino twatunkwa. Yamwi yakatandika ukwelenganyapo sana icakuti iyacita na vivyo kwene vino yatunkwa ukucita. Yamwi yakasenkako zuwa.
“Umuntu akatunkwa lino umwisikulu wongolwa nu kulemya mu citeyo ca kulonda kwakwe kwa nkota.”—Yakobo 1:14.
(Yakobo 1:15) Lyene kulonda kwakwe kwa nkota kulamulenga kwifya. Kwifya nako ndi kwakoma kulaleta imfwa.
g17.4 ifwa 14
Kutunkwa
Baibo ikatunena pa vintu ivingalenga tucite iviipe. Pali Yakobo 1:15 pakati: “Lyene kulonda kwakwe kwa nkota kulamulenga kwifya. Kwifya nako ndi kwakoma kulaleta imfwa.” Tuti sile, ngi cakuti twatwalilila ukwelenganya pa vintu iviipe, tungasuka tutandike ukulondesya kucita vivyo kwene icakuti itufilwa nu kwelenganya pa viipe ivingafumamo. Lelo, tungataluka ku kuya azya ya kulondesya kucita iviipe. Tungacimvvya.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembelo
(Yakobo 1:17) Wila usuma onsi ni cakupeelwa cifumaluke consi cikafuma kwiyulu, kuli Tata, Kaumba wino uwaumvile ivya mwiyulu vyonsi vino vikapeela luswepo. Wene ali umwi lyonsi, nupya luswepo lwakwe lusyazima nanti panono.
it-2 mafwa 253-254
Luswepo
Yeova a “Tata, kaumba wino uwaumvile ivya mwiyulu vyonsi vino vikapeela luswepo.” (Yako. 1:17) Wene asiwazya sile “ilanzi apakuti liwale mu nsita yakasanya. Alino umwezi ni ntanda navyo apa nsita ya usiku” (Yele. 31:35) lelo kuli aliwe ali kuno kukafuma ni vyeo vyonsi ivikatwazwa ukukula muli ukapepa. (2 Kol. 4:6) Masunde yakwe, vino akapingula ukucita na vino akalanda vikakozya uluswepo kuli yonsi aakazumila ukutungululwa ni vintu vivyo. (Masa. 43:3; 119:105; Mapi. 6:23; Eza. 51:4) Kalemba wa masamu wimvile ukuti: “Tukalola nu luswepo ndi cakuti watukozezya.” (Masa. 36:9; loliniko na Masa. 27:1; 43:3) Wakwe vino uluswepo ulukafuma ukwi lanzi lukatwalilila ukukulilako sile ukufuma lino ilanzila lyatunka mpaka “ilanzi ilisanzama,” avino ni nzila ya antu aololoke, muno amano yakwe Yeova yakakozya, ikaya ikuswepelako sile. (Mapi. 4:18) Pakuti tulondele vino Yeova akalonda twacita, tulinzile ukupita umu luswepo lwakwe. (Eza. 2:3-5) Nupya ndi cakuti umuntu akulola ivintu umu nzila iipe, ala ali umu mfizi muli ukapepa. Wako vino Yesu walanzile: “Manso inu ndi yasi ningo, mili inu ilazulamo mfinzi. Caleka luswepo ululi munomuli ndi lwasenuka lwaya mfinzi, mfinzi iyo imaya ikulu cuze.”—Mate. 6:23; Loliniko na Malan. 15:9; 28:54-57; Mapi. 28:22; 2 Pet. 2:14.
(Yakobo 2:8) Ndi mukuyela Isunde lya Wene ilyaya mu malembelo likati, “Uwatemwa umuzo ndi vino waitemwa.” Ale mukucita ningo.
it-2 ifwa 222 pala. 4
Isunde
“Isunde lya Wene.” Isunde lya Wene lyacindime sana kuluta masunde yauze yano antu yalondelanga. (Yako. 2:8) Isunde likalamba ilyali mu Upangano wi Sunde u kutemwa; ilyatangi “Uwatemwa umuzo ndi vino waitemwa” (ali sunde lya Wene) lyakwe cili pano Masunde alembwa mu mpapulo zyakwe Mose nga nu mu mpapulo zyakwe yakasema yonsi kwene yemelile. (Mate. 22:37-40) Nanti icakuti Aina Klistu yasitungululwa na masunde yakwe Mose, yalinzile kulalondela isunde lya Mwene Yeova nu Mwanakwe, Mwene Yesu Klistu kulingana na vino caya mu upangano upya.
Kuwelenga Baibo
(Yakobo 2:10-26) Wino wensi uwakana kuyela isunde lyonga wene ali nu mulandu uwa kuntayela masunde yonsi. 11 Pano wino uwavwanzile ati “Utalongozya” ali wenga kwene uwavwanzile ati, “Utakoma.” Nanti angala usyalongozya, ndi wakoma ale cili conga wemo usyayela masunde. 12 Mwavwanga nu kucita vintu wa antu yano yalapingwilwa kwi sunde lino likatulenga kuya antungwa. 13 Pano Leza wene atalaya na mizu ku muntu wino atali na mizu ku yauze. Lelo pano mizu yaluta upinguzi, Leza alaya na mizu. 14 Inane ndi umwi walanda ukuti akweti utailo lino milimo yakwe isuma isyakulanga cisininkizyo cimwi cakuti akweti utailo, uzye usuma cii ungaya mu kulanda kwakwe? Uzye utailo uu ungamutuula? 15 Ndi kwali aina ya muntu, yakalume na yakaci yano yulilwa vyakuzwala ni vyakulya. 16 Uzye cisuma cii icingaya mu kulanda kwinu ndi mwayanena mwati, “Leza amupolelele! Mwasungwa mu kaye nu kulya ningo!” Ndi mutangayapeela vikalondwa mu kusunga umi, ale musi cisuma cimwi. 17 Vivyo kwene ivili nu utailo. Utailo ndi usyakutungulula ku kucita milimo isuma ala wene ufwe! 18 Ndi cali umuntu umwi avwange ati, “Muntu wenga wakwata utailo, lino muze wakwata milimo.” Kulanda kwakwe kukuti, “Mundange vino umuntu angakwata utailo kwaula milimo isuma. Namamulanga utailo wane vino uli kupitila mu milimo yane.” 19 Uzye wataila kuti kwaya sile Leza wenga? Cisuma! Mipasi yankota nayo kwene yataila, nupya ikaoopa nu kuzakaza. 20 Ciwelewele we! Uzye ukulonda kuti yakulange vino utailo uno usyatungulula ku kucita milimo isuma ala wene uwasilesile? 21 Uzye Abulaamu cikolwe citu wacisilwe uli mololoke pa manso yakwe Leza? Cali umu milimo yakwe isuma lino wene wapile Isaki mwana wakwe impolelwa pa kavuwa. 22 Uzye mutakulola? Utailo wakwe waomvile pamwi ni milimo yakwe. Utailo wakwe wasininkiziwe kuya ufumaluke kupitila mu milimo yakwe. 23 Na malembelo yafikiliziwe yano yakati, “Abulaamu wataile Leza, nga pa mulandu wa kutaila kwakwe Leza wamuzumile kuya mololoke.” Vii avino Abulaamu wizile aamwa ukuti a cuza wakwe Leza. 24 Lyene mwalola ukuti umuntu akacitwa kuya mololoke pa manso yakwe Leza kupitila mu milimo yakwe isuma, asi sile mu utailo wakwe. 25 Vivyo kwene avino cali na kuli Laabu cizelele. Wene wacisilwe kuya mololoke pa manso yakwe Leza kupitila mu milimo yakwe apa kuzengela nengu zya ina Izlaeli nu kuyazwa kongoloka, yapita ku museo uze. 26 Caleka, vino mwili uwaula mupasi ala ufwe, vivyo kwene nu utailo uwaula milimo isuma nao ufwe.