Jar Ko Am Rej “Einwõt Melu” Ke?
“Aõ jar en ber einwõt melu imam.”—SAM 141:2.
1, 2. Tile men in kaijurjur ear kõkkar kin ta?
JEHOVAH ANIJ ear kakien ri kanan eo Moses ñan keboj juõn kein kaijurjur ekwojarjar ñan kajerbale ilo imõn kabbed in kabuñ eo an Israel. Iiõk eo ekwojarjar ear aikwiji emen men ko reñaj. (Exodus 30:34-38) Emol an kar lukkun bwiin melu.
2 Ilo bujen Kien eo me ailiñ in Israel ear bed iumin ear karõk ñan air tile kaijurjur ran otemjej. (Exodus 30:7, 8) Air kajerbal kaijurjur ear wõr ke juõn melele ejej uan? Aet, bwe ri jeje psalm ear al: “Aõ jar en ber einwõt melu imam [Jehovah Anij]; aõ kwotõke peiõ en einwõt men in katok ejota.” (Sam 141:2) Ilo book in Reveles̃õn, ri jilek John ear kwalok kin ro rar bed ibelakin throne eo ilañ an Anij einwõt rej jibwe jabi gold ko robrak kin kaijurjur. Im, bwebwenato ekakõrmol ej ba, “rej jar ko an ro remõn.” (Reveles̃õn 5:8) Inem, tile kaijurjur emelu ej kakõllan jar ko me Anij ej buñburuen kaki me ri karejar ro an Jehovah rej katok kaki ilo ran im boñ jimor.—1 Dri Tessalonika 3:10; Dri Hibru 5:7.
3. Ta eo enaj jibañ kij ñan kõmman bwe ‘jar [ko ad ren] ber einwõt melu [iman Anij]’?
3 Elañe jekõnan bwe Anij en buñburuen kake jar ko ad, jej aikwij jar ñan e ilo etan Jesus Christ. (Jon 16:23, 24) Ak ewi wãwen jemaroñ kakõmõnmõnlok emõn in jar ko ad? Eokwe, ad etale jet wanjoñok ko ilo Jeje ko enaj jibañ kij ñan kõmman bwe jar ko ad en einwõt kaijurjur iman Jehovah.—Jabõn Kennan Ko 15:8.
Katok kin Jar ko ilo Tõmak
4. Ewi wãwen tõmak ewõr kadkadin ñan jar ko remõn?
4 Ñan an jar ko ad wanliñlok ñan Anij einwõt kaijurjur emelu, jej aikwij jar ilo tõmak. (Dri Hibru 11:6) Ñe Christian elder ro rej lo juõn armij enañinmij ilo jitõb ej mõnõnõ in bõk jibañ eo air jen Jeje ko, “jar in tõmak [eo air] e naj kemour dri nañinmij eo.” (Jemes 5:15) Jar ko rej katok kaki ilo tõmak rej kabuñburuen Jemed ilañ, im bareinwõt katak ilo jar kin Nan in Anij. Ri jeje psalm ear kwalok juõn lemnak emõn ke ear al: “I naj bareinwõt kwotõke peiõ ñõn kien ko Am, I ar yokwi, im I naj kalomõnlokjen kin nan in jiroñ ko Am. Kwon katakin iõ ekajet emõn kab jelalokjen; bwe I ar tõmak nan in kaiñi ko Am.” (Sam 119:48, 66) Jen ‘erlokwe peid’ ilo jar im jerbale tõmak ilo ad bokake kien ko an Anij.
5. Ta eo jen kõmmane elañe ejjab bwe meletlet ibbed?
5 Ta elañe ejjab bwe meletlet eo jej aikwiji ñan jerbale juõn melejoñ. Bõlen jejjab lukkun jelã elañe juõn ian kanan ko ilo Bible ej jejjet kitien kiõ. Jen ad kõtlok bwe men in en kamõjnolok kij ilo jitõb, jen jar kin meletlet. (Dri Galetia 5:7, 8; Jemes 1:5-8) Emol, jejjab kõtmene bwe Anij enaj uake jar eo ad ilo juõn wãwen ekabwilõñlõñ. Jej aikwij kwalok mol in jar ko ad ilo ad kõmman men eo ej kõtmene bwe aolep armij ro an ren kõmmane. Ej men in aikwij bwe jen bõk kunad ilo katak kin Jeje ko eo ej kalek tõmak ilo ad kajerbal book ko letok in “dri korijer e tiljek im meletlet.” (Matu 24:45-47; Joshua 1:7, 8) Jej aikwij bareinwõt wõnmanlok ilo jelãlokjen ilo ad keini ad bõk kunad ilo kwelok ko an armij ro an Anij.—Dri Hibru 10:24, 25.
6. (a) Kij aolep aikwij kile ta kin ran kein ad im kin jejjet in kitien kin kanan ko ilo Bible? (b) Ijellokin jar kin kokwojarjar etan Jehovah, bar ta jej aikwij kõmmane?
6 Rainin, jet Christian ro rej jibadõk kõnan ko air make im job ko air im men in ej kalikar bwe rar luji air ekkõl bwe jej bed ilo “ien jemlokin.” (Daniel 12:4, New World Translation) Ri tõmak ro mõttair remaroñ jar ilo ekkar bwe rein ren bar kakajurlok tõmak eo air kin men in kamol ko ilo Jeje ko me rej kwalok bwe bed eo an Christ ear ijjino ilo 1914 ke Jehovah ear kairoij e einwõt King ilañ im bwe ej iroij ibwiljin ri kijirãt ro an. (Sam 110:1, 2; Matu 24:3) Kij aolep jej aikwij kile bwe men kein kar kanan kaki einwõt jeebeplok eo an kabuñ ko rewan—“Babylon eo Elap”—nitbwil eo an Gog in Magog nae armij ro an Jehovah, im an Anij Laplap lomor ir ilo tarinae in Armageddon remaroñ aolep walok ilo idiñ im iumin juõn ien ekadu. (Reveles̃õn 16:14, 16; 18:1-5; Ezekiel 38:18-23, NW) Inem jen jar kin jibañ an Anij ñan ekkõl wõt ilo jitõb. Jej aikwij kate kij aolep im jar ñan kokwojarjar etan Jehovah, bwe en itok Ailiñ eo an, im bwe ankil an en kõmmane ion lal einwõt ilañ. Aet, jen wõnmanlok im jerbale tõmak im kalikar bwe emol jar ko ad. (Matu 6:9, 10) Emol, jej kejatdikdik bwe aolep ro rej yokwe Jehovah rej bukõt mokta Ailiñ eo im kwojarjar eo an im bõk kunair ilo joñan eo remaroñ ñan kwalok news eo emõn mokta jen enaj itok jemlokin.—Matu 6:33; 24:14.
Nebar im Kamolol Jehovah
7. Ta eo ej kabwilõñ yuk ilo jar eo an David me emwij je juõn mõttan in ilo 1 Kronikel 29:10-13?
7 Juõn wãwen eaorõk ñan kõmman bwe ‘jar [ko ad ren] ber einwõt melu’ ej ilo ad kwalok nan in nebar im kamolol jen buruõd ñan Anij. King David ear katok kin jar rot in ke e im armij in Israel ro rar kõmman jabawõt kin jerbal in ekkal eo kin temple eo an Jehovah. David ear jar: “E mõnõnõ Kwe, O Jeova, Anij in Israel, jemem, ñõn in drio im in drio. Am, O Jeova, lapen, im kajur, im maroñ, im aibujuij, im anjo, im utiejen: bwe aolepen men ko ilo lõñ im ilo lõl, Am: Am ailiñ eo, O Jeova, im Kwoj utiej im einwõt bõran men otemjej. Mweiuk ko im nebar rej jen Kwe, im Kwoj iroij ion aolep; im ilo peõm kajur im maroñ; im ilo peõm men in koutiej, im men in kakajur armij otemjej. Inem, amuij Anij, kim kamolol Yuk, im nebar etõm e aibujuij.”—1 Kronikel 29:10-13.
8. (a) Ta nan in nebar ko ilo Sam ko 148 ñan 150 elaptata an jelet buruõm? (b) Elañe jej errã ibben lemnak ko rej kwaloki ilo Sam 27:4, ta eo jenaj kõmmane?
8 Rej nan in nebar im kamolol elap air aibujuij! Jar ko ad remaroñ jab joñan dein air aibujuij, ak remaroñ itok jen buruõd. Book in Psalm eobrak kin jar in kamolol im nebar ko. Nan in nebar ko remõn jej loi ilo Sam ko 148 ñan 150. Rej kwalok elõñ nan in kamolol ko ñan Anij ilo psalm ko. “Juõn aõ kar kajitõk iben Jeova,” David ear al. “Men in I naj kabukot; bwe in jokwe ilo imõn Jeova ran ko otemjej ñe ij mour; bwe in lo wõleo an Jeova, im [ñan reilok ilo kamolol ñan] tempel eo An.” (Sam 27:4) Jen jerbal ekkar ñan jar rot kein ilo ad bõk kunad ilo kijejeto ilo aolep makitkit ko an armij ro an Jehovah. (Sam 26:12) Ad kõmman men in im ilo ad kalmenlokjen kin Nan in Anij ran otemjej enaj letok ñan kij un ko unin ñan kebak Jehovah kin nebar im kamolol jen buruõd.
Ilo Ettã Buru Bukõt Jibañ Jen Jehovah
9. Ilo wãwen et eo King Asa ear jar, im kin ta tokjen eo?
9 Elañe jej karejar ñan Jehovah kin aolepen buruõd einwõt Ri Kennan ro an, jemaroñ liki bwe enaj eoroñ jar ko ad kin jibañ. (Aiseia 43:10-12) Lemnak kin King Asa in Judah. Yiõ ko 10 jinoin in 41 yiõ ko in an iroij (977-937 B.C.E.) ear ejej uan an wõr ainemõn. Inem juõn jar in tarinae juõn million orair iumin Zerah Ri Ethiopia eo ear nitbwili Judah. Meñe jar in tarinae eo ear lukkun lõñlok jen ro ibbeir, Asa im armij ro an rar wõnmaik ri kijirãt ro. Bõtab, mokta jen rar tarinae, Asa ear kanuij jar. Ear kamole maroñ eo an Jehovah ñan lomor armij. Ilo an eowor kin jibañ, king eo ear ba: “Kwon jibõñ kim, O Jeova amuij Anij: bwe kimuij liki yuk, im ilo etõm kim ar iten jumae jar in elap. O Jeova, Kwe amuij Anij; armij ren jab bõk anjo jen Kwe.” Tokjen men in ear bõk anjo eo elaptata ke Jehovah ear lomoren Judah kin etan elap. (2 Kronikel 14:1-15) Meñe Anij ej lomoren kij jen juõn melejoñ ak ej kakajur kij ñan kijenmij kake, ejelok bere bwe ej roñjake eowor ko ad kin jibañ eo an.
10. Ñe jej jaje kamadmõde juõn abañ, ewi wãwen jar eo an King Jehoshaphat emaroñ juõn men in jibañ?
10 Elañe jejaje jerbale juõn abañ, jemaroñ liki bwe Jehovah enaj eoroñ kajitõk ko ad kin jibañ. Men in ear alikar ilo ran ko an Jehoshaphat King in Judah eo, me yiõ ko 25 in an iroij ear jino ilo 936 B.C.E. Ke Judah ear bed ilo kauwatata kin an ro ilo Moab, Ammon, im jikin tol in Seir rar koba ibben don ñan tarinaik ir, Jehoshaphat ear eowor: “O amuij Anij, Kwo jamin ekajete ir ke? bwe ejelok amuij maroñ nae jar in elap rej itok nae kim; im kim jaje ta eo kimin kõmõne: a mejem rej ñõn Kwe.” Jehovah ear uak jar in ettã, ear tarinae kin Judah ilo an kabwok ri kijirãt ro bwe ren mõn don. Tokjen men in, ailiñ ko ituriir rar mijak, im ear wõr ainemõn ilo Judah. (2 Kronikel 20:1-30) Ñe ejjab bwe meletlet eo jej aikwiji ñan jelmae juõn abañ, einwõt Jehoshaphat jemaroñ jar: ‘Kim jaje ta eo kimin kõmõne: a mejem rej ñõn Kwe [Jehovah].’ Jitõb kwojarjar eo emaroñ kamakit kij ñan kememej point ko ilo Jeje ko jej aikwiji ñan kamadmõde abañ eo, ak Anij emaroñ jibañ kij ilo juõn wãwen ele jen an armij maroñ melele kake.—Dri Rom 8:26, 27.
11. Ta eo jemaroñ katak kin jar jen makitkit ko an Nehemiah ikijen worwor in Jerusalem?
11 Jenajmaroñ aikwij niknik ilo jar kin jibañ an Anij. Nehemiah ear liãjlol, jañ, jitlok, im jar iumin elõñ ran ko kin jorrãn eo an worwor in Jerusalem im armij ro in Judah. (Nihimaia 1:1-11) Alikar jar ko an rar wanliñlok ñan Anij einwõt kaijurjur e melu. Juõn ran Artaxerxes King in Persia ear kajitõk ibben Nehemiah eo ear buromõj: “Ta eo kwoj kajitõk?” “[Ilo mõkaj],” Nehemiah ear report, “I ar kajitõk ñõn Anij in lõñ ko.” Kar uake jar in ekadu im ikõñ, bwe kar kamelim Nehemiah ñan kajejjet kõnan eo an ilo buruen ñan etal ñan Jerusalem ñan kõkãl worwor eo ejorrãn.—Nihimaia 2:1-8.
Kõtlok Bwe Jesus En Katakin Yuk Kilen Jar
12. Ilo nan ko am make, ewi wãwen kwonaj kwalok ilo kadu point ko raorõk ilo joñok in jar eo an Jesus?
12 Jen aolep jar ko kar jeje ilo Bible eo, jar eo elaptata an katakin ej jar eo Jesus Christ ear kwaloke einwõt kaijurjur e melu. Gospel eo an Luke ej ba: “Juõn ian ro dri kaloran [Jesus] e ba ñõn E, Iroij, kwon katakin kim kin jar, einwõt Jon e ar bareinwõt katakin ro dri kaloran. Im E ba ñõn ir, Ñe kom jar, komin ba, Jememuij, En kwojarjar Etõm, En itok Am ailiñ. Letok ñõn kim ilo jabrewõt ran kijim ekar ñõn ran eo. Im jeorlok amuij jerawiwi; bwe kimuij bareinwõt jeorlok an armij otemjej muri ibem. Im jab kadreloñ kim ilo kabo.” (Luk 11:1-4; Matu 6:9-13) Jen etale jar in, eo kar karõk jab ñan eliji nan kin nan ak ñan jerbal einwõt juõn wanjoñok.
13. Ewi wãwen kwonaj kamelele kin aorõkin nan ko, “Jememuij, en kwojarjar etõm”?
13 “Jememuij, En kwojarjar Etõm.” Ad kir Jehovah einwõt Jemed ej juõn jerammõn ejej uan an ri karejar ro emwij air wujleplok air mour. Einwõt ajiri ro rej mõnõnõ in kebak jemeir etiriamo kin jabdewõt inebata ko air, jej aikwij bõk ien ñan keini ad jar ilo kautiej ñan Anij. (Sam 103:13, 14) Jar ko ad ren kwalok ad itoklimo ñan kokwojarjar etan Jehovah kinke jekõnan lo bwe en erreo jen aolep nan in katton ko kar likiti ion. Aet, jekõnan bwe etan Jehovah en jenolok im kwojarjar.—Sam 5:11; 63:3, 4; 148:12, 13; Ezekiel, NW 38:23.
14. Ta melelen ñan jar, “En itok Am ailiñ”?
14 “En itok Am ailiñ.” Ailiñ eo ej iroij eo an Jehovah ikijen kien Messiah eo ilañ eo ej bed ilo pein Nejin im “ri kwojarjar” ro mõttan Jesus. (Daniel 7:13, 14, 18, 27, NW; Reveles̃õn 20:6) Mõttan jidik enaj “itok” nae aolep ro ri jumae iroij bõtata eo an Anij ion lal, im kajeebeplok ir. (Daniel 2:44, NW) Inem naj kõmanmõn ankil an Jehovah ion lal, einwõt ilañ. (Matu 6:10) Enaj bõktok lañliñ eo elap ñan aolep ro rej karejar ñan Iroij Bõtata eo ijoko otemjej ilo tiljek!
15. Kajitõk ibben Jehovah kin “kijim ekar ñõn ran eo” ej kalikar kin ta?
15 “Letok ñõn kim ilo jabrewõt ran kijim ekar ñõn ran eo.” Ad kajitõk ibben Jehovah kin kijed “ekar ñõn ran eo” ej kalikar bwe jejjab kajitõk kin men in letok ko ilo juõn joñan elap ak ilo joñan eo wõt jej aikwiji ñan ran eo. Meñe jej liki bwe Anij enaj letok aikwij ko ad, jej bareinwõt jerbal im kajerbal jabdewõt ial ko rej bellok ñan kij ñan bõk mõñã ko im men ko jet jej aikwiji. (2 Dri Tessalonika 3:7-10) Emol, jej aikwij kamolol Ri Letok eo ad ilañ kin men ko jej aikwiji kinke yokwe, meletlet, im kajur eo an rej bed ilikin men in letok kein.—Jerbal 14:15-17.
16. Ewi wãwen jemaroñ bõk jolok bwid an Anij?
16 “Im jeorlok amuij jerawiwi; bwe kimuij bareinwõt jeorlok an armij otemjej muri ibem.” Kin ad jab wãppen im ri jerawiwi, jejjab maroñ tõbar men in aikwij ko rewãppen an Jehovah. Kin men in, jej aikwij jar ñan an jeorlok ad bwid ion bedbed in katok in binmour eo an Jesus. Ak elañe jekõnan bwe “Ri Roñjake jar” eo en jerbale tokjen katok in binmour eo ñan jerawiwi ko ad, jej aikwij ukwelok im bõk ilo mõnõnõ jabdewõt kaje eo ej letok ñan kij. (Psalm 65:2, NW; Dri Rom 5:8; 6:23; Dri Hibru 12:4-11) Bareinwõt, jemaroñ kõtmene bwe Anij enaj jeorlok ad bwid elañe jej “jeorlok an armij otemjej muri” ibbed.—Matu 6:12, 14, 15.
17. Ta melelen nan ko, “Jab kadreloñ kim ilo kabo”?
17 “Im jab kadreloñ kij ilo kabo.” Jet ien Bible ej ba bwe Jehovah ej kõmman juõn men ak ilo mol ej baj ba bwe ej kõtlok an walok men eo. (Rut 1:20, 21) Anij ejjab kabo kij ñan kõmman juõn jerawiwi. (Jemes 1:13) Men in kabo ko ñan kõmman nana ej ijjino ibben Devil eo, kanniekid ejerawiwi, im lal in. Satan ej Ri Kabo eo ej kajeoñ in kamakit kij ñan jerawiwi nae Anij. (Matu 4:3; 1 Dri Tessalonika 3:5) Ñe jej kajitõk, “Jab kadreloñ kim ilo kabo,” jej kajitõk ibben Anij bwe en jab kõtlok bwe jen likjap ñe jej bed ilo kabo ñan jerawiwi nae e. Emaroñ tel kij bwe jen jab bo im bwe Satan, “eo enana” en jab anjo iod.”—Matu 6:13; 1 Dri Korint 10:13.
Jerbal Ekkar ñan Jar ko Am
18. Ewi wãwen jemaroñ jerbal ekkar ñan jar ko ad kin juõn mour in belele im mour in family elemõnõnõ?
18 Joñok in jar eo an Jesus ear kitibuj point ko relap, ak jemaroñ jar kin jabdewõt men. Ñan wanjoñok, jemaroñ jar kin kõnan eo ad kin juõn mour in belele ele mõnõnõ. Ñan kejbãrok ad mour erreo mae ien emwij mare, jemaroñ jar kin jatõr. Ak jej aikwij jerbal ekkar ñan jar ko ad ilo ad bõprae book im men in kamõnõnõ ko retton. Jen beek ñan mare ‘ilo Iroij.’ (1 Dri Korint 7:39; Duteronomi 7:3, 4) Ñe emwij mare, jej aikwij jerbal ekkar ñan jar ko ad kin mõnõnõ ilo ad jerbale nan in kakabilek ko an Anij. Im elañe ewõr nejid ajiri, ejjab bwe ñan jar bwe ren ri karejar ro retiljek an Jehovah. Jej aikwij kõmman joñan wõt ad maroñ ñan kadeloñ mol ko an Anij ilo lemnak ko air ikijen juõn katak kin Bible im ilo ad keini ad bed ilo kwelok ko an Christian ibbeir.—Duteronomi 6:5-9; 31:12; Jabõn Kennan Ko 22:6.
19. Ta eo jen kõmmane elañe jej jar kin jerbal in kwalok nan eo ad?
19 Jej jar ke kin jerammõn ko ilo jerbal in kwalok nan? Inem jen jerbal ekkar ñan jar ko ad ilo ad bõk kunad ilo joñan eo jemaroñ ilo jerbal in kwalok nan kin Ailiñ eo. Elañe jej jar kin ien ko remõn ñan jibañ ro jet ñan deloñ ilo ial eo ej tellok ñan mour indio, jej aikwij kejbãrok record ko remõn kin ro rej itoklimo im jej aikwij mõnõnõ in kobaik ad kõmman Bible study ko ilo schedule eo ad. Ta elañe jekõnan bõk jerbal in kwalok nan full-time einwõt juõn pioneer? Inem jej aikwij bõk buñten nee ko ekkar ñan jar ko ad ilo ad kalaplok jerbal in kwalok nan eo ad im ilo ad jerbal ibben pioneer ro. Ad bõk buñten nee kein renaj kalikar bwe jej jerbal ekkar ñan jar ko ad.
20. Katak in tok enaj etale ta?
20 Elañe jej karejar ñan Jehovah ilo tiljek, jemaroñ liki bwe enaj uak jar ko ad rej ekkar ñan ankil an. (1 Jon 5:14, 15) Emol, jemaroñ bõk point ko rekeie jen ad etale jet jar ko emwij jeje ilo Bible. Ilo katak in tok jenaj etale nan in tel ko jet ilo Jeje ko ñan ro rekõnan bwe ‘jar [ko air ren] ber einwõt melu [iman Jehovah].’
Ewi Wãwen Kwonaj Uak?
◻ Etke kwoj aikwij katok kin jar ko ilo tõmak?
◻ Nebar im kamolol ren jerbal in wãwen et eo ilo jar ko ad?
◻ Etke jemaroñ ilo liki bukõt jibañ jen Jehovah ilo jar?
◻ Ta jet ian point ko relap ilo joñok in jar eo an Jesus?
◻ Ewi wãwen jemaroñ jerbal ekkar ñan jar ko ad?
[Pija eo ilo peij 16]
Einwõt King Jehoshaphat, jet ien jemaroñ aikwij jar: ‘Kim jaje ta eo kimin kõmõne: a mejem rej ñõn Kwe, [Jehovah]’
[Pija eo ilo peij 17]
Kwoj jar ke ekkar ñan joñok in jar eo an Jesus?