1921—Jibukwi Iiõ Ko Remootl̦o̦k

WATCH TOWER eo an January 1, 1921, ear likũt kajjitõk in ñan Rũkkatak Baibõl̦ ro: “Ta jerbal eo em̦õkaj ad kile ilo iiõ in?” Ñan uwaake kajjitõk in, ear kwal̦o̦k Aiseia 61:1, 2, me ear kakeememej er kõn naanin jiroñ eo ñan kwal̦o̦k naan. Ej ba, “Jeova ear kapit eõ bwe in kwal̦o̦k naan ko rem̦m̦an ñan ro ettã bũrueer . . . , bwe in kwal̦o̦k iiõ in jouj an Jeova, im raan in kwi an adwõj Anij.”

RI-KWAL̦O̦K NAAN RO REPERAN

Ñan kajejjet jerbal eo aer, Rũkkatak Baibõl̦ ro rar aikuj kwal̦o̦k aer peran. Rar aikuj “kwal̦o̦k naan ko rem̦m̦an” ñan ro ettã bũrueer im bareinwõt kwal̦o̦k kõn “raanin kwi” eo an Anij ñan ro renana.

Jeid im Jatid John Henry Hoskin, me ear jokwe ilo Canada, ear kwal̦o̦k naan ilo peran meñe ear iioon jum̦ae. Ilo kar jinoin iiõ eo 1921, ear iioon juon ri-tõlin kabuñ. Jeid im Jatid John ear jino an kõnono ippãn ilo an ba: “Jemaroñ kõnono kõn Baibõl̦ eo ilo aenõm̦m̦an im meñe kõjro ejjab errã ippãn doon, ak jemaroñ kõm̦m̦an wõt aenõm̦m̦an im m̦õttãik wõt doon.” Bõtab men in ear jab wal̦o̦k. Jeid im Jatid John ear ba: “Ke kõm̦ro ear kõnnaan jejjo wõt minit, ri-tõlin kabuñ eo ear bokkol̦o̦k kõn kõjãm eo im iar l̦õmn̦ak bwe enaaj kar rup kilaaj in kõjãm eo.”

Ri-tõlin kabuñ eo ear bũroñe im ba “Etke kwõjjab etal ñan ippãn armej ran̦ me rejjab Kũrjin im kõnono ippãer?” Jeid im Jatid John ear jab uwaak, bõtab ke ej etal, ear l̦õmn̦ak ippãn make im ba, ‘Ãinwõt iar kõnnaan ippãn juon iaaer!’

Ke ri-tõlin kabuñ eo ear kwal̦o̦k katak eo an ilo raan eo tok juon ear kwal̦o̦k naan ko renana kõn eo jeid im jatid. Jeid im Jatid John ear ba, “Ear kakkõl armej ro an kõn ña im ba bwe ikar make wõt etao tata ilo bukwõn eo im ekkar bwe ren buuk eõ.” Jeid im Jatid John ekar jab ebbweer ñan jidik, ak ear wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kwal̦o̦k naan im ear lo tõprak ko rem̦m̦an. Ear ba: “Iar lukkuun lañlõñ ke iar kwal̦o̦k naan. Jet iaan armej ro rar ba, ‘Ijel̦ã bwe kwe kwõj jãn Anij!’ im rar kajjitõk ippa ñe remaroñ jipañ eõ ñan kabwe aikuj ko aõ kõn men ko ij aikuji.”

KATAK IPPÃD MAKE IM KATAK IPPÃN BAAM̦LE EO AD

Ñan jipañ ro reitoklimo ñan kõm̦m̦an wõnm̦aanl̦o̦k, Rũkkatak Baibõl̦ ro rar kõm̦m̦ane jet kein katak ko ilo bok eo etan The Golden Age.a Ear wõr kajjitõk ko kõn Baibõl̦ eo ñan jo̦dikdik ro me ro jemãer im jineer remaroñ etali ippãer. Rũtto ro rar “kajjitõk ippãn ajri ro nejier kajjitõk kein im jipañ er ñan pukot uwaak ko ilo Baibõl̦.” Rar kõjerbal kajjitõk ko ãinwõt kain kajjitõk rot in, “Jete bok ko ilo Baibõl̦?” ñan katakin er kõn katak ko repidodo. Kajjitõk ko jet ãinwõt kajjitõk in, “Aolep Kũrjin ro rem̦ool rej aikuj in ke kõtmãne bwe renaaj iioon jum̦ae im bwe naaj kaeñtaan er?,” kar ñan kõpooj jo̦dikdik ro bwe ren jet ri-kwal̦o̦k naan ro reperan.

Ear bar wõr kajjitõk im uwaak ko kõn Baibõl̦ ñan ro me el̦apl̦o̦k aer jel̦ã kõn kobban Baibõl̦. Remaroñ loi uwaak ko ilo bok eo etan Studies in the Scriptures. Elõñ to̦ujin rar bõk tokjãn jãn kein katak kein, bõtab ilo December 21, 1921 eo, kar kõm̦m̦an kõjjel̦ã ilo bok eo etan The Golden Age bwe enaaj bõjrak ad kõjerbale kein katak kein. Etke kar kõm̦m̦ane oktak in?

JUON BOK EKÃÃL!

Bok eo etan *The Harp of God*

Peba jidikdik ko rej kwal̦o̦k peij ko ñan riit

Peba jidikdik ko ewõr kajjitõk ko

Em̦m̦aan ro jeid im jatid me rar tõl rar kile bwe rũkkatak Baibõl̦ ro rekããl rar aikuj katak kõn katak ko rem̦ool me repidodo ilo juon wãween elaajrak. Kõn men in, kar kõjjel̦ã kake bok eo etan The Harp of God ilo kar Nobõm̦ba 1921 eo. Ro rar itoklimo me rar bõk bok in rar bar jino kõjerbale juon kein katak me remaroñ etale ippãer make. Kein katak in ear jipañ er ñan jel̦ã kõn “karõk eo an Anij ñan kõjeraam̦m̦an armej ro kõn mour indeeo.” Ewi wãween aer kar kõjerbale kein katak in?

Ke juon armej ear m̦õn̦õn̦õ in bõk juon an kaape in bok in, kar lel̦o̦k juon an peba jidikdik me ej kwal̦o̦k ñane peij ta ko en riiti ilo bok eo. Wiik eo tok juon, ear bar bõk juon an peba jidikdik me ewõr kajjitõk ko ie ekkar ñan peij ko ear riiti. Im jem̦l̦o̦kin peba jidikdik eo ej kwal̦o̦k kõn peij ko enaaj riiti ñan wiik eo tok juon.

Ilowaan 12 wiik, eklejia eo ear jilkinl̦o̦k juon peba jidikdik ñan rũkkatak eo kajjojo wiik. Ekkã an ro me rar jilkinl̦o̦k peba jidikdik ko ej rũtto ro ak ro me ekar wõr joñan maroñ ko ippãer. Ñan waanjoñak, Anna K. Gardner, jãn Millvale, Pennsylvania, ilo Amedka, ear ba: “Ke kar kõjjel̦ã kõn bok eo etan The Harp of God, men in ear kõm̦m̦an an lio jeiũ me epen an etetal etan Thayle, maroñ kal̦apl̦o̦k ijo kun̦aan ñan jilkinl̦o̦k peba jidikdik ko kajjojo wiik.” Ke ear dedel̦o̦k aer katak ippãer make, ear wõr juon me ear lol̦o̦k rũkkatak eo ñan kal̦apl̦o̦k an mel̦el̦e kõn Baibõl̦ eo.

JUON JERBAL EPÃD IM̦AAN

Ilo jem̦l̦o̦kin iiõ eo, Jeid im Jatid J.F. Rutherford ear jilkinl̦o̦k juon lõta ñan aolep eklejia ko. Ear ba bwe “ennaan eo kõn Aelõñ eo ear tõpar im jipañ elõñl̦o̦k armej jãn iiõ eo l̦o̦k.” Innem ear bar ba: “Ej lõñ wõt jerbal rej aikuj dedel̦o̦k. Rõjañ ro jet ñan kobatok ñan jerbal in elukkuun em̦m̦an.” Rũkkatak Baibõl̦ ro rar eo̦roñ naanin rõjañ in. Ilo iiõ eo 1922 rar peran im kwal̦o̦k kõn Aelõñ eo el̦apl̦o̦k jãn m̦okta.

Ro Jeran Reperan

Rũkkatak Baibõl̦ ro rar kwal̦o̦k yokwe ñan doon ãinwõt jemjein jemjati ilo aer kar jipañ doon. Rar ãinwõt juon jeran me eperan im “ear l̦otak bwe en rijjipañ ilo iien jorrããn,” ãinwõt an naaj wal̦o̦k ilo bwebwenato in itulal̦.—JK. 17:17.

Ilo Juje, Mãe 31, 1921, kar kalbuuji juon em̦m̦aan me rũkkilmeej ilo juon bukwõn etan Tulsa ilo Oklahoma, Amedka, kõnke kar n̦aruon im ba bwe ear m̦ane im ko̦kkure juon kõrã me ri-pãlle. Ãlikin men in, elõñl̦o̦k jãn 1,000 em̦m̦aan ro me rej ri-pãlle rar kõpata ippãn juon kumi edikl̦o̦k in em̦m̦aan ro me rej rũkkilmeej. Aer kar kõpata ear m̦õkaj an ajeeded ñan juon bukwõn etan Greenwood, ijo kar ko̦o̦tte im tile elõñl̦o̦k jãn 1,400 em̦ ko im peejnej ko. Ripoot ko rej kwal̦o̦k bwe 36 armej ro rar mej, bõtab emaroñ kar 300 jim̦a. Tokãlik kar n̦aetan iien in Tulsa Race Massacre.

Juon Rũkkatak Baibõl̦ me rũkkilmeej im ear jokwe ilo Greenwood etan Richard J. Hill, ej ba: “Ilo boñõn eo ear jino kõpata eo, kõmar kõm̦m̦ane kilaaj in katak Baibõl̦ eo ammim me ekkã am kõn kõm̦m̦ane. Ke ej jem̦l̦o̦k ammim katak Baibõl̦, kõmar roñ ainikien aer bu ilo taun. Kõmar roñ ainikien bu m̦ae iien kõmar kiki.” Ilo jibboñõn Wõnje, Juun 1 raan, kõpata eo ear l̦apl̦o̦k wõt an nana. Ej wõnm̦aanl̦o̦k wõt im ba, “Jet armej rar itok im ba bwe ñe kõmij jab kõn̦aan jorrããn, kõmij aikuj m̦õkaj im etal ñan im̦õn kweilo̦k eo an kien.” Kõn men in Jeid im Jatid Richard im kõrã eo pãleen im ajri ro l̦alem nejierro rar ko ñan im̦õn kweilo̦k eo an kien ilo Tulsa. Ilo ijin, emaroñ kar wõr 3,000 em̦m̦aan im kõrã rũkkilmeej im ear wõr rũttarin̦ae ro me kien ear jilkinl̦o̦k er ñan kõjparok armej ro.

Ilo ejja iien in wõt, Jeid im Jatid Arthur Claus, eo me ej juon ri-pãlle, ear peran in kõm̦m̦ane juon pepe. Ear ba: “Ke iar roñ bwe ekar wõr kumi in ri-nana ro me rar rupi im ko̦o̦tti im tũli m̦õko ilo Greenwood, iar pepe bwe in lol̦o̦k eo m̦õtta Jeid im Jatid Richard.”

Arthur Claus ear katakin ajri ro 14 kõn bok eo etan, The Harp of God

Ke ear tõpar m̦weo im̦õn Richard, ear iioone juon ri-pãlle me ej jibwe juon bu. Em̦m̦aan in me ej bar m̦õttan Richard im ej jokwe turin m̦weo im̦õn, ear l̦õmn̦ak bwe Arthur ej juon iaan kumi in ri-nana ro. Ear lam̦õj im ba, “Kwõj ita ijin?”

Arthur ej ba, “Emaroñ kar buuk eõ ñe en kar jab em̦m̦an ippãn uwaak eo aõ kõn unin aõ pãd ijo. Iar kõmel̦el̦eiki bwe ñaij m̦õttan Jeid im Jatid Richard im elõñ kõttan aõ itok ñan m̦weo im̦õn.” Arthur im em̦m̦aan eo rar maroñ kõjparok m̦weo jãn ri-ko̦o̦t ro.

Ejjabto Arthur ej kab jel̦ã bwe Richard im baam̦le eo an rar pãd ilo im̦õn kweilo̦k eo an kien. Kar ba ñan Arthur bwe ejjel̦o̦k rũkkilmeej emaroñ etal jãn ijo ñe ejjel̦o̦k mãlim jãn ri-tõlin jarin tarin̦ae eo etan Barrett. Arthur ej ba: “Ear juon men epen ñan jibadekl̦o̦k ri-tõlin jarin tarin̦ae eo. Ke iar ba l̦o̦k ñane bũl̦ããn ko aõ, ear kajjitõk: ‘Kwõnaaj ke lale baam̦le eo im lale aikuj ko aer?’ Iar kajju ba aet.”

Ãlikin an bõk peba in mãlim eo, Arthur ear m̦õkaj im etal ñan im̦õn kweilo̦k eo an kien. Ear lel̦o̦k peba in ñan juon iaan rũttarin̦ae ro ijo me ear bwilõñ im ba: “Wow, em̦õj an ri-tõlin jarin tarin̦ae eo make jaini! Kwõjel̦ã ke bwe rainin ej kab kwe eo m̦oktata kweitok im ebbõk armej jãn ijin?” Ejjabto, rar lo Jeid im Jatid Richard im baam̦le eo an. Innem, aolepeer rar uwe ilo wa eo waan Arthur im ro̦o̦l.

Jeid im Jatid Arthur ear lukkuun lale bwe Jeid im Jatid Richard im baam̦le eo an ren jab jorrããn. Joñak eo an kõn peran im yokwe ro jein im jatin, men in ear jelõt ro jet ilo juon wãween em̦m̦an. Arthur ej ba: “Em̦m̦aan eo me ear lale mel̦an eo an Richard ear l̦apl̦o̦k an kautiej Ri-Kõnnaan ro an Jeova jãn kar m̦okta. Im elõñ armej ear wõr aer itoklimo kõn Aelõñ eo kõnke rar lo bwe ejjel̦o̦k kalijekl̦o̦k ippãd im bwe kõj aolep jej joñan wõt juon ibwiljin armej ro an Anij.”

a Kar ukote etan bok in The Golden Age ñan Consolation ilo 1937 innem ñan Awake! ilo 1946 eo.