Watchtower ONLINE L̦ÃIBRÃRE
Watchtower
ONLINE L̦ÃIBRÃRE
Kajin M̦ajel̦
O̦
  • N̦
  • n̦
  • M̦
  • m̦
  • L̦
  • l̦
  • O̦
  • o̦
  • BAIBÕL̦
  • BOK IM KEIN KATAK
  • KWEILO̦K KO
  • w03 7/1 p. 13-18
  • Ri Christian Ro Jinoin Im Kien Eo An Moses

Ejjañin wõr pija in ilo tõre in.

Jol̦o̦k bõd, ewõr juon problem ej kõm̦m̦an an jab jo̦ pija in.

  • Ri Christian Ro Jinoin Im Kien Eo An Moses
  • Imõniaroñroñ Ej Kwalok kin Ailiñ eo an Jeova—2003
  • Unin Tõl Jidikdik Ko
  • Katak ko Jet
  • Melele ko Rekãl ilo Katak eo an Christian
  • Jet Rar Lor Wõt “Dri Lale” eo
  • Juõn Lemnak Eoktak im Mol Jen Don​—Inem, Buru Wõt Juõn!
  • Ta Kin Ri Christian Ri Jew ro?
  • Rumij in Melele kin Ennan eo
  • Jerbale Katak eo ilo Ran Kein
  • ‘Ãlikin Aer kar Aitwerõk Kake’
    En Lõt Ad Kwal̦o̦k Naan kõn Aelõñ eo an Anij
  • Kajjitõk ko Jãn Ro Rej Riit
    Naan in Keeañ Kõn Aelõñ eo an Jeova (Kein Katak)—2021
  • Kien Eo Mokta Jen Christ
    Imõniaroñroñ Ej Kwalok kin Ailiñ eo an Jehovah—1997
  • Kien Eo An Christ
    Imõniaroñroñ Ej Kwalok kin Ailiñ eo an Jehovah—1997
Ebar Wõr
Imõniaroñroñ Ej Kwalok kin Ailiñ eo an Jeova—2003
w03 7/1 p. 13-18

Ri Christian Ro Jinoin Im Kien Eo An Moses

“Kien juõn ar dri lale in tel kij ñõn Kraist.”​—DRI GALETIA 3:​24.

1, 2. Ta jet ian tokjen ko remõn Ri Israel ro rar bõki ke rar bokake Kien eo an Moses?

ILO 1513 B.C.E., Jehovah ear lelok kien ko ñan Ri Israel ro. Ear jiroñ armij ro bwe elañe renaj kar bokake ainikien, ear kar kajerammõn im renaj kar lañliñ, juburu wõt toan wõt air mour.​—Exodus 19:​5, 6.

2 Kien in, rar naetan Kien eo an Moses, ak “Kien eo,” ear “kwojarjar, im wãnik, im emõn.” (Dri Rom 7:​12) Ear kowõnmanlok kadkad ko remõn einwõt, joij, mol, im mour erreo. (Exodus 23:​4, 5; Livitikõs 19:14; Duteronomi 15:13-​15; 22:10, 22) Kien eo bareinwõt ear lujure Ri Jew ro bwe ren yokwe don. (Livitikõs 19:18) Bareinwõt, ear kakien ir bwe ren jab kobalok ak belele ibben Ri Gentile ro rar jab kõttãik ir ñan Kien eo. (Duteronomi 7:​3, 4) Einwõt juõn “worwor” eo ear kajenolok Ri Jew ro jen Ri Gentile ro, Kien eo an Moses ear kejbãrok armij ro an Anij jen air lorak ilo lemnak im manit ko an ri pagan ro.​—Dri Epesõs 2:​14, 15; Jon 18:28.

3. Kinke ejelok jabdewõt armij emaroñ kar bokake aolepen Kein eo ilo likieo, ewi wãwen an likjap in kar jelete?

3 Bõtab, meñe Ri Jew ro rar niknik in kejbãrok Kien eo ilo tibdikin rar jab maroñ bokake likieo in Kien eo an Anij. Jehovah ear bõk le jen joñan ke air maroñ kõmmani? Jaab. Juõn ian un ko unin an lelok Kien eo ñan Israel ear “ñan kalikar jerawiwi ko.” (Galatians 3:​19, NW) Kien eo ear kalikar ñan Ri Jew ro bwe rar lukkun aikwiji juõn Ri Lomor. Ke Ri Lomor eo ear itok, Ri Jew ro retiljek rar lañliñ. Rõlok eo air jen jerawiwi im mij ear ebak!​—Jon 1:​29.

4. Ilo wãwen et eo Kien eo ear juõn “dri lale in tel [ir] ñan Kraist”?

4 Kien eo an Moses ear jab juõn karõk eo enaj bed ñan indio. Ilo an jejelok ñan Ri Christian ro mõttan, ri jilek Paul ear kamelele bwe ear einwõt juõn “dri lale in tel [ir] ñõn Kraist.” (Dri Galetia 3:​24) Juõn ri lale ilo ien etto ear bõkto-bõktak ajiri ro rej school. Ear jab juõn ri kaki; ear baj juõn eo ej ãñinlok ajiri ro ñan ri kaki eo. Einlok wõt in, Kien eo an Moses ear tel Ri Jew ro remijak Anij ñan Christ. Jesus ear kallimuri ri Kalor ro an bwe enaj kar bed ibbeir “ien otemjej ñõn jemlokõn lõl.” (Matu 28:20) Inem, elikin air ejaak congregation eo an Christian, “dri lale eo”​—Kien eo​—ear ejelok unin an wõnmanlok wõt. (Dri Rom 10:4; Dri Galetia 3:​25) Ak jet Ri Jew ri Christian ro rar jab melele ilo mõkaj kin nan in mol in aorõk. Kin men in, rar wõnmanlok im lor wõt jet ian men in aikwij ko ilo Kien eo meñe elikin jerkakbiji eo an Jesus. Bõtab, armij ro jet, rar kajimwe lemnak ko air. Ilo air kõmman eindein, rar likit juõn joñok emõn ñan kij ilo ran kein. Jen lale ewi wãwen.

Melele ko Rekãl ilo Katak eo an Christian

5. Ta nan in jiroñ ko Peter ear bõki ilo juõn vision, im etke ear bwilõñ kaki?

5 Ilo 36 C.E., Ri Christian ri jilek eo Paul ear lo juõn vision ekabwilõñlõñ. Ilo ien eo juõn ainikien jen lañ ear kakien e bwe en man im mõñã bao im men in mour ko rar watõki einwõt men in mour ko retton ekkar ñan Kien eo. Peter ear bwilõñ! Ejañin kar “mõña men eo emo im jab erreo.” Ak ainikien eo je juroñ e: “Men eo Anij e ar karreoik e, kwon jab kõmõn e emo.” (Jerbal 10:​9-15) Ear jab eddeb wõt ñan Kien eo, ak Peter ear kajimwe lemnak eo an. Oktak in ear tellok ñan an lo juõn men ekabwilõñlõñ kin karõk ko an Anij.

6, 7. Ta eo ear kamakit Peter bwe en melele bwe kiõ emaroñ kar kwalok nan ñan Ri Gentile ro, im ta lemnak ko jet ear bõki?

6 Eñin men eo ear walok. Jilu lõmaro rar etal ñan mweo ijo Peter ear bed ie im kajitõkin e bwe en etal ibbeir ñan mweo imõn juõn Ri Gentile ear tõmak ilo Anij im ejañin mwijmwij etan Cornelius. Peter ear kadeloñ ir ñan loan mweo imõn im kamao ibbeir. Kin an melele kin aorõkin vision in, Peter ear etal ibbeir juõn ran tokelik ñan mweo imõn Cornelius. Ijo Peter ear likieo an kwalok nan kin Jesus Christ. Ilo ien eo, Peter ear ba: “Emol, ij kili bwe Anij e jab lemnok kin okõtõn armij; a ilo ailiñ otemjej eo ej mijõk E, im jerbale kwojarjar, ej kabuñburuen.” Jab Cornelius wõt ak bareinwõt ro nukin im ro jeran rebak ñan e rar tõmak ilo Jesus, im “Jitõb Kwojarjar Ej buñ ioir otemjej rej roñjake nan.” Ilo an kile bwe Jehovah ear rejetak men in, Peter ear “jiroñ bwe ren baptais ir ilo etan Iroij.”​—Jerbal 10:17-​48.

7 Ta eo ear kamaroñ Peter ñan lemnak bwe Ri Gentile ro rar jab kõttãik ir ñan Kien eo an Moses rar maroñ erom ri kalor ro an Jesus Christ kiõ? Lolokjen ilo jitõb. Kinke Anij ear bõk Ri Gentile ro rejañin mwijmwij, lutoklok jitõb eo an ioir, Peter ear kile bwe rar maroñ baptais. Ilo ejja ien eo wõt, alikar Peter ear kile bwe Anij ear jab kõtmene bwe Ri Gentile ro rar aikwij lor Kien eo an Moses einwõt juõn men in aikwij ñan baptais. Elañe kwar mour ilo ien eo, kwonaj kar mõnõnõ ke einwõt Peter ñan kajimwe lemnak eo am?

Jet Rar Lor Wõt “Dri Lale” eo

8. Ta lemnak eo einjuõn jen lemnak eo an Peter kin mwijmwij jet Ri Christian ro rar jokwe ilo Jerusalem, im etke?

8 Elikin an ilok jen mweo imõn Cornelius, Peter ear etal ñan Jerusalem. Report ko bwe Ri Gentile ro rejañin mwijmwij rar “bõk nan in Anij” rar tõbar congregation eo ijo, im jet Ri Jew ri kalor ro rar inebata kin men in. (Jerbal 11:​1-3) Meñe rar kile bwe Ri Gentile ro rar erom ri kalor ro an Jesus, “jet ian dri mijmij” ro rar akwel bwe armij ro jen ailiñ ko rejjab Ri Jew rar aikwij bokake Kien eo elañe rar kõnan bõk lomor. Ijo turãjet, ilo jikin ko enañin aolep armij ro rej Ri Gentile ie, im eiet Ri Jew ro rej bed ijo, mwijmwij ear jab juõn men rar aikwij inebata kake. Lemnak ko ruo rar bedwõt enañin 13 yiõ ko. (1 Dri Korint 1:​10) Men in ear juõn melejoñ elap ñan Ri Christian ro jinoin​—elaptata ñan Ri Gentile ro rar jokwe ilo jikin ko elõñ Ri Jew ro rar jokwe ie!

9. Etke ear juõn men eaorõk bwe ren uake kajitõk eo kin mwijmwij?

9 Akwelel kin katak in ear jemlok ilo 49 C.E. ke Ri Christian ro jen Jerusalem rar itok jen Syrian Antioch, ijo Paul ear kwalok nan ie. Rar katakin bwe Ri Gentile ro rej kab ukwelok rar aikwij mwijmwij ekkar ñan Kien eo. Im juõn iakwelel elap ear walok ibwiljiir im Paul im Barnabas! Elañe rar jab lo tõbrak ñan aitwerõk eo, jet Ri Christian ro, jekdon elañe rar Ri Jew, ak Ri Gentile, renaj kar lõkatip. Kin men in, rar karõk bwe Paul im ro jet ren etal ñan Jerusalem im kajitõk ibben ri tel ro an Christian governing body eo bwe ren uake kajitõk in bwe en alikar jen kiõ im manlok ñan indio.​—Jerbal 15:1, 2, 24.

Juõn Lemnak Eoktak im Mol Jen Don​—Inem, Buru Wõt Juõn!

10. Kar ta jet lemnak ko kumi in governing body eo ear kalmenlokjen kaki mokta jen air kõmman juõn bebe ikijen tu ia eo Ri Gentile ro rar jutak ie?

10 Ilo juõn kwelok, jet ri kwelok ro rar akwel ñan rejetak kien mwijmwij eo, ak ro jet rar jumae lemnak eo. Ak eñjake eo an armij ear jab bõk anjo. Elikin elap iakwelel, ri jilek ro Peter im Paul rar kalikar kin kakõlle ko Jehovah ear kwalok ibwiljin ri tõmak ro rejjab mwijmwij. Rar kamelele bwe Anij ear lutõklok jitõb eo an ion Ri Gentile ro rejjab mwijmwij. Einwõt rar kajitõk, ‘Congregation eo an Christian emaroñ ke karmijeteik ro me Anij ear bõki?’ Inem ri kalor eo Jemes ear konono jen juõn jeje ilo Bible eo ear jibañ ri kwelok ro kile ankil an Jehovah kin men eo rar aitwerõke.​—Jerbal 15:​4-​17.

11. Ta eo ear jab jelet bebe eo kin mwijmwij, im ta eo ear kamol bwe Jehovah ear kajerammõn bebe eo air?

11 Aolep kiõ rar reilok ñan kumi in governing body eo. Kinke rar Ri Jew men in enaj kar jelet ke bebe eo air ñan kakien ir bwe ren mwijmwij? Jaab. Lõmarein retiljek rar kate wõt ir ñan lor Bible eo im tel eo an jitõb kwojarjar eo an Anij. Elikin air roñjake aolep bwebwenato ko an armij ro kin katak in, kumi in governing body eo ilo juõn wõt buru rar errã bwe Ri Christian Gentile ro rar jab aikwij mwijmwij im kõttãik ir ñan Kien eo an Moses. Ke ennan in ear tõbar ro jeiir im jatiir, rar lañliñ, im congregation ko rar jino “orlok ran otemjej.” Ri Christian ro rar kõttãik ir ñan nan in tel ko jen lañ rar bõk juõn uak ealikar im bedbed ion Bible eo. (Jerbal 15:19-​23, 28, 29; 16:​1-5) Ak, juõn kajitõk eaorõk rar aikwij in uake.

Ta Kin Ri Christian Ri Jew ro?

12. Ta kajitõk eo ejañin kar wõr uak in?

12 Kumi in governing body eo rar kalikar bwe Ri Gentile Ri Christian ro rar jab aikwij mwijmwij. Ak ta kin Ri Christian Ri Jew ro? Bebe eo an governing body eo ejañin kar uake kajitõk in.

13. Etke ebwid lemnak eo bwe ñan bõk lomor jej aikwij bokake Kien eo an Moses?

13 Jet Ri Christian Ri Jew ro me rar “kijejeto kin Kien” eo rar wõnmanlok im mwijiti ajiri ro nejiir im lor wõt jet mõttan Kien eo. (Jerbal 21:20) Ro jet ellã jen men kein, im elaptata rar ba bwe ear juõn men in aikwij ñan Ri Christian Ri Jew ro bwe ren bokake Kien eo ñan bõk lomor. Ñan wanjoñok, ewi wãwen an jabdewõt Ri Christian maroñ katok juõn men in mour ñan jeorlok bwid? Katok eo an Christ ear kajemlok aolep men in katok kein. Ta kin aikwij eo ekkar ñan Kien bwe Ri Jew ro ren jab kobalok ibben Ri Gentile ro? Enaj kar bin an Ri Christian ri evanjel ro rekijejeto bokake kien kein im wõnmanlok im kajejjet kitien jerbal eo ñan katakin Ri Gentile ro kin aolep men ko Jesus ear katakin ir. (Matu 28:19, 20; Jerbal 1:8; 10:28)a Ejelok jabdewõt men ear kamol bwe rar uake kajitõk in ilo juõn ian kwelok ko an governing body eo. Ak, ear jab melelen bwe congregation eo ear ejelok jibañ kin aikwij in.

14. Ta nan in kakabilek eo kin Kien eo jeje ko rekakõrmol an Paul rar letoke?

14 Nan in tel ko rar itok, jab ikijen jeje ko jen governing body eo, ak ikijen jeje ko rekakõrmol jen ri jilek ro. Ñan wanjoñok, Paul ear jilkinlok juõn ennan ekajur ñan Ri Jew im Ri Gentile ro rar jokwe ilo Rome. Ilo letter eo an ñan ir, ear kamelele bwe juõn Ri Jew emol “ej juõn iloan, im mijmij men eo an buru, ilo jitõb.” (Dri Rom 2:​28, 29) Ilo ejja letter eo wõt, Paul ear kajerbal juõn wanjoñok ñan kamol bwe Ri Christian ro rar jab bed iumin Kien eo. Ear kwalok bwe juõn kõrã ear jab maroñ belele ibben ruo emaan ilo ejja ien eo wõt. Ak elañe leo belen ear mij, inem emaroñ bar mare. Inem Paul ear jerbale wanjoñok eo, im kwalok bwe Ri Christian ri kabit ro rar jab aikwij kõttãik ir ñan Kein eo an Moses im ñan Christ ilo ejja ien eo wõt. Rar “mij in kien” bwe ren kobalok ibben Christ.​—Dri Rom 7:​1-5.

Rumij in Melele kin Ennan eo

15, 16. Etke jet Ri Christian Ri Jew ro rar jab melele kin Kien eo, im ta eo men in ej kwalok kake kin aikwij eo ñan ekkõl wõt ilo jitõb?

15 Rar jab maroñ karmijeteik kõmmanwa eo an Paul ikijen Kien eo. Inem, etke jet Ri Christian Ri Jew ro rar jab melele bwe rar jab aikwij bedwõt iumin Kien eo? Juõn un kinke kar jabwe lolokjen eo air ilo jitõb. Ñan wanjoñok, rar jerwane air bõk ekan ko lor jitõb. (Dri Hibru 5:​11-​14) Rar jakkeini air bed ilo kwelok ko an Christian. (Dri Hibru 10:23-​25) Bar juõn unin an jet jab melele kar ikijen wãwen Kien eo. Ear bedbed ion men ko jemaroñ loi im uñũri, einwõt temple eo im dolul in priest eo. Ear bidodolok an juõn eo ejelok an mour ilo jitõb ñan lor Kien eo jen an juõn jerbale nan in kakabilek ko an Christian, eo me ej bedbed ion men ko jejjab maroñ loi.​—2 Dri Korint 4:​18.

16 Paul ear kalikar ilo jeje eo an ñan Ri Galetia ro kin bar juõn unin an jet armij ro rej ba rej Christian rar kijejeto wõt in bokake Kien eo. Ear kamelele bwe lõmarein rar kõnan bwe armij ro ren kautiej ir einwõt ro remõn uan kabuñ eo enañin aolep rar lore. Jen air mõnõnõ in kwalok ir make einwõt Ri Christian ro remejaja ilo bukwon eo, rar mõnõnõ in ebbururu ilo enañin aolep men ñan kabuñburuen ro ri bukwon eo. Ear laplok air mõnõnõ in kabuñburuen armij jen Anij.​—Dri Galetia 6:​12.

17. Ñããt eo lemnak eo ejimwe kin bokake Kien eo ear lukkun alikar?

17 Ri Christian ro ewõr air lolokjen rar lukkun etale jeje ko rekakõrmol an Paul im ro jet im rar tõbar jemlok ko rejejjet im jimwe kin Kein eo. Bõtab, ejjab mae yiõ eo 70 C.E. bwe aolep Ri Christian Ri Jew ro rar lo ilo alikar juõn lemnak ejejjet kin Kien eo an Moses. Lemnak in ear alikar ke Anij ear kõtlok bwe Jerusalem, temple eo an, im lokbook ko an ren jorrãn im jako. Jorrãn in ear kõmman bwe ejelok juõn armij emaroñ kar lor men ko an Kien.

Jerbale Katak eo ilo Ran Kein

18, 19. (a) Ta lemnak ko jej aikwij bõki im ta lemnak ko jej aikwij kejbãrok kij jeni bwe jen ejmour wõt ilo jitõb? (b) Ta eo wanjoñok eo an Paul ej katakin kij kin lore nan in jiroñ ko jej bõki jen lõmaro re ritto ilo jitõb? (Lale box ilo page 16.)

18 Elikin am etale men kein rar walok ilo ien eo etto, bõlen kwomaroñ kajitõk: ‘Elañe iar jokwe ilo ien eo, ewi wãwen aõ maroñ kar uak ke Anij ear kalikar ta ankil an jidik kin jidik? Inaj kar eddeb wõt ke ñan Kien eo? Ak inaj kar meanwõd wõt ke mae ien ij bõk juõn melele ealikar im jejjet kin Kien eo? Im ñe ear waloktok, inaj kar rejetake ke kin aolepen buruõ?’

19 Emol, jejjab maroñ lukkun jelã kin ewi wãwen ad naj kar emmakit elañe jaar mour ilo ien eo. Ak jemaroñ kajitõk ilo buruõd: ‘Ewi lemnak eo ad kin kamelele ko kin katak ko jen Bible ñe rej kwaloki ilo ran kein? (Matu 24:45) Ñe rej letok nan in tel ko jen Bible, ij kajeoñ in jerbali ke, kile jab kien eo wõt ak bareinwõt ta jitõb eo ilikin ak bedbed in kien eo? (1 Dri Korint 14:20) Ij kõttar ke Jehovah ñe erumijtok uak ko ñan kajitõk ko rejañin uaki jen jemaan?’ Ej juõn men eaorõk bwe jen kortokjen ekan ko lor jitõb rej litoki ilo ran kein, im jab “elãlok.” (Dri Hibru 2:1) Ñe Jehovah ej tel kij ikijen Nan, jitõb, im dolul eo an, jej aikwij lukkun roñjake. Elañe jej kõmman eindein, Jehovah enaj kajerammõn kij kin mour indio eo ej juõn men ekamõnõnõ im juburu ñan kij.

[Kamelele ko itulal]

a Ke Peter ear lolok Syrian Antioch, ear lo mõnõnõ ke ear kamao ibben Ri Gentile ro rej tõmak. Bõtab, ke Ri Christian Ri Jew ro rar itok jen Jerusalem, Peter ear “illok im jibil jen ir, bwe e mijõk ro ian dri mijmij.” Jemaroñ baj lemnak kin ewi joñan an kar Ri Gentile ro lõkatip ke ri jilek eo eutiej ear jab kõnan mõñã ibbeir.​—Dri Galetia 2:​11-​13.

Ewi Wãwen Am Naj Kar Uak?

• Ewi wãwen Kien eo an Moses ear einwõt juõn “dri lale in tel kij ñõn Kraist?”?

• Ewi wãwen am maroñ kamelele kin oktak ko ikõtan wãwen ko Peter im ro rar tõmak ilo “mijmij” rar lemnak kake kin juõn oktak ekãl kin mol eo?

• Ta eo kwar katak kake kin wãwen eo Jehovah ej kwalok mol eo ilo ran kein?

[Bo̦o̦k eo ilo peij 16]

Ilo Ettã Buru Paul Ej Anjo Ion Juõn Melejoñ

Elikin an lo tõbrak ilo jerbal in missionary juõn ien, Paul ear tõkeãklok Jerusalem ilo 56 C.E. Ijo juõn melejoñ ear kõttar e ie. Report ko bwe ear katakin armij bwe rar jab aikwij bokake Kien eo rar tõbar congregation eo. Ro reritto ilo jitõb rar mijak bwe Ri Christian Ri Jew ro rekãl renaj kar lõkatip kin an Paul beran in kwalok katak in kin Kien eo im beek bwe Ri Christian ro rar jab kautiej karõk ko an Jehovah. Ilo congregation eo, ear wõr emen Ri Christian Ri Jew ro rar kwalok juõn kallimur, bõlen juõn kallimur an Ri Nazirite. Rar aikwij etal ñan temple eo im kamwijlok men in aikwij ko kin kallimur eo air.

Ro reritto ilo jitõb rar kajitõk ibben Paul bwe en ãñinlok lõmaro emen ñan temple eo im kabwe aikwij ko air. Paul ear jeje ruo ak elõñlok letter ko im ear kamelele bwe kejbãrok Kien eo ear jab juõn men in aikwij ñan bõk lomor. Bõtab, ear joij im lemnak kin bõklikit ko an ro jet. Ilo ien lok iman ear je: “Ñõn ro iomin kien, einwõt iomin kien . . . bwe in jibarek ro rej ber iomin kien.” (1 Dri Korint 9:​20-​23) Meñe ear jab ebbururu ñe ear jab kitibuj bedbedin kien ko jen Bible, Paul ear lemnak bwe emaroñ kar lor nan in jiroñ ko an lõmaro reritto ilo jitõb. (Jerbal 21:15-​26) Ear jab kõmman bwid elañe ear kõmman eindein. Kar ejelok jabdewõt kien ear konono nae karõk in kõmman kallimur ko, im rar kajerbal temple eo ñan kabuñ ilo erreo, jab kabuñ ñan ekjap. Ñan kõmman bwe en jab lõkatipe armij, Paul ear kõmman einwõt an lõmaro kajitõkin e bwe en kõmmane. (1 Dri Korint 8:​13) Ejelok bere bwe Paul ear aikwij lukkun ettã buru, juõn un emol unin ad aikwij kamũlallok kamolol eo ad kin e.

[Pija eo ilo page 14, 15]

Iumin elõñ yiõ ko, lemnak ko rekajju jen don kin Kien eo an Moses rar bed ibben Ri Christian ro

    Bok im Kein Katak ilo Kajin M̦ajel̦ (1983-2026)
    Log Out
    Log In
    • Kajin M̦ajel̦
    • Share
    • Preferences
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kilen Kõjerbale
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share