1-3. A mauzyo ci yano antu yakauzya pa mfwa, alino uzye a mu mipepele yaka-asuka yakutuuli?

BAIBO yatulaya ukuti wanda umwi “kutalaya imfwa nupya.” (Umbwilo 21:4) Umu cipande icafumileko, twasambiliile pali vino imfwa yakwe Yesu yaleenga ukuti tuye ni syuko lya kuti tukaye nu umi wa pe. Lelo antu yene yacili yakafwa. (Kasambilizya 9:5) Acino, tukayuzya sweeneco ukuti, Uzye umuntu ndi wafwa cikaya uli?

² Ngi cakuti wino twatemwisya sana wafwa, alino tukalondesya sana ukumanya icasuko ku cuzyo cii. Tungelenganya tuti, ‘Uzye aukwi kuno ataya? Uzye akutulola? Uzye angatwazwilizya? Uzye tulalolana nupya?’

³ Amu mipepele iingi yaka-asuka mauzyo yaa umu nzila izipusane-pusane. Yamwi yakasambilizya ukuti ndi cakuti umuntu aakacita ivisuma wafwa, akaaya ukwiyulu, nomba ndi cakuti akacita iviipe, akaaya umu kupya umu moto usizima. Yauze nayo yakasambilizya ukuti umuntu ndi wafwa akasanguka umupasi nu kuyaikala na ya lupwa yakwe afwile mpiti. Lyene, kwaya yauze nayo aakati umuntu ndi wafwa, akaaya apingulwa, nga alino asanguka, nanti ukuvyalwa umu muntu muze nanti sile umu cinyama.

4. Uzye imipepele iingi ikasambilizya ukuti cikaya uli umuntu ndi wafwa?

⁴ Vino imipepele ikasambilizya vikaloleka ngati vyapusana. Lelo ivisambilizyo vyonsi vii vikalanda sile pa cintu conga. Yakasambilizya ukuti umuntu ndi wafwa, kwaya cimwi icikafuma mu mwili wakwe nu kutwalilila ukuya nu umi. Uzye cico i cacumi?

UZYE IMFWA I CANI?

5, 6. Uzye cikaya uli umuntu ndi wafwa?

⁵ Yeova wamanya ningo vino cikaya umuntu ndi wafwa, nupya watunena ukuti umuntu ndi wafwa, ala wata ukuya nu umi. Imfwa kulikuti pasi umi. Fwandi umuntu nga wafwa akaata ukuvwa iciliconsi ku mwili, nanti ukwelenganya icili consi.a Nga twafwa, tusilola, ukuvwa, nanti ukwelenganya ivili vyonsi.

⁶ Umwene Solomoni walemvile ati: “Afwe, yataamanya nanti acimwi.” Afwe yatanga yatemwe nanti ukupata, nupya ‘kutaaya vicitwa, kutaaya melenganyo, kutaaya ukumanya, kutaaya amano [ukwi lindi].’ (Welengini Kasambilizya 9:5, 6, 10.) Na mazwi aaya pa Masamu 146:4, yakalanda ukuti umuntu ndi wafwa, “amapange yakwe” yakafwa.

YESU WALANZILE VINO CIKAYA UMUNTU NDI WAFWA

7. I vyani vino Yesu walanzile pa mfwa?

⁷ Lino Lazalo wafwile, Yesu wanenyile asambi yakwe ati: “Cuza witu Lazalo watakasula.” Nomba Yesu atalozyanga umu kuti Lazalo waizi sile utulo ala akupuuza. Yesu walanzile nupya ati: “Lazalo watafwa.” (Yoane 11:11-14) Yesu wakolinye imfwa uku kulaala utulo. Atalanzile ukuti Lazalo wali ukwiyulu nanti wali na ya lupwa yakwe afwile mpiti. Nupya atalanzile ukuti Lazalo waculanga mu moto usizima nanti ukuti wavilwe cipya cipya nu kuya umuntu muze nanti icinyama. Cali kwati Lazalo wali sile mu tulo tukalamba sana. Malembelo yauze yakakolanya imfwa ku tulo tukalamba. Lino Yesu watuutulwile mwana Yailo, walanzile ati, “wene atafwile, lelo watakasula sile.”—Luka 8:52, 53.

8. Twamanya uli ukuti Leza ataumvile antu ukuti yaafwa?

⁸ Uzye Leza waumvile Adamu na Eva kuti yace yafwe? Awe foo! Yeova wayaumvile ukuti yaikala pano nsi amanda pe nu kuipakizya umi usuma nupya umalilike. Lino Yeova waumvile antu, wayaumvile kuti yaalondesya ukwikala manda pe. (Kasambilizya 3:11) Avyazi yasiumvwa ningo ukulola ana yao yakukota nu kufwa, avino na Yeova kwene asiumvwa ningo. Nomba, ngi cakuti Leza watuumvile kuti twaikala manda pe, u mulandu ci uno tukafwila?

U MULANDU CI UNO TUKAFWILA?

9. U mulandu ci uno isunde lino Yeova wapeezile Adamu na Eva litaataliile ukuvwila?

⁹ Umu calo ca Edeni, Yeova wanenyile Adamu ati: “Ungalya iviseekwa vyaku miti yonsi iya mu calo, lelo utakalye iviseekwa vyaku muti uno ukapeela amano akumanya visuma ni viipe. Pano uwanda kwene uno ulalyako, ulafwa.” (Utandiko 2:9,16, 17) Isunde lii litaatazile ukuvwila, napya Yeova wakweti insambu zya kunena Adamu na Eva pa cisuma ni cipe. Ndi cakuti iyuvwila isunde lii, nga yalangizye ukuti yacindiike ukateeka wakwe Yeova. Nupya nga yalangizye ukuti yaataizyanga pali vyonsi vino Yeova wayapiile.

10, 11. (a) Uzye Satana wacisile uli pakuti aponzye Adamu na Eva? (b) U mulandu ci uno kutayelile nu mwakusombekezya pali vino Adamu na Eva yaacisile?

¹⁰ Icaifile i cakuti, Adamu na Eva yasoolwile ukukana-uvwila Yeova. Satana uzizye Eva ati: “Uzye icacumi Leza wamuinda ukulya iviseekwa vya ku miti yonsi iya mu calo?” Nawe Eva waswike ati, “Tungalya iviseekwa vya ku miti yonsi yamu calo, suka sile ku muti uno uli pakasi ka calo. Leza watuinda ukulya iviseekwa vya ku muti uwo nanti ku ukumya, pano ndi twacita vivyo tulafwa.”—Utandiko 3:1-3.

¹¹ Lyene Satana walanzile ati: “Cico cisi cacumi, mutalafwa awe. Pano Leza wamanyile vino uwanda uno mulalyako iviseekwa vivyo mulalingana na aliwe nu kumanya visuma ni viipe.” (Utandiko 3:4-6) Satana walondanga Eva ukwelenganya ukuti wakweti insambu zyakuisoolwela ukucita icisuma nanti icipe. Pa nsita kwene iya, Satana wasomvile ivyali nu kucitika ndi cakuti Eva wakana ukuvwila Leza. Satana wanenyile Eva ukuti atalafwa, avino Eva watozile iciseekwa nu kulya, lyene wapeezileko na iya. Adamu na Eva yaamanyile ukuti Yeova wayalesiizye ukulyako icisekwa cici. Lino yaalile iciseekwa, yasoolwile ukukana uvwila isunde ilyali ilyangupale. Vivi vino yaacisile, calangiliile ukuti yasuuzile Isi uwa mwiyulu uwaya nu kutemwa. Kutaali nu mwakusombekezya pali vino yaacisile!

12. U mulandu ci uno Adamu na Eva yaluvyanyizye sana pali vino yapondokiile Yeova?

¹² Avyazi itu akutandikilapo yaluvyanyizye sana pa kusaalula Kaumba wao! Elenganyini ukuti mwakweti ana yaili, mulumendo nu mukazyana, nupya mwaombisye ukukuzya ningo ana yayo; uzye munguvwa uli ndi cakuti pa cisila iiza yamupondokela nu kukana ukucita vino mwayanenyile ukuti yacite? Uzye citanga cimuwaye sana?

13. Uzye Yeova walozizye mwi lino walanzile ukuti “ku musili akuno ulaswilila”?

¹³ Lino Adamu na Eva yakanyile ukuvwila Yeova, yaposilwe isyuko lya kwikala manda pe. Yeova waneenyile Adamu ati: “Waumvilwe ukufuma ku musili, nupya ku musili akuno ulaswilila.” (Welengini Utandiko 3:19.) Yeova waloziizye umu kuti Adamu wali nu kuswilila uku lukungu, kwati sile ataumvilwe na po. (Utandiko 2:7) Lino Adamu wayembwike, wafwile.

14. U mulandu ci uno tukafwila?

¹⁴ Ndi cakuti Adamu na Eva iyuvwila Leza, na ndakai kwene nga pano yaaya. Nomba lino yakanyile ukumuvwila, iifizye, na pacisila yafwile. Iifyo lyaya wa ulwale uwipisye uno twapyana ku yavyazi itu akutandikilako. Swensi kwene tukavyalwa ni iifyo, acino tukafwila. (Loma 5:12) Lelo vivyo asi vino Leza walondanga. Leza atalondanga kuti antu yafwa, nupya Baibo ika-ama imfwa iti “mwanisi.”—1 Kolinto 15:26.

NDI TWAMANYA ICUMI PALI VINO AFWE YAAYA TUKAYA ANTUNGWA

15. Uzye ukumanya icumi pali vino afwe yaaya kukatwazwa uli?

¹⁵ Ukumanya icumi pali vino afwe yaaya kukalenga kuti tutaasombwa. Baibo ikatusambilizya ukuti afwe yasiumvwa ukuwaika nanti ukuvwa uyi. Tutanga tuvwange nayo, nayo yatange yavwange naswe. Tutanga twazwe afwe, na afwe yatanga yatwazwe. Fwandi tutafwile ukoopa afwe, pano yatanga yatucuzye. Nomba, amu mipepele iingi yakaasomba ukuti afwe yakaikala kumwi nu kuti tungayavwa ndi cakuti tukupeela ya simapepo impiya. Lelo ukumanya icumi apa yafwe, kukatucingilila kuli yaayo aakasambilizya ivya ufi kwene vivyo.

16. Uzye uufi ci uno imipepele iingi ikasambilizya pa yafwe?

¹⁶ Satana akaomvya imipepele ya ufi pa kulenga antu yaazumila ukuti umuntu ndi wafwa akatwalilila ukuya nu umi. Mu mipepele imwi yakasambilizya ukuti umuntu ndi wafwa, kwaya cimwi icikafuma muli aliwe iciya citwalilila ukuya nu umi kuze. Uzye namwe kuno mukapepa avino yakasambilizya, nanti uzye yakasambilizya vino Baibo ikalanda pa yafwe? Satana akasomba antu pakuti ayatalusye kuli Yeova.

17. U mulandu ci uno icisambilizyo cakuti umuntu mwipe ndi wafwa akaya uku moto usizima cikasaalwila Yeova?

¹⁷ Vino imipepele iingi ikasambilizya vikazungusya sana. Imwi ikasambilizya ukuti umuntu umwipe ndi wafwa, akaaya umu kupya umu moto usizima. Cisambilizyo cii cikasaalula Yeova. Wene atanga acuzya antu umu moto! (Welengini 1 Yoane 4:8.) Uzye munguvwa uli ndi mwalola umuntu umwi akoca iminwe ya mwana apa moto pa mulandu sile uwakuti umwana wiyo wataluvyanya? Mungelenganya ukuti umuntu wiyo umunkalwe. Mutange mutemwe nu kuti aye cuza winu. Vikwene ali vino Satana akalonda twalola ukuti avino Yeova waya!

18. U mulandu ci uno tutalinzile ukutiinila afwe?

¹⁸ Nupya imipepele imwi ikasambilizya ukuti antu ndi yafwa yakasanguka imipasi. Yakasambilizya ukuti tulinzile ukucindika imipasi kwene iyo nanti sile ukuitiina pa mulandu wakuti ingaya ivyuza ivisuma nanti vilwani vitu ivipisye. Antu aingi yakazumila ufi uu. Yakatiina afwe, fwandi yakayapepa mu cifulo ca kupepa Yeova. Iusyini ukuti afwe yasiuvwa ivili vyonsi nanti kumanya icili consi, fwandi tutalinzile ukuyatiina. Yeova aliwe watuumvile. Wene ali Leza wa cumi, nupya aliwe sile wino tulinzile ukupepa.—Umbwilo 4:11.

19. Uzye ukumanya icumi pali vino afwe yaaya kukatwavwa uli?

¹⁹ Ndi twamanya icumi pali vino afwe yaaya, tutalaasombwa ni mipepele iikasambilizya ivya ufi. Ukusambilila icisinka cii kukatwavwa ukuvwikisya vino Yeova watulaya ukuti tulaya nu umi wampomvu ku nkoleelo.

20. I vyani vino tulasambilila umu cipande icilondelilepo??

²⁰ Mpiti sana, Yobo muomvi wakwe Leza, uzizye ati: “Uzye umuntu ndi wafwa, angaya nu umi nupya?” (Yobo 14:14) Uzye umu cumicumi umuntu umufwe angiza aye nu umi napya? Vino Leza wasuka muli Baibo api lyasi lii, vikatuzanzya wakwe cimwi. Mu cipande cilondeliilepo tulasambilila vino wasuka.

1-3. I cifungo ci cino swensi twanyepwamo, nupya Yeova alatusapula uli?

ELENGANYINI ukuti yamupingula ukuti mulafwila umu cifungo pa mulandu uno mutacisile. Caloleka nu kuti mutalatala musapulwe. Lyene amano yamupela nupya pasi na cino mungacita. Nomba lili kwene sile lino mwasuula nako ukuti awe lyene casila mwemo avivyo kwene, alino muvwa ukuti kuli umwi aakweti amaka aakumwavwa ukufuma, nupya watalaya nu kuti amamwazwa! Uzye munguvwa uli?

² Swensi kwene twaya umu cifungo, ni cifungo cico imfwa. Nandi tungacita uli tutanga tuutuke imfwa. Nomba Yeova wakwatisya amaka akutufumya uku mfwa. Nupya walaya ukuti: “Nu mwanisi uwa kusyalikizya kucimviwa alaya imfwa.”—1 Kolinto 15:26.

³ Elenganyini vino mulaayuvwa lino mutalaasakamala pa kufwa! Yeova atalafumyapo sile imfwa. Lelo alalenga nu kuti antu afwa yakaye nu umi nupya. Uzye mulayuvwa uli? Leza walaya ukuti “antu . . . afwe,” yalaya aumi nupya. (Ezaya 26:19) Baibo ika-ama icintu cii ukuti ukutuutuluka.

UMUNTU UNO TWATEMWISYA NDI WAFWA

4. (a) I cani icingatuteekezya lino lupwa nanti cuza witu wino twatemwa wafwa? (b) Uzye aaweni yamwi aali ya cuza yako Yesu yano watemilwe sana?

⁴ Tukayuvwa sana uyi ngi cakuti lupwa nanti cuza wino twatemwisya wafwa. Tukalola nu kuti kusi angatwazwa. Kusi cino tungacita pakuti uwatafwa aye nu umi nupya. Lelo Baibo ikatutekezya. (Welengini 2 Kolinto 1:3, 4.) Lekini tusambilile pi lyasi limwi ilikalangilila vino Yeova na Yesu yakalondesya ukutuutulula antu itu afwa. Lino Yesu wali pano nsi, watandalilanga sana Lazalo na yakaci yakwe, Mata na Maliya. Yonsi yotatu yali ivyuza visuma vyakwe Yesu. Baibo ikati: “Yesu watemilwe Mata na kaci muze Maliya na ndume yao Lazalo.” Lyene uwanda umwi, Lazalo wafwile.—Yoane 11:3-5.

5, 6. (a) Uzye Yesu wacisile uli lino waweni yalupwa na yacuza yakwe Lazalo yakulosya? (b) U mulandu ci uno cikatukomelezya ukumanya vino Yesu uvwile pa mfwa?

⁵ Yesu waile kuti akakomelezye Mata na Maliya. Lino Mata uvwile ukuti Yesu ali mu nzila, waile ku kuyamukomaanya kunzi ya musumba. Uvwile ningo sana pa kulola Yesu, lelo wanenyile Yesu ati: “Mwene nduyapo, kalume wane nga atafwile.” Mata welenginye ukuti Yesu wacezilwe ukufika. Pa cisila, Yesu waweni Maliya kaci wakwe Mata, ala akulila. Ukulola vino yakaci yaa yaali nu ulanda, kwalenzile ukuti auvwe sana uyi cakuti alila nu kulila. (Yoane 11:21, 33, 35) Uvwile vino cikawaya ndi cakuti umuntu uno twatemwa wafwa.

⁶ Ukumanya ukuti na Yesu kwene akauvwa wakwe vino tukauvwa ndi umwi wafwa, cikatukomelezya sana. Nupya Yesu wakolana sana na Isi. (Yoane 14:9) Yeova wakwata amaka ya kusisyapo imfwa, nupya ali vino alacita likwene sile.

“LAZALO, FUMA!”

7, 8. U mulandu ci uno Mata atalondelanga ukuti yasisyepo iciliwe api lindi lyakwe Lazalo, nomba, i cani cino Yesu wacisile?

⁷ Lino Yesu wafisile api lindi pano yazisile Lazalo, wazanyile pa mulyango wi lindi iyayalilapo iciliwe icikulu. Yesu watiile: “Sisyinipo iwe.” Lelo Mata ataalondanga ukuti yacite vivyo. Pano ala papita amanda yani ukufuma pano yaazikiile Lazalo. (Yoane 11:39) Mata ataamanyile vino Yesu wali nu kucita pa kwazwilizya Lazalo kalume wakwe.

⁸ Yesu walaizye ati: “Lazalo, fuma!” Lyene icacitike cazungwisye sana Mata na Maliya. ‘Lazalo wafumile, ala makasa na maulu yakwe yafufilwe mu nsalu ya mufwe.’ (Yoane 11:43, 44) Avino Lazalo watuutulwike aya nu umi nupya! Wizileya nupya pamwi na ya lupwa yakwe ni vyuza. Yatandike ukulanda nawe nu kumukumbatila. Cali i cizungusyo ca maka! Yesu watuutulwile Lazalo!

“KACI WE NAKUNENA NATI ‘KATUKA!’”

9, 10. (a) Uzye a weni uwapeezile Yesu amaka ya kutuutulula afwe? (b) Uzye amalyasi aakalanda pa kutuutuluka yakatwavwa uli?

⁹ Uzye Yesu watuutululanga antu ku maka yakwe? Awe. Lino Yesu atatala watuutulula Lazalo, wapefile kuli Yeova, nupya Yeova kwene u wamupeezile amaka ya kutuutulula Lazalo. (Welengini Yoane 11:41, 42.) Lazalo ataali ali muntu wenga uno Yesu watuutulwile. Baibo ikatunena na pa kakazyana ka myaka 12 akalwile sana. Yailo, isi wa kakazyana kaa, wasakamiile sana nupya walondesyanga ukuti Yesu apozye akakazyana. Wali ali mwana wenga sile wino Yailo wakweti. Lino Yailo acili akuvwanga kuli Yesu, kwizile aonsi yamwi yamuneena ukuti: “Mwana wako kaci watafwa. Pacani cino ukusakamika Kasambilizya?” Lelo Yesu wanenyile Yailo ati: ‘Utuvwa intete, taila sile, wene amaya nu umi.’ Lyene waile ku ng’anda yako Yailo pamwi na Yailo kwene. Lino yafisile pa ng’anda, Yesu waweni nu kuvwa kuno antu yakulila. Yesu wayanenyile ati: “Tini kulosya, pano mwana wene atafwile, lelo watakasula sile.” Yailo na mamakwe yafwile yatuvwikisye muno Yesu walozizye. Yesu wanenyile yonsi ukuti yafumile panzi, wingile sile na avyazi ya kakazyana mu muputule umwali citumbi. Lyene Yesu walemile ikasa lya kakazyana kako alino alanda ati: “Kaci we nakunena nati ‘Katuka!’” Elenganyini vino avyazi ya kakazyana yuvwile lino yaweni umwanao wakatuka atandika nu kupita! Yesu watuutulwile umwana wao. (Mako 5:22-24, 35-42; Luka 8:49-56) Kufuma pa wanda kwene uuwa, yacitanga ndi yalola umwana wao uwatutulwike, iyiusya vino Yeova wayacitiile kupitila muli Yesu.a

¹⁰ Antu yonsi yano Yesu watuutulwile izile yafwa nupya. Lelo ukuwelenga amalyasi yaa, kwacindama sana pano kukatwavwa ukuya nu utailo. Yeova akalonda ukutuutulula antu, nupya vivyo kwene avino alacita.

VINO TUKASAMBILILA UKU MALYASI AKALANDA PA KUTUUTULUKA

11. Uzye ilembelo lyakwe Kasambilizya 9:5 likatusambilizya cani pali Lazalo?

¹¹ Baibo ikasambilizya ukuti, “Afwe yatamanya nanti acimwi.” Ilyasi lya kutuutuluka kwakwe Lazalo likalanga ningo icisinka cii. (Kasambilizya 9:5) Wakwe vino Yesu walanzile, cali kwati Lazalo watalala sile utulo. (Yoane 11:11) Lino Lazalo wali umufwe, atamanyile “nanti cimwi.”

12. Tungasininkizizya uli ukuti Lazalo watuutulwike?

¹² Lino Yesu watuutulwile Lazalo, paali antu aingi alolangako. Nanti sile antu aatatemilwe Yesu, yaamanyile ukuti wacisile icizungusyo cii. Lazalo wali nu umi, nupya ci casininkizye ukuti umu cumi watuutulwike. (Yoane 11:47) Nupya antu aingi yaile uku kulola Lazalo, naci calenzile yaatandike ukutaila ukuti Leza u watumile Yesu. Antu aatatemilwe Yesu yatuvwile ningo, fwandi yalondanga ukumukoma, yakome na Lazalo kwene.—Yoane 11:53; 12:9-11.

13. I cani cingalenga tutaile ukuti Yeova alatuutulula afwe?

¹³ Yesu walanzile ukuti “antu yonsi ali mu malindi” yalatuutuluka. (Yoane 5:28) Ci cikupiliula ukuti yonsi yano Yeova akaiusya yalaya nu umi nupya. Lelo pakuti Yeova atuutulule umwi, alinzile ukwiusya vyonsi vino umuntu wiyo wali na vino wacitanga. Uzye Yeova angiusya vyonsi pa muntu wino wafwa? Umwiyulu mwaya imintapendwa ni mintapendwa iya ntanda. Lelo, Baibo ikalanda ukuti Yeova wamanya izina lyakwe cila lutanda. (Welengini Ezaya 40:26) Ngi cakuti Yeova angiusya izina lyakwe cila lutanda, fwandi angiusya na vyonsi pa antu yonsi afwa yano alatuutulula. Ni cacindama icakuti, Yeova aliwe waumvile ivintu vyonsi, fwandi twamanya ukuti wakwata amaka yakutuutulula afwe.

14, 15. Uzye amazwi yano Yobo walanzile, yakatusambilizya cani pa kutuutuluka?

¹⁴ Umonsi wa utailo Yobo wazumile ukuti kulaya ukutuutuluka. Uzizye ati: “Uzye umuntu ndi wafwa, angaya nu umi nupya?” Lyene wanenyile Yeova ati: ‘Ulangama, nani ndaasuka. Ulalondesya ukundola ne ciumbwa cako.’ Yobo wamanyile ukuti Yeova akalondesya ukuti ace atuutulule afwe.—Yobo 14:13-15.

¹⁵ Uzye ndi muvwa ukuti kulaya ukutuutuluka mukayumvwa uli? Limwi mukatala mwelenganya muti, ‘Nga ya lupwa yane ni vyuza vyane, uzye nayo kwene yalatuutuluka?’ Cikatukomelezya sana ukumanya ukuti Yeova akaalondesya ukutuutulula afwe. Lekini tusambilile pali vino Baibo yalanda pa yantu aalatuutuluka na kuno antu yayo yalaikala.

“YALUVWA IZWI LYAKWE, NU KUFUMAMO”

16. Uzye yayo alatuutulukila pano nsi yalikala uli?

¹⁶ Antu yaaya atuutulwike izile yatandika nupya ukwikala na yalupwa yao ni vyuza pa mpanga ya pa nsi kwene. Vikwene avino cilaya nu ku nkoleelo, nomba cilaziipisya. U mulandu ci? Pano yao alatuutuluka yalaya ni syuko lya kwikala manda pe kwaula ukufwa napya. Napya, yalikala umu mpanga isuma sana kucila vino yaaya ndakai. Kutalaya napya inkondo, upondo, nu kulwala.

17. Uzye aaweni alatuutuluka?

¹⁷ Uzye aantu ci alatuutuluka? Yesu walanzile ukuti, “antu yonsi ali mu malindi yaluvwa izwi lyakwe, nu kufumamo.” (Yoane 5:28, 29) Na pa Umbwilo 20:13 pakalanda ukuti: “Lyene yemba afumya afwe ali mwenemo. Imfwa ni cifulo ca antu afwe navyo kwene vifumya afwe ali mwenemo.” Mintapendwa ni mintapendwa ya afwe yalaya nu umi nupya. Mutumwa Paulo nawe walanzile ati: “Antu onsi asuma na aipe, yalazyukuka kufuma ku afwe.” (Welengini Milimo 24:15.) Uzye icintu cii cilozile mwi?

18. Uzye antu “aasuma” alatuutuluka aaweni?

¹⁸ Pa yantu “asuma” paaya na aomvi yakwe Yeova acisinka aaliko lino Yesu atatala wiza pano nsi. Antu wakwe Nowa, Abulaamu, Sala, Mose, Luti, Esita, yali nu kutuutuluka. Mungawelenga pali yao aonsi na anaci mwibuku lya Ayebulai cipande  11. Nga aomvi yakwe Yeova acisinka aakafwa ndakai, nayo cilaya uli? Nayo kwene “aasuma,” fwandi yali nu kutuutuluka.

19. Uzye “antu aipe” aaweni? Nupya i syuko ci lino Yeova alayapeela?

¹⁹ Antu “aipe” nanti tuti asi aololoke, ayayo aatakweti isyuko lya kusambilila pali Yeova. Nanti cakuti yafwa, Yeova atailila foo. Alayatuutulula, napya yalakwata isyuko lya kusambilila pali aliwe nu kumuombela.

20. U mulandu ci uno yamwi yatalatuutulukila?

²⁰ Uzye cii cilozile umukuti antu yonsi aafwa aalipo nu umi pano nsi yalatuutuluka? Awe. Yesu walanzile ukuti antu yamwi afwa yatalatuutuluka. (Luka 12:5) A weni aalapingula ngi cakuti muntu wiyo alinzile ukutuutuluka nanti foo? Yeova ali Kapingula mukalamba, nomba wapeelako Yesu amaka ya kuya “kapingula wa antu aumi na afwe kwene.” (Milimo 10:42) Wensi wino alapingulwa ukuti umwipe, napya asilonda ukusenuka, atalatuutuluka.—Lolini Vyeo Vya ku Mpela pa namba 19.

KUTUUTULUKILA UKWIYULU

21, 22. (a) Uzye calola mwi ukutuutulukila ukwiyulu? (b) A weni uwatandikiilepo ukutuutulukila ukwiyulu?

²¹ Baibo ikatunena ukuti antu yamwi yalaikala ukwiyulu. Ngi cakuti umuntu watuutulukila ukwiyulu, asiya nu mwili wa untunze. Akatuutulukila ukwiyulu nu mwili wa mupasi.

²² Yesu wali ali muntu wakutandikilapo ukutuutuluka nu mwili wa mupasi. (Yoane 3:13) Lino papisile manda yatatu kufuma pano Yesu wafwilile, Yeova wamutuutulwile. (Masamu 16:10; Milimo 13:34, 35) Yesu atatuutulwike nu mwili wa untunze. Umutumwa Petulo walondolola ukuti Klistu “wene wakomilwe, lelo aya nu umi ku mupasi.” (1 Petulo 3:18) Yesu watutulwilwe ukuya nu mwili wa mupasi napya uwa maka! (1 Kolinto 15:3-6) Lelo Baibo ikalanda ukuti kwali na yauze aali nu kutuutululwa ni mili ya mupasi.

23, 24. Uzye “ufyo unono” uno Yesu walanzilepo, aaweni, nupya yalaya yanga?

²³ Lino Yesu atatala wafwa, wanenyile alondezi yakwe ukuti: “Nkuya kukumuteyanyizizya ncende.” (Yoane 14:2) Cii calola umu kuti alondezi yakwe Yesu yamwi yalatuutulukila ukwiyulu nu kwikala pamwi nawe. Uzye yaya yanga? Yesu walanzile ukuti yalaya “uufyo unono,” kulikuti impendwa inono sile. (Luka 12:32) Umutumwa Yoane walanzile impendwa ya antu yayo lino waweni Yesu “aimi pa Mwamba wa Zioni, ala ali na antu mazimbi mwanda onga makumi yani na yani (144,000).”—Umbwilo 14:1.

²⁴ A liilaci lino Aina Klistu kwene yaa, aaya 144,000, yalatuutuluka? Baibo ikatunena ukuti ukutuutuluka kwa yantu yaa, kwali nu kuyako pa cisila lino Yesu watandika ukuteka. (1 Kolinto 15:23) Ndakai Yesu watandika ukuteka, napya aingi pali ya 144,000 yatuutulukila ukwiyulu. Yano yacili nu umi pano nsi, ndi yafwa yakatuutulukila ukwiyulu lilyo kwene. Lelo antu aingi cuze asyala yene yalatuutuluka uku nkoleelo, nupya yalaaikala umu Paladaise pano nsi.

25. Uzye i vyani vino tulasambilila umu cipande icilondeliilepo??

²⁵ Likwene sile Yeova wasya ace akulule antu yonsi uku mfwa, nupya imfwa ilafumiziwapo manda pe! (Welengini Ezaya 25:8.) Nomba, uzye yaayo alaya ukwiyulu, yalaacita vyani? Baibo ikalanda ukuti yalaya ya kateeka umu Wene pamwi na Yesu. Tuli nu kusambilila ivingi pa uteeko kwene uu umu cipande icilondeliilepo.