Jerkakbiji Eo—Juõn Katak Eo Ej Jelet Yuk
“Im ij kejatrikrik iõ ilo Anij . . . bwe ro remõn im ro renana re naj jerkakbiji.” —JERBAL 24:15.
1. Ewi wãwen jerkakbiji eo ear erom juõn aitwerõk iman Sanhedrin eo?
ILO jemlokin trip in missionary eo an kein kajilu ilo 56 C.E., ri jilek Paul ear bed ilo Jerusalem. Elikin an Ri Rome ro jibwe e, rar kõtlok bwe en walok iman imõn ekajet eo eutiejtata an Ri Jew ro, Sanhedrin eo. (Jerbal 22:29, 30) Ke Paul ear reilok ñan ro uan imõn ekajet eo, ear lo bwe jet rar Sadducee ro im ro jet rar Pharisee ro. Kumi kein ruo rar oktak ilo juõn wãwen elap. Sadducee ro rar jab tõmak ilo jerkakbiji eo; Pharisee ro rar tõmak. Ñan kwalok tu-ia ear jutak ie ikijen katak in, Paul ear ba: “Kom jeiõ im jãtiõ, ña dri Parisi, nejin dri Parisi: rej kajitõkin iõ kin kejatrikrik im jerkakbiji an ro remij.” Ilo an ba men in, ear kõmman bwe en bwok jar eo!—Jerbal 23:6-9.
2. Etke Paul ear bojak ñan jojomare tõmak eo an ilo jerkakbiji eo?
2 Elõñ yiõ ko mokta, ke ear ilok ilo ial eo lok ñan Damascus, Paul ear lo juõn vision im ear roñ ainikien Jesus. Paul ear kajitõk ibben Jesus: “Iroij, ta eo in kõmõnmõne?” Jesus ear uak: “Kwon jerkak, im ilok ñõn Damaskõs; im ijo naj kennanek yuk men ko otemjej likit ñõn yuk bwe kwon kõmõnmõni.” Ke ear tõbar Damascus, Christian ri kalor eo, Ananias, ear lo Paul im kameleleik e: “Anij an ro jimar E ar likit yuk bwe kwon jela ankil An, im lo Eo Ekwojarjar, im roñjake ainiken jen loñin.” (Jerbal 22:6-16) Inem, ejelok bwilõñ, bwe Paul ear bojak ñan jojomare tõmak eo an kin jerkakbiji eo.—1 Piter 3:15.
Keañ Ilobwilij kin Kejatdikdik eo kin Jerkakbiji
3, 4. Ewi wãwen an kar Paul kwalok bwe ear bin ilo an rejetak jerkakbiji eo, im ta eo jemaroñ katak jen joñok eo an?
3 Tokelik Paul ear walok iman Iroij eo Felix. Ilo ien eo, Tertullus, “juõn eman e wãjeberik” eo ear kwalok nan in kinaak ko an Ri Jew ro nae Paul, ear kinaaklok e bwe ej ri tel eo an juõn kabuñ im ri kõmman bwoktak. Ilo uak Paul ear ba: “A ij kwalok men in ñõn yuk, bwe ilo Ial eo re ba ebwir, ein drein ij kabuñ ñõn Anij an ro jema.” Inem, ilo an jerbale aitwerõk eo elaptata, ear wõnmanlok: “Ij kejatrikrik iõ ilo Anij kin men in, im bareinwõt ir rej kõtõmene, bwe ro remõn im ro renana re naj jerkakbiji.”—Jerbal 23:23, 24; 24:1-8, 14, 15.
4 Enañin ruo yiõ ko tokelik, eo ear binej jenkwon Felix, Porcius Festus, ear kirtok King Herod Agrippa ñan airro ekajete ri kalbuj eo Paul. Festus ear kamelele bwe ri kinaaklok ro rar jab errã ibben Paul ke ej ba “kin juõn Jisõs eo emij . . . E mour.” Ilo an uak kin e make Paul ear kajitõk: “Etke men in elap jen am maroñ im tõmak e, elañe Anij ej kejerkakbiji ro remij?” Inem ear ba: “Kin aõ bõk jibõñ jen Anij, ij jutõk ñõn ranin, im kennan ñõn ro redrik im ro relap, im ba men ko wõt dri kanan ro im Moses r’ar ba e naj itok. Ekijkan Kraist e naj iñtan, im E, kin jerkakbiji an ro remij, naj kwalok maram ñõn armij ro, im ñõn dri ailiñ ko.” (Jerbal 24:27; 25:13-22; 26:8, 22, 23) Paul emol an kar juõn eo etiljek an jurake katak in jerkakbiji eo! Einwõt Paul, kij bareinwõt jemaroñ keañ ilo liki bwe enaj wõr juõn jerkakbiji. Ak ta eo jemaroñ kõtmene ñan iione? Ejja wãwen eo wõt Paul ear iione.
5, 6. (a) Armij ro rar emmakit ilo wãwen et ke ri jilek ro rar kwalok air rejetake jerkakbiji eo? (b) Ke jej kwalok kejatdikdik eo ad kin jerkakbiji eo, ta eo eaorõk?
5 Lemnak kin ta eo ear walok ilo jinoin trip in missionary eo an Paul kein karuo (tarrin 49-52 C.E.) ke ear lolok Athens. Ear kõmmanwa ibben armij ro rar tõmak ilo elõñ anij ko, im ear rejañ ir ñan lemnak kin karõk eo an Anij ñan ekajete lal in ilo wãnik ikijen juõn armij eo Ear kãlete. Armij in ej Jesus. Paul ear kamelele bwe Anij ear lelok men in kamol eo ebin ilo an kajerkakbiji Jesus. Ewi wãwen an kar armij ro emmakit? Jej konono: “Im ke rej roñ kin jerkakbiji jen ro remij, jet rej kajirere kake: im bar jet re ba, ‘Kim naj bar roñ jen yuk kin men in.’”—Jerbal 17:29-32.
6 Wãwen in ear einlok wõt ta eo Peter im John rar iione ejjabto elikin Pentecost 33 C.E. Ear bar lap kunan Sadducee ro ilo aitwerõk eo. Jerbal 4:1-4 ej kwalok kin ta eo ear walok: “Im ke rej konono ñõn armij rõn, pris ro, im iroij in tempel, im Saddusi ro, rej kãlok ioir, E iñtan burueir kin airro katakin armij, im kwalok kin Jisõs jerkakbiji jen ro remij.” Bõtab, ro jet rar emmakit ilo juõn wãwen emõn. “A eloñ ian ro r’ar roñ nan, rej tõmak: im oran armij ro e nañin lailim tausan.” Alikar, jemaroñ kõtmene bwe armij ro renaj emmakit ilo elõñ wãwen ñe jej konono kin kejatdikdik eo kin jerkakbiji. Kin men in, eaorõk bwe jen kakajurlok tõmak eo ad kin katak in.
Tõmak im Jerkakbiji eo
7, 8. (a) Einwõt kar kwalok kake ilo juõn letter ñan congregation in Corinth ilo ebeben eo kein kajuõn, ewi wãwen tõmak emaroñ jettokjen? (b) Ewi wãwen juõn melele ejimwe kin jerkakbiji ej kajenolok Ri Christian ro remol?
7 Ejjab aolep ro rar erom Ri Christian ilo ebeben eo kein kajuõn C.E. ear bidodo air bõk katak eo kin jerkakbiji. Jet ian rein me rar lo bwe ebin air bõk katak in rar mõttan congregation eo ilo Corinth. Ñan ir Paul ear je: “Bwe I ar lewoj ñõn kom mokta jen otemjej men eo I ar bareinwõt bõke, ekijkan Kraist e ar mij kin jerawiwi ko ar ekar ñõn Jeje ko. Im ar kalibwin E, im E ar jerkakbiji ilo ran kein ka jilu ekar ñõn Jeje ko.” Inem Paul ear kamole men in ilo an ba bwe Christ eo ear jerkakbiji ear “weaktok ñõn limabuki man ro jimjãn jimjãten ilo juõn ien,” im elõñ iair, Paul ear koba, rar mour wõt. (1 Dri Korint 15:3-8) Ear bareinwõt ba: “Kiõ elañe kwalok Kraist bwe E ar jerkakbiji jen ro remij, ekijkan jet iami rej ba bwe ejelok jerkakbiji an ro remij? A elañe ejelok jerkakbiji an ro remij, Kraist e ar jab jerkakbiji. Im elañe Kraist e ar jab jerkakbiji, inem am kwalok jekron, im ami tõmak e bareinwõt jekron.”—1 Dri Korint 15:12-14.
8 Aet, katak in kin jerkakbiji ej juõn katak eaorõk kinke tõmak in Christian enaj jekdon elañe jejjab tõmak bwe emol. Ilo mol, melele eo ejimwe kin jerkakbiji ej kajenolok Ri Christian ro remol jen ro rewan. (Jenesis 3:4; Ezekiel 18:4, NW) Kin men in, Paul ej kobaik katak in jerkakbiji eo ibben “katak kin men ko mokta” an kabuñ in Christian. Jen beek ilo buruõd ñan ad “jibarbar ñõn men in wãppen.” “Im je naj kõmõn men in,” Paul ej kakabilek, “elañe Anij e naj likit e ñõn kij.”—Dri Hibru 6:1-3.
Kejatdikdik eo kin Jerkakbiji
9, 10. Ta melelen ñe Bible eo ej konono kin jerkakbiji eo?
9 Ñan kakajurlok tõmak eo ad kin jerkakbiji eo, jen etale kajitõk kein einwõt: Ta melelen ñe Bible eo ej konono kin jerkakbiji eo? Ewi wãwen katak eo kin jerkakbiji ej kautiej yokwe eo an Jehovah? Uak ko ñan kajitõk kein renaj karuaklok kij ñan Anij im ilo ejja ien eo wõt jibañ kij ñan katakin ro jet.—2 Timote 2:2; Jemes 4:8.
10 “Jerkakbiji” rej ukõte jen juõn nan ilo kajin Greek melelen “bar jutak.” Ta eo nan in ej kitibuji? Ekkar ñan Bible eo, kejatdikdik eo kin jerkakbiji ej tõmak eo bwe eo emij emaroñ bar mour. Bible eo ej bareinwõt kwalok bwe armij eo ej jerkakbiji enaj jeblak ilo enbwinin kanniek ak ilo enbwinin jitõb, ekkar ñan ewi kar kejatdikdik in mour eo an elañe ilal ak ilañ. Jej bwilõñ kin yokwe, meletlet, im kajur eo an Jehovah me ej alikar ilo kejatdikdik in eaibujuij kin jerkakbiji eo.
11. Ta jerammõn ko kin jerkakbiji kar lelok ñan ri kabit ro ri karejaran Anij?
11 Jerkakbiji eo an Jesus im ri kabit ro jatin ej lelok ñan ir juõn enbwinin jitõb eo enaj kamaroñ ir ñan jerbal ilañ. (1 Dri Korint 15:35-38, 42-53) Ibben don rej jerbal einwõt iroij ro ilo Ailiñ in Messiah eo, me enaj bõktok Paradise eo ion lal. Iumin Jesus einwõt Priest Elap, ri kabit ro rej ejaake juõn dolul in priest. Renaj jerbale tokjen katok in binmour eo an Christ ñan armij ro ilo lal eo ekãl im wãnik. (Dri Hibru 7:25, 26; 9:24; 1 Piter 2:9; Reveles̃õn 22:1, 2) Ilo kõtan ien in, ri kabit rein me rej mour wõt ion lal rej kõnan bwe ren bedwõt ilo air kabuñburuen Anij. Ñe remij, renaj bõk ‘ãjinkij’ eo air ikijen jerkakbiji eo ñan mour ilo jab wabanban ilo jitõb ilañ. (2 Dri Korint 5:1-3, 6-8, 10; 1 Dri Korint 15:51, 52; Reveles̃õn 14:13) “Elañe emwij kobaik kij iben ilo wãwen mij eo An,” Paul ear je, “je naj bareinwõt ilo wãwen An jerkakbiji.” (Dri Rom 6:5) Ak ta kin ro me jerkakbiji eo air enaj melelen mour ion lal einwõt armij ro? Ewi wãwen kejatdikdik eo kin jerkakbiji emaroñ karuaklok ir ñan Anij? Elap ad maroñ katak jen joñok eo an Abraham.
Jerkakbiji eo im Jimjera Ibben Jehovah
12, 13. Ta bedbed eo ekajur kin tõmak ilo jerkakbiji ear wõr ibben Abraham?
12 Abraham, eo kar kwalok kake einwõt “jeran [Jehovah],” ear juõn armij eo elap an tõmak. (Jemes 2:23) Jilu alen Paul ear konono kin tõmak eo an Abraham ilo lajrak eo an kin maan im kõrã ri tõmak ro ilo book in Dri Hibru chapter 11. (Dri Hibru 11:8, 9, 17) Ilo alen eo kein kajilu ej jitõñlok ñan tõmak eo Abraham ear kwaloke ke ear ilo bokake bojak in lelok Isaac nejin einwõt juõn men in katok. Abraham ear liki bwe Jehovah ear kabin kallimur eo kin juõn ine eo enaj itok ikijen Isaac. Meñe Isaac ear mij einwõt juõn men in katok, Abraham ear “lemnok bwe Anij e maroñ in kejerkak e jen ro remij.”
13 Einwõt an kar walok, ke Jehovah ear lo kajurin tõmak eo an Abraham, ear karõk bwe juõn menin mour en bõk jikin nejin einwõt men in katok eo. Ak, men eo Isaac ear iione ear jerbal einwõt juõn wanjoñok kin jerkakbiji eo, einwõt Paul ear kamelele: “Im e [Abraham] ar bar bõk e [Isaac] jen ijo ilo nan in kõkar.” (Dri Hibru 11:19) Bareinwõt, Abraham ededelok an kar wõr juõn bedbed ekajur kin tõmak eo an kin jerkakbiji eo. Ejjab mol ke bwe Jehovah ear karol maroñ eo an Abraham ñan neje ke erro lio belen, Sarah, rar koba ibben don ilo air ritto im kwalok nejiir, Isaac?—Jenesis 18:10-14; 21:1-3; Dri Rom 4:19-21.
14. (a) Ekkar ñan Dri Hibru 11:9, 10, ta eo Abraham ear kõttare? (b) Ñan bõk jerammõn ko kin Ailiñ eo ilo lal eo ekãl, ta eo ej aikwij walok ñan Abraham? (c) Ewi wãwen jemaroñ bõk jerammõn ko an Ailiñ eo?
14 Paul ear kwalok kin Abraham einwõt juõn ruwamaejet im ear jokwe ilo imõn kabbed ko ke ear “kiljake jikin kwelok eo, eor an foundes̃õn, im Anij e ar kalek im kõmõnmõn e.” (Dri Hibru 11:9, 10) Jikin in ear jab lukkun juõn jikin kwelok einwõt kar Jerusalem, eo ear jikin temple eo an Anij. Jaab, jikin in kar juõn jikin kwelok ilo kõkkar. Ear Ailiñ eo an Anij ilañ ejaak in Christ Jesus im 144,000 iroij ro mõttan. Rej bareinwõt konono kake 144,000 ilo aibujuij eo air ilañ einwõt “jikin kwelok eo ekwojarjar, Jerusalem ekãl,” “kõra lio belen” Christ. (Reveles̃õn 21:2) Ilo 1914, Jehovah ear kairoij Jesus einwõt King in Messiah eo ilo Ailiñ eo ilañ im kakien e bwe en iroij ibwiljin ri kijirãt ro an. (Sam 110:1, 2; Reveles̃õn 11:15) Ñan bõk jerammõn ko jen iroij eo an Ailiñ eo, Abraham, “jeran [Jehovah],” ej aikwij bar mour. Eindein, ñan ad maroñ bõk jerammõn ko jen Ailiñ eo, jej aikwij mour ilo lal eo ekãl an Anij, einwõt ro uan jar eo elap in ro renaj ellã im mour jen Armageddon ak einwõt ro renaj jerkakbiji jen ro remij. (Reveles̃õn 7:9, 14) Ak, ta eo ej bedbed in kejatdikdik eo kin jerkakbiji?
Yokwe eo an Anij—Bedbed in Kejatdikdik eo kin Jerkakbiji
15, 16. (a) Ewi wãwen kanan eo moktata ilo Bible ej likit bedbed eo kin kejatdikdik eo ad kin jerkakbiji? (b) Ewi wãwen tõmak ilo jerkakbiji eo ej karuaklok kij ñan Jehovah?
15 Kõtan eo ad ebak ibben Jemed ilañ eo ej yokwe, tõmak eo ad ekajur einwõt eo an Abraham, im ad bokake kien ko an Anij ej kõmman bwe Jehovah en kowãnik kij im watõk kij einwõt ro jeran. Men in ej letok ñan kij juõn ien emõn ñan bõk tokjen jen iroij eo an Ailiñ eo. Emol, kanan eo moktata me kar je ilo Nan in Anij, ilo Jenesis 3:15, ej letok ñan kij bedbed in kejatdikdik eo kin jerkakbiji im juõn jimjera ibben Anij. Ej kanan jab kin kokkure bõran Satan wõt ak bareinwõt, ilo oktan, kokkure jimwin neen Inen kõrã eo. Mij eo an Jesus ion alal in eñtan eo kar kokkure jimwin neen ilo kõkkar. Jerkakbiji eo an ilo ran eo kein kajilu ear kõmo kinej en im kabellok ial eo ñan ekajete “Devil eo, kajur in mij ibben.”—Dri Hibru 2:14.
16 Paul ej kakememej kij bwe “Anij ej kwalok karkarin An yokwe ñõn kij, ilo men in, ke j’ar dri jerawiwi, Kraist e ar mij kin kij.” (Dri Rom 5:8) Kamolol kin joij in, emol ej karuaklok kij ñan Jesus im ñan Jemed ilañ eo ej yokwe.—2 Dri Korint 5:14, 15.
17. (a) Ta kejatdikdik eo Job ear kwalok kake? (b) Ta eo Job 14:15 ej kwalok kake kin Jehovah, im ewi eñjake eo am kin men in?
17 Job, juõn emaan etiljek me ear mour ilo ien eo mokta jen ien Christian, ear bareinwõt reimanlok ñan jerkakbiji eo. Elap an kar eñtan kin ta ko Satan ear kõmmani ñan e. Einjuõn jen ro mõttan rewan, ro me rar jab konono kin jerkakbiji eo, Job ear bõk kainemõn jen kejatdikdik in im ear kajitõk: “Elañe juõn armij e mij, e naj bar mour ke?” Job ear make uak: “Aolepen ran in aõ tõrinae I naj kõtar, mae ien kõtlok iõ.” Ilo an konono kin Anij eo an, Jehovah, ear kamol: “Kwo naj kar kir im I naj uak Yuk.” Ikijen eñjake ko an Ri Kõmanman eo ad eo ej yokwe, Job ear ba: “Kwo naj kar kõnan men in kõmõn an peõm” (Job 14:14, 15) Aet, Jehovah ej kijororetok ien eo ñe ro retiljek renaj bar mour ilo jerkakbiji eo. Ñe jej kalmenlokjen kin yokwe im joij eo an ej kwaloke ñan kij meñe jejjab wãppen, men in emol ej karuaklok kij ñan e!—Dri Rom 5:21; Jemes 4:8.
18, 19. (a) Ta kejatdikdik eo ear wõr ibben Daniel ñan an bar mour? (b) Ta eo jenaj etale ilo katak in tok juõn?
18 Ri kanan eo Daniel, me enjel eo an Anij ear kwalok kake einwõt “juõn armij emõn,” ear to an jerbal ilo tiljek ñan Anij. (Daniel 10:11, 19, NW) Ear kejbãrok tiljek eo an jen ien eo ear jibokwe ilo 617 B.C.E. mae mij eo an elikin an kar bõk vision eo ilo 536 B.C.E., yiõ eo kein kajilu an Cyrus, king in Persia. (Daniel 1:1, NW; 10:1, NW) Ilo yiõ eo kein kajilu in an Cyrus iroij, Daniel ear bõk juõn vision kin lajrak in kajur ko relap an lal in ko renaj jemlok ilo eñtan eo elap me ej berotok. (Daniel 11:1–12:13, NW) Kinke ear jab lukkun melele kin vision eo, Daniel ear kajitõk ibben enjel eo ear kwaloke ñan e: “O iroij eo aõ, ewi naj wãwen jemlokin men kein?” Ilo uak enjel eo ear kareilok e ñan “ien eo ien jemlokin,” ilo ien eo “ro ewõr jelãlokjen ibbeir renaj melele.” Kin Daniel make, ta naj ilju eo an? Enjel eo ear kwalok: “Kwonaj kakije, ak kwo naj bar jerkak im bõk ãjinkij eo am ilo jemlokin ran ko.” (Daniel 12:8-10, 13, NW) Daniel enaj jeblak “ilo jerkakbiji an ro remõn,” ilo Juõn Thousand Yiõ in Iroij eo an Christ.—Luk 14:14.
19 Jej bed ilo mõttan eo eliktata ilo ien eo ien jemlokin im ebaklok ñan jinoin Juõn Thousand Yiõ in Iroij eo an Christ jen ke jaar erom ri tõmak ro. Kin men in, jej aikwij kajitõkin kij make, ‘I naj bed ke ilo lal eo ekãl ñan kamao ibben Abraham, Job, Daniel, im maan im kõrã ro jet retiljek?’ Jenaj bed ie, elañe jej bed ebak ñan Jehovah im bokake kien ko an. Ilo katak in tok, jenaj etale kejatdikdik eo kin jerkakbiji ilo tibdikdik bwe jen maroñ jelã wõn ro renaj jerkakbiji.
Kwoj Kememej ke?
• Armij ro rar emmakit ilo wãwen et ke Paul ear kwalok kin kejatdikdik eo an kin jerkakbiji eo?
• Etke kejatdikdik eo kin jerkakbiji ej kajenolok Ri Christian ro remol jen ro rewan?
• Ewi wãwen jej jelã bwe Abraham, Job, im Daniel rar tõmak ilo jerkakbiji eo?
[Pija eo ilo peij 6]
Paul, ear walok iman Iroij eo Felix, im keañ ilo liki kin kejatdikdik eo kin jerkakbiji
[Pija eo ilo peij 8]
Etke Abraham ear tõmak ilo jerkakbiji eo?
[Pija eo ilo peij 10]
Job ear bõk kainemõn jen kejatdikdik eo kin jerkakbiji
[Pija eo ilo peij 10]
Daniel enaj jeblak ilo jerkakbiji eo an ro remõn