Anij Ear Likũt Etan “Lerooj”

SERA ej jutak jãn jerbal ko an im ej kalimjekl̦o̦k ijo ettol̦o̦k. Rũkarejar ro an el̦ap aer m̦õn̦õn̦õ ilo aer poub ilo jerbal ko aer kõn an Sera jel̦ã im em̦m̦an an tõl er. Kõrã in ejjerbalbõl ej bareinwõt kõm̦m̦ane ijo kun̦aan. Pijaikl̦o̦k m̦õk an iri pã ko pein ippãn doon im kapiti metak ko ippãn. Bõlen kõnke el̦ap an kar poub in karpeni potak ko ilo im̦õn kõppãd eo im̦weer. Jãn wõt an kõjeje, im wũtute, im an to an pãd m̦õttan eo kar kõm̦m̦ane jãn kool̦an koot, ej jino an mejl̦o̦k mejãn. Men in emaroñ kar kakeememej Sera kõn joñan toon aer kar mour in itoitak jãn jikin ñan jikin. Kiiõ ejotal̦o̦k, ak ilo jinoin raan eo Sera ear lale an Ebream em̦m̦akũt in jibboñ, im kiiõ ej bar reilo̦k im kõtmãne bwe enaaj jepl̦aaktok ilo ejja ial̦ eo wõta (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.) Ke ej reilo̦k im loe an Ebream tõparl̦o̦k im jino jãde iturin tol̦ ko, turin mejãn elukkuun em̦m̦õn̦õn̦õ.

Elõñ iiõ ko remootl̦o̦k jãn tõre eo ke Ebream ear tõl baam̦le eo an im kijoone Reba Upretis, im wanlal̦l̦o̦k ñan Kenan. Sera ear lukkuun m̦õn̦õn̦õ in rejetake l̦eo pãleen ilo ial̦ in aer meñe rar jab jel̦ã ia eo rej etal ñane, unin ej kõnke ear jel̦ã bwe Jeova enaaj kõjerbale Ebream ñan rejetake karõk eo An. Eñin karõk eo bwe enaaj wal̦o̦k juon ine im juon aelõñ. Ak enaaj ta ijo kun̦aan Sera ilo karõk in? Liin ear wõrañe, im em̦õj an kiiõ 75 an iiõ. Bõlen ear l̦õmn̦ak ippãn make, ‘Enaaj ewi wãween an jejjet kũtien kallim̦ur eo an Jeova ilo tõrein ij pãleek Ebream?’ Ejjel̦o̦k pere bwe jelukkuun mel̦el̦e el̦aññe ear inepata, ak el̦aññe ear l̦õmn̦ak bwe ejjab maroñ in kijenmej.

Ewõr iien jemaroñ bar l̦õmn̦ak ippãd make kõn ñããt enaaj jejjet kũtien kallim̦ur ko an Anij. Im ewõr iien emaroñ jab pidodo ad jel̦ã kijenmej, el̦aptata ñe jej kijoorore an jejjet kũtien juon kõjatdikdik me el̦ap an aorõk ippãd. Innem, ta eo jemaroñ katak jãn tõmak eo an kõrã in ekanooj em̦m̦an?

‘ANIJ EAR DÃPIJ JÃN EÕ’

Baam̦le in ej kab jepl̦aakl̦o̦k jãn Ijipt. (Jenesis 13:1-4) Rar bõjrak im jokwe ilo jikin ko reutiej iturearin Betel̦, ak ãt eo juon RiKenan ro rej ba ej Luz. Sera emaroñ kar reilo̦k jãn ijin eutiej im alwõje Ãneen Kallim̦ur eo. Ewõr bukwõn an RiKenan ro, im ial̦ ñan an riitoitak ro etetal ñan jikin ko rettol̦o̦k. Men kein ear reilo̦k im loi rar jab em̦m̦anier wõt men ko ilo kapijukunen eo an. Ear rũttol̦o̦k ilo jikin eo etan Õr, jikin in ej pãd ilo Mesopotemia, im ettol̦o̦kin ej 1,200-m̦ail̦ (1,900 km). Ear ilo̦k jãn ro nukũn otemjej, jikin wia ko aolep, im m̦weo im̦õn me ear pen bõrwajin im aolepen im ear em̦m̦an kõjeiien ie, bõlen ear bar wõr kein katto̦o̦r dãn ilowaan m̦weo im̦õn! El̦aññe jej l̦õmn̦ake an Sera kalimjekl̦o̦k iturear im l̦õmn̦aketok an kar em̦m̦an kõjeiien ke ear rũttol̦o̦k ilo kapijukunen, eokwe jejjab lukkuun jel̦ã kajjien kõrã in ear tiljek ñan Anij.

Jen lale ta eo kar kakũrm̦oole Paul bwe en je 2,000 jim̦a iiõ tokãlik. Ear kõnono kõn tõmak eo an Sera im Ebream ke ear ba: “El̦aññe rar keememej aelõñ eo rar itok jãne, renaaj kar maroñ in jepl̦aakl̦o̦k ñane.” (Hibru 11:8, 11, 15) Sera im Ebream rar jab emmel̦o̦ketok men ko m̦okta. El̦aññe erro en kar l̦õmn̦ak rot in, remaroñ kar pepe in jepl̦aak ñan ijo jikier. Im el̦aññe rar jepl̦aak im pãd ilo Õr, remaroñ kar luuji jeraam̦m̦an eo Jeova ear lel̦o̦k ñan erro. Im ejjel̦o̦k juon enaaj kar keememeje wõt erro, im bareinwõt enaaj kar ejjel̦o̦k juon joñak em̦m̦an jãn erro kõn tõmak, eo me el̦ap an lujuri bũruon elõñ milien armej.

Ijello̦kun an kar Sera l̦õmn̦ak kõn men ko m̦okta, ear l̦õmn̦ak wõt kõn men ko im̦aan. Kõn men in, ear rejetake wõt l̦eo pãleen ilo ial̦ eo an, ilo an jipañ limi im bar kajutake em̦ nuknuk eo, im bareinwõt ilo aolep jerbal ko kõn menninmour ko nejier ilo iien aer em̦m̦akũt. Ear kijenmej wõt ium̦win apañ ko im ilo iien ko ear wõr oktak. Jeova ear kõkããle kallim̦ur eo an ñan Ebream​—bõtab ear jab ba jabdewõt kake Sera!​—Jenesis 13:14-17; 15:5-7.

Kiiõ Sera ear pepe bwe eiien ñan an kõnono ippãn Ebream kõn juon pepe ear l̦õmn̦ak kake. Pijaikl̦o̦k m̦õk turin mejãn ke ej kwal̦o̦k eñjake ko an ke ej ba naan kein: “Lo, kiiõ, Anij ear dãpij eõ jãn aõ neji.” Innem, ear kajjitõk bwe en wõr nejin l̦eo pãleen n̦a ippãn Hegar, rijerbal eo an Sera. Baj pijaikl̦o̦k m̦õk an Sera lukkuun bũrom̦õj ke ej kajjitõk ippãn l̦eo pãleen kake men in? Ilo raan kein, kajjitõk rot in emaroñ juon menin kabwilõñlõñ ñan kõj, bõtab ilo iien ko etto ear jab menin kabwilõñlõñ ñe ej ruo pãleen juon em̦m̦aan, unin ej kõnke en maroñ neji.b (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.) Sera emaroñ ke kar l̦õmn̦ak bwe eñin ej wãween eo wõt ñan an jejjet kũtien karõk eo an Jeova bwe en wal̦o̦k juon aelõñ jãn bwijjin Ebream? Jekdo̦o̦n ta kar l̦õmn̦ak eo an, ak ear m̦õn̦õn̦õ in kaarmejjeteik e make meñe ear jab pidodo. Innem kar ta uwaak eo an Ebream? Baibõl̦ ej ba bwe ear “eo̦roñ ainikien [Sera.]”​—Jenesis 16:1-3.

Mel̦el̦ein ke bwe Jeova eo ear kõm̦akũt Sera bwe en kwal̦o̦k kajjitõk eo an? Ejjab. L̦õmn̦ak in an Sera ej kaalikkar bwe ãindein an aolep armej l̦õmn̦ak. Ear l̦õmn̦ak bwe Anij eo ear kõm̦m̦an bwe en iiooni apañ kein, im ear jab l̦õmn̦ak bwe emaroñ bar wõr kõl en̦ Anij emaroñ kõm̦m̦ane. Pepe in jãn Sera make emaroñ kar bõktok ñane bũrom̦õj im inepata. Mekarta, ak kajjitõk in an ej kaalikkar an kar jab l̦õmn̦ak kõn e make. Ilo juon lal̦ me ekkã an armej ro likũt kõn̦aan ko aer m̦oktata jãn ro jet, joñak in an Sera kõn an jab l̦õmn̦ak kõn e make ekanooj in em̦m̦an. El̦aññe jej m̦õn̦õn̦õ in likũt karõk ko an Anij m̦okta jãn kõn̦aan ko ad make, innem jej l̦oore joñak eo an Sera kõn tõmak.

“KWAAR ETTÕÑ”

Ejjabto tokãlik, Hegar ear etta kõn juon nejin Ebream ajri. Bõlen men in ear kõm̦m̦an an Hegar l̦õmn̦ak bwe eaorõkl̦o̦k jãn Sera, eñin unin ear jino kananaiki. Men in ear lukkuun kainepataik Sera, eo ear jab maroñ neji! Ikijjeen an kar Ebream errã im jãn jipañ jãn Anij, Sera ear kauweik Hegar, bõtab ejjab alikkar wãween an kar kauweiki. Em̦õj an kar l̦otak Ishmael, l̦adik eo nejin Hegar, im em̦õj an kiiõ mootl̦o̦k elõñ iiõ. (Jenesis 16:4-9, 16) Bwebwenato in ej kwal̦o̦k kõn bar juon iien Jeova ear kwal̦o̦k kõn bar juon ennaan, ijoke ilo tõrein em̦õj an Sera tõpar 89 an iiõ, im l̦eo pãleen ear tõpar 99 an iiõ. Ennaan in me erro ar bõke ear lukkuun kalañlõñ!

Jeova ear bar kallim̦uri Ebream, l̦ein m̦õttan, bwe Enaaj koorl̦o̦k ineen. Bareinwõt, Anij ear ukot etan em̦m̦aan in. Ãt eo aolep rar jel̦ã kake ej Ebram m̦ae tõre eo kar ukote. Jeova ear ukote etan ñan ãt in Ebream, mel̦el̦ein “Jemãn Elõñ.” Im kiiõ ej kab wal̦o̦k an Jeova kwal̦o̦k kõn ijo kun̦aan Sera. Ear ukot etan jãn Sarai, emaroñ kar mel̦el̦ein “Inepata,” ñan ãt in Sera, eo im kõj aolep jejel̦ã kake. Ta mel̦el̦ein ãt in Sera? Ej mel̦el̦ein “Lerooj”! Jeova ear kõmel̦el̦e kõn unin an kar kããlõte ãt in etan kõrã in ejitõnbõro, ear ba: “Inaaj kõjeraam̦m̦ane, im Inaaj bareinwõt lewaj nejũm̦ m̦aan kõn e; aet, Inaaj kõjeraam̦m̦ane, im enaaj jinen elõñ bwij; im kiiñ ro an armej renaaj wal̦o̦k jãne.”​—Jenesis 17:5, 15, 16.

Bujen eo an Jeova bwe en wal̦o̦k ine eo me enaaj kõjeraam̦m̦an aolep, enaaj jejjet kũtien ikijjeen l̦eo nejin Sera! Ãt eo etan im Anij ear kããlõte ej Aisak, mel̦el̦ein “Ettõñ.” Jinoin an kar Ebream roñ kõn karõk eo an Jeova bwe enaaj kõjeraam̦m̦an Sera kõn juon nejin make, ear “buñpedo im ettõñ.” (Jenesis 17:17) Ear lukkuun bwilõñ im lañlõñ. (Rom 4:19, 20, UBS) Ak ta kõn Sera?

Ejjabto tokãlik, ewõr jilu em̦m̦aan rar etal ñan em̦ nuknuk eo im̦õn Ebream. Ilo iien in eraelep jilõñlõñ, bõtab rũtto rein rar m̦õkaj in ilo̦k im karwaineneiktok rilotok rein. Ebream ear ba ñan Sera: “Kwõn m̦õkaj in kõm̦m̦an l̦o̦k jilu joñan pilawã, im iiõki, im kõmatti.” Kwal̦o̦k karwainene ear juon jerbal ekanooj l̦ap jerbale ilo iien ko etto. Kõn men in, Ebream ear jab kõtl̦o̦k bwe liin pãleen en make kõm̦m̦ani aolep jerbal ko; ear m̦õkaj im m̦an juon koon in kau im bar kõpooj elõñ m̦õñã im dãn. (Jenesis 18:1-8) “Armej” rein rej enjel̦ ro an Jeova! Rijjilõk Paul emaroñ kar l̦õmn̦ak kake men in Ebream im Sera rar kõm̦m̦ane ke ear je im ba: “Kom̦win keememej in kadel̦o̦ñ ruwamãejet ro n̦a im̦õko im̦õmi. Jet rar kõm̦m̦ane men in im rar kadel̦o̦ñ enjel̦ ro ilo aer jab jel̦ã ke rej enjel̦.” (Hibru 13:2, UBS) Kwõmaroñ ke kajjioñe joñak in ekanooj em̦m̦an an Ebream im Sera kõn kwal̦o̦k karwainene?

Sera ej pãd ilowaan em̦ nuknuk eo im roñjake an juon iaan enjel̦ ro ãliji elõñ alen ñan Ebream kõn kallim̦ur eo an Anij bwe Sera enaaj keotak juon nejin l̦addik. Elukkuun bwilõñ ke ej l̦õmn̦ake an naaj keotak juon nejin ilo joñan dettan iiõ eo an, joñan ear jab maroñ dãpiji an ettõñ ippãn make im ba: “Ke ij rũtto inaaj m̦õn̦õn̦õ ke, im aõ irooj bareinwõt erũtto?” Enjel̦ eo ear kajim̦we Sera ilo an karreilo̦ke kõn kajjitõk in, “Ewõr ke men eo Jeova ejjab maroñe?” Sera ear kiiõ jino an mijak, im ear kajjioñ jojomare, ear eñjake rot in kõnke ãindein armej. Im ear ba: “Iar jab ettõñ!” Innem enjel̦ eo ear uwaake: “Jaab, a kwaar ettõñ.”​—Jenesis 18:9-15.

Ke Sera ear ettõñ, mel̦el̦ein ke bwe ear dik an tõmak? Ejjab ñan jidik. Baibõl̦ ej ba: “Kõn tõmak, Sera ear bõk maroñ in keotak nejin ke em̦õj an lel̦l̦ap, bwe ear watõk etiljek Eo ear kallim̦ur.” (Hibru 11:11) Sera ear jel̦ã kõn Jeova; ear jel̦ã bwe emaroñ kajejjeti jabdewõt kallim̦ur ko an. Wõn iaad ejjab aikuji bwe en l̦apl̦o̦k tõmak eo an ilo men in? Innem, em̦m̦an bwe jen kal̦apl̦o̦k ad jel̦ã kõn Anij, eo ear kõm̦m̦ane Baibõl̦ eo. Ilo ad kal̦apl̦o̦k ad jel̦ã kõn e, jenaaj mel̦el̦e etke ear wõr an Sera tõmak rot in. Jeova elukkuun tiljek im ej katõprak aolep an kallim̦ur​—ewõr iien ej kajejjeti ilo juon wãween elukkuun kabwilõñlõñ ak kõm̦m̦an bwe jen ettõñ kõn joñan ad bwilõñ!

“KWÕN EO̦ROÑ AINIKIEN”

Ke ear 90 an Sera iiõ, ear kiiõ lukkuun lañlõñ kõn iien in me ear kijoororetok jãn tõre ko ear em̦m̦an dettan. Ear keotak ñan l̦eo pãleen juon nejin l̦addik, ak kiiõ em̦õj an l̦eo tõpar 100 iiõ dettan! Ebream ear likũt etan ajri eo Aisak, ak “Ettõñ,” ãinwõt an kar Anij jiroñe. Jemaroñ pijaikl̦o̦k Sera bwe meñe em̦õk ak ej ettõñdikdik, ear ba naan kein: “Anij ear kattõñ eõ; ro otemjej rej roñ renaaj ettõñ ippa.” (Jenesis 21:6) Ejjel̦o̦k pere bwe menin lel̦o̦k in ekabwilõñlõñ jãn Jeova ear kalañlõñe ilo aolepen raan ko an. Ijoke, men in ear kõm̦m̦an bwe eddo ko an ren lõñl̦o̦k.

Ke ear 5 an Aisak iiõ, baam̦le eo ear kõm̦m̦ane juon kõjota in kaliktũti. Bõtab, ejjab aolep men rar em̦m̦an. Eoon eo ej ba bwe Sera “ekar lo” juon apañ. Ishmael, l̦adik eo nejin Hegar im 19 an iiõ, ear jab bõjrak an kajjirere kõn Aisak, im men in ear jab juon kajjirere bajjek. Tokãlik, kar kakũrm̦ool rijjilõk Paul bwe en je bwe men eo Ishmael ear kõm̦m̦ane ej tõll̦o̦k ñan jorrããn. Sera ear kile bwe men in ear kauwõtata ñan mour eo an l̦adik eo nejin. Im Sera ear lukkuun mel̦el̦e bwe Aisak ear jab baj nejin wõt, ak kar kããlõte bwe enaaj l̦ap kun̦aan ilo karõk eo an Jeova. Kõn men in, ear peran im jab n̦ooje l̦õmn̦ak eo an jãn Ebream. Ear kajjitõk ippãn bwe en jilkinl̦o̦k Hegar im Ishmael jãn ippãer.​—Jenesis 21:8-10; Galetia 4:22, 23, 29, UBS.

Kar ta l̦õmn̦ak eo an Ebream? Baibõl̦ ej ba: “Men in eddo im̦aan mejãn Ebream, kõn l̦adik eo nejin.” Ebream ear yokwe Ishmael, im ãinwõt juon jemãn, ear bũrom̦õj kõn men in. Ijoke, kõnke Jeova ear mel̦el̦e kõn men eo ear wal̦o̦k, ear kõnnaan ippãn Ebream. Baibõl̦ ej ba men in: “Im Anij ear ba ñan Ebream, ‘En jab eddo im̦aan mejam̦, kõn l̦addik eo, im kõn lio am̦ rũkõm̦akoko; ilo men otemjej Sera ear ba ñan eok, kwõn eo̦roñ ainikien, bwe renaaj watõk ro ineem̦ jãn Aisak.’” Jeova ear jiroñ Ebream bwe enaaj lale Hegar im l̦adik eo. Kõn men in, Ebream, eo etiljek, ear roñjake.​—Jenesis 21:11-14.

Sera juon rejetan Ebream eo ear m̦ool ñane. Ear jab kakõnonoik l̦eo pãleen kõn jabdewõt men eo ear kõn̦aan bwe l̦eo pãleen en jel̦ã kake. Ak ke Sera ear lo bwe ewõr juon apañ enaaj kar jelõt baam̦le eo im ilju im jekl̦aj eo aer, ear kwal̦o̦k bũruon im kõnono kake ippãn l̦eo pãleen. Ilo an kar kõnono im jab n̦ooj jabdewõt, ejjab mel̦el̦ein bwe ear jab kwal̦o̦k kautiej. Ilo m̦ool, rijjilõk Piter, eo ear bareinwõt wõr pãleen, ear kõnono kõn Sera bwe ej juon rippãlele eo ekanooj em̦m̦an joñak eo an. Ear kwal̦o̦k kautiej ñan l̦eo pãleen. (1 Korint 9:5; 1 Piter 3:5, 6, UBS) Em̦ool bwe ñe Sera ear ikõñ wõt im jab ba jabdewõt kõn men eo ear loe, men in enaaj kar ãinwõt ñe ear jab kwal̦o̦k an kautiej Ebream. Unin, ej kõnke enaaj kar kiiõ jelõt Ebream ekoba aolepen baam̦le eo. Ilo yokwe, Sera ear kwal̦o̦k kõn men eo emenin aikuj bwe en kar ba.

Elõñ kõrã ro el̦ap aer kam̦m̦oolol kõn joñak eo an Sera. Rej katak jãne kilen kõnono ippãn l̦õm̦aro pãleer ilo juon wãween rej kõnono jãn aolepen bũrueer im ilo kautiej. Ewõr iien ko jet kõrã ro remaroñ l̦õmn̦ak bwe Jeova en kar jipañ er ãinwõt an kar kõm̦m̦ane kõn apañ eo an Sera. Mekarta, ak rej katak jãn tõmak eo ekanooj in em̦m̦an an Sera im kõn wãween an kar kwal̦o̦k yokwe im kijenmej.

Meñe Jeova ear likũt etan kõrã in ejitõnbõro im ba “Lerooj,” ak Sera ear jab kõtmãne bwe ro jet ren kairoojoje. Eñin unin, ilo iien eo ear mej ke ear 127 an iiõ, Ebream ear “jañũt Sera, im liaajlo̦l̦ kõn e.”c (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.) (Jenesis 23:1, 2) Ebream ear lukkuun oñ kake “lerooj” in an ejitõnbõro. Ejjel̦o̦k pere, Jeova Anij ej bareinwõt oñ kõn kõrã in etiljek​—im enaaj bar kõjepl̦aaktok mour eo an ñan pedetaij eo enaaj pãd ijin ioon lal̦. Eñin ej mour eo im̦aan me Sera ej kõttaretok, ej juon mour enaaj pãd ñan indeeo im elukkuun in em̦m̦an​—enaaj bar ãindein ñan aolep ro rej l̦oore joñak eo an kõn tõmak.​—Jon 5:28, 29, UBS.