KATAK EO KÕN TAITÕL̦ IN BOK IN

Pija Nana Ko Rekauwõtata Ke?

Lal̦ in eobrak kõn pija nana ko im men ko jet me relukkuun nana im ettoon. Ilo kajin Pãlle, etan men in ej pornography.a (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.) Men in ej wal̦o̦k ilo menin karreelel ko, nuknuk ko, pija in alwõj ko, al ko, bok ko, tipi, mijjin, cellphone, Ipod ko, tablet ko im Internet. Ilo raan kein, em̦õj an armej ro jino watõke pija im men kein renana ãinwõt ñe rem̦m̦an im ejjel̦o̦k jorrããn ie. El̦apl̦o̦k an armej ro ilo raan kein lali, roñjaki, im riiti men kein renana im ettoon jãn ro ilo iien ko etto.—Jouj im lale bo̦o̦k eo etan “Mel̦el̦e ko Rejim̦we im M̦ool.”

Eoktakl̦o̦k wãween an armej ro l̦õmn̦ak kõn pija nana kein im men kein renana. Juon professor etan Gail Dines ear je naan kein im ba: “Joñan an nanal̦o̦k im ettoonl̦o̦k pija ko ilo raan kein, pija nana ko me jekõn watõki bwe relukkuun l̦e jãn joñan aer nana, eokwe kiiõ jej ba rejjab lukkuun nana.”

Ta l̦õmn̦ak eo am̦ kõn pija nana ko im men ko jet renana? Rekauwõtata ke ak rej ke men bajjek wõt? Ke ta, kwõj l̦õmn̦ak ke bwe jet iaaer renana, im jet iaaer rem̦m̦an? Jijej ear ba: “Wõjke em̦m̦an otemjej rej jebar im em̦m̦an leer, ak wõjke enana ej jebar im enana leen.” (Matu 7:17) Ta ko rej wal̦o̦k ñe juon armej ej alwõji pija nana ko im roñjaki ak riiti men ko renana? Eokwe, ñan uwaake kajjitõk in, jen m̦okta etale jet kajjitõk ko.

Ta ko rej wal̦o̦k ñan juon armej ñe ej alwõji pija nana ko, ak riiti im roñjaki men ko renana?

EKKAR ÑAN RI MÃLÕTLÕT RO: Elukkuun pen an armej ro bõjrak jãn aer alwõji pija nana ko, ak riiti im roñjaki men ko renana. Jet ri mãlõtlõt im taktõ rej ba bwe pija nana kein im men kein renana rej ãinwõt cocaine kõnke epen an armej ro bõjrak jãni.

Brian,b (Lale kõmel̦el̦e ko itulal̦.) juon eo me ear lukkuun pen an bõjrak jãn an alwõji pija nana ko ilo Internet, ej ba: “Ejjel̦o̦k juon men emaroñ kabõjrak ña. Ij alwõji pija kein ak ilo m̦ool ijaje ta ko ij kõm̦m̦ani. Jet iien ej make wũdiddid ãnbwinnũ im metak bõra kõn an nana aõ mour ãlikin aõ alwõji pija nana ko. Iar lukkuun kate eõ ñan bõjrak, bõtab iar wõnm̦aanl̦o̦k wõt im alwõji pija kein ium̦win elõñ iiõ ko.”

Ro me rej alwõji pija nana ko ekkã aer n̦ooje aer kõm̦m̦ane men in. Rej n̦ooje m̦anit kein aer im ekkã aer riab. Elõñ rej kamakel̦o̦k iaaer jãn ro jet, rej bũrom̦õj, inepata, jook, im illu. Jet iien, jet iaan armej rein rekõn̦aan mej. Serge, juon em̦m̦aan me enañin aolep raan ej download men kein renana ilo cell phone eo an, ear ba: “Aolep iien el̦ap aõ l̦õmn̦ak wõt kõn ña make im inepata. Ekkã aõ l̦õmn̦ak bwe ejjel̦o̦k tokja, el̦ap ruõ, ejjel̦o̦k m̦õtta, im l̦õmn̦ak bwe ijjab maroñ bõjrak jãn m̦anit in. Iar lukkuun jook im mijak in kajjitõk jipañ.”

Meñe jidik wõt an armej ro alwõji pija nana ko, bõtab enaaj pen aer mel̦o̦kl̦o̦k men kein. Juon taktõ etan Judith Reisman ear jãdel̦o̦k im̦aan juon kamiti ilo kien eo an Amedka. Taktõ in ej ekkatak kõn men ko rej wal̦o̦k ñan armej ro me rej alwõji, roñjaki, im riiti men ko renana. Kõrã in ear ba ñan kamiti eo im ba: “Ñe pija nana ko rej del̦o̦ñtok ilo kõmãlij ko ad, em̦õkaj an kõmãlij eo make keememej pija kein, im elukkuun pen ad mel̦o̦kl̦o̦ki ak julo̦ki pija kein jãn l̦õmn̦ak ko ad.” Juon jiroñ 19 an iiõ etan Susan, eo im ear jino an lali men ko rettoon im nana ilo Web site ko, ear ba: “Pija kein rej pãd wõt ilo l̦õmn̦ak e aõ. Ejidimkij aer make kajju wal̦o̦k. Ebwe an naaj pen aõ jol̦o̦ki pija kein jãn l̦õmn̦ak e aõ.”

L̦ÕMN̦AK KÕN MEN IN ELUKKUUN AORÕK: Pija nana ko rej ko̦kkure armej ro im kõm̦m̦an bwe ren ãinwõt ri kam̦akoko kõnke epen aer bõjrak jãn aer alwõji.—2 Piter 2:19, UBS.

Ñe juon ej alwõji pija nana ko, ak riiti im roñjaki men ko renana, ta ko remaroñ wal̦o̦k ñan baam̦le eo an?

EKKAR ÑAN RI MÃLÕTLÕT RO: “Pija nana ko rej kõjepel ri pãlele ro im rupe baam̦le ko.”—Juon bok etan The Porn Trap, ri jeje ro ej Wendy im Larry Maltz.

Pija nana ko rej ko̦kkure ri pãlele ro im baam̦le ko ilo aer

Kõm̦m̦an bwe en dikl̦o̦k an ri pãlele ro lõke doon, epaake doon, im yokwe doon.—Jabõn Kõnnaan 2:12-17, UBS.
Kõm̦m̦an bwe ri pãlele ro ren l̦õmn̦ak kõn er make, jab kea kõn eñjake ko an eo pãleer, im jab m̦õn̦õn̦õ ippãn eo pãleer.—Epesõs 5:28, 29.
Kõm̦m̦an bwe ri pãlele ro ren bõk l̦õmn̦ak im kõn̦aan ko relukkuun ettoon im jekkar.—2 Piter 2:14, UBS.
Kõm̦m̦an bwe ri pãlele ro ren iuuni eo pãleer ñan kõm̦m̦ani m̦anit ko rettoon im rekajjõjõ.—Epesõs 5:3, 4.
Kõm̦m̦an bwe ri pãlele ro ren mejkaiie kake ro jet im bar ellolo jãn eo pãleer.—Matu 5:28.

Baibõl̦ ej jiroñ ri pãlele ro bwe ren jab “rupe kallim̦ur” eo aer ñan eo pãleer. (Malakai 2:16, UBS) Ñe juon ri pãlele ej bar ellolo im l̦õñ, men in ej ko̦kkure pãd eo aerro eo pãleen im emaroñ kõm̦m̦an bwe erro en jepel. Ñe erro naaj jepel, men in enaaj bar kõmetak bũruon ajri ro nejierro.

Pija nana ko rej bar ko̦kkure ajri ro. Brian, em̦m̦aan eo me jaar kõnnaan kake m̦oktal̦o̦k, ej ba: “Ke ear joñoul aõ iiõ, iar iukkure im jirilo̦k im loe bok ko an jema me ewõr pija nana ie. Iar n̦ooje aõ kar lali bok kein, im iar jab lukkuun mel̦el̦e unin an kar em̦m̦an ippa bok kein. Eñin ej iien eo me iar jino alwõji pija nana ko l̦o̦k im irũtto.” Ri mãlõtlõt ro rej ekkatak im loe bwe ñe ajri ro rej jino aer alwõji pija nana ko, men in enaaj kõm̦m̦an bwe ren babu ak pãd ippãn ro jet meñe relukkuun dik. Ej bareinwõt kõm̦m̦an bwe en lõñ jerãer, lãj aer babu ak pãd ippãn ro jet, im ren erom kain armej ro me rellulu im rejidimkij.

L̦ÕMN̦AK KÕN MEN IN ELUKKUUN AORÕK: Pija nana ko rej ko̦kkure pãd eo an ri pãlele ro im kõm̦m̦an bwe en rup baam̦le ko.—Jabõn Kõnnaan 6:27.

Ta l̦õmn̦ak eo an Anij kõn pija nana ko im men ko jet renana?

BAIBÕL̦ EJ BA: “Kom̦ij aikuj in julo̦ki kõn̦aan ko an lal̦ in . . . ãinwõt men kein: Kijoñ, nana m̦wilin, l̦õñ, m̦õm̦ an kanniõk, im an̦okn̦ak. Kõnke an̦okn̦ak ej m̦õttan kabuñ ñan ekjab.”—Kolosse 3:5, UBS.

Jeova Anij edike pija nana ko im men ko jet renana.c (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.) Ejjab unin an dike ej kõnke ejjab kõn̦aan bwe armej ro ren babu ak pãd ippãn doon. Ke Anij ear kõm̦anm̦an armej, ear karõk bwe ro me em̦õj aer m̦are ren babu ak pãd ippãn doon bwe ren maroñ kam̦õn̦õn̦õik doon, epaakel̦o̦k wõt doon, im kõm̦m̦an nejier.—Jemes 1:17.

Etke jej ba bwe Anij elukkuun dike pija nana ko, al nana ko, im bok nana ko? Jen lale jet iaan un ko unin an Anij diki men kein:

Ejel̦ã bwe pija nana im men ko ãierl̦o̦kwõt remaroñ ko̦kkure mour ko an armej.—Epesõs 4:17-19, UBS.
Ej yokwe kõj im ekõn̦aan kõjparok kõj jãn kauwõtata.—Aiseia 48:17, 18.
Jeova ekõn̦aan kõjparok ri pãlele ro im baam̦le ko aer.—Matu 19:4-6.
Ekõn̦aan bwe jen mour ilo erreo im bar kwal̦o̦k kautiej ñan ro jet.—1 Tessalonika 4:3-6, UBS.
Ekõn̦aan bwe en jim̦we wãween ad kõjerbale menin letok eo an ñan pãd ippãn doon ak neji. Im ekõn̦aan bwe jen kaorõke menin letok in an.—Hibru 13:4, UBS.
Jeova ejel̦ã bwe pija nana ko im men ko ãierl̦o̦kwõt rej kõm̦m̦an bwe en bõd im nana wãween an armej ro l̦õmn̦ak kõn babu ak pãd ippãn doon.—Jenesis 6:2; Jud 6, 7.

L̦ÕMN̦AK KÕN MEN IN ELUKKUUN AORÕK: Pija nana ko rej ko̦kkure kõtaan eo an armej ro ippãn Anij.—Rom 1:24, UBS.

Jeova ej tũriam̦o kõn ro me rekõn̦aan bõjrak jãn aer alwõji pija nana ko, roñjaki al nana ko, im riiti bok nana ko. Baibõl̦ ej ba bwe ‘Jeova ekanooj tũriam̦o im jouj im erum̦wij an illu im el̦ap an yokwe.’ Ej bareinwõt ba bwe ‘ejel̦ã wãween kõm̦anm̦an kõj im ej keememej bwe kõj bũñal.’ (Sam 103:8, 14) Anij ekõn̦aan bwe ro ettã bũrueer ren kepaake bwe ren maroñ “bõk tũriam̦okake, im lo jouj im jipañ ilo iien aikuj.”—Hibru 4:16; jouj im lale bo̦o̦k eo etan “Kilen Bõjrak jãn Alwõji Pija Nana Ko.”

Elukkuun lõñ armej rar bõk jipañ jãn Anij. Ta eo ear wal̦o̦k ñan armej rein? Eokwe, jen lale ta eo Baibõl̦ ej ba kõn ro im rar bõjrak jãn m̦anit ko renana. Ej ba: “Em̦õj karreoik kom̦ jãn jerawiwi; em̦õj aje kom̦ ñan Anij; em̦õj an Anij watõk kom̦ ri wãnõk ilo etan Irooj Jijej Kũraij kab kõn Jitũbõn adwõj Anij.” (1 Korint 6:11, UBS) Armej rein rej ãinwõt rijjelõk Paul, eo ear ba: “Imaroñ in kõm̦m̦an men otemjej ilo Eo ej kakajoor eõ.”—Pilippai 4:13.

Jiroñ eo etan Susan ear maroñ bõjrak jãn an alwõji pija nana ko. Ej ba: “Jeova wõt emaroñ jipañ kõj bwe jen bõjrak jãn m̦anit in enana. El̦aññe kwõj kajjitõk ippãn bwe en jipañ im tõl eok, enaaj jipañ eok bwe kwõn erreo im̦aan mejãn. Eban kejoole eok.”

Kilen Bõjrak jãn Alwõji Pija Nana Ko

Ewõr ke juon en kwõjel̦ã im epen an bõjrak jãn an alwõji pija ko renana? Jen lale ta ko jet armej rar kõm̦m̦ani ñan bõjrak jãn m̦anit in ettoon.

1. Jar ñan Anij.

“Men eo eaorõktata juon ej aikuj kõm̦m̦ane ñan bõjrak jãn aujiid eo kõn alwõj pija nana ej ilo an kajjitõk jipañ ippãn Jeova ilo jar.”—Franz.

Jeova emaroñ lel̦o̦k kajoor eo an ñan armej eo m̦õttam̦, im jipañe bwe en jab baj kõn̦aan wõt, ak en m̦õkaj im kõm̦m̦ane men eo ejim̦we. (Pilippai 2:13) Armej in emaroñ jum̦aik aolep ‘m̦õm̦ im kõn̦aan’ ko an renana el̦aññe ej kõtl̦o̦k bwe kajoor eo an Anij en tõl e im jipañe.—Galetia 5:16, 24, UBS.

2. Kajjitõk jipañ ippãn ro jet.

“Juon eo el̦ap an alwõji pija ko renana el̦ap an n̦ooji kõm̦m̦an ko an im joñan an kajjookok epen an kajjitõk jipañ. Emaroñ l̦õmn̦ak bwe enaaj make kate im bõjrak. Bõtab eban tõprak. Bwe en bõjrak, ej aikuj kajjitõk jipañ. Eñin men eo iar kõm̦m̦ane, iar aikuj kõttãik eõ make im kajjitõk jipañ ippãn kõrã eo pãleeõ. Iar bareinwõt kajjitõk ippãn juon m̦õtta me ij lõke bwe en jipañ eõ. Eñin ej men eo epentata iar aikuj kõm̦m̦ane ilo mour e aõ, bõtab men in ear jipañ eõ ñan bõjrak.”—Yoshi.

Armej eo ej aikuj peran im kate ñe ej kwal̦o̦k kõn apañ eo an ñan bar juon. Men in elukkuun aorõk kõnke enaaj jipañe bwe en bõjrak jãn m̦anit in enana im en bar epaake baam̦le eo an ãinwõt kar m̦okta. Susan, jiroñ eo jaar kõnnaan kake l̦o̦k im̦aan, ej ba: “Ãlikin aõ kwal̦o̦k apañ in aõ, ear kajju em̦m̦anl̦o̦k aõ mour. Ebwe an kar pen, bõtab ij aenõm̦m̦an im m̦õn̦õn̦õ bwe iar kõm̦m̦ane men eo ejim̦we.”—Jemes 5:16.

3. Kõjparok eok jãn men ko remaroñ kapo eok.

Ta ko rej kõm̦m̦an bwe juon armej en kõn̦aan lali pija nana ko? Ej ke kõn an Internet? Alwõj channel ak tipi in lukwõn boñ? Riiti bok ko ak magazine ko? Ej ke kõn̦aan alwõji pija nana ko ilo iien ko ej kwõle, illu, makel̦o̦k iaan, ak ilo iien ko ej m̦õk? Juon em̦m̦aan etan Sven ej ba: “Kwõj aikuj kile ta m̦õjn̦o̦ ko am̦, im kwõj aikuj kõjparok eok jãni ãinwõt ñe kwõj kõjparok eok jãn juon nañinmej ekapopo.” Jijej ear ba: “El̦aññe mejam̦ anmoon̦ ej kejerawiwi eok, kwõn itũki im jol̦o̦ke jãn eok.”—Matu 5:29.

Juon em̦m̦aan etan Franz ej ba: “Ñe ejiktok aõ kõn̦aan kalimjek juon kõrã im mejkaiie kake, ij kajju jar ñan Jeova im m̦õkaj im bõk meja.” Em̦m̦aan eo etiljek ilo Baibõl̦ etan Job ear ba: “Em̦õj aõ kõm̦m̦ane juon kallim̦ur epen bwe ijãmin mejkaiie ilo aõ kalimjeke juon jiroñ.”—Job 31:1, UBS.

4. Kakajoorl̦o̦k kõtaan eo am̦ ippãn Anij.

Franz ej bar ba: “Kwõn kobrak l̦õmn̦ak ko am̦ kõn men ko rem̦m̦an, im kwõn poub wõt ilo jerbal ko an Anij.”

Baibõl̦ ej ba: “Kom̦win kobrak l̦õmn̦ak ko ami kõn men ko rem̦m̦an im rej menin kautiej: Men ko rem̦ool, men ko remmejaja, men ko rejim̦we, men ko rerreo, men ko rej kein kabuñbõro, kab men ko menin nõbar. . . . Innem Anij, eo ej letok ñan kõj aenõm̦m̦an, enaaj pãd ippemi.”—Pilippai 4:8, 9, UBS.

a Naan in “pornography” ak porn ej jitõñl̦o̦k ñan jabdewõt pija ko, naan im al ko, im kein riit ak bok ko me rej kairuj kõn̦aan ko an armej ro ñan babu ak pãd ippãn ro jet. Ilo katak in, jenaaj kõjerbale naan kein “pija nana ko” bõtab aolep mel̦el̦e ko ilo katak in rej bar jitõñl̦o̦k ñan al ko im bok ak kein riit ko me renana im rettoon.

b Em̦õj ukot etan armej ro ilo katak in.

c Ekkar ñan Baibõl̦, etan Anij ej Jeova.