Uzye Antu Yakwata Cimwi Umu Mwili Icitanga Cifwe?

UZYE ndi muvwa yakuti ‘umupasi wa muntu,’ mukati ala yakulanda pali cani? Antu yamwi yakati amazwi yaa yakapiliula icintu cimwi icisiloleka icaya umu muntu icitanga cifwe. Yakati lino umuntu wafwa, kwaya cimwi icikafumamo umu mwili wakwe iciya caikala kuze. Cisambilizyo cii caseeka sana icakuti antu aingi ndi yuvwa ukuti citafuma muli Baibo, yakazunguka sana. Nga lyene Baibo yene ikati umupasi ali cani?

AMAZWI YA MULI BAIBO AKUTI NEʹPHESH NA PSY·KHEʹ

Pa kuvwikisya vino Baibo ikasambilizya tufwile ukwiusya ukuti pa kutandika Baibo yalembiilwe umu ndimi zya ciYebulai ni ciGliki. Ya kalemba yakwe Baibo ndi ya kulanda pa umi yaomvyanga izwi lya ciYebulai ilyakuti neʹphesh ni lya ciGliki ilyakuti psy·kheʹ. Amazwi yaili yaa yakazanwa umu malembelo maila ukucila pali 800. Ndi twawelenga Baibo ningo-ningo, tukazana ukuti amazwi yaayo yakalozya uku vintu vitatu vii, (1) antu, (2) vinyama, na (3) umi. Amazwi yaa yasipiliula icintu cimwi icikasyala icipuma umuntu ndi wafwa. Nga twamanya uli? Lekini tusambilile sana pa mazwi yaa.

Antu. Pali 1 petulo 3:20 tukawelengapo ukuti: ‘Antu anono sile kulingana na cinani yano yali mu cange aliyo yatuuzilwe.’ Izwi lino yasenula ukuti ‘antu’, mu ciGliki lyali a psy·kheʹ. Fwandi psy·kheʹ wiyo akwimililako Nowa, na mamakwe, alino na ana yao yatatu pamwi na aci yao. Ilembelo lyuze a Kufuma 16:16 ilikalanda apisunde lino aina Izlaeli yaapeezilwe pa kuzyola maana. Pakati: “Cilamuntu akolonganike cipimo icingalingana . . . na cilamuntu.” Lyene malembelo nayauze pano amazwi yakuti neʹphesh na psy·kheʹ yaasenulwa ukuti antu, a Yoswa 11:11 na Loma 13:1.

Vinyama. Amazwi yakuti ne’phesh na psy·kheʹ yakaomviwa nu ku vinyama. Mu malembelo aingi muno yaomvya amazwi yaayo ukulanda pa vinyama ala Baibo wa ciMambwe-Lungu yalembamo ukuti vinyama. Mungalola vino yasenula malembelo yaa, Aina Levi 11:46; ni Mpendwa 31:28. Fwandi ne’phesh na psy·kheʹ yasilanda pa cintu cimwi icikasyala umu mwili umuntu ndi wafwa.

Umi. Amazwi yakuti ne’phesh na psy·kheʹ yakapiliula nu kuti umi wa muntu. Nomba muli ya Baibo yamwi amazwi yaayo yasenulwa ukuti umupasi. Tukawelenga pali 1 Yamwene 17:17-23 ukuti, “Yawe [Yeova] auvwa ipepo lyakwe Eliya nga umulumendo atandika ukufuuta aya nu umi [ne’phesh] nupya.” Nomba antu yamwi ndi yawelenga ilembelo lii yakaelenganya ukuti fwandi umu muntu mwaya umupasi usifwa. Nomba asi ali vino ilembelo lii likalandapo. Nga twamanya uli? Pano na malembelo aingi yakasenula ne’phesh na psy·kheʹ ukuti umi wa muntu. Fwandi ali cino na Yesu walandiile ati: “Nene mucemi musuma. Mucemi musuma akapela umi [psy·kheʹ] wakwe pamulandu wa mfwele.” I cumicumi, izwi lyakuti psy·kheʹ likapiliula umi, nanti umuntu kwene, asi cintu cimwi icaya umukasi ka muntu, awe. Mungalola na pali Mateo 10:39; ni Milimo 20:10 vino yasenwile izwi lyakwe psy·kheʹ.

Ndi mwasambilila sana izwi lyakwe Leza, mulamanya ukuti fwandi pataaya nanti pamwi pano Baibo yalanda ukuti amazwi ya ne’phesh na psy·kheʹ yakapiliula ukuti icintu cimwi icikasyala icipuma umuntu ndi wafwa. Lelo ukulingana na malembelo, ne’phesh na psy·kheʹ ali umi kwene uukafwa.—Aina Levi 21:11; Ezekelo 18:4, 20.

NGU MUPASI I CANI?

Lekini lyene tulole vino Baibo iikalanda pa “mupasi.” Antu aingi yataamanya ningo vino “umupasi” ukapiliula. Yamwi yene yakati ali umi kwene. Nomba vivyo asi ali vino Baibo ikasambilizya. Nga fwandi umupasi kuli kutuuli?

Pa kulanda pa “mupasi,” ya kalemba yakwe Baibo yaaomvizye izwi lya ciYebulai ilyakuti ruʹach, alino ni lya ciGliki ilyakuti pneuʹma. Malembelo yakatulangizya ningo vino mazwi yaayo yakapiliula. Ilembelo lyonga a Yakobo 2:26 pano tukawelenga ukuti: “Mwili uwaula mupasi [pneuʹma] ala ufwe.” Ilembelo lii likupiliula ukuti, umupasi ali maka aakalenga ukuti umwili waomba. Ndi pasi umupasi ala nu mwili utanga uombe. Fwandi ukulingana na vino Baibo ikasambilizya, izwi lyakuti ruʹach lisisenulwa sile ukuti “umupasi,” lelo likasenulwa nu kuti “amaka,” nanti amaka atanga yaloleke aakapeela umi ku viumbwa vyonsi ivya umi.

Umupasi waya kwati a malaiti nanti amaka aaya umu mawe ya muli ledyo. Mutale mwelenganye pali ledyo. Ndi mwika amawe muli ledyo, amaka aaya umu mawe yaayo aliyo yakalenga ukuti ledyo alile. Kulikuti ndi pasi amawe, ala na ledyo kwene pasi vino amacita. Nanti sile a ledyo wino yakakulika uku malaiti, nawe kwene nga kusi malaiti, pasi vino angacita. Ali vino nu mwili ukalondekwa umupasi pakuti uombe. Vivikwene ivyaya malaiti nandi amaka amu mawe ya muli ledyo, ali vino nu mupasi waya. Pano nao kwene utanga uloleke, nupya utanga welenganye. Umupasi asi muntu awe. Nomba ukwaula umupasi uwo, ala nu mwili ufwe.

Pali Kasambilizya 12:7 tukawelengapo vii: “Imili itu ilaswilila ku lukungu ku musili. Umupu [“mupasi”, NW] ulaswilila kuli Leza wino watupiile.” Lino umupasi wafuma umu mwili, ala nu mwili wafwa, waswilila uku musili kuno wafumile. Ala nu mupasi waswilila kuli Leza kuno wafumile. (Yobo 34:14, 15; Masamu 36:9) Nomba icintu cico cisikupiliula ukuti umupasi uwo ukapita iuya ukwiyulu. Cikapiliula sile ukuti umuntu ndi wafwa, ala umi wakwe wasyala sile umu maka yakwe Yeova. Kulikuti ala a Leza sile aalamutuutulula..

Tukakomeleziwa sana ukumanya ukuti Leza alatuutulula afwe. (Yoane 5:28, 29) Apa nsita iiyo Yeova alapanga umwili upya uwa muntu wiyo uwafwile, nu kuswilizyamo umupasi nanti amaka pakuti umuntu akaye uwaumi nupya. Kwene kulazipa wakwe cimwi!

Nga mukulonda ukumanyilapo na vyuze pa mazwi yano twasambilila paa ukulingana na vino Baibo ikasambilizya, muce muwelenge akabuku kakuti Uzye Vwilini Afwe, Yangamwavwa nanti Ukumucuzya, Uzye Yakasanguka Iviwa? akapanzwilwe ni Nte zyakwe Yeova.