Jen Lukkuun Tõmak ilo Aelõñ eo an Anij
“Tõmak ej ãinwõt lõke kõn men ko jej kõjatdikdik kõj kaki.”—HIBRU 11:1.
1, 2. (1) Ta eo emaroñ jipañ kõj ñan kal̦apl̦o̦k ad tõmak bwe Aelõñ ak kien eo an Anij enaaj kajejjet ankilaan ñan armej? (2) Ekkar ñan Epesõs 2:12, etke bujen kein rej kakajoor kõj? (Jouj im lale pija eo itulõñ.)
KÕJ Ri Kõnnaan ro an Jeova, el̦ap ad niknik in kwal̦o̦k ñan ro jet bwe Aelõñ ak kien eo wõt an Anij enaaj jol̦o̦k aolep apañ ko ad. Ak, ewi joñan an kajoor tõmak eo adwõj bwe em̦ool Aelõñ ak kien eo an Anij? Im ewi joñan ad tõmak bwe Anij enaaj kõjerbale kien in ñan kajejjet ankilaan? Etke jemaroñ lukkuun tõmak ilo Aelõñ ak kien eo an Anij?—Hibru 11:1.
2 Jeova enaaj kõjerbal Aelõñ ak kien eo an bwe en tõprak ankilaan ñan armej. Men eo me ej pedpedin Aelõñ ak kien eo an Anij im ej kaalikkar bwe eban jako, ej bwe Jeova wõt ewõr an maroñ ñan tõl men otemjej. Wõn eo ej Kiiñ ilo Aelõñ ak kien in? Wõn ro renaaj bar tõl ippãn Kiiñ in? Ta eo kab wõn ro renaaj pãd ium̦win tõl eo aer? Eokwe, em̦õj an Jeova pepe kõn men kein im ear kõm̦m̦an bujen ko ñan koweeppãne pepe kein. Bujen kein rej ãinwõt kon̦ ko. Jet iaan bujen kein rej ikõtaan Jeova im juon armej ñe eaab juon kumi in armej. Im juon iaan bujen kein ej ikõtaan Jijej Kũraij im juon kumi. Ñe jejel̦ã kõn bujen kein, jenaaj mel̦el̦e kõn elemen an Anij naaj kajejjet ankilaan im enaaj l̦apl̦o̦k ad tõmak ilo Aelõñ ak kien in an Anij.—Riit Epesõs 2:12.
3. Ta ko jenaaj katak kaki ilo katak in kab ilo katak eo tok juon?
3 Baibõl̦ ej kwal̦o̦k kõn 6 bujen ko rel̦l̦ap me rej jitõñl̦o̦k ñan Aelõñ ak kien eo me Kũraij Jijej ej tõl ie. Erkein ej bujen ko (1) bujen eo kõn Ebream, (2) bujen eo kõn Kien Moses, (3) bujen eo kõn Devid, (4) bujen eo kõn juon bũrij ãinwõt Melkizedek, (5) bujen eo ekããl, im (6) bujen eo kõn Aelõñ eo. Jenaaj kiiõ katak kõn elemen an kajjojo iaan bujen kein ekkejell̦o̦k ñan Aelõñ ak kien eo an Anij. Bareinwõt, jenaaj loe wãween an Anij naaj kajejjet ankilaan ñan armej ro im lal̦ in ikijjeen bujen kein.—Lale kõmel̦el̦e ko, “Wãween eo me Anij Enaaj Kajejjet Ankilaan.”
KALLIM̦UR EO ME EJ KWAL̦O̦K KÕN WÃWEEN AN ANIJ NAAJ KAJEJJET ANKILAAN
4. Ekkar ñan bokin Jenesis, ta men ko Jeova ear ba kõn armej ro?
4 Jeova ear kõm̦anm̦an lal̦ in bwe armej ro ren maroñ jokwe im mour ie. Ãlikin an kar kõm̦anm̦an lal̦ in, ewõr 3 men ko Jeova ear ba: (1) Ear ba bwe enaaj kõm̦anm̦an armej ilo wãween wõt e. (2) Ear ba bwe armej ro renaaj kõm̦m̦an bwe aolepen lal̦ in en juon pedetaij im enaaj obrak kõn ro nejier rewãnõk. Im (3) ear ba bwe armej ro ren jab m̦õñã jãn leen wõjke in jel̦ã em̦m̦an im nana. (Jenesis 1:26, 28; 2:16, 17) Men kein 3 me Anij ear ba rar kwal̦o̦k kõn ta ankilaan ak kõn̦aan eo an ñan armej ro im lal̦ in. Innem, etke Anij ear aikuj kõm̦m̦ani bujen ko?
5, 6. (1) Ta eo Setan ear kõm̦m̦ane ñan kajjioñ kabõjrak ankilaan Anij jãn an tõprak? (2) Ta eo Jeova ear kõm̦m̦ane ke Setan ear jum̦aiki ilo jikin kallib in Iden?
5 Setan ear jab kõn̦aan bwe en tõprak ankilaan Anij im ear jum̦ae E. Ear bar kajjioñ kareel ro jet bwe ren jum̦ae Anij. Ear kõm̦m̦ane men in ke ear kapo Iv bwe en jab pokake Anij ilo an m̦õñã jãn wõjke in jel̦ã em̦m̦an im nana. (Jenesis 3:1-5; Revelesõn 12:9) Ke Setan ear kõm̦m̦ane men in, ear jum̦ae jim̦we im maroñ eo an Anij ñan tõl aolep menin kõm̦anm̦an ko An. Tokãlik, Setan ear bareinwõt kananaik armej ro im ba bwe unin aer kabuñ ñan Anij ej kõnke rekõn̦aan bwe en kajeraam̦m̦an er im ejjab kõnke rej yokwe e.—Job 1:9-11; 2:4, 5.
6 Ta eo Jeova ear kõm̦m̦ane ke ro jet rar jum̦ae e? Emaroñ kar kajju m̦an er. Bõtab, el̦aññe en kar ãindein, eban kar tõprak kõn̦aan eo an bwe ro nejin Adam im Iv ren kobrak lal̦ in. Kõn men in, Jeova ear jab kajju m̦an rijum̦ae rein ak ear kwal̦o̦k juon kanaan. Etan kanaan in ej kallim̦ur eo ilo Iden. Kanaan in ear kaalikkar bwe aolep kallim̦ur ko an Anij kõn lal̦ in im armej ro renaaj tõprak im m̦ool.—Riit Jenesis 3:15.
7. Ekkar ñan kallim̦ur eo ilo Iden, ta eo enaaj wal̦o̦k ñan jedpãnit eo kab ro ineen?
7 Ilo kar kallim̦ur eo ilo Iden, Anij ear ba bwe jedpãnit eo kab ro ineen renaaj mej. Jedpãnit eo ej Setan Tepil̦, im ro ineen ak nejin ej ro me rej l̦oore Setan ilo aer jum̦ae Anij im maroñ eo an ñan tõl men otemjej. Bareinwõt, Anij ear lel̦o̦k maroñ ñan ineen kõrã eo bwe en ko̦kkure ak m̦an rijum̦ae rein. Kõn men in, kallim̦ur eo ilo Iden ear kaalikkar bwe enaaj jako Setan kab men ko renana me rej wal̦o̦k kõn wõt an jum̦ae Anij. Ejjab men in wõt, ak kallim̦ur in ear kwal̦o̦k kõn wãween an naaj jol̦o̦k men kein.
8. Ta eo jejel̦ã kake kõn kõrã eo kab ineen ak nejin?
8 Wõn eo ej ineen ak nejin kõrã eo? Eokwe, ineen kõrã eo ejjab juon armej, ak ej juon jetõb. Jejel̦ã men in kõnke ineen kõrã eo enaaj “ko̦kkure” Setan, im Setan ej juon jetõb. (Hibru 2:14) Bareinwõt, jejel̦ã bwe kõrã eo ej jetõb kõnke eo ineen ak nejin me enaaj keotake ej juon jetõb. Ãlikin an kar Anij kwal̦o̦k kallim̦ur eo ilo Iden, ear orl̦o̦k oran ro ineen ak nejin jedpãnit eo. Ak kõn kõrã eo im ineen, ear jab alikkar wõn er ium̦win enañin 4 to̦ujin iiõ ko jãn kar tõre eo kar kwal̦o̦k kallim̦ur eo ilo Iden. Innem ilowaan wõt iiõ kein, Jeova ear kõm̦m̦ane jet bujen bwe en kaalikkar wõn ine eo ak nejin kõrã eo. Ear bar kõm̦m̦ani bujen kein ñan kaalikkar wãween an Anij naaj kõm̦adm̦õdi jorrããn ko me rar wal̦o̦k kõn an Setan jum̦ae E.
BUJEN EO ME EJ KAALIKKAR WÕN INEEN KÕRÃ EO
9. (1) Bujen eo kõn Ebream ej ikõtaan wõn im ej kõn ta? (2) Ñããt eo kar koweeppãne bujen in?
9 Enañin 2 to̦ujin iiõ ãlikin an kar Jeova kwal̦o̦k kallim̦ur eo ilo Iden, ear jiroñ Ebream bwe en ilo̦k jãn ijo jikin etan Õr ilo Mesopotemia im etal ñan Kenean. (Jerbal 7:2, 3) Innem, Anij ear kõm̦m̦ane juon bujen ippãn Ebream. Ear ba: “Kwõn ilo̦k jãn ãneem̦, im jãn am̦ jowi, im jãn im̦õn jem̦am̦, ñan juon ãne Inaaj ba kajjien ñan eok. Im Inaaj kõm̦m̦an juon aelõñ el̦ap jãn kwe, im Inaaj kajeraam̦m̦an eok im kõm̦m̦an etam̦ bwe en l̦ap, im kwõnaaj menin kajeraam̦m̦an. Im Inaaj kajeraam̦m̦an ro rej kajeraam̦m̦an eok, im Inaaj ko̦o̦le eo ej ko̦o̦le eok, im kõn kwe nukũn otemjej ilal̦ renaaj jeraam̦m̦an.” (Jenesis 12:1-3) Etan bujen in ikõtaan Jeova Anij im Ebream ej bujen eo kõn Ebream. Jejjab lukkuun jel̦ã ñããt eo Jeova ear kwal̦o̦k bujen in ñan Ebream, ak jejel̦ã ñããt eo ear koweeppãne. Ear koweeppãne bujen in ilo iiõ eo 1943 m̦okta jãn Kũraij. Ilo kar tõrein, Ebream ear 75 an iiõ im ear etal jãn Heran im kijoone Reba Upretis.
10. (1) Ta eo Ebream ear kõm̦m̦ane im ear kam̦ool bwe ear tõmak ilo kallim̦ur ko an Anij? (2) Ta kõmel̦el̦e ko jet Jeova ear kwal̦o̦ki kõn ineen kõrã eo?
10 Elõñ alen an kar Jeova kwal̦o̦k kõn bujen eo kõn Ebream. Im aolep iien ear kwal̦o̦ke ear bar lel̦o̦k kõmel̦el̦e ko jet. (Jenesis 13:15-17; 17:1-8, 16) Ebream ear lukkuun tõmak kallim̦ur ko an Anij. Joñan an l̦ap an tõmak ear m̦õn̦õn̦õ in katok kõn l̦addik eo nejin elukkuun aorõk ippãn. Kõn wõt men in, Jeova ear kapenl̦o̦k bujen in ikijjeen an kar kaalikkar bwe kallim̦ur eo an ñane enaaj jejjet im m̦ool. (Riit Jenesis 22:15-18; Hibru 11:17, 18, UBS.) Ke ear weeppãn bujen eo kõn Ebream, jidik kõn jidik Jeova ear tipdikil̦o̦k mel̦el̦e ko jet raorõk kõn ine eo ak nejin kõrã eo. Ear kõmel̦el̦e bwe ineen kõrã eo enaaj itok jãn Ebream im enaaj m̦an ro rej jum̦ae Anij. Bareinwõt, ine in enaaj kitibuji elõñ armej, renaaj kiiñ, im elõñ armej renaaj jeraam̦m̦an kake.
11, 12. (1) Ekkar ñan Baibõl̦, elemen an jejjet kitien bujen eo kõn Ebream ilo wãween ko jet rel̦l̦ap? (2) Etke ewõr tokjãn bujen eo kõn Ebream ñan kõj?
11 Bujen eo kõn Ebream ear jino an jejjet kitien ke ro ineen Ebream rar jolõte Ãneen Kallim̦ur eo. Bõtab, Baibõl̦ ej kwal̦o̦k bwe enaaj bar jejjet kitien ilo wãween ko jet rel̦l̦ap. (Galetia 4:22-25, UBS) Rijjilõk Paul ear kaalikkare men in. Ear ba bwe m̦õttan eo el̦ap in ine eo me ej itok jãn Ebream ej Jijej Kũraij. Im ear bar ba bwe m̦õttan eo juon in ine eo ej Kũrjin ro 144,000 im rej rũkkapit. (Galetia 3:16, 29; Revelesõn 5:9, 10; 14:1, 4) Wõn kõrã eo ilo kar kallim̦ur eo ilo Iden? Ej jitõñl̦o̦k ñan doulul eo an Anij ilañ. Baibõl̦ ej bar n̦aetan kõrã in, ‘Jerusalem eo ilañ’ im ro uwaan ej jetõb ro ilañ me retiljek ñan Anij. (Galetia 4:26, 31) Ekkar ñan bujen eo kõn Ebream, armej ro otemjej renaaj jeraam̦m̦an kõn ineen kõrã eo.
12 Bujen eo kõn Ebream ear juon kon̦ bwe enaaj kar jutak juon Aelõñ ak kien ilañ, im bwe Kiiñ eo kab ro renaaj tõl ippãn renaaj jolõte. (Hibru 6:13-18, UBS) Ewi toon an naaj bujen in jerbal? Jenesis 17:7 ej ba bwe bujen in ej juon “bujen indeeo.” Mel̦el̦ein bwe enaaj wõnm̦aanl̦o̦k wõt m̦ae iien Aelõñ ak kien eo an Anij enaaj m̦an aolep ro rej jum̦ae Anij, im ñe baam̦le ko otemjej ilal̦ in renaaj jeraam̦m̦an. (1 Korint 15:23-26) Bõtab, jeraam̦m̦an ko jãn bujen eo kõn Ebream renaaj wõnm̦aanl̦o̦k wõt ñan indeeo. Bujen in ikõtaan Ebream im Anij ej kaalikkar bwe Jeova enaaj kajejjet ankilaan ñan lal̦ in bwe ro rewãnõk ren “kobrak lal̦.”—Jenesis 1:28.
BUJEN EO ME EJ KAALIKKAR BWE AELÕÑ AK KIEN EO ENAAJ PÃD ÑAN INDEEO
13, 14. Ta eo bujen eo kõn Devid ej kaalikkare kõn Aelõñ ak kien eo an Messaia?
13 Kallim̦ur eo ilo Iden kab bujen eo kõn Ebream rej kaalikkar bwe aolep iien ejim̦we an Jeova tõl kõnke aolep kakien ko an ñan ro doon rewãnõk. Eñin unin ewãnõk im jim̦we Aelõñ ak kien eo me Messaia eo ej tõl ie. (Sam 89:14, UBS) Ak, enaaj ke oktak im nana an kien in tõl? Enaaj ke wõr bar juon kien me enaaj bõk jikin kien in? Eokwe, ewõr bar juon bujen me ej kaalikkar bwe men kein reban wal̦o̦k.
14 Etan bujen in ej bujen eo kõn Devid. (Riit 2 Samuel 7:12, 16, UBS.) Jeova ear kõm̦m̦ane bujen in ke ear kallim̦uri Kiiñ Devid bwe Messaia eo enaaj itok jãn baam̦le eo an. (Luk 1:30-33) Ke Jeova ear kwal̦o̦k kallim̦ur in ñan Devid, ear tipdikil̦o̦k ñane kõn mel̦el̦e ko jet kõn menmenbwij eo an Messaia eo. Jeova ear bar ba bwe Messaia eo enaaj wõr an “maroñ” ñan Kiiñ in Aelõñ ak kien eo. (Ezekiel 21:25-27) Bareinwõt, tũroon eo an Devid enaaj wõnm̦aanl̦o̦k wõt ñan indeeo. Etke jejel̦ã? Kõnke Jijej, eo me ej itok jãn menmenbwij eo an Devid enaaj “pãd ñan indeeo, im tũroon eo an ãinwõt al̦.” (Sam 89:34-37) Men kein rej kaalikkar bwe Aelõñ ak kien in me Messaia eo ej tõl ie eban oktak im nana. Im jeraam̦m̦an ko rej wal̦o̦k jãn kien in renaaj wõnm̦aanl̦o̦k wõt ñan indeeo!
BUJEN EO KÕN JUON BŨRIJ
15-17. Ekkar ñan bujen eo kõn juon bũrij ãinwõt Melkizedek, bar ta eddo eo an ineen kõrã eo, im etke?
15 Bujen eo kõn Ebream kab bujen eo kõn Devid rej kaalikkar bwe ineen kõrã eo enaaj tõl ãinwõt juon kiiñ. Bõtab, bwe armej ro ren maroñ jeraam̦m̦an wõt, ineen kõrã in ej aikuj bar jerbal ãinwõt juon bũrij. Etke? Kõnke jerbal eo an juon bũrij ej ñan kõm̦m̦ane juon menin katok. Men in ej karõl̦o̦k armej ro jãn jerawiwi im kõm̦m̦an bwe armej ro ren maroñ uwaan baam̦le eo an Jeova ilañ im ilal̦. Eñin unin Jeova ear kõm̦m̦ane juon bujen bwe ineen kõrã eo en juon bũrij. Etan bujen in ej bujen eo kõn juon bũrij ãinwõt Melkizedek.
16 Jeova ear kõm̦akũt Kiiñ Devid ñan kwal̦o̦k kõn juon bujen me Jeova ear make kõm̦m̦ane ikõtaan E im Jijej. Bujen in ekitibuj 2 men ko. Kein kajuon, Jijej enaaj ‘jijet ituanmoon̦in [Anij]’ m̦ae iien enaaj m̦an aolep ro rej kõjdate. Kein karuo, Jijej enaaj “juon bũrij ñan indeeo ekkar ñan wãween Melkizedek.” (Riit Sam 110:1, 2, 4.) Ta mel̦el̦ein an ba bwe Jijej enaaj juon bũrij “ekkar ñan wãween Melkizedek”? Eokwe, Melkizedek ear juon kiiñ in Selim, im ear “bũrij eo an Anij Eutiejtata.” Men in ear wal̦o̦k m̦okta jãn an kar ro ineen Ebream jolõt Ãneen Kallim̦ur eo. (Hibru 7:1-3, UBS) Bareinwõt, Jeova ear make jitõñ Melkizedek bwe en kiiñ im bũrij. M̦okta jãn Jijej, ejjañin kar wõr juon me ear kiiñ im bũrij ilo juon wõt iien ãinwõt e. Im jemaroñ ba bwe Melkizedek ej bar juon “bũrij ñan indeeo.” Etke? Kõnke ejjel̦o̦k kein kam̦ool ko ilo jabdewõt bok me ej kwal̦o̦k bwe ekar wõr juon ear pinej jenkwan im bõk eddo kein an.
17 Ilo bujen in, Jeova ear make jitõñ Jijej bwe en juon bũrij. Im Jijej enaaj wõnm̦aanl̦o̦k wõt im “Bũrij el̦ap indeeo im ãinwõt Melkizedek.” (Hibru 5:4-6) Bujen in ej kaalikkar bwe Jeova enaaj kõjerbal Aelõñ ak kien eo me Messaia ej tõl ie bwe en kajejjet ankilaan ñan armej ro im lal̦ in.
JEN KEIN REJ EJAAKIN KIEN AK AELÕÑ EO
18, 19. (1) Elemen an bujen ko me jaar katak kaki ekkejell̦o̦k ñan Aelõñ ak kien eo an Anij? (2) Ta eo jenaaj katak kake ilo katak eo tok juon?
18 Ilo katak in, jaar katak kõn bujen ko im wãween aer ekkejell̦o̦k ñan Aelõñ ak kien eo me Messaia eo ej tõl ie. Jaar bar katak bwe ikijjeen bujen kein, Anij ear ejaake kien ak Aelõñ eo an. Kallim̦ur eo ilo Iden ej kaalikkar bwe Jeova enaaj kõjerbal ineen kõrã eo ak nejin bwe en kajejjet ankilaan ñan armej im lal̦ in. Im bujen eo kõn Ebream ej kwal̦o̦k mel̦el̦e ko kõn wõn ineen kõrã eo im ta eo ine in enaaj kõm̦m̦ane.
19 Bujen eo kõn Devid ej kal̦apl̦o̦k ad jel̦ã kõn menmenbwij eo an ineen kõrã eo ak Messaia eo. Bujen in ej bar kamaroñ Jijej bwe en tõl aolepen lal̦ in ãinwõt juon kiiñ ñan indeeo. Im bujen eo kõn juon bũrij ãinwõt Melkizedek ej kaalikkar bwe ineen kõrã eo enaaj juon bũrij. Bõtab, ebar wõr ro renaaj kiiñ im bũrij ippãn Jijej im jipañ armej ro bwe ren oktak im weeppãn. Ak, rein renaaj itok jãn ia? Eokwe, jenaaj katak kõn men in ilo naaj katak eo tok juon.