Wãween ko Baam̦le ko Remaroñ Lo M̦õn̦õn̦õ

Kõnnaan Ippãn Ajri ro Nejõm̦ kõn Pãlele im M̦antin Jiroñ im Likao

Juon jiroñ etan Alicia,a ej ba: “Jet iien ikõn̦aan jel̦ã kõn pãlele im wãween an jiroñ im likao pãd ippãn doon. Ikõn̦aan kajjitõk ippãn jinõ im jema ak imijak ñe renaaj l̦õmn̦ak bwe ij kõm̦m̦ani men ko renana.”

Inez, jinen Alicia, ej ba: “Ikõn̦aan jijet im kõnono ippãn leddik eo nejũ kõn m̦antin pãlele ak ejjel̦o̦k an iien kõn an poub. Epen aõ pukot juon iien em̦m̦an bwe kõmro en kõnono kõn men in.”

RAININ, el̦ap aer karreelel kõn an juon jiroñ ak likao pãd ippãn doon. Rej kwal̦o̦k men in ilo channel ko, ilo pija in alwõj ko, im menin karreelel ko jet. Ãinwõt ijo wõt emo kõnono kake men in ej iloan baam̦le eo. Kõnke rũtto ro im ajri ro nejier jim̦or rebbat in kõnono ippãn doon kõn men in. Juon jodrikdrik in Canada etan Michael, ej ba: “Rũtto ro rej aikuj jel̦ã bwe ro nejier relukkuun jook im ãliklik in kõnnaan ippãer kõn kõn̦aan eo ñan pãd ippãn juon. Epidodol̦o̦k amim kõnono ippãn ro m̦õttamim kõn men in.”

Ro jemen im jinen bareinwõt rej ãliklik in bõkm̦aantak men in im kõnono kake ippãn ro nejier. Juon ri jeje etan Debra W. Haffner ear je naan kein ilo juon bok, ej ba: “Elõñ rũtto ro rar jiroñtok eõ bwe rar wiaik juon an ajri ro nejier bok eo me ej kõnono kõn wãween pãd ippãn juon im kõn oktak ko rej wal̦o̦k ilo ãnbwinier ñe rej jodrikdrik. Im rej likũti ilo ruum̦ ko an ro nejier ak rejjab kõmel̦el̦eiki er kake men in.” Liin ej ba bwe wãween in ej kalikkar l̦õmn̦ak ko an rũtto ro bwe rekõn̦aan ba ñan ro nejier naan kein: “Kõm kõn̦aan bwe kom̦win jel̦ã kõn ãnbwinũmi im kõn wãween pãd ippãn juon jiroñ ak likao. Ak kõmij jab maroñ kõnono ippemi kõn men kein.”

Ñe kwõj juon jemen ak jinen, kwõn jab bõk kain l̦õmn̦ak rot in. El̦ap an aorõk bwe kwõn kõnono ippãn ro nejõm̦ kõn pãlele im m̦antin jiroñ im likao. Jen etale jilu un ko unin am̦ aikuj kõm̦m̦ane men in:

1. Rainin elõñ wãween ko ruo armej rej pãd ippãn doon. Jemes, juon likao 20 an iiõ ej ba: “Ejako an armej ro l̦õmn̦ak bwe m̦antin pãlele ej ñe lio pãlele im l̦eo pãlele rej pãd ippãn doon wõt. Rainin elõñ wãween ko armej rej kõm̦m̦ani ñe rej pãd ippãn doon. Rej kajerbal loñier im kimirmir ko aer. Bareinwõt meñe remaroñ jab ioon doon ak rej jilkinl̦o̦k pija ko renana im naan ko rettoon ilo internet ak cellphone ko bwe ren kõn̦aan pãd ippãn doon.”

2. Ajri ro nejõm̦ remaroñ roñ mel̦el̦e ko rebõd kõn pãlele ke rej dik wõt. Sheila, eo ewõr nejin, ej ba, “Ajri ro renaaj roñ mel̦el̦e ko kõn wãween ruo armej rej pãd ippãn doon ñe rej jino jikuul̦. Kõn men in, renaaj bõk l̦õmn̦ak ko rebõd me kwaar jab kõn̦aan bwe ren kar bõki kõn pãlele.”

3. Ewõr kajjitõk ko an ro nejõm̦ kõn an armej pãd ippãn doon ak remijak in bõkm̦aantak im kõnnaan kaki. Juon jiroñ 15 iiõ dettan ilo Brazil etan Ana ej ba, “Ilo m̦ool, epen aõ bõkm̦aantak men in im kõnono kake ippãn jema im jinõ.”

Anij ear letok eddo in ñan ro jemen im jinen bwe ren kõnono ñan ro nejier kõn pãlele im pãd ippãn doon. (Epesõs 6:⁠4) Rũtto ro im ro nejier jim̦or remaroñ ãliklik jãn doon ñan kõnnaan kõn men in. Bõtab, elõñ jodrikdrik ro rej errã ilo naan kein an Danielle, juon leddik 14 an iiõ me ej ba, “Kõm kõn̦aan bwe jemem im jinem ren bwebwenato ñan kõm kõn wãween an ruo armej pãd ippãn doon. Kõmij jab kõn̦aan roñ jãn ri kaki ro ak bũrookraam̦ ko ilo TV.” Innem ewi wãween kom̦ rũtto ro kom̦ maroñ kõnnaan kake men in ippãn ro nejõm̦i meñe ejjab pidodo?b

En Ekkar ñan Joñan Dettaer

Ke rej dik wõt, ajri ro rej jino roñ kõn pãlele im pãd ippãn doon. Jekdo̦o̦n ñe kwõnaaj kajjioñ bõbrae men in ak renaaj baj roñ wõt kake. Ejjab men in wõt ak ekauwatata kiiõ kõnke ‘ilo raan kein ãliktata’ armej ro renana em̦õj aer tijemlok ilo aer nana. (2 Timote 3:​1, 13) Ekabũrom̦õjm̦õj bwe elõñ ajri ro rej jorrããn kõn an rũtto ro m̦on̦e er im ko̦kkure er kõn aer jab mel̦el̦e.

Kõn men in, elukkuun aorõk bwe kom̦ rũtto ro kom̦win jino katakin ro nejõmi ilo iien eo rej dik wõt. Juon kõrã jãn Germany etan Renate im ewõr nejin, ej ba, “El̦aññe kwõj kõttar m̦ae iien eo rej jodrikdrik bwe kwõn jino katakin er, enaaj pen. Kõnke ilo iien in ekkã aer jab kõn̦aan kwal̦o̦k bũrueer kõn aer jook im ãliklik.” Kwõn lel̦o̦k mel̦el̦e ko ñan ajri ro nejõm̦ ekkar ñan joñan dettaer. Eñin ej wãween eo enaaj lukkuun jipañ eok.

Ñan ajri ro rej jikuul̦ headstart: Ilo iien in, kwõn jino katakin er kõn etan m̦õttan ko ilo ãnbwinier im kõmel̦el̦eik er bwe ejjel̦o̦k juon ej aikuj jibwe ijõkein ippãer. Ilo Mexico, juon kõrã etan Julia ej ba, “Iar jino katakin l̦addik eo nejũ ke ear jilu wõt an iiõ. El̦ap aõ lukkuun inepata el̦aññe ri kaki ro, ri kakajiriri ro, im ajri ro jet rerũtto remaroñ kar ko̦kkure e. Kõn men in, iar aikuj katakin e bwe en jel̦ã kilen kõjparok e make jãn ri nana ro.”

KAJJIOÑ KÕM̦M̦ANE MEN IN: Katakin ajri ro nejõm̦ bwe ren jel̦ã kõjparok er jãn jabdewõt eo ej kajjioñ in jibwe ijoko rejakkar ippãer. Ñan waanjoñak, kwõmaroñ katakin er ñan ba: “Enana. Ij iten kinaak eok!” Jipañ ajri ro nejõm̦ ñan mel̦el̦e bwe ejim̦we ñan aer kinaak ro rej kõm̦m̦ani men ko renana ñan er meñe armej eo ej kaamijak er ak kallim̦ur bwe enaaj lel̦o̦k kijen l̦ol̦e ak an jããn im men ko jet.c

Ñan ro rej jikuul̦ ilo elementary: Jidik kõn jidik, kwõn kwal̦o̦k ñan ajri eo nejõm̦ men ko jet kõn pãd ippãn doon. Piter ej rõjañ rũtto ro jet, “M̦okta jãn am̦ kõnnaan ippãer, kwõn tuur bũrueer. Lale ta ko em̦õj aer jel̦ã kadede im el̦aññe rekõn̦aan kal̦apl̦o̦k aer jel̦ã kõn an ruo armej pãd ippãn doon. Kwõn jab iuuni er bwe ren kõnono kake men in ippam̦. Enaaj pidodol̦o̦k aer kõnnaan kõn men in el̦aññe emmakijkij am̦ bõk am̦ iien ippãer.”

KAJJIOÑ KÕM̦M̦ANE MEN IN: En lõñ alen am̦ kõnnaan ippãer kake men in bõtab en kadu. Kwõn jab lel̦o̦k aolep mel̦el̦e ko ilo juon wõt iien. (Duteronomi 6:​6-9) Ilo wãween in, ajri ro renaaj mel̦el̦e im jab pok. Bareinwõt, enaaj l̦apl̦o̦k aer mel̦el̦e ke rej rũttol̦o̦k.

Ñan jodrikdrik ro: Eñin ej iien eo em̦m̦an ñan am̦ kwal̦o̦k aolep men ñan ajri ro nejõm̦. Rej aikuj mel̦el̦e kõn kõn̦aan eo ñan pãd ippãn juon im ewi wãween juon jiroñ im likao rej pãd ippãn doon, im bareinwõt kõn kien ko an Jeova kõn men in. Ana ej wõnm̦aanl̦o̦k im ba, “Leddik im l̦addik ro ilo jikuul̦ en̦ aõ rej jerã im pãd ippãn jabdewõt meñe rej kab iten jel̦ã kajjier. Ãinwõt juon Kũrjin, ij aikuj jel̦ã aolep men ko kõn pãlele im pãd ippãn doon. Meñe ekajookok ñan aõ kõnono kake ak ej juon men ij aikuj in jel̦ã im mel̦el̦e kake.”d

Naan in kakkõl wõt: Jodrikdrik ro remaroñ ãliklik in kajjitõk kõnke remijak ñe jemãer im jineer renaaj l̦õmn̦ak nanaik er. Eñin men eo Steven ear kile. Ej ba: “L̦addik eo nejimro ear jino m̦akoko in kõnono kõn wãween ruo armej rej pãd ippãn doon. Kõmro ej kab jel̦ã tokãlik bwe ear m̦akoko kõnke ear l̦õmn̦ak kõmro ej l̦õmn̦ak nanaik e. Kõmro ear ba ñan e bwe ejjab unin amro kõnono ippãn kõn men in ej kõnke kõmro ej l̦õmn̦ak bwe ej kõm̦m̦ani men ko renana. Ak unin ej kõnke kõmro kõn̦aan bwe en jel̦ã kilen kõjparok e jãn menin karreelel ko renana.”

KAJJIOÑ KÕM̦M̦ANE MEN IN: Ijello̦kun am̦ kajju kajjitõk ippãn jodrikdrik eo nejõm̦ kõn ewi an l̦õmn̦ak kõn pãd ippãn doon, em̦m̦anl̦o̦k kwõn kajjitõk ippãn ewi wãween an ri jikuul̦ ro m̦õttan l̦õmn̦ak kõn men in. Ñan waanjoñak, kwõmaroñ ba: “Elõñ armej rainin rej l̦õmn̦ak bwe juon jiroñ im likao rejjab mour in l̦õñ ñe rej kajerbal wõt loñier im jab pãd ippãn doon. Ãindein ke l̦õmn̦ak eo an jodrikdrik ro ilo jikuul̦?” Ilo am̦ kajjitõk ilo wãween in enaaj kõm̦m̦an bwe en pidodo an eo nejõm̦ kwal̦o̦k l̦õmn̦ak eo an.

Kwõn Jol̦o̦k Am̦ Ãliklik

Em̦ool bwe ekanooj pen ad kõnnaan ippãn ajri ro nejid kõn pãd ippãn doon. Ej juon men el̦ap an rũtto ro eppat im ãliklik in kõm̦m̦ane. Ak ñe kwõj kate eok enaaj lukkuun l̦ap tokjãn. Diane ej ba: “Ñe kwõj kõnnaan wõt ippãn ajri eo nejõm̦ kõn men in enaaj etal im edikl̦o̦k am̦ ãliklik in kõnnaan kake im enaaj kõm̦m̦an bwe kõtaan eo amiro en epaakl̦o̦k.” Steven, eo ear kõnnaan m̦oktal̦o̦k, ej bar errã kõn men in. Ej ba: “Enaaj dikl̦o̦k ãliklik im pidodol̦o̦k kõnono kõn men ko me jebbat kaki el̦aññe jej kõnono ippãn ajri ro kõn jabdewõt men. Ebõk iien bwe en jako ad ãliklik in kõnono ippãn ro nejid kõn pãlele im pãd ippãn doon. Bõtab, ekanooj aorõk bwe baam̦le ko rej Kũrjin ren kwal̦o̦k bũrueer im l̦õmn̦ak ko aer ñan doon.”

[Kõmel̦el̦e ko itulal̦]

[Bo̦o̦k eo ilo peij 13]

KAJJITÕK IPPAM̦ MAKE . . .

Riiti naan kein an jodrikdrik ro ipel̦aakin lal̦ in, im kajjitõk ippam̦ make kõn kajjitõk kein.

• “Jema im jinõ rej jiroñtok eõ bwe in riiti bok ko me rej kõnono kõn an ruo armej pãd ippãn doon. Innem, ñe ewõr aõ kajjitõk in etal im kajjitõk ippãerro. Ak ikõn̦aan bwe erro en kõnono ippa kõn men in.”​—Ana, Brazil.

Ewi am̦ l̦õmn̦ak, etke eaorõk bwe rũtto ro ren bar kõnono im kõmel̦el̦eik ajri ro nejier kõn men in ijello̦kun aer baj lil̦o̦k bok ko bwe ren riiti?

• “Ijel̦ã kõn elõñ wãween ko rejakkar me jiroñ im likao ro rej kõm̦m̦ani ñe rej pãd ippãn doon. Ijjab jel̦ã ñe jema ejel̦ã kõn men kein. Ak el̦aññe inaaj kajjitõk ippãn kaki, enaaj lukkuun bwilõñ im l̦o̦kjen̦ an.”​—Ken, Canada.

Ta ko remaroñ kõm̦m̦an bwe ajri eo nejõm̦ en mijak in kwal̦o̦k l̦õmn̦ak ko an?

• “Ke iar kajjitõk ippãn jema im jinõ kõn pãlele im pãd ippãn doon, wãween aer uwaake eõ ej ãinwõt ñe iar kõm̦m̦ane men in. Rar ba, ‘Etke kwõj kajjitõk kõn men in? Ewõr men en̦ kwaar kõm̦m̦ane ke?’”​—Masami, Japan.

Ñe jodrikdrik eo nejõm̦ ej kajjitõk kõn an ruo armej pãd ippãn doon, wãween am̦ uwaake ej ke kepel̦l̦o̦k ak kili ial̦ eo ñan kõnono tokãlik ippãn?

• “Enaaj em̦m̦an ñe jema im jinõ rej ba bwe rar bar kajjitõk kõn men in ke rar jodrikdrik im bwe ejjab nana ñan kajjitõk kake.”​—Lisette, France.

Ewi wãween am̦ maroñ jipañ ajri eo nejõm bwe en jab mijak in kõnono ippam̦ kõn pãd ippãn doon?

• “Jinõ ekõn kajjitõk ippa kõn kõn̦aan eo ñan pãd ippãn leddik. Bõtab, ej kajjitõk ilo juon wãween ejouj im em̦m̦an. Eaorõk ñan kajjitõk ilo wãween in kõnke ej kõm̦m̦an bwe ajri ro ren jab l̦õmn̦ak bwe rej ekajete er.”​—Gerald, France.

Emera ke ak eddo ke ainikiõm ñe kwõj kõnnaan ñan ajri eo nejõm̦ kõn an ruo armej pãd ippãn doon? Kwõj aikuj ke kakõm̦anm̦anl̦o̦k?