Umulandu Uno Aina Klistu ya Cumi Yasiomvezyako Umusalawa pa Kupepa

ANTU aingi cuze umu nsi yaatemwa sana umusalawa, nupya yaucindika sana. Ibuku lyakuti Encyclopædia Britannica likati “umusalawa waaya i cimanyililo ca ina Klistu icicindame sana.” Lelo, aina Klistu yacumi yasiomvyako umusalawa pa kupepa. U mulandu ci uno yasiomvezyako?

Umulandu ukalamba u wakuti Yesu Klistu ataafwiliile pa musalawa. Izwi lino yaapiliula ukuti “umusalawa” lyafuma ukwizwi lya ciGliki ilyakuti stau·rosʹ. Izwi lii likapiliula “umulando uololoke uno yaasimpa.” Ibuku lyakuti The Companion Bible lyalanzile ukuti: “[Stau·rosʹ] cisipiliula ukuti imilando iili iyakuti onga yaupampamila pa uuze ukucilinganya pakasi nanti apali ponsi . . . Nupya, kutaaya ivyalembwa mu ciGliki ca mu [Upangano Upya] ivyalanda pa milando iili.”

Ya kalemba yakwe Baibo yaomvyamo izwi nalyuze mu malembelo aingi kulanga pano Yesu wafwilile. Nalyo kwene iizwi lya ciGliki lino yakati xyʹlon. (Milimo 5:30; 10:39; 13:29; Galatiya 3:13; 1 Petulo 2:24) Izwi lilyo likapiliula ukuti “mulando,” nanti “ulupopo,” nanti “cimuti ciputule.”

Ibuku limwi lino yakaati Das Kreuz und die Kreuzigung (musalawa nu Kutanwa), ilyalemvilwe na herʹmän fuda, lyalondolola icalenzile ukuti pa kumoola umwi yaomvya sile umulando onga. Likati: “Pa nsita iiya kutaali sana ivimiti ku ncende ino yaasoolwile ukuti akuno yakomela antu. Acino fwandi yaalondanga sile umulando uulinge nga alino yausimpa pa nsi. Ali pano yaapampamilanga antu amakasa umupela na maulu kuyanyepelela nanti kuyapampamila ku mulando kwene.”

Lelo usininkizyo ukalamba ukuluta waya umwIzwi lyakwe Leza. Mutumwa Paulo walanzile ati: “Lelo Klistu watukulula ku citipu ca Masunde, lino umwisikulu waipile kuya citipu mu cifulo citu. Pano calembwa mu malembelo cati, ‘wiyo wensi uwa tanikwa [“uwapampamilwa,” NW ] pa cimuti ala citipu cakwe Leza cili panoli.” (Galatiya 3:13) Paulo wakopolwile ivyeo vii kufuma pa Malango 21:22, 23, apakalanda pa mulando nanti icimuti iciputule, asi musalawa. Pa mulandu wakuti umuntu ndi wapampamilwa pa mulando ala ‘umutipwe,’ fwandi citanga ciye ningo ukuti aina Klistu yalangizya nanti ukwika umu mang’anda yao ivikope nanti ivinkolanya vyakwe Klistu uwapampamilwa pa cimuti.

Kutaaya ivisinka ivyalanda ukuti aina Klistu yaomvyanga umusalawa pa kupepa, pa myaka yonsi 300 iyapisilepo kufuma pano Klistu wafwilile. Lelo mu myaka yakwe ya 300, Kateeka Constantine aataali kapepa, nupya uwizile aya umwina Klistu umusangu, aliwe watandike ukuomvya umusalawa pa kupepa. Nanti wacisile vivyo, umusalawa usipiliula nanti cimwi pali Yesu Klistu. Icisinka i cakuti umusalawa autandike antu aataapepanga Leza. Ni buku lyakuti New Catholic Encyclopedia lyalanzile liti, “Umusalawa waomviwanga ku antu aaliko ala kutaatala kwaya aina Klistu alino nu ku yantu asi aina Klistu.” Na mabuku yauze kwene yakati ukuomvya umusalawa kukauvwana nu kupepa uumbo, ni vizumilo vya kulaalana ivya yantu asi ya kapepa.

Nga lyene, u mulandu ci uno antu yaatandikile ukuomvya umusalawa? Yaacitanga vii kuti caangukila antu aataali ya kapepa ukuti yaye aina Klistu. Lelo Baibo yaalesya ukuomvya ivinkolanya vya mipepele yaufi. (2 Kolinto 6:14-18) Nakupya, Malembelo yaakaanya ukupepa utuluwi kwa misango yonsi. (Kufuma 20:4, 5; 1 Kolinto 10:14) Fwandi, kwaya imilandu isuma sana iyalenga ukuti aina Klistu ya cumi yataaomvya umusalawa pa kupepa.a