Watchtower ONLINE L̦ÃIBRÃRE
Watchtower
ONLINE L̦ÃIBRÃRE
Kajin M̦ajel̦
O̦
  • N̦
  • n̦
  • M̦
  • m̦
  • L̦
  • l̦
  • O̦
  • o̦
  • BAIBÕL̦
  • BOK IM KEIN KATAK
  • KWEILO̦K KO
  • w07 12/1 p. 28-p. 31 pãr. 9
  • Katak ko Relap Jen Book in Haggai im Zechariah

Ejjañin wõr pija in ilo tõre in.

Jol̦o̦k bõd, ewõr juon problem ej kõm̦m̦an an jab jo̦ pija in.

  • Katak ko Relap Jen Book in Haggai im Zechariah
  • Imõniaroñroñ Ej Kwalok kin Ailiñ eo an Jeova—2007
  • Unin Tõl Jidikdik Ko
  • Katak ko Jet
  • “KOMIN LEMNAK KIN MEN KEIN”
  • (Haggai 1:1–​2:​23)
  • ‘JAB KIN KAJUR EO AM, AK KIN KAJUR EO EJ ITOK JEN IBBA’
  • (Zechariah 1:1–​14:​21)
  • Kar Kamakit Ir ñan Jerbal ilo Kijejeto
  • Komin Beran
    Imõniaroñroñ Ej Kwalok kin Ailiñ eo an Jeova—2006
  • “Inaj Bed Wõt Ibbemi”
    Imõniaroñroñ Ej Kwalok kin Ailiñ eo an Jeova—2006
  • Aolep Ren Kaibujuij Jehovah!
    Imõniaroñroñ Ej Kwalok kin Ailiñ eo an Jehovah—1997
  • Jariot ko im Kũrawũn eo Rej Kõjparoke Eok
    Naan in Keeañ Kõn Aelõñ eo an Jeova (Kein Katak)—2017
Ebar Wõr
Imõniaroñroñ Ej Kwalok kin Ailiñ eo an Jeova—2007
w07 12/1 p. 28-p. 31 pãr. 9

Nan eo an Jehovah Ej Mour Wõt

Katak ko Relap Jen Book in Haggai im Zechariah

YIÕ eo kar 520 B.C.E. Joñoul jiljino yiõ ko remotlok jen ien eo Ri Jew ro me rar jeblak jen air jibokwe ilo Babylon rar kalek bedbed in temple eo ilo Jerusalem. Ak, ejañin dedelok air kõkãle temple eo, im emwij an kien eo kemo air kõmman jerbal in ekkal eo. Jehovah ej jitõñ ri kanan Haggai im ruo alliñ tokelik ri kanan Zechariah ñan air konono nan eo An.

Ewõr juõn wõt mejenkajjik an Haggai im Zechariah: Kamakit armij ro ñan air bar jino jerbal in kalek temple eo. Jibadbad ko an ri kanan rein ear wõr tõbrakiir, im lalem yiõ ko tokelik ear dedelok air kalek temple eo. Men eo Haggai im Zechariah rar keañ kake kar jeje ilo book ko ilo Bible me rej etnake etair. Book in Haggai emwij kar jeje ilo 520 B.C.E. im Zechariah ilo 518 B.C.E. Einwõt ri kanan rein, kij bareinwõt ewõr juõn jerbal Jehovah ear letoke ñan ad kõmmane, im jej aikwij kamwijloke mokta jen jemlokin jukjuk im bed in. Ej jerbal in kwalok nan kin Ailiñ eo im kõmman ri kalor ro. Jen lale ta nan in rejañ eo jemaroñ bõke jen book ko an Haggai im Zechariah.

“KOMIN LEMNAK KIN MEN KEIN”

(Haggai 1:1–​2:​23)

Iloan 112 ran ko, Haggai ej kwalok emen ennan ko rej kamakit buru. Eo moktata ej: “Ta komij jab melele kin unin an men kein walok ñõn kom ke? Kiõ komin wõnliñlok ñõn ion tol jiddrik ko im ebbõktok alal im bar kaleke Temple eo. Innem kom naj kabuñ ñõn iõ ilo wãwen eo ejejjet im enaj buñburuõ.” (Haggai 1:​7, 8) Armij ro rej emmakit ilo juõn wãwen emõn. Ennan eo kein karuo ej kwalok kallimur in: I [Jehovah] naj “kobrak Temple” in kin aibujuij.​​—Haggai 2:⁠7.

Ekkar ñan ennan eo kein kajilu, kin air jerwane jerbal in kalek temple eo, men in ear kõmman bwe ‘armij ro im jabdrewõt men ko rej kõmmõni’ ren jab erreo iman Jehovah. Bõtab, jen ran eo jerbal in kõkãl eo ej jinoe, Jehovah ear “kejerammõn” ir. Einwõt an kar ba ilo ennan eo kein kemen, Jehovah enaj “kokkure ailiñ ko im kejemlok kajur ko air” im ear likit Komja Zerubbabel einwõt “juõn ring in kakõlle.”​​—Haggai 2:​14, 19, 22, 23.

Emwij Uaki Kajitõk ko Rej Bedbed ion Bible:

1:6​​—Ta melelen nan ko “eor limemi wine, ak ejjab bwe ñõn ami kadrek”? Nan kein rej baj kalikar bwe ear jab bwe wine. Kin an Jehovah jab kajerammõn ir, ear wõr joñan wine ibbeir​​—ear jab bwe ñan kõmman air kadõk.

2:​6, 7, 21, 22​​—Wõn ak ta eo ej kõmman an walok makitkit eo, im kin ta tokjen? Jehovah eo ej ‘kamakitkit ailiñ ko otemjej’ ikijen jerbal in kwalok nan kin Ailiñ eo ibelakin lal. Jerbal in kwalok nan ear bareinwõt wõr tokjen ñan bõktok “menin aurõk ko” ñan loan mweo imõn Jehovah, im ilo wãwen in kobrak e kin aibujuij. Tokelik, “Jehovah in inelip eo” enaj “kamakitkit lõñ im lõl, im ene im lometo,” im kõmman bwe aolepen jukjuk im bed in kiõ enana en jako.​​—Dri Hibru 12:​26, 27.

2:9​​—Ilo wãwen et ko ‘Temple eo ekãl enaj aibuijuijlok jen eo mokta’? Men in enaj ilo jilu wãwen ko: oran yiõ ko temple eo ear bed, armij eo ear katakin ijo, im ro rar kwelok ie ñan air kabuñ ñan Jehovah. Meñe temple eo eaibujuij an Solomon ear bed iumin 420 yiõ ko, jen 1027 B.C.E. ñan 607 B.C.E., rar kajerbal “Temple eo ekãl” iumin 580 yiõ ko, jen yiõ eo emwij air kar kõmmane ilo 515 B.C.E. ñan ien kar kokkure ilo 70 C.E. Bareinwõt, Messiah eo​​—Jesus Christ⁠​—ear katakin ilo “Temple eo ekãl,” im elõñlok armij ro rar kwelok ie jen “eo mokta” ñan air kabuñ ñan Anij.​​—Jerbal 2:​1-​11.

Tokjen Katak ko ñan Kij:

1:​2-4. Jumae eo nae jerbal in kwalok nan eo ad en jab kõmman bwe bukõt men ko ad make en bed ilõñin ad “bukot mokta ailiñ” eo.​​—Matu 6:​33.

1:​5, 7. Emõn bwe jen lemnak kin ‘men ko rej walok ñan kij’ im kalmenlokjen kin ewi wãwen men eo jej kõmmane ilo mour eo ad ej jelet kõtan eo ad ibben Anij.

1:​6, 9-​11; 2:​14-​17. Ri Jew ro ilo ran ko an Haggai rar kate ir ñan jibadõk men ko air make ak rar jab lo tõbrak kin jerbal ko air. Rar jerwane temple eo, inem Anij ear jab kajerammõn ir. Jej aikwij kõmman bwe jibadõk men ko lor jitõb im jerbal ñan Anij kin aolepen buruõd ren moktata ilo mour eo ad, im kememej bwe meñe edik ak elap mweiuk ko ibbed, “kejerammõn jen Jeova, ej namweien armij.”​​—Jabõn Kennan Ko 10:⁠22.

2:​15, 18. Jehovah ear rejañ Ri Jew ro bwe jen ien eo im manlok, ren jab lemnak kin men ko rar jerwane ilo ien ko remotlok, ak ren lemnak kin jerbal in kõkãle temple eo. Jej aikwij kate kij ñan reimanlok ak kijororetok men ko ilo ran ko rej bedotok ilo ad kabuñ ñan Jehovah.

‘JAB KIN KAJUR EO AM, AK KIN KAJUR EO EJ ITOK JEN IBBA’

(Zechariah 1:1–​14:​21)

Zechariah ej jino jerbal in kanan eo an kin juõn nan in kir ñan Ri Jew ro ñan air ‘jeblak ñan Jehovah.’ (Zechariah 1:⁠3) Vision ko rualitõk rej walok tokelik rej kamol bwe Anij ej jurake jerbal in kõkãle temple eo. (Lale box eo “Vision in Kõkkar ko Rualitõk an Zechariah.”) Jerbal in kõkãl eo enaj dedelok kõmmane ‘jab kin kajur eo an ri tarinae, im jab kin kajur eo am, ak kin kajur eo ej itok jen [Jehovah].’ (Zechariah 4:⁠6) Leo etan Ra Eo “enaj bar kalek Temple eo an Iroij” im enaj “juõn priest enaj jutak iturin tron eo an.”​​—Zechariah 6:​12, 13.

Ri Bethel ro rej jilkinlok juõn jar in armij ñan kajitõk ibben priest ro ikijen air kõmmane jitlok ko ñan kememe ien jeebeplok eo an Jerusalem. Jehovah ej jiroñ Zechariah bwe air liãjlol ilo ien jitlok ko emen ñan kememe jorrãn eo ear buñõt Jerusalem enaj oktak ñan “ien lõñliñ im mõnõnõ elab.” (Zechariah 7:2; 8:​19) Nan in kejelã ko ruo rej walok tokelik rej koba ibben nan in ekajet ko nae ailiñ ko im ri kanan ro rewan, kanan ko kin Messiah eo, im juõn nan kin bar jeblak eo an armij ro an Anij.​​—Zechariah 9:1; 12:⁠1.

Emwij Uaki Kajitõk ko Rej Bedbed ion Bible:

2:1​​—Etke juõn emaan ear joñe Jerusalem kin juõn ton joñok? Alikar, makitkit in ej kwalok kin air kalek juõn worwor ibelakin jikin kwelok eo. Enjel eo ear kejelãik emaan eo bwe Jerusalem enaj laplok im bõk kejbãrok eo an Jehovah.​​—Zechariah 2:​3-5.

6:​11-​13​​—Kinke kar kabelbile Priest Elap Joshua kin juõn crown, ej melelen ke bwe ear juõn king im priest? Jaab, Joshua ear jab itok jen line in iroij eo an David. Ak, air kar kabelbil e kin crown eo ear annañelok Messiah eo. (Dri Hibru 6:​20) Kanan eo ikijen “Ra Eo” ej jejjet kitien ibben King im Priest eo ilañ, Jesus Christ. (Jeremiah 23:⁠5) Einwõt an kar Joshua jerbal einwõt priest eo elap ñan Ri Jew ro me rar jeblak ilo temple eo rar kakãle, eindein an naj Jesus Christ kadedelok jerbal eo ilo temple eo ilo jitõb.

8:​1-​23​​—Ñããt eo ear jejjet kitien nan ko joñoul kar konono kake ilo eon kein? Kajjojo ennan ej kallimur eo an Anij kin ainemõn ñan armij ro an. Jet ian ennan kein rar jejjet kitieir ilo ebeben eo kein kajiljino B.C.E., ak jet iair rar jejjet kitier jen 1919 C.E. ak ko jet rej jejjet kitieir kiõ.a

8:3​​—Etke kar naetan Jerusalem “jikin kwelok eo etiljek”? Moktalok jen jeebeplok eo an ilo 607 B.C.E., Jerusalem ear “jikin kwelok eo eobrak kin nana,” kinke ri kanan im priest ro renana im armij ro rejjab tiljek rar jokwe ie. (Zephaniah 3:1; Jeremiah 6:​13; 7:​29-​34) Bõtab, kin air kar kõkãle temple eo im armij ro ie rar kabuñ ñan Jehovah, rar aikwij konono kake mol ko kin kabuñ eo erreo ijo, im renaj kar naetan Jerusalem “jikin kwelok eo etiljek.”

11:​7-​14​​—Ke Zechariah ear ruje jokon eo etan “Joij” im eo juõn etan “Burukuk,” ta eo men kein rar kõkkar kake? Kar kwalok kake Zechariah einwõt juõn eo kar jilkinloke ñan “shepherd ñõn sheep ko renaj jeki im kajjiddrikdriki”​​—armij ro rej einwõt sheep ro me ri tel ro air rar kokkure ir. Ilo jerbal eo an einwõt juõn shepherd, Zechariah ear annañelok Jesus Christ, eo kar jilkinlok e ñan armij ro me rar bed ilo juõn bujen ibben Anij ak rar karmijeteik e. Ke kar ruje jokon eo etan “Joij,” men in ear kõkkar bwe Anij enaj kajemlok bujen Kien eo ibben Ri Jew ro im bõjrak jen an jerbal ilo joij ibbeir. An kar ruje jokon eo etan “Burukuk” ear melelen bwe lukluk in jimjãn jimjatin ikõtan Judah im Israel enaj jorrãn.

12:11​​—Ta melelen “liejlol eo kin Hadad-rimmon ilo melaj in Megiddo”? King eo an ailiñ in Judah, Josiah, ear mij ilo tarinae eo ibben Pharaoh Necho ilo Egypt ilo “melaj in Megiddo,” im iumin elõñ yiõ ko rar jañũte mij eo an ilo ‘al in liãjlol ko.’ (2 Kronikel 35:​25) Kin men in, “liejlol eo kin Hadad-rimmon” emaroñ jitõñlok ñan liãjlol eo kin mij eo an Josiah.

Tokjen Katak ko ñan Kij:

1:​2-6; 7:​11-​14. Jehovah emõnõnõ kake im ej bar jeblak ñan ro rej buromõj kin men ko rar kõmmani im rej bõk nan in kauwe eo im jeblak ñan e ilo air kabuñ ñane kin aolepen burueir. Ijo turãjet, ejjab eoroñ ro rej ‘kiblia im makoko in roñjake, ro rej kil lemnak ko air’ jen nan eo an ñe rej kajitõk jibañ.

4:​6, 7. Ejelok jabdewõt abañ me jitõb an Jehovah ejjab maroñ anjo ion ñan kadedelok jerbal in bar kalek temple eo. Jemaroñ anjo ion jabdewõt abañ ko jej iioni ilo jerbal eo ad ñan Anij ikijen ad jerbale tõmak eo ad ilo Jehovah.​​—Matu 17:⁠20.

4:​10. Jehovah ear lukkun lale ke Zerubbabel im armij ro an rar kadedelok air kalek temple bwe en ekkar ñan kien ko An reutiej. Ejjab lukkun bin ñan an armij ro rejjab wãppen bokake men ko Jehovah ej kõtmene air kõmmani.

7:​8-​10; 8:​16, 17. Ñan bõk buñburu eo an Jehovah, jej aikwij jerbale ekajet jimwe, joij, kwalok tiriamo, im konono mol ñan don.

8:​9-​13. Jehovah ej kajerammõn kij ñe ‘jej beran’ in kõmmane jerbal eo ear letok ñan kij. Jerammõn kein rekoba ainemõn, jokane, im eddeklok in kõtan eo ad ibben Jehovah.

12:⁠6. Ro rej tel ibwiljin armij ro an Jehovah rej aikwij einwõt “kijeek”​​—elukkun kijejeto.

13:⁠3. En laplok ad tiljek ñan Anij eo emol im dolul eo an jen jabdewõt armij, jekdon ewi joñan ad ebake ir.

13:​8, 9. Ro rar ellok im jumae me Jehovah ear karmijeteik ir kar juõn oran elap, ruo mõttan jilu in armij ro ilo eneo. Juõn mõttan jilu wõt kar karreoik ir kin kijeek, einwõt ñe rej kaõnlok gold ilo kijeek eo ñan jolok etton eo iloan. Ilo ran kein ad Jehovah ear karmijete Christendom, eo ej ejaak in enañin aolep ro rej ba rej Christian. Juõn oran edik wõt, Christian ri kabit ro, ‘rar kir etan Jehovah’ im kõtlok an karreoik ir. Ir im ri tõmak ro mõttair elaplok air kõmman jen air baj ba wõt rej Ri Kennan ro an Jehovah.

Kar Kamakit Ir ñan Jerbal ilo Kijejeto

Ewi wãwen men ko Haggai im Zechariah rar keañ kaki rej jelet kij rainin? Ñe jej kalmenlokjen kin wãwen eo nan ko air kar kamakit Ri Jew ro ñan bar kalek temple eo, men in ejjab kamakit kij ke ñan bõk kunad ilo kijejeto kin jerbal in kwalok nan kin Ailiñ eo im kõmman ri kalor ro?

Zechariah ear kanan bwe Messiah eo enaj itok ilo an “iuwe ion juõn donkey,” bwe renaj ketake kin “jilñoul mõttan silver,” im bwe renaj mõne, im “sheep ko renaj ejjeblõklõk.” (Zechariah 9:9; 11:12; 13:⁠7) Ñe jej kalmenlokjen kin jejjet in kitien kanan ko an Zechariah kin Messiah eo, men in elap an jelet tõmak eo ad! (Matu 21:​1-9; 26:​31, 56; 27:​3-​10) Liki eo ad kin Nan eo an Jehovah im men in letok ko an kin lomor enaj kajurlok.​​—Dri Hibru 4:​12.

[Footnote]

a Lale The Watchtower (Imõniaroñroñ), January 1, 1996, page 9-​22.

[Bo̦o̦k eo ilo peij 31]

VISION KO RUALITÕK AN ZECHARIAH

1:​8-​17: Ej kallimur bwe jerbal in ekkal eo enaj dedelok im kwalok bwe naj kajerammõn Jerusalem im ailiñ ko jet ilo Judah.

1:​18-​21: Ej kallimur kin jemlokin ‘drun ko emen rar kejebliklok ri Judah,’ melelen, kien ko aolep me rar jumae kabuñ eo an Jehovah.

2:​1-​13: Ej kalikar bwe Jerusalem enaj orlok wõt im Jehovah enaj erom “juõn worwor [in] kijeek eo ej kabol jikin kwelok eo im abare”​​—juõn kein kejbãrok.

3:​1-​10: Ej kwalok bwe Satan ear bõk kunan ilo an kar jumae jerbal eo ilo temple eo im Priest eo elap Joshua ear bõk Lomor im emwij karreoik e jen bwid ko an.

4:​1-​14: Ej kallimur bwe men in kabañbañ ko relap renaj jako im bwe komja eo Zerubbabel enaj kadedelok jerbal in ekkal temple eo.

5:​1-4: Ej kwalok kin binikkool eo enaj walok ion ri nana ro rejañin bõk ekajet.

5:​5-​11: Ej kwalok kin jemlokin nana otemjej.

6:​1-8: Ej kamelele kin kallimur ko kin lolorjake eo im kejbãrok eo jen enjel ro.

[Pija eo ilo peij 28]

Kar ta mejenkajjik eo kin ennan ko an Haggai im Zechariah?

[Pija eo ilo peij 30]

Ewi wãwen ro rej tel rej einwõt “kijeek”?

    Bok im Kein Katak ilo Kajin M̦ajel̦ (1983-2026)
    Log Out
    Log In
    • Kajin M̦ajel̦
    • Share
    • Preferences
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kilen Kõjerbale
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share