Ivyeo Vya Kuomvya Umu Kabuku Kakuti Swe Ina Klistu nu Mulimo Witu
NOVEMBA 1-7
IVYUMA IVYAYA UMWI IZWI LYAKWE LEZA | YOSWA 18-19
“Inzila Isuma Ino Yeova Waomvizye pa Kwankanya Impanga”
it-1 ifwa 359 pala. 1
Mupaka
Cikaloleka kwati pa kwankanya impanga uku mitundu iikanga mano uku vintu viili: kulikuti vino yapendola, alino nu kuvula nanti kucepa ukwa yantu aali mu mutundu uwo. Cipendwilo cayazwanga ukumanya ukwayelile impanga ino yali nu kupeela umutundu umwi, kulikuti ku kaeya, ku katutu ku ufumondaka nanti ku wondaka, icende iyayelile uku luzi nanti iyayelile umu myamba. Yeova uwasukanga ukupitila umu cipendwilo na cii calenganga ukuti aamu mitundu yatauvwilana uzuwa nanti ukulapazyanya pa mpanga zino yapeelwa. (Mapi. 16:33) Ukucita vii kwalangililanga ukuti Leza uwatungululanga ivintu pakuti usoowelo uno Yakobo wasoowile pali cila mutundu lino atatala wafwa uwaya pa Utandiko 49:1-33 ufikiliziwe.
it-1 ifwa 1200 pala. 1
Ca Upyani
Kupyana impanga. Yeova uwapeelanga impanga zino Aina Izlaeli yapyananga, pano waneenyile Mose imipaka muno cila yano yali nu kupelela. (Mpe. 34:1-12; Yoswa 1:4) Mose uwankinye impanga uku yana yakwe Gadi, ana yakwe Lubeni, na kuli afu wa mu mutundu wakwe Manase. (Mpe. 32:33; Yoswa 14:3) Aa mu mitundu iyasyala yapyanyile impanga ukupitila umu kupendola ala yakulondela utunguluzi ukufuma kuli Yoswa na Eliaza. (Yoswa 14:1, 2) Ukulingana na vino Yakobo wasowile pa Utandiko 49:5, 7, Simeone na Levi yatakweti ciputulwa ca mpanga cino yali nu kupyana. Aa mu mutundu wakwe Simeone yapeezilwe impanga (kumwi ni misumba muno yali nu kulaikala) umukasi ka mpanga iya mutundu wakwe Yuda (Yoswa 19:1-9), lelo aa mu mutundu wakwe Levi yene yapeezilwe imisumba 48 umu mpanga yonsi iya Ina Izlaeli. Pa mulandu wakuti Aina Levi yapeezilwe umulimo uiyeele uwa kuomba pa ncende iya muzilo, Yeova aliwe wali nu kuya ica upyanyi cao. Yapeelwanga icikumi ukuya ali ca upyanyi cao pa mulandu nu mulimo uno yaombanga. (Mpe. 18:20, 21; 35:6, 7) Aa mu ndupwa yapeelwanga imilimo ya kuomba, umukasi ka mpanga ya mitundu yao kwene. Pa mulandu wakuti indupwa zyali nu kulakulilako nupya ana aonsi yali nu kulapyana, impanga zino ana yao yali nu kulapyana zyali nu kulaya zikucepelako.
it-1 ifwa 359 pala. 2
Mupaka
Ndi cakuti yaomvya icipendwilo pa kumanya ukwayelile impanga ino yali nu kupeela umutundu umwi, lyene yalolanga impendwa iya yantu aali mu mutundu uwo pakuti yamanye ukulu wa mpanga ino yali nu kuyapeela. “Muce mwankanye ningo impanga ukulingana ni mitundu inu. Mukaomvye musango wakupendola pa kwankanya. Umutundu uno ukweti antu aingi uli uno muce mupeele impanga ikulu, na uno wacepelako imuupela impanga icepelile kweneko. Nupya pano caponela lino mukupendola pali pano imumupela ni mpanga yakwe. Muce mwankanye impanga ukulingana ni mpendwa umwayela ivikolwe vinu vyonsi.” (Mpe. 33:54) Fwandi ndi cakuti yaomvya icipendwilo pa kumanya ukwayelile impanga ino yali nu kupeela umutundu umwi, yali sile nu kusenula ukulu wa mpanga iyo ukulingana na antu aali mu mutundu uwo. Acino lino yazanyile ukuti impanga ino yapeezile umutundu wakwe Yuda yali ikulu sana, yankinyeko incende imwi ku amu mutundu wakwe Simeoni.—Yoswa 19:9.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembelo
it-1 ifwa 359 pala. 5
Mupaka
Lyasi lya muli Baibo ilikalanda pa kwankanya impanga ya ku wondaka wakwe Yodani, likalangilila ukuti lino yapendozile umuku wa kutandikilapo impanga iyapeezilwe uku ya mu mutundu wakwe Yuda (Yoswa 15:1-63), mutundu wakwe Jozefu (Efulemu) (Yoswa 16:1-10), na kuli afu wa mu mutundu wakwe Manase aikalanga uku wondaka wa wakwe Yodani (Yoswa 17:1-13) yamanyikwe, kuli kuti mipaka ni misumba. Pa cisila cakwe vii, cikaloleka kwati imyankanyizizye ya mpanga yavulunganyiziwe pa mulandu wakuti Aina Izlaeli yafumile uku Giligali kuno yapanzile inkambi iyaya iyapanga uku Syilo. (Yoswa 14:6; 18:1) Citamanyikwa utali wa nsita iyapisilepo, lelo Yoswa wakalipile imitundu 7 iyasiileko pa mulandu wakuti yasitokanga ukupoka impanga iyasiileko. (Yoswa 18:2, 3) Antu yakalanda ivipusanepusane pali vino vyalenzile ukuti aa mu mitundu 7 yasitoka ukupoka impanga, yamwi yakalanda ukuti ivintu ivingi vino yaposile umu mpanga zino yacimvizye alino nu utungwa uno yakweti pa mulandu nu kukanatiina ukuti Aina Kenani yamayazanza, limwi ivyalenzile ukuti imitundu ii iyaelenganya ukuti citalondekwanga ukupoka zuwa impanga iyasiileko. Ukulola ukuti citali nu kuyatalila ukucimvya alwani ali yonsi aamaka, nako kwene kufwile kwalenzile ukuti yasitoka. (Yoswa 13:1-7) Nupya vino yamanyile pa ciputulwa cii ica Mpanga ya Ulayo vyali ivinono ukupusana na vino yamanyile pa ciputulwa cino yatandikilepo ukupoka.
NOVEMBA 8-14
IVYUMA IVYAYA UMWI IZWI LYAKWE LEZA | YOSWA 20-22
“Vino Tungasambilila Uku Lufyengo Ulwacitike”
w06 4/15 ifwa 5 pala. 3
Vyakucita Pakuti Mwalanzyanya Ningo na Auzo
Ukulanzanya ukufuma pansi ya mwenzo kungalenga tuvwikisye umulandu uno yamwi yakucitila vimwi nu kukanayafyenga. Mu manda ya Ina Izlaeli, aa mu mutundu wakwe Lubeni, wakwe Gadi, na afu wa mu mutundu wakwe Manase aikalanga uku ufumondaka wa Luzi Lwa Yodani yakuuzile “kavuwa akakulu” mupiipi na Yodani. Aa mu mitundu yuze yatamanyile umulandu uno aa mu mitundu ii yacitiile vii. Aa mu mitundu ya ku wondaka yapeezile aa mitundu ya ku ufumondaka umulandu wa ucisanguka, na cii calenzile yapekanya ukuti yakayazanze. Nomba lino yatatala yaya uku nkondo yatumile aakuyalanzyanya na aa mu mitundu ya ku ufumondaka. Yacisile ningo sana! Lino yaile, yazanyile ukuti yatapanzile ulambo uwakuti yapeelelapo mawila ya koca nanti malambo atazumiliziwe. Lelo aa mu mitundu ya ku ufumondaka yatiinyile ukuti aa mutindu yuze yangaca yayaneene ukuti: “Mutakweti icipande cimwi muli Yawe [Yeova].” Fwandi ulambo uu wali nu kulaisyako ukuti nayo kwene aakapepa yakwe Yeova. (Yoswa 22:10-29) Yatemiile ulambo uwa izina lyakuti Umboni, pa mulandu wakuti wali nu kulaisyako ukuti nayo kwene Yeova a Leza wa cumi kuli aliwo.—Yoswa 22:34.
w08 11/15 ifwa 18 pala. 5
“Twaezya Ukucita Ivintu Ivikaleta Umutende”
Aina Izlaeli yamwi yelenginye ukuti yakweti usininkizyo onsi uwalangililanga ukuti aa mu mitundu yuze yacisile iviipe, nupya ukuyayazanza ukwaula ukuyamanyisya kwali nu kulenga ukuti aingi yatacisika nanti ukukomwa. Lelo ukucila ukuyazanza aa mu mitundu yuze papo kwene sile, aa mu mitundu ya ku wondaka wa Yodani yatumile yamwi aakuyalanzyanya na ina yao pa ntazi ii. Yayuzizye ukuti: “Uzye pacani cino mwacitila ulukota luu, pa kutalamila Yawe [Yeova] Leza wa ina Izlaeli?” Lelo aa mu mitundu iya yatapanzile ulambo pa mulandu nu kutalamila Leza. Nomba yali nu kucita uli pa mulandu uno yayapeezile? Uzye yali nu kulwisya aayapeezile umulandu nanti ukukanalanda nayo? Aa mu mitundu ino yapeezile umulandu yaicefizye nu kulondolwela ningo auze ukuti cino yacitiile vii a pa mulandu wakuti yalondesyanga ukulaombela Yeova. Vino yacisile vyalenzile ukuti yatwalilile ukuya ya cuza yakwe Leza nu kucingilila maumi ya yantu. Kulanzyanya ningo kwalenzile ukuti yamale intazi nu kutwalilila ukuya pa mutende.—Yoswa 22:13-34.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembelo
it-1 ifwa 402 pala. 3
Kenani
Nanti cakuti Aina Kenani aingi yapuswike nupya yataposwilwe impanga, nalyo kwene tungalanda ukuti “Yawe [Yeova] wapeezile aina Izlaeli impanga yonsi ino walavile nu mulapo ukupeela ku vikolwe vyao,” ukuti wayapeezile “ulongo monsi umu mpanga yao,” nu kuti “kutali nanti ulayo onga pa malayo asuma yano Yawe walavile Aina Izlaeli uno utafikiliziwe.” (Yoswa 21:43-45) Alwani yonsi aa Ina Izlaeli yali ni intete, na cii calenzile ukuti Aina Izaeli yatatiina icili consi. Ku cisila, Leza wanenyile Aina Izlaeli ukuti alaafumya Aina Kenani “panono panono” pakuti umu mpanga iya mutakasyale sile na pakuti inyama zya mpanga zitakavule mwenemo. (Kufu. 23:29, 30; Malan. 7:22) Nanti icakuti Aina Kenani yakweti ivyanzo ivya maka ukwikako sile na macelete ya vyela, tutanga tulande ukuti Yeova wafizililwe ukufikilizya vino walavile pa mulandu sile uwakuti Aina Izlaeli yafizilwe ukupoka impanga zimwi. (Yoswa 17:16-18; Yakapi. 4:13) Lelo ivyalembwa vikalangilila ukuti insita zimwi icalenganga Aina Izlaeli ukucimviwa a pa mulandu nu kukanaya na ucisinka.—Mpe. 14:44, 45; Yoswa 7:1-12.
NOVEMBA 15-21
IVYUMA IVYAYA UMWI IZWI LYAKWE LEZA | YOSWA 23-24
“Vino Yoswa Wakomelizye Uluko pa Muku wa Kusyalikizyako”
it-1 ifwa 75
Kuombela Pamwi
Ivintu vyali nu kupusanako lino Aina Izlaeli ingila umu Kenani, umu Mpanga ya Ulayo. Leza wa Maka Yonsi wapeezile Aina Izlaeli insambu zya kucita ivili vyonsi umu Mpanga ya Ulayo, pakuti afikilizye vino walavile ivikolwe vyao. Fwandi yatali nu kwingila umu Mpanga ya Ulayo kwati asi mpanga yayo, nupya Yeova wayalesizye ukucita upangano ni nko zyuze izyapepanga ya leza ya ufi. (Kufu. 23:31-33; 34:11-16) Yali nu kulauvwila sile masunde yakwe Leza, asi masunde ya mu nko izyali nu kuzingwa. (Levi 18:3, 4; 20:22-24) Cintu cino yayacelwilepo sana icakuti, yaatalinzile ukutwalizyanya na aa mu nko zyuze. Kucita vii kutaali nu kulenga sile yakwate anaci aapepanga ya leza ya ufi, lelo kwali nu kulenga ukuti yakwate ya lupwa aali umu mipepele ya ufi, kucitako intambi ni vintu vyuze ivyali umu mipepele ya ufi, alino cii cali nu kulenga yaye asangu nupya cali nu kuya iciteyo.—Malan. 7:2-4; Kufu. 34:16; Yoswa 23:12, 13.
w07 11/1 ifwa 26 mapa. 19-20
Vino Yeova Walanda Vikafikiliziwa
19 Kulingana na vino twailolela, tungalanda ukuti: “Kusi nanti cimwi cisuma cino Yawe [Yeova] Leza winu wamulaya icitafikiliziwa.” Kusi nanti acimwi cino walanda icitafikiliziwa. (Yoswa 23:14) Yeova akapususya, kucingilila, nu kupeela aomvi yakwe vino yakulondekwa. Uzye kuli icili consi cino Yeova walaanda icitafikiliziwa pa nsita yakwe ilinge? Cico citanga cicitike. Twataila ivyaya umwi Izwi Lyakwe Leza.
20 Nga ivilacitika uku nkoleelo vyene? Yeova watulaya ukuti sweingi tungataila ukuti tulikala pano nsi mu paladaise isuma. Antu anono sile muli sweswe aakwata upalilo wakuti yalaateeka pamwi na Klistu umwi yulu. Usi mulandu nu upalilo uno twakwata, twakwata imilandu iingi iyakuyela nu utailo wakwe uno Yoswa wakweti. Insita ilafika lino vyonsi vino yaatulaya vilafikiliziwa. Lyene tuliusya vyonsi kwene vino Yeova watulavile, nupya naswe kwene tulalanda ukuti vyonsi ivifikiliziwa.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembelo
w04 12/1 ifwa 12 pala. 1
Visinka Ivyaya Umwi Buku Lyakwe Yoswa
24:2—Uzye Tela, isi wakwe Abulahamu wapepanga ivilubi? Pa kutandika, Tela atapepanga Yeova Leza. Wapepanga leza wa mwezi wino yamanga ukuti Sin, wino Aina Uli yapepanga sana. Kulingana ni ntambi zya ya Yuda, Tela afwile wapanganga ni vilubi. Nomba lino Leza waneenyile Abulahamu ukuti afume uku Uli, Tela nawe kwene walondile uku Halani.—Utandiko 11:31.
NOVEMBA 22-28
IVYUMA IVYAYA UMWI IZWI LYAKWE LEZA | YAKAPINGULA 1-3
“Lyasi Ilikalanda pa Kusipa nu Kucenjela”
w04 3/15 ifwa 31 pala. 3
Eudi Wacimvizye Alwani
Eudi wakwanisye ukucita vino wapanzile, asi pa mulandu nu kucenjela kwakwe nanti pa mulandu wakuti alwani yakwe yali asisite. Pakuti Leza acite ukulonda kwakwe asisintilila pa yantunze. Cikalamba icalenzile ukuti Eudi acimvye, a pa mulandu wakuti Leza wamwazwilizye, pano wacisile ukulingana na vino Leza walonda ukuti acite pakuti apususye antu yakwe. Leza wayatumile Eudi, nupya ‘lyonsi lino Yeova wapeela Aina Izlaeli intunguluzi, wene wayanga ni ntunguluzi iyo.’—Yakapingula 2:18; 3:15.
w04 3/15 ifwa 30 mapa. 1-3
Eudi Wacimvizye Alwani
Cintu ca kutandikilapo cino Eudi wacisile, u kupekanya “ulupanga lwakwe” ulwali ulunyole konsi koili nupya ulwiipi ulwakuti angafisa umu vyakuzwala vyakwe. Afwile wamanyile ukuti yamaya yakaceecete umu vyakuzwala vyakwe. Ilingi umuntu akaomvya ikasa lilunji, wikanga ulupanga lwakwe ukwi kasa limani pakuti camwangupalila ukulusomola. Vino Eudi waomvyanga ikasa limani, ‘wanyepelile ulupanga lwakwe pa lupamba lwa kwi lunji’ kuno alinzi ya mwene yatali nu kuceeceta. Ukwaula ukupumvyanyiziwa ni cili consi ‘watwazile mawila kuli Egiloni umwene wa ku Moabu.’—Yakapingula 3:16, 17.
Ivintu ivyatandikilepo ukucitika lino Eudi waile kuli Egiloni vitamanyikwa. Baibo ikalanda sile ukuti: “Lino Eudi wamupeela amawila, anena aonsi amusendiile amawila kuti yaswilile kumwao.” (Yakapingula 3:18) Eudi wamupeezile mawila, asukilila aamusendile mawila nu kuyafisyako patali nu kwikalanga Egiloni, alino aswilila pa cisila ca kuyaneena ukuti yaapita. U mulandu ci? Uzye wasenzile aonsi yaya pakuti yamucingilila, pano avino cayanga lyonsi, nanti yali aakumusendela sile mawila? Nupya, uzye wayaneenyile ukuti yaapita pakuti ayacingilile lino atali acite vino walondanga? Usi mulandu na vino Eudi welenganyanga, wasifile nu kuswilila, aya acita na vino walondanga ala ali wenga.
“Eudi umwisikulu asenuka lwapa tuluwi twa mawe pipi nu ku Giligali, nga aswilila ku Egiloni nga avwanga ati, ‘Mwene wakwisaci nkukwatile amazwi ya nkama.’” Malembo yatalondolola vino Eudi wacisile pakuti yamuzumilizye ukuswilila kuli Egiloni nupya. Uzye alinzi yaatali nu kutunganya ukuti walondanga ukucita vimwi? Uzye yelenganyanga ukuti Umwina Izlaeli wenga atanga azanze umwene wao? Uzye vino Eudi waswilile wenga vyalenzile yelenganye ukuti walondanga ukufutuka aa ku mpanga yakwe? Usi mulandu ni vyacitike, Eudi waswilile nu kuyaneena umwene ukuti akulonda ukulanda nawe ala ali wenga, nupya wakwanisye ukucita vino walondanga.—Yakapingula 3:19.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembelo
w05 1/15 ifwa 24 pala. 7
Visinka Ivyaya Umwi Buku Lyakwe Yakapingula
2:10-12. Tulinzile ukulaisambilizya Baibo lyonsi pakuti ‘tutailila vino Yeova akacita.’ (Masamu 103:2) Avyazi yalinzile ukuleka icumi icaya umwi Izwi Lyakwe Leza ciye umu myenzo ya yana yao.—Malango 6:6-9.
NOVEMBA 29–DIZEMBA 5
IVYUMA IVYAYA UMWI IZWI LYAKWE LEZA | YAKAPINGULA 4-5
“Yeova Waomvya Anaci Yaili pa Kupususya Antu Yakwe”
“Nizile Wakwe Nyina Uwa mu Izlaeli”
Sisela, yamutiinanga sana uku ina Izlaeli. Imipepele ya ina Kenani ni ntambi zyao vyali iviipisye, yocanga ana pa moto ala yakuyapeela impolelwa nupya yacitanga nu uzelele pa mang’anda yano yapepelangapo tu leza twao. Uzye impanga yali uli lino Sisela ni vita vyakwe yatandike ukuteeka? Ulwimbo lwakwe Debola ulwalembwa muli Baibo, lukalangilila ukuti, umu mpanga iiya mutatazile mwikale nanti aumwi. (Yakapingula 5:6, 7) Limwi tungelenganya vino antu yaasimulanga yakuutukila uku myamba, yakufuma umu muzi, yakutiina ukupita umu museo, nupya yakuyapoka na ana yao, nu kutitila ya mama.
“Nizile Wakwe Nyina Uwa mu Izlaeli”
Sisela wateesile antu mu uzya pa myaka 20 kufika lino Yeova wizile alola ukuti aina Izlaeli amupondokiile yangasenuka, wakwe vino ulwimbo luno Debola na Balaki iimvile lukalangilila, umwaya amazwi aakuti, ‘ukufika lino ne Debola nizile, lino nizile wakwe nyina wa ina Izlaeli. Tutamanya ndi cakuti Debola muka Lapidoti, wakweti ana, lelo izina ilyakuti nyina, lyali sile ilya unkolanya. Yeova wapeezile Debola umulimo wakuti aye a nyina wa luko lwa ina Izlaeli pakuti aalucingilila. Yeova wamunenyile ukuti akaame Kapingula Balaki, umonsi uwali sana nu utailo, nu kumutungulula uku kulwisya Sisela.—Yakapingula 4:3, 6, 7; 5:7.
“Nizile Wakwe Nyina Uwa mu Izlaeli”
Yaeli welenginye zuwa-zuwa ivyakucita. Wapekanyizizye Sisela apa kulaala. Sisela wanenyile Yaeli ukuti amufise pakuti antu aku mulonda yatamulola. Yaeli watozile icakuvimbala amuvimba, nupya lino wamunenyile ukuti amupeele amanzi, wamupeezile umukaka. Umukaka kwene uu, u walenzile ukuti Sisela akasule nu kukondelwa. Yaeli watoozile inondo nu lupoopo. Lyene Yaeli wapalamile ku mutwe wakwe Sisela pakuti aombe umulimo utale uwa kulandwilako Yeova. Nomba lino atatala wapampamila Sisela umu mutwe watandike ukuvwa intete, fwandi intete nazyo limwi nga zyamuletelile. Uzye lino atatala wakoma Sisela watandike ukwelenganya pa yantu yakwe Leza alino na pali vino Sisela wayacuzizye pa myaka iingi? Nanti uzye welenginye pa mulimo usuma uno waombelanga Yeova? Kwene Baibo italanda. Cino twamanya sile i cakuti Yaeli wakomile Sisela!—Yakapingula 4:18-21; 5:24-27.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembelo
w05 1/15 ifwa 25 pala. 5
Visinka Ivyaya Umwi Buku Lyakwe Yakapingula
5:20—Uzye intanda ukufuma umwi yulu zyalwilileko uli Balaki? Baibo italandapo ndi cakuti na ya malaika yazwilizyeko kuli vii vyacitike, nga vyali i vimawe vya mwi yulu ivikaloleka usiku vino aonsi ya mano yakwe Sisela yaweni nu kwelenganya ukuti iviipe vimwi vimacitika, nanti nga vyali a vino aomvi yakwe Sisela aapendolanga ukuomvya intanda yasowile lelo ivyali ivya ufi. Lelo ukwaula nu kutwisika, Leza u walenzile ukuti ivintu ivyaya pa cikomo cii vicitike.
DIZEMBA 6-12
IVYUMA IVYAYA UMWI IZWI LYAKWE LEZA | YAKAPINGULA 6-7
“Katuka Pitanga na Amaka Yako Yonsi”
w02 2/15 mafwa 6-7
Visinte Vyakwe Leza Vingamwazwa
Muntu umwi uwali umuicefye, a Gidyoni, uwalipo kapingula uwa Yaebele. Atalondesyanga ukuya intunguluzi ya Ina Izlaeli. Lino Gidyoni wapeezilwe umulimo uwo wakanyile pano wailolanga ukuti atacindama icakuti angauomba. Nupya walondolwile ukuti: “Uluko lwane ululi lutemboke sana mu mutundu wakwe Manase, nupya nene ndi nkwangu.”—Yakapingula 6:12-16.
w05 7/15 ifwa 16 pala. 3
‘Lupanga Lwakwe Yeova na Lwakwe Gidyoni!’
Aina Midyani yali sana ni ntete! Yuvwile sile Gidyoni na antu yakwe yatamola ingeso 300, kulila kwa ntandala 300, alino nu kupunda kwa onsi 300. Lyene icayatiinyizye sana alino yuvwile yakupunda ukuti ‘lupanga lwakwe Yeova na lwakwe Gidyoni!,’ nupya Aina Midyani nayo kwene yatandike ukupunda. Vino kwali cimvulunganya, Aina Midyani yafizilwe ukumanya aali antu yao na aali alwani yao. Aonsi 300 yimilile sile pali pamwi lino Leza walenzile ukuti alwani yao yatandike ukukomana ukuomvya impanga zyao kwene. Inkambi ya Ina Midyani yazanzilwe, kutali ukwa kutukila, nupya Gidyoni na antu yakwe yakomile Aina Mdyani yonsi. Vikwene ali vino Aina Midyani acuzyanga nu kukoma Aina Izlaeli pa myaka iingi yancimviwe.—Yakapingula 7:19-25; 8:10-12, 28.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembelo
w05 1/15 ifwa 26 pala. 6
Visinka Ivyaya Umwi Buku Lyakwe Yakapingula
6:25-27. Gidyoni waomvizye umucenjelo pakuti atasosya yauze na patalinzile. Lino tukusimikila ilyasi lisuma, tulinzile ukucenjela pakuti tutaasosya yauze muli vino tukalanda.
DIZEMBA 13-19
IVYUMA IVYAYA UMWI IZWI LYAKWE LEZA | YAKAPINGULA 8-9
“Kuicefya Kwazipa Ukucila Icilumba”
w00 8/15 ifwa 25 pala. 3
Uzye Mukacita Uli Ndi Cakuti Mwapusana?
Lino Gidyoni walwisyanyanga na Aina Midyani umu ulwi uwipisye, wamile aa mu mutundu wakwe Efulemu kuti yamwazwe. Nomba lino ulwi wasizile, aa mu mutundu wakwe Efulemu yasokiile Gidyoni nu kutandika ukuilizyanya sana pali vino atayaneenyile ukuti yamwazwe lino ulwi ucili ukutandika. Baibo ikalanda ukuti “iyailizyanya wakwe cimwi pali cii.” Lelo Gidyoni wayaneenyile ukuti: “Uzye cino nacisile icani icitange cilingane navino mwemo mwacisile? Nanti vinono sile vino mwe Ina Efulemu mwacisile vyene ivya mpomvu ukuluta vino uluko lwane lonsi lwacita? Nanti cili vivyo, mwemo mwakomile Olebu na Zeebu, aene yalya yaili ya ina Midyani ukupitila sile mu maka yakwe Leza. Uzye icani cino nemo nacita cino antu yangakolanya na cino mwemo mwacisile?” (Yakapingula 8:1-3) Kupitila umu mazwi aasoololwe ningo aakuteekezya, Gidyoni walenzile ukuti kutaya ulwi uwipisye pakasi ka mitundu yao. Aa mu mutundu wakwe Efulemu yafwile yakweti intazi ya kuilola ukuya acindame sana ni cilumba. Nomba cico citalenzile ukuti Gidyoni afilwe ukucita ivyali nu kulenga paye umutende pakasi kao. Uzye naswe tungacita ivili vimwi?
Ukuicefya Kwacindama na Ndakai Kwene
15 Gidyoni waicefizye sana. Apa muku wakutandikilako lino umungeli wakwe Yeova walolekiile kuli aliwe, Gidyoni waicefizye sana. (Yakapi. 6:15) Pacisila cakuzumila umulimo uno Yeova wamupeezile, Gidyoni wasininkizye ukuti wamanya ivyalondekwanga umu kuomba umulimo uwo, nupya walesile ukuti Yeova amutungulula. (Yakapi. 6:36-40) Gidyoni wasifile sana. Lelo, wacenjile umu miombele yakwe. (Yakapi. 6:11, 27) Ataomvizye isyuko lya mulimo uno wapeezilwe ukuti antu yamucindika. Lelo, waipeelisye ukuti angaswilila uku milimo ino waombanga ndi calondekwa ukucita vivyo.—Yakapi. 8:22, 23, 29.
w08 2/15 ifwa 9 pala. 9
Mwacita Vino Yeova Akalonda
9 Pakuti tuye yacuza yakwe Leza tulinzile ukuya “aicefye.” (1 Pet. 3:8; Masa. 138:6) Cipande 9 ica mwi buku lyakwe Yakapingula calondolola ningo umulandu uno ukuicefya kwacindamila. Yotamu umwana wakwe Gidyoni watiile: “Pali kalai. Imiti yaitezile umu nzila ku kuyasolola umwene uwakuti aiteeka.” Walumbwile umuti wa miolivi, muti wa masamvu, nu muti wa matingi. Miti ii yimililangako antu acindame aakanyile ukulateeka Aina Izlaeli yauze. Lelo umuti wa myunga uno yaomvyanga sile uku kupembelako umoto, wimililangako Abimeleki uwali ni cilumba nupya inkomi uwalondesyanga ukulatungulula antu yauze. Nanti cakuti Abimeleki ‘wateesile Aina Izlaeli pa myaka itatu,’ wizile afwa imfwa iyaula ukwenekela. (Yakapi. 9:8-15, 22, 50-54) Fwandi cacindama sana ukuya “aicefye.”
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembelo
it-1 ifwa 753 pala. 1
Efodi
Nanti cakuti Gidyoni wapanzile Efodi pakuti aiusya vino Yeova wazwilizye Aina Izlaeli ukucimvya alino na pa kucindika Leza, Efodi wiyo wizile aya “iciteyo kuli Gidyoni na amu ng’anda yakwe,” pano Aina Izlaeli yafutatile Leza nu kutandika ukupeka kalubi kako. (Yakapi. 8:27) Nomba Baibo isilanda ukuti Gidyoni nawe kwene wapefileko kalubi kaa, lelo umutumwa Paulo walanzile ukuti Gidyoni nawe kwene waya pi “iumba lyakwe ya kambone ilikalamba” ilya Ina Klistu aakutandikilapo aacumi, ya nte yakwe Yeova.—Aeb. 11:32; 12:1.
DIZEMBA 20-26
IVYUMA IVYAYA UMWI IZWI LYAKWE LEZA | YAKAPINGULA 10-12
“Yefuta Wali Umonsi Uwisile Amano Kuli Vyakwe Leza”
Kuya nu Utailo Kukalenga Leza Atutemwe
9 Vino Yosefu wacisile vyazwilizye Yefuta. Afwile wasambilile vino Yosefu wayelile aina yakwe uluse nanti icakuti yamupasile. (Utandiko 37:4; 45:4, 5) Limwi ukwelenganya pali vivyo kwazwilizye Yefuta ukwelela aina yakwe na cico calenzile Yeova ukuzanga. Vino aina yakwe yacisile vyalenzile Yefuta ukusoka. Nomba ukulwilako izina lyakwe Yeova na antu yakwe i vyacindime kuli Yefuta ukucila vino walondanga umweneco. (Yakapingula 11:9) Walondesyanga ukuya uwa cisinka kuli Yeova. Na cii calenzile Yeova amupaale pamwi na ina Izlaeli.—Ayebulai 11:32, 33.
it-2 ifwa 27 pala. 2
Yefuta
Yefuta, umonsi uwacitanga vyonsi vino walanda, walangilile ukuti wali intunguluzi iya maka. Watumile yamwi aakuyalanda nu mwene wa Ina Amoni pali vino Aina Amoni yalondanga ukuzanza Aina Izlaeli pakuti yayapoke impanga. Umwene walanzile ukuti yaali mpanga ino Aina Izlaeli yaposile Aina Amoni. (Yakapi. 11:12, 13) Lino vii vyacitike, Yefuta walangilile ukuti ataali umunkalwe nanti umusilika ataamanyile intambi, lelo walangilile ukuti wamanyile malyasi ya mpiti alino na vino Leza waombanga na antu yakwe. Yefuta wakanyile vino Aina Amoni yalanzile nu kulangilila ukuti (1) Aina Izlaaeli yataposile impanga ya Ina Amoni, ya Ina Moabu, nanti iya Ina Edomu (Yakapi. 11:14-18; Malan. 2:9, 19, 37; 2 Mila. 20:10, 11); (2) Impanga iya itaali iya Ina Amoni lino Aina Izlaeli yaiposile, pano pa nsita iya yali iya Ina Amoli aikalanga umu Kenani nupya Leza wapeezile umwene Siooni alino ni mpanga kwene iyo umu makasa ya Ina Izlaeli; (3) Aina Amoni yatatazile yezye ukupoka impanga iya pa myaka 300; fwandi i cani icali nu kulenga yapoke impanga iya pa cisila ca myaka iingi?—Yakapi. 11:19-27.
it-2 ifwa 27 pala. 3
Yefuta
Yefuta walanzile ukuti umulandu uu wali ukulu lino walangilile ukuti wakumile ivya mapepo. Walanzile ukuti Yeova Leza wapeezile Aina Izlaeli impanga iya, nupya pa mulandu kwene uu yataali nu kuzumilizya antu aapepanga ya leza ya ufi ukupoka impanga nanti sile ainono. Walanzile ukuti Kimosyi ali leza wa Ina Amoni. Yamwi yakalanda ukuti waluvyanyizye pa kulanda vivyo. Lelo nanti cakuti Moleki u wali ali leza wa Ina Amoni nupya Kimosyi wali ali leza wa Ina Moabu, inko zii ziili zyapepanga ya leza ya ufi aingi. Nupya Solomoni walenzile ukuti Aina Izlaeli yapepa Kimosyi pa mulandu na aci yakwe aa mu mpanga izingi. (Yakapi. 11:24; 1 Yamw. 11:1, 7, 8, 33; 2 Yamw. 23:13) Nupya asambilila yamwi yakalanda nu kuti izina lyakuti Kimosyi lingasenula nu kuti “Kacimvya”. Yefuta afwile walanzile pali leza wii pano Aina Amoni yelenganyanga ukuti uwayazwanga ‘ukucimvya’ nupya uwayapeelanga impanga.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembelo
it-2 ifwa 26
Yefuta
Yefuta Umwana wa Kupula. Nyina wakwe Yefuta wali a “cizelele,” nomba cii cisipiliula ukuti wakweti Yefuta pa mulandu nu kucita uzelele nanti ukuti Yefuta wali umwana wa kupula. Nyina wakwe Yefuta wali a cizelele lino atatala waya umuci wakwe Gileadi, wakwe vino na Laabu walipo cizelele alino pa cisila aiza atwalwa kuli Salimoni. (Yakapi. 11:1; Yoswa 2:1; Mate. 1:5) Icikalangilila ukuti Yefuta ataali umwana wa kupula, avivi vino aina yakwe yano Gileadi wakweti umu muci wakwe uwa kutandikilapo yamuzinzile pakuti atapoka ica upyani pa vyuma vyakwe isi. (Yakapi. 11:2) Nupya ukulunda pali vii, pa cisila aonsi aa mu Gileadi yasoolwile Yefuta ukuya intunguluzi yao (pa yantu yayo aamusoolwile pali na ina yakwe kwene). (Yakapi. 11:11) Ni cicizilepo icakuti, wapeezile ilambo kuli Leza api tenti lya kupepelapo. (Yakapi. 11:30, 31) Vintu vyonsi vii nga vitacitike ndi cakuti Yefuta aya u mwana wa kupula, pano Isunde lyalanzile umu kulungatika ukuti: “Mwana uwa mumbali nawe asi wakuminkanya mu antu yakwe Yawe. Ukulundapo na amu mupanda wakwe kwene yano umwana wiyo alakwata, nanti ivizikulula vyakwe kwene, ukufika mu mukulo uwalenga ikumi.”—Malan. 23:2.
DIZEMBA 27–JANUWALE 2
IVYUMA IVYAYA UMWI IZWI LYAKWE LEZA | YAKAPINGULA 13-14
“Vino Avyazi Yangasambilila Kuli Manoa nu Muci Wakwe”
w13 8/15 ifwa 16 pala. 1
Mwe Yavyazi Mwasambilizya Ana Inu Ukufuma Uku Wance
Lolini ivyacitikile Manoa uwa mu mutundu wakwe Dani, uwikalanga umu Zola umu manda ya Ina Izlaeli. Malaika wakwe Yeova waneenyile umuci wakwe Manoa atakwatanga ana ukuti wali nu kukwata umwana umonsi. (Yakapi. 13:2, 3) Ukwaula nu kutwisika umuntu wii uwa cisinka Manoa pamwi nu muci wakwe yali sana nu luzango api syuko lii. Lelo yasakamikwe sana. Fwandi Manoa wapefile ukuti: “Napaapata, we Yawe [Yeova], sungaleka umuntu wakwe Leza wino waliwamutuma aize nupya kuli sweswe, pakuti atusunde vino tulinzile kucitila umulumendo wino alavyalwa.” (Yakapi. 13:8) Manoa nu muci wakwe yasakamile pali vino yali nu kukuzya umwana wao. Lelo ukwaula nu kutwisika, yasambilizye umwana wao Samusoni masunde yakwe Leza, nupya vino yamusambilizye vyaomvile ningo sana. Baibo ikati: “Umupasi wakwe Yawe iutandika kumuomvya [Samusoni].” Ni cacitike icakuti Samusoni wacisile ivintu ivingi ivya maka lino wali kapingula umu Izlaeli.—Yakapi. 13:25; 14:5, 6; 15:14, 15.
w05 3/15 mafwa 25-26
Samusoni Wacimvyanga pa Mulandu na Maka Yakwe Yeova
Lino Samusoni wakulanga, ‘Yeova wamupolelelanga.’ (Yakapingula 13:24) Wanda umwi, Samusoni waneenyile isi na nyina ukuti: “Ku Timinaa natindolako umukazyana umwi umwina Filisti. Nkulenga mumundetele awino ntwale.” (Yakapingula 14:2) Cintu cii cifwile cayazungwisye sana. Mu cifulo cakuti umwanao apususye Aina Izlaeli uku yalwani yao, wene walondanga ukuti atwale umwanaci wa mu yalwani yao kwene. Masunde yakwe Leza yalesizye Aina Izlaeli ukutwala umwanaci wa mu yantu aakapepa ya leza ya ufi. (Kufuma 34:11-16) Fwandi avyazi yakwe yamukanyiizye nu kumuneena iyati: “Uzye mu akazi kako nu mu antu yako mutange muzanwe umukazyana wino ungatwala? Uzye pacani cino ungaya ku kutwala umwanaci uwamu ina Filisti yano yatasilamulwa?” Lelo Samusoni wayaneenyile ukuti: “Ndetelini wiyo kwene, pano ali wino ntemilwe sana.”—Yakapingula 14:3.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembelo
w05 3/15 ifwa 26 pala. 1
Samusoni Wacimvyanga pa Mulandu na Maka Yakwe Yeova
U mulandu ci uno Samusoni watemilwe umwanaci Mwina Filisti? Ibuku lyakuti McClintock and Strong’s Cyclopedia lyalanda ukuti atatemilwe umwanaci wii pa mulandu wa kuti wali “umusuma, lelo a pa mulandu ni vyali nu kufumamo pa cisila.” I vyani vivyo kwene ivyali nu kufumamo? Ibuku lyakwe Yakapingula 14:4 likalondolola ukuti Samusoni “walondanga umwakusonkela Aina Filisti.” Uwo kwene ali mulandu uno Samusoni watemiilwe umwanaci wiya. Lino Samusoni wakuzile, ‘umupasi wakwe Yeova watandike ukumuomvya,’ nanti ukumwazwa ukucita ivintu. (Yakapingula 13:25) Fwandi umupasi wakwe Yeova uwalenzile ukuti Samusoni alonde ukutwala umwanaci wiya nu kuomba umulimo wa ukapingula umu Izlaeli. Uzye vino Samusoni walondanga vyacitike? Lekini tulole vino Yeova walangizye ukuti wali nu kulamutungilila.