Ivyeo Vya Kuomvya Umu Kabuku Kakuti Swe Ina Klistu nu Mulimo Witu
JANUWALE 4-10
IVYUMA IVYAYA UMWI IZWI LYAKWE LEZA | AINA LEVI 18-19
“Twalililini Ukuya ni Miyele Isuma”
Vino Tungaicingilila Uku Citeyo Conga Cino Satana Akaomvya
Yeova walumbwile ivya uzelele vino antu aataali aina Izlaeli yacitanga nu kucelula aina Izlaeli ati: “Mutalondela micitile ya ina Kenani, ku mpanga ino nkumutwalako ndakai. . . . Mpanga iya iyamifitalila. Caleka nupya ndavunuka impanga pakuti inzinge antu yano yakaikalamo.” Kuli Leza wa muzilo uwa ina Izlaeli, imikalile ya ina Kenani yali iikowele sana icakuti impanga ino ikalangamo nayo yakowile.—Levi 18:3, 25
Yeova Akatungulula Antu Yakwe
13 Aene yaya aali acisinka, yapusineko sana ku ntunguluzi izyali mu mpanga zyuze, izyatungululwanga sile na mano ya untunze. Umu utunguluzi wa ina Kenani, antu yacitanga ivintu vipe sana, umwali nu kutwalana kwa pa lupwa, ulalelale, ukulala ni nyama, ukupeela ana impolelwa alino nu kupepa iviluwi. (Levi 18:6, 21-25) Intunguluzi zya ina Babiloni ni zya ku Eguputo zitakonkanga vino Leza wanenyile aina Izlaeli. (Mpe. 19:13) Ukupusanako na antu yaa, antu yakwe Leza ampiti yene yalolanga vino ayatungululanga yayakomelezyanga ukuya asanguluke muli ukapepa, kuya ausaka alino nu kuya ni miyele isuma. Icumi kwene Yeova wayavwanga.
w14 7/1 ifwa 7 pala. 2
Vino Leza Alacita pa Uyi Uwayako Pano Nsi
Nga pa yantu aakakana ukusenuka ukumufulo sile na yayo aakatwalilila sile ukucita iviipe? Elenganyini pa ulayo uu wakuti: “Antu asuma, akaele, ali yano yalikala muno nsi, akaele ali yano yalakwata mwenemo icifulo cao. Alino antu aipe yene Leza alayafumya umu mpanga, nupya alafumyamo yakaifya ndi vino antu yakaipula ivikona mu calo.” (Mapinda 2:21, 22) Antu yonsi aipe yalafumiziwapo. Pa nsita iyo lino kulaya umutende, antu acuvwila yalaakululwa panono panono ku kukanamalilika kuno twapyana.—Loma 6:17, 18; 8:21.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembelo
w06 6/15 ifwa 22 pala. 11
“Silola Vino Natemwa Amasunde Yako Wakwe Cimwi”
11 Inzila yakwe ciili iyaya umu masunde yakwe Mose ino ikalanga ukuti Leza wika amano uku yantu aiya ino wayapeezile insambu ya kusotola imitwe ya ngano iyatisyala umu vyalo. Yeova wanenyile Aina Izlaeli ukuti ndi cakuti alimi yakuzombola ivyakulya mu vyalo vyao, yalinzile ukuzumilizya apiina ukuya sotola ivyakulya mu vyalo vyao. Alimi yataalinzile ukuzombola vyonsi ivyayanga umu vyalo vyao, nanti ukukolonganika matingi nanti miolivi yonsi sile. Ndi cakuti umwi wilila umwina wa ngano mu calo ataalinzile ukuswilila mukusenda. Inzila ii yali iyakulangilamo ukutemwa ku yapiina, antu ya ku mpanga zyuze, ana yansiwa alino na ya mukamfwilwa. Pakuti yasotole ingano yalondekwanga ukuombesya, lelo nga yacita vivyo yatali nu kulalengelenzya ivyakulya.—Levi 19:9, 10; Malan. 24:19-22; Masa. 37:25.
JANUWALE 11-17
IVYUMA IVYAYA UMWI IZWI LYAKWE LEZA | AINA LEVI 20-21
“Yeova Wasoolwile Antu Yakwe”
w04 10/15 ifwa 11 pala. 12
Uzye Mulikala Umu Paladaise?
12 Kwene, kwaya vimwi vino tulinzile ukwikako sana amano. Leza wanenyile Aina Izlaeli ukuti: “Caleka mwayela amalamulo yonsi yano nkumupeela ilelo, pakuti muce mukwate amaka aku lamba Luzi lwa Yodani nu kupoka impanga ino ilaya iyakwinu.” (Malango 11:8) Leza walanzile pa mpanga kwene iyo apa Aina Levi 20:22, 24 ukuti: “Mwasunga amasunde na malamulo yane yonsi nu kuyalondela, pakuti impanga ino nkumutwala kweneko ku kwikala itakamuluke. Lelo nalaya ukupeela mwemwe impanga iyi ziya nu uci kuti iye iyakwinu.’” Icacumi pakuti umuntu aingile umu Mpanga ya Ulayo walondekwanga ukuya na ucuza usuma na Yeova Leza. Leza wazumulizye Aina Babiloni ukucimvya Aina Izlaeli nu kuyafumya umu mpanga muno ikalanga pa mulandu wakuti yatamuvwilile.
it-1 Ifwa 1199
Ca Upyanyi
Ica upyanyi i ciliconsi cino yali nu kupeela umwi ndi cakuti umwineco wafwa, nanti iciliconsi cino umwi wali nu kupyana ukufuma uku vikolwe vyakwe nanti uku muntu aliwensi uwamukolelile. Izwi ilya Ciyebulai lino yaomvya pa i lyakuti na·chalʹ (nanti, na·chalahʹ). Likapiliula ukupeela, kupoka cimwi nanti icifulo pa mulandu nu upyanyi. (Mpe. 26:55; Ezek. 46:18) Insita zimwi izwi lyakuti ya·rashʹ likapiliula ukupyana vimwi, nomba insita zimwi likalozya uku kupyana impanga ukufumyako vyuze ivyaupyanyi. (Utan. 15:3; Levi 20:24) Nupya likapiliula nu kupokwa impanga ukupitila mu kucimviwa umu ulwi. (Malan. 2:12; 31:3) Mazwi ya Cigiliki aakalanda pa upyanyi yakolana ni izwi lyakuti kleʹros lino pa kutandika lyasenulwanga ukuti “kupendola” lelo lizile ilisenulwa ukuti “kwankana” na pa kusyalikizya iliza ilisenulwa ukuti “kupyana.”—Mate. 27:35; Mili. 1:17; 26:18.
it-1 ifwa 317 pala. 2
Ivyunyi
Pa cisila cakwe Mulamba Mukalamba, Nowa wapeezile ilambo lya vyunyi “ivisanguluke” pamwi ni nyama. (Utan. 8:18-20) Lyene Yeova wazumilizye antu ukulalya ivyunyi cikulu sile kusi ukulalya uwazi. (Utan. 9:1-4; Loliniko na Levi 7:26; 17:13) Vino apa nsita iya ivyunyi vimwi vyali ivisanguluke calangililanga ukuti Yeova wavizumilizye ukuti yavipeela ilambo, kulingana ni vyalembwa muli Baibo, lino ivyunyi vyatandike ukuomviwa ngi vyakulya, kutaali ivyunyi ivilivyonsi vino yalolanga ukuti vitaali “visanguluke” kufikila lino Masunde yakwe Mose yatandike ukuomba. (Levi 11:13-19, 46, 47; 20:25; Malan. 14:11-20) Ivintu vimwi ivyalangililanga ukuti ivyunyi vimwi vitaali nu kuomviwa pa mulandu nu kukowela vitalondololwa muli Baibo. Fwandi asi vyunyi vyonsi ivyalyanga ivyunyi vyuze nanti vino antu iyasumba. Isunde ilyalandanga pa kukanalya ivikowele, lyatile ukuomba lino kwizile ikuya upangano upya, wakwe vino Leza walangilile Petulo mu cilolwa.—Mili. 10:9-15.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembelo
it-1 ifwa 563
Kuicembola
Isunde lyakwe Leza lyalesizye ukuicembola pa kulosya ndi cakuti umwi wafwa. (Levi 19:28; 21:5; Malan. 14:1) Mulandu uno cayelile vivyo u wakuti Aina Izlaeli yali amuzilo kuli Yeova, kulikuti iciviya cakwe iciiyeele. (Malan. 14:2) Fwandi Aina Izlaeli yalondekwanga ukutaluka ku vili vyonsi ivyuvwananga nu kupepa utulubi. Alino, ukulosya umwali ukucembola imili yao, kutaali ningo uku muntu uwamanyile vino afwe yaya, nupya uwakweti nu utailo uwakuti afwe yalatutululwa. (Dan. 12:13; Ayeb. 11:19) Nupya ukukanacembola imili yao, kwali nu kulanga ukuti Aina Izlaeli yacindike vino Leza waumba, kulikuti imiili yao kwene.
JANUWALE 18-24
IVYUMA IVYAYA UMWI IZWI LYAKWE LEZA | AINA LEVI 22-23
“Vino Tungasambilila ku Vimulo Vino Aina Izlaeli Yazevyanga”
it-1 mafwa 826-827
Ukuzevya Ukwa Mukate Usi na Citutumusi
Uwanda uwa kutandikilapo uwa kuzevya kwa mukate usi na citutumusi wali ukongano ucindame sana uwamwanga nu kuti isabata. Pa wanda wakwe ciili pa Nisani 16, ingano zino yatandikilangapo ukuzombola, kulikuti ivyakulya ivyatandikilangapo ukuca mu Palestine yavitwalanga kuli simapepo. Fwandi lino kutatala kwaya ukuzevya kuu, antu yataalinzile ukulya imbezu izilizyonsi izya cica, umu kate uwapangilwa uku mbezu zizyo, nanti imbezu izisalule zino yatandikilapo ukuzombola. Simapepo walangililanga ukuti akupeela ivizao vii ivyatandikalapo ukuca ukupitila mu kuzulunzya umwanzi wa ngano pa manso yakwe Leza, nupya wapeelanga akana ka mfwele akaula ulema aka mwaka onga wa wila wa koca pamwi nu wila wa usu uno itilangamo mafuta alino nu wila wa vyakumwa. (Levi 23:6-14) Kutaali isunde ilyalandanga ukuti yalinzile ukoca imbezu nanti usu pa ulambo wakwe vino ya simapepo izile iyatandika kucita pa cisila. Asi antu aingi sile nanti uluko aazumiliziwe ukupeela mawila ya vizao ivyatandikilapo ukuca, lelo kwali nu utantiko wakuti cila lupwa nanti cila muntu angapeela mawila yakulanga ukutaizya mu nsita ya cimulo ica uzombozi.—Kufu. 23:19; Malan. 26:1, 2.
Mulandu Uno Cacindamile. Pa nsita iya ukulya umukate musi icitutumusi kwali ukulingana ni sunde lino Yeova wapeezile Mose, wakwe vino calondololwa pali Kufuma 12:14-20, apaya mazwi auvwike aaya umu cikoma 19 akuti: “Pa manda cinimbali mu mang’anda inu mutalinzile kuzanwa icitutumusi.” Pali Malango 16:3 mukate usi na citutumusi ukaamwa nu kuti “mukate wa ucuzi,” nupya cila mwaka ciusyangako Ayuda vino yafumile zuwazuwa umu Ejipti (lino yatakweti insita yakutikinkanya icitutumusi nu munya [Kufu. 12:34]). Fwadi ciusyanga Aina Izlaeli vino yaculanga na vino yakulwilwe umu uzya, wakwe vino Yeova umwineco walanzile ukuti: “Amanda yonsi yano mulikala pano nsi mulaiusya uwanda ulya uno mwafumile umu mpanga iya Eguputo.” Lyonsi lino Aina Izlaeli yakwatanga ivimulo vitatu vino yazevyanga cila mwaka calangililanga ukuti iusyanga untungwa uno yakweti ngu luko lonsi nupya iusyanga nu kuti Yeova ali wino wayakulwile.—Malan. 16:16.
it-2 ifwa 598 pala. 2
Pentekosti
Vino yacitanga lino ya kuzombola ingano izya kutandikilapo vyapusananga na vino yacitanga lino yakuzombola bale wa kutandikilapo. Yali nu kupanga imikate ili ukuomvya makilogalamu yaili aausu utonyoloke utikinkanye ni citutumusi. Mikate iyo ‘yali nu kufuma umu mang’anda yao kwene,’ icikusenula ukuti yaali nu kuya wa mikate ino yaomvyanga cila wanda. (Levi 23:17) Imikate ii yaipeelelanga pamwi na mawila yakoca nu wila wakwelela imembu, lyene pa wila wa utandano yapeelanga ya suku yaili. Simapepo wikanga imikate ni viputulwa vyakwe ka suku pa minwe alino avizulunzya kuu na kuu kukulangilila ukuti atavipeela kuli Yeova. Pa cisila cakuvipeela kuli Leza, vyayanga ivyakwe simapepo nupya wavilyanga wa wila wa utandano.—Levi 23:18-20.
w14 5/15 ifwa 29 pala. 11
Uzye Mukupitila Pamwi ni Iuvi Lyakwe Yeova?
11 Iuvi lyakwe Yeova likalonda ivintu vyatuzipila pano likatukomelezya ukulalondela ukusunda ukwa mutumwa Paulo ukwakuti: “Lekini twasakamala nu kwazwana nu kutemwa kucita visuma. Tutata kukongana pamwi kulingana nu mwata witu, ndi vino yamwi yakucita. Lelo lekini twakomelezyanya nu kuluta, pano mwati mulola ukuti Wanda wa Mwene ukupalama pipi.” (Ayeb. 10:24, 25) Kuzevya kuno Aina Izlaeli yakwatanga alino nu kupepa kuze kwalenganga ukuti yakomelako muli ukapepa. Nomba ukulunda pali vii, ukuzevya ukuiyele wakwe ukuzevya kwa nsakwe ukwaliko mu manda yakwe Neemiya kwalenganga antu ukuya nu luzango. (Kufu. 23:15, 16; Neem. 8:9-18) Naswe kwene lino tuli pa kulongana kwa pa cilongano, na pa maukongano anono na akalamba tukaipakizya wakwe vino Aina Izlaeli yaipakizyanga. Lekini lyonsi twazanwa pa kulongana konsi ukwayako pakuti naswe twaya ni nsansa.—Tito 2:2.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembelo
Twalililini Ukuya Akaele
3 Uzye aomvi yakwe Leza yakalanga uli ukaele? Yakacita vivyo lino yakulanga ukuti yatemwa Yeova nu mwenzo onsi, nupya lyonsi yakacita ivikamuzanzya. Elenganyini pa vyeo vimwi ivikalanda pali ukaele ivyaya muli Baibo. Muli Baibo, izwi lya Ciyebulai ilyasenulwa ukuti “ukaele” likalozya uku cintu icipuma, icisuma, nanti consi. Wakwe vino cali uku ina Izlaeli, yapeelanga impolelwa zya nyama kuli Yeova, nupya Isunde lyalanzile ukuti inyama ya kupeela impolelwa yali nu kuya isuma. (Levi 22:21, 22) Antu yakwe Leza yatazumiliziwe ukupeela inyama iitaakweti ikuulu nanti ikasa, ikutwi, nanti ilinso; nupya yatalondekwanga ukupeela inyama ilwale. Cacindime sana kuli Yeova ukuti inyama iye ipuma, isuma, nupya iyali ni vilundwa ivikumanile. (Malaki 1:6-9) Tukauvwikisya umulandu uno Yeova wikila sana mano uku cintu icisuma nanti icipuma. Ndi twakala icintu cimwi, limwi cingaya icizao, ibuku, nanti iciombelo, tusilonda icikweti ivipongo ivikulu nanti icitakwetiko vimwi. Tukalonda icipuma, icisuma, nanti icikweti vyonsi. Vikwene avino Yeova akalonda twalanga ukutemwa na ucisinka kuli aliwe. Tulinzile ukulanga imiyele ii nu mwenzo onsi.
JANUWALE 25-31
IVYUMA IVYAYA UMWI IZWI LYAKWE LEZA | AINA LEVI 24-25
“Umwaka wa Untungwa nu Kukululwa Kwa ku Nkoleelo”
it-1 ifwa 871
Untungwa
Leza Aakapeela Untungwa. Yeova a Leza aakapeela untungwa. Wafumizye uluko ulwa Ina Izlaeli mu uzya umu Ejipti. Wayanenyile ukuti ndi cakuti yatwalilila ukuvwila masunde yakwe yali nu kuya nu untungwa. Davidi walanzile pa kucingililwa ukwali nu kuya umu malinga ya Yelusalemu. (Masa. 122:6, 7) Lelo, isunde lyalanzile nu kuti ndi cakuti umonsi waya umupiina angaikazya umu uzya pakuti akwata vino akulondekwa pa kuisakamala nu kusakamala ulupwa lwakwe. Nupya isunde lyalanzile nu kuti umuzya umu Yebulai wali nu kukululwa umu mwaka walenga 7 uwa uzya wakwe. (Kufu. 21:2) Umu mwaka wa untungwa (uwayangako umu mwaka walenga 50), yamanyisyanga ukuti uu umwaka wakukululwa uwa azya yonsi. Azya yonsi Ayebulai yakululwanga nupya umonsi wensi waswililanga uku mpanga yakwe.—Levi 25:10-19.
it-1 ifwa 1200 pala. 2
Ca Upyanyi
Pa mulandu wakuti ulupwa lumwi nga lwakwata impanga yali nu kuya iya lupwa lulo kwene sile uku nkulo zyonsi, itali nu kukaziwa amanda pe. Ndi cakuti umwi akulonda ukukazya impanga, umutengo wa mpanga iyo wali nu kulingana ni myaka alino ni vilimwa ivyali nu kuzombolwa umu mpanga iyo kufika lino umwaka wa kukululwa wafika, umwaka kwene uu ali uno kwayanga ukuswilizya impanga ukumwineco ndi cakuti ataikazile nupya nanti ukuswilizya vimwi vino walemiilemo lino umwaka wa untungwa utali ufike. (Levi 25:13, 15, 23, 24) Isunde lii lyalandanga na pa mang’anda aataali acingililwe na malinga, yano yalolanga ukuti yali palwalala. Ukulozya uku ng’anda iyali mu musumba ucingililwe ni linga, umwineco wakweti insambu izyakuikala nupya ndi cakuti papita umwaka ukufuma pano waikazizye, lelo nga atacisile vivyo yali nu kuya iyakwe wiyo uwaikazile. Ukulozya uku ma ng’anda aali umu misumba iya Ina Levi, isunde lyalanzile ukuti uwakazya ing’anda wakweti insambu izyakuikala nupya insita iliyonsi pano Aina Levi yatakweti impanga iyakupyana.—Levi 25:29-34.
it-2 mafwa 122-123
Umwaka wa Untungwa
Ukuvwila isunde ilyalandanga apa mwaka wa untungwa kwali nu kulenga Aina Izlaeli ukukanaya ni miyele ino tukalola umu mpanga izingi ndakai, umwaya antu akankala sana lino yauze yene apiina sana. Ivisuma ivyacitikilanga umuntu wenga vyazipilanga uluko lonsi, pano kutali umwi uwali nu kuya umupiina sana pa mulandu nu kutala kwa mpiya, lelo yonsi yaombanga imilimo ino yamanyikisye nu kuomvya amaka yao pakuti ivintu vizipile uluko lonsi. Icuvwila calenganga Aina Izlaeli ukuipakizya ukuteekwa nu uteeko umalilike, alino ni visuma vino uteeko uwo wayacitilanga pano Yeova wapaalanga imilimo yao alino nu kuyasambilizya.—Eza. 33:22.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembelo
w09 9/1 ifwa 22 pala. 4
Lino Yamwi Yamusosya
Ndi cakuti Umwina Izlaeli wacisa umuze nu kumutulula ilinso, isunde lyalanzile ukuti umuntu wiyo walinzile ukupingulwa umu mulinganya. Nanti ciye vivyo, wino yacisa atakweti insambu izyakufulula uwatamucisa nanti ukufulwilamo aliwensi uwa mulupwa lwakwe wino atamucisa. Isunde lyalanzile nu kuti wino yacisa walinzile ukutwala umulandu kuli yayo apeezilwe insambu izya kupingula pakuti aliyo yakapingule. Ukumanya ukuti uwatala umulandu nanti uwacisa umuze uku mufulo sile yali nu kumufulula, kwalenganga ukuti antu yatiina ukutala imilandu. Lelo kwali ivingi vino yaombelangapo ndi cakuti umwi watala umulandu.
FEBULUWALE 1-7
IVYUMA IVYAYA UMWI IZWI LYAKWE LEZA | AINA LEVI 26-27
“Vino Tungacita Pakuti Yeova Atupaale”
w08 4/15 ifwa 4 pala. 8
Mwataluka Uku “Vintu Ivya Silesile”
8 Uzye “ivyuma” vingaya uli wakwe ka leza? Pakuti tuvwikisye, lekini twelenganye pi iwe ilyali umu mpanga iya Ina Izlaeli aliko mpiti. Iwe lilyo lingaomviwa uku kukuula ing’anda nanti viumba. Nomba ndi cakuti iwe lilyo yalimika wa ‘lucesi’ nanti wa cilubi icilengwe, iwe lilyo lyalangilanga ukuti antu yayo yakucita vino Yeova walesya. (Levi 26:1) Kukolanako na vii, impiya nazyo zyakwata umulimo uno zikaomba. Tukalondekwa impiya pakuti tutwalilile ukuya nu umi nupya tungaziomvya ningo umu mulimo wakwe Yeova. (Kasa. 7:12; Luka 16:9) Nomba ndi cakuti twakolezya ukulondesya ivyuma ukucila ukukolezya umulimo wa Wina Klistu ala impiya zimaya wakwe ka leza kuli sweswe. (Belengini 1 Timoti. 6:9, 10) Umu nsi ii muno antu yakalola kwati ukukwata sana impiya kwacindama, tulinzile ukucenjela pakuti twalola ningo ivyuma.—1 Tim. 6:17-19.
it-1 ifwa 223 pala. 3
Vizungusyo
Pa mulandu ni nzila ino Yeova waombelangamo na Mose, calenzile ukuti Mose acite ivintu vyakutinya (Izwi lya Ciyebulai ilyakuti, moh·raʼʹ) pa manso ya yantu yakwe Leza. (Malan. 34:10, 12; Kufu. 19:9) Antu yonsi aakweti utailo yalondelanga utunguluzi wakwe Mose. Nupya ilwike ukuti Leza walandanga nayo ukupitila muli Mose. Aina Izlaeli yalondekwanga nu kucindika incende iya muzilo yakwe Yeova. (Levi 19:30; 26:2) Cii cikupiliula ukuti yalondekwanga ukucindika incende iya muzilo ukupitila mu kumupepa ukulingana na vino akalonda, alino nu kulacita ivintu ukulingana na masunde yakwe.
w91 3/1 ifwa 17 pala. 10
Mwaleka “Umutende Wakwe Leza” Walinda Imyenzo Inu
10 Yeova wanenyile uluko ati: “Ndi mwalondela amasunde nu kuyela malamulo yane, nkaamupeela imvula pa nsita yakweyo pakuti musili wamezya ivilimwa ni miti ya vyalo vinu yaseeka viseekwa. Nkaleenga kuti mu mpanga inu muye mutende, nupya mukaalala utulo kwaula koopa nanti umwi. Indi nu kuzinga ivilyanyi vyamu mpanga inu. Nupya mu mpanga inu musiiya inkondo. Nkaaya namwe. Nene Leza winu namwe mwemwe antu yane.” (Levi 26:3, 4, 6, 12) Aina Izlaeli yali nu kuipakizya mutende pano yali nu kucingililwa uku yalwani, ukukwata ivintu ivingi, alino nu kuya na ucuza usuma na Yeova. Nomba vii vyonsi vyali nu kucitika ndi cakuti yalondela masunde yakwe Yeova.—Masamu 119:165.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembelo
it-2 ifwa 617
Indwala
Zyacitikanga Ndi Cakuti Aina Izlaeli Yata Ukulondela Masunde Yakwe Leza. Uluko ulwa Ina Izlaeli lwacelwilwe ukuti ndi cakuti lwakana ukusunga upangano wao na Leza, wali nu kuyatumila indwala pakasi kao. (Levi 26:14-16, 23-25; Malan. 28:15, 21, 22) Malembelo yakalondolola ukuti umi usuma alino nu kuomba ningo muli vyakwe Leza, vikaizako pa mulandu nu kupaalwa na Leza (Malan. 7:12, 15; Masa. 103:1-3; Mapi. 3:1, 2, 7, 8; 4:21, 22; Umbw. 21:1-4), lelo indwala zyene zikaizako pa mulandu nu luyembu alino nu kukanamalilika. (Kufu. 15:26; Malan. 28:58-61; Eza. 53:4, 5; Mate. 9:2-6, 12; Yoa. 5:14) Nanti icacumi ukuti Yeova Leza walesile indwala pa yantu yamwi, wakwe lino walwalike Milyamu tembwe, Uziya na Geazi (Mpe. 12:10; 2 Mila. 26:16-21; 2 Yamw. 5:25-27), cikaloleka kwati indwala zimwi zyaizilanga sile nupya zyatwalililanga ukuyako pa mulandu ni viipe vino antu yacitanga nanti uluko lwacitanga. Fwandi tungati, yazombwile vino yakomelanga pano imiili yao yaculanga pa mulandu ni viipe vino yacitanga. (Gala. 6:7, 8) Mutumwa walanzile apa yantu atandike ukucita upulumusi ukuti: “Leza wayafutatila kuti yangacita vya nkota vya lunkumbwa lwa myenzo yao, yasuke yacitilana ni vya nsonyi vya kusausya miili yao . . . nga nu kuiletelela pa kuluvyanya kwao.”—Loma 1:24-27.
FEBULUWALE 8-14
IVYUMA IVYAYA UMWI IZWI LYAKWE LEZA | MPENDWA 1-2
“Yeova Wakolonganika Antu Yakwe”
w94 12/1 ifwa 9 pala. 4
Inzila Isuma Ino Tungapepelamo Yeova Umu Umi Witu
4 Ndi cakuti mwakweti amanso wakwe yano icunyi cakwata, uzye nga mwaweni vyani lino Aina Izlaeli yapanzile inkambi umu lwanga? Nga mwaweni matenti aingi akwikalamo lelo atantikwe ningo umwikalanga antu 3 milyoni nanti ukucilapo, aikalanga umu mitundu itatu itatu ku katutu, kaeya, ufumondaka; nu ku uwondaka. Nga mwalolekesya sana limwi nga mwaweni iumba lyuze ilikalanga umupipi na pakasi ka nkambi. Umu matenti yayo mwikalanga aamu mutundu wakwe Levi. Pakasi ka nkambi pali icikulwa iciiyele cino yacinzile ni insalu. Icikulwa cii lyali “itaalu lya ukongano” nanti itenti lya kupepelapo, lino antu aamu Izlaeli “aamanya imilimo” yakuuzile ukulingana na vino Yeova wayanenyile.—Mpendwa 1:52, 53; 2:3, 10, 17, 18, 25; Kufuma 35:10.
it-1 ifwa 397 pala. 4
Inkambi
Inkambi ino Aina Izlaeli yapanzile yali ikulu sana. Aonsi aulwi aalimo yali 603,550 yonsi pamwi, ukwikako anaci na ana, akote na alemale, Aina Levi 22,000 alino ni mpendwa ikulu iya antu afumile uku mpanga zyuze—limwi yonsi pamwi yali 3 milyoni nanti ukucilapo. (Kufuma 12:38, 44; Mpendwa 3:21-34, 39) Ukulu uwa ncende pano Aina Izlaeli yapangile inkambi utamanyikwa ningo pano antu yakatunganya ivipusanepusane. Lino yapanzile inkambi ulunga na Yeliko calondololwa ukuti inkambi iyo yali ukutandika uku “Beti Yesyimoti mpaka ukufika ku Abeli Syitimu.”—Mpe. 33:49.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembelo
it-2 ifwa 764
Kulembesya
Ilingi yalembwanga mazina ukulingana nu mutundu na vino yakonkine umu ndupwa. Yatapendanga sile antu nanti intunguluzi, lelo kwali ivingi vino yacitilanga vivyo. Ukupenda antu ukwalondololwa muli Baibo kwaliko pa mulandu ni vintu ivipusanepusane wakwe, ukulipila imisonko, ukuomba usilika, nanti ukuomba imilimo apa ncende iya muzilo (Aina Levi aaombanga umulimo uu).
FEBULUWALE 15-21
IVYUMA IVYAYA UMWI IZWI LYAKWE LEZA | MPENDWA 3-4
“Mulimo wa Ina Levi”
it-2 ifwa 683 pala. 3
Simapepo
Ukulingana ni Sunde Ilya Upangano. Lino Aina Izlaeli yali umuuzya umu Ejipti, Yeova wasoolwile ana aonsi mayeli Aina Izlaeli, lelo apa nsita iliimwi kwene wakomile ana aonsi mayeli Aina Ejipti lino walesile icinkunka icalenga 10. (Kufu. 12:29; Mpe. 3:13) Yeova wasoolwile mayeli yaa pakuti yaamuombela imilimo iiyele. Leza atemwa nga waomvizye amayeli yonsi Aina Izlaeli kuti yaomba umulimo wa usimapepo nu kusakamala incende iya muzilo. Lelo, wacisile ukulingana nu kulonda kwakwe lino wasoolwile aonsi aamu mutundu wakwe Levi kuti yaombe umulimo uwo. Pa mulandu kwene uu, Yeova wazumilizye ukuti uluko ulwa Ina Izlaeli, lupeele ana aonsi Aina Levi kuti yaombe imilimo ino ana aonsi aamu mitundu 12 yali nu kuomba (ana yakwe Yosefu aonsi Efulemu na Manase yayapendanga ukuti imitundu ili). Lino yapenzile yazanyile ukuti ana aonsi aatali Aina Levi, yalusile impendwa iya ana aonsi Aina Levi kufika kuli 273, fwandi Leza wayanenyile ukuti pali cila mwana yaalinzile ukulipila impiya zyakwe siluva 5 pakuti akululwe nupya impiya zizyo yazitwalanga kuli Aloni na ana yakwe aonsi. (Mpe. 3:11-16, 40-51) Lino kutatala kwaya ukulipila kuu, ala Yeova wasoolwela limwi ana yakwe Aloni wa mu mutundu wakwe Levi kuti yaomba imilimo ya usimapepo umu Izlaeli.—Mpe. 1:1; 3:6-10.
it-2 ifwa 241
Aina Levi
Milimo Ino Yaombanga. Aina Levi yapanzilwe ni ndupwa zitatu, izyafumile umu ana aonsi yakwe Levi kulikuti Gelisyoni, Koati, na Melali. (Utan. 46:11; 1 Mila. 6:1, 16) Cila lupwa lwapeezilwe incende umupipi ni itenti lya kupepelapo. Aina Koati amu mutundu wakwe Aloni yapangiile inkambi pa nkoleelo ya ku ufumo ndaka wi itenti lya kupepelapo. Aina Koati yauze yapangiile inkambi uku ntunga iya kaeya, Aina Gelisyoni uku uwondaka, alino Aina Melali nayo ku katutu. (Mpe. 3:23, 29, 35, 38) Kupanga nu kupangulula alino nu kusenda itenti lya kupepelapo wali umulimo wa Ina Levi. Lino insita ya kukuuka yafika, Aloni na ana yakwe aonsi yatolanga insalu iya kuvimba umwa Muzilo alino nu mwa Muzilo Ukuluta nu kuvimba imbokosi ya upangano, ma ulambo, alino na vyonsi vino yaomvyanga apa ncende iya muzilo. Lyene Aina Koati nayo yasendanga ivintu kwene vivyo. Umulimo wa Ina Gelisyoni wali ukusenda insalu iyakucingilikizya italu, ni insalu iya kucingilikizya umukasi, insalu iyakucingilikizya umusolo alino ni myando (imyando kwene ino yaomvyanga api itenti lya kupepelapo), umulimo wa Ina Melali nao wali ukusenda ma fulemu, incesi, inkangalo, impopo, alino ni myando (imyando ino yaomvyanga apa musolo wi itenti lya kupepelapo).—Mpe. 1:50, 51; 3:25, 26, 30, 31, 36, 37; 4:4-33; 7:5-9.
it-2 ifwa 241
Aina Levi
Umu manda yakwe Mose Umwina Levi nga wafisya imyaka 30 alino waombangako imilimo yonsi wakwe, ukusenda itenti lya kupepelapo alino na vyonsi vino yaomvyanga pa nsita yonsi lino yakukuuka. (Mpe. 4:46-49) Imilimo imwi yaombwanga ndi cakuti umuntu wafisya imyaka 25, nomba ilingi itayanga ikome wakwe ukusenda itenti lya kupepelapo. (Mpe. 8:24) Umu manda ya Mwene Davidi yacefizyeko imyaka kufika kuli 20. Mulandu uno Davidi wacitiile vivyo u wakuti Itenti lya kupepelapo (lino yapyanikizyepo ni ng’anda ikulu yakwe Leza) yatali nu kulalikuusya. Umuntu wali nu kuleka ukuomba imilimo ii ndi cakuti wafisya imyaka 50. (Mpe. 8:25, 26; 1 Mila. 23:24-26) Aina Levi yalondekwanga ukumanya sana masunde pano ilingi yali nu kulabelenga alino nu kusambilizya antu aingi.—1 Mila. 15:27; 2 Mila. 5:12; 17:7-9; Neem. 8:7-9
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembelo
w06 8/1 ifwa 23 pala. 13
Mwaya na Mano Nupya Mwatiina Leza!
13 Pa mulandu na vino Yeova wazwilizyanga Davidi lino wayanga ni intazi calenzile ukuti atiina Leza alino nu kutaila sana muli aliwe. (Masamu 31:22-24) Nanti ciye vivyo pa miku itatu Davidi wacisile ivintu ivyalangilile ukuti watile ukutiina Leza, nupya cii calenzile ukuti ivintu viipe sana. Icakutandikilapo cino wacisile alili lino wasoolwile ukuti yasende imbokosi ya upangano yakwe Yeova uku Yelusalemu ukuomvya icikocikala mu cifulo icakuti Aina Levi yasendele pa viye ukulingana na vino isunde lyakwe Yeova lyalanzile. Lino Uza uwapisyanga icikocikala walemelile imbokosi kuti itapona, wafwile papo kwene pa mulandu uwakuti atalangizye “umucinzi.” Icacumi ukuti Uza wacisile uluyembu ulwipisye, lelo cali apa mulandu wakuti Davidi wakanyile ukulondela isunde lyakwe Yeova icalenzile ukuti vii vicitike. Ukutiina Leza cikasenula ukucita ivintu ukulingana na vino akalonda.—2 Sam. 6:2-9; Mpe. 4:15; 7:9.
FEBULUWALE 22-28
IVYUMA IVYAYA UMWI IZWI LYAKWE LEZA
“Uzye Mungakolanya Uli Anazili?”
it-2 ifwa 477
Anazili
Kwaya ivintu vitatu vino yayo aalapanga ukuya Anazili yatacitanga: (1) yataali nu kumwa uwengwa nanti consi icafumile uku matingi, ciye aisi, ace nanti aume nanti ukumwa ivifenwa ivya matingi, ciye acice nanti asasamile. (2) Yataali nu kulapela inyele uku mitwe yao. (3) Yataali nu kulalema ivitumbi nanti ivyakwe ya lupwa apalamisye, wakwe yaisi, yanyina, aina yao nanti yankazi yao.—Mpe. 6:1-7.
Imilapo Iiyele. Ndi cakuti umuntu walapa umulapo uu uiyele wali nu kuya umu Nazili kulikuti “ukuipatula umwisikulu ukuya wakwe Yawe” atacitanga vii pakuti ailangizye uku yantu pa mulandu ni mikalile yakwe. Lelo insita yonsi ino umuntu walaya ukuya umu Nazili ala ‘wapatwilwa’ kuli Yeova.—Mpe. 6:2, 8; loliniko nu Utan. 49:26.
Vyonsi vino vyalondekwanga ukuti mu Nazili acite vyali ivicindame nupya vyakweti upiliulo mu kupepa Yeova. Wakwe vivikwene vino simapepo ataali nu kulema ivitumbi nanti ivyakwe ya lupwa yakwe apalamisye pa mulandu nu mulimo wakwe ucindame uno waombanga, ali vino cali nu ku ya Nazili. Simapepo mukulu alino na ya simapepo yauze yatali nu kulamwa waini nanti ivili vyonsi ivikakola lino yakuomba imilimo icindamisye ino Yeova wayapeezile.—Levi 10:8-11; 21:10, 11.
Umu Nazili (Ciyeb., na·zirʹ) “wali nu kuya uwa muzilo ukupitila umu kukanapela inyele uku mutwe wakwe,” inyele zizyo zyalengana yonsi yamanye zuwa umulimo uno wakweti uwa Unazili. (Mpe. 6:5) Izwi ilililimwi kwene ilyakuti na·zirʹ yaliomvyanga pa kulanda pa miti ya matingi ino yatatungwilile apa wanda wi Sabata nanti umu myaka ya Utungwa. (Levi 25:5, 11) Na cuze icazifile icakuti, kayembelo kano kali pali tulibani wino simapepo mukulu wazwalanga apali amazwi akuti “Icamuzilo kuli Yawe” yakamanga ukuti “cimanyililo ca muzilo” [Mu Ciyebulai, neʹzer, ilyafuma ukulikumwi nu kwafuma izwi lyakuti na·zirʹ].” (Kufu. 39:30, 31) Ni cisote ica wene kwene cino aasoololwa ukuya aene umu Izlaeli yazwalanga camwangwa ukuti neʹzer. (2 Sam. 1:10; 2 Yamw. 11:12) Umu cilongano ca Ina Klistu umutumwa walanzile ukuti umwanaci wapeelwa inyele ukuti ciye wa ca kuvimba uku mutwe wakwe. Cii icakumwiusyako ukuti wakwata icifulo icipusane na cino umonsi wakwata, nupya alinzile ukulatontela umonsi ukulingana na vino Leza watantika. Fwandi vivi vino Anazili yalondekwanga ukucita, kulikuti kukanapela inyele, kukanamwa waini alino nu kutaluka ku vili vyonsi ivikowele caiusyanga vino ukuipeelesya kwao kwacindime nu kuti yalondekwanga ukucita ukulonda kwakwe Yeova lyonsi.—1 Kol. 11:2-16.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembelo
w05 1/15 ifwa 30 pala. 2
Mauzyo Yano Aakabelenga Yakauzya
Samusoni wene wali umu Nazili umupusaneko. Lino Samusoni atatala wavyalwa, umu ngeli wakwe Yeova wanenyile nyina ati: ‘Pa mulandu wakuti ulasenda inda nu kuvyala umwana umonsi. Nupya umwana wiyo yatakatale yamupele inyele ku mutwe, pa mulandu wakuti umulumendo wiyo alaya umu Nazili, uwapaatwilwa Leza ukufuma ku kuvyalwa kwakwe. Wene alatandika ukutuula Aina Izlaeli ku lucu lwa Ina Filisti.’ (Yakapingula 13:5) Samusoni wene atalafile umulapo uwakuya umu Nazili. Leza u wamusoonsile ukuya umu Nazili nupya wali nu kuya vivyo kwene umi wakwe onsi. Fwandi wene isunde ilyalesyanga Anazili ukulema ivitumbi litamukumile. Ndi cakuti isunde li lyamukumile, alino walema ni citumbi mu kukanamanya, uzye ale nga watandike uli Unazili nupya lino wene wavilwe nao? Fwandi, tungasininkisya ukuti ivyalondekwanga kuli yayo ayanga Anazili kufuma ukukuvyalwa vyapusine na kuli yayo aipeelesyanga sile.