Kwõj Ke ‘Pojak in Pokake’?

1. Etke emaroñ pen ñan ad pokake?

EWÕR ke iien ko kwõj kile bwe epen am̦ pokake? Kiiñ Devid ear bar bõk eñjake in, kõn men in ear jar ñan Anij im ba: “Kõm̦m̦an bwe aaõ en pokake eok.” (Sam 51:​12, UBS) Devid ear yokwe Jeova. Meñe ãindein ak ewõr iien ko ear pen an Devid pokake, im kõj bareinwõt jej bar ãindein. Etke? M̦oktata, kõn ad jab weeppãn, eitok wõt bwe jen jab kõn̦aan pokake. Kein karuo, aolep iien Setan ej kajjioñ kõm̦m̦an bwe jen jum̦ae Jeova ãinwõt e. (2 Kor. 11:3) Kein kajilu, jej mour ibwiljin armej ro ilo lal̦ in me el̦ap wõt aer jum̦ae, m̦anit rot in ej “kajoor eo ej jerbal ippãn ro nejin kipiliia.” (Eps. 2:2) Kõn men in, jej aikuj lukkuun kate kõj ñan tarin̦aeik Tepil̦ eo, lal̦ in, im kõn̦aan eo ad ñan jerawiwi, bwe jen maroñ pokake Jeova im ro me Ear kããlõt er bwe ren tõl.

2. Ta mel̦el̦ein ñe juon “epojak in pokake”? (Jemes 3:17)

² Riit Jemes 3:17. Ri-jeje Baibõl̦ eo Jemes ear ba bwe juon eo emãlõtlõt “epojak in pokake.” L̦õmn̦ak m̦õk kõn ta mel̦el̦ein men in. Jej aikuj pojak im m̦õn̦õn̦õ in pokake ro me Jeova ear lel̦o̦k bwe en wõr jet maroñ ko ippãer. Ijoke, alikkar bwe Jeova ejjab kõtmãne bwe jen pokake juon eo me ej kajjitõk ippãd ñan kõjekdo̦o̦n kakien ko an.—Jrb. 4:​18-20.

3. Etke eaorõk ippãn Jeova bwe jen pokake ro ewõr aer maroñ iood?

³ Jemaroñ lo bwe epidodol̦o̦k ad pokake Jeova jãn armej ro. Unin ej kõnke aolep iien Jeova ej letok naanin tõl ko rejejjet im reweeppãn. (Sam 19:7) Bõtab ro me ewõr jet maroñ ko ippãer rejjab weeppãn. Meñe ãindein, ak eo Jemãd ilañ ear lel̦o̦k jet maroñ ko ñan ro jemãd im jined, ri-utiej ro ilo kien, im em̦m̦aan ro rej lale eklejia. (JK. 6:20; 1 Tes. 5:12; 1 Pit. 2:​13, 14) Ñe jej pokake rein, ilo m̦ool jej pokake Jeova. Jen etale ewi wãween jemaroñ pokake ro me Jeova ear lel̦o̦k jet maroñ ko ñan er, meñe jet iien jemaroñ jab errã ippãn naanin tõl ko aer ak jejjab kõn̦aan l̦oori.

POKAKE JEM̦AM̦ IM JINÕM̦

4. Etke elõñ ajri ak jo̦dikdik ro rejjab pokake jemãer im jineer?

⁴ Ajri ak jo̦dikdik ro rej pãd ibwiljin ro jet dettaer me “[rejjab] pokake jemãer im jineer.” (2 Tim. 3:​1, 2) Etke elõñ iaaer rejjab pokake? Eokwe, jet iaan ro jemãer im jineer rej ba ñan ajri ro nejier bwe ren kõm̦m̦ane juon men, bõtab er make rejjab kõm̦m̦ane men in, im ajri ro rej l̦õmn̦ak bwe men in ejjab jim̦we. Jet rej l̦õmn̦ak bwe naanin jipañ ko an jemãer im jineer rejjab jejjet ñan raan kein ad ak el̦e jãn joñan aer pen im kõmo̦mo̦. El̦aññe kwõj juon ajri ak jo̦dikdik, em̦õj ke am̦ bõk eñjake kein? Elõñ rej lo bwe epen aer pokake kakien eo an Jeova me ej ba: “Kom̦win pokake jememi im jinemi ekkar ñan ankilaan Irooj kõnke men in ejim̦we.” (Eps. 6:1) Ta eo emaroñ jipañ eok ñan kõm̦m̦ane men in?

5. Etke Jesus ear juon joñak em̦m̦an ilo an kar pokake jemãn im jinen, ãinwõt an wal̦o̦k ilo Luk 2:​46-52?

⁵ Kwõmaroñ katak kilen am̦ maroñ pokake jãn eo ear likũt joñak eo em̦m̦antata—Jesus. (1 Pit. 2:​21-24) Ear juon eo eweeppãn bõtab ro jemãn im jinen rar jab weeppãn. Meñe ãindein, ak Jesus ear kautiej jemãn im jinen, meñe ilo iien ko me rar kõm̦m̦an likjab ak ear jab jim̦we wãween aer l̦õmn̦ak kõn e. (Ex. 20:​12, UBS) L̦õmn̦ak kõn ta eo ear wal̦o̦k ke Jesus ear 12 an iio. (Riit Luk 2:​46-52.) Jemãn im jinen rar jab kile bwe ear jab pãd ippãer ke rar etal jãn Jerusalem. Kar eddo eo an Josep im Meri ñan lale bwe aolepen ajri ro nejierro ren pãd ippãer ke rar etal jãn iien kwõjkwõj eo im jepl̦aak ñan ijo kapijukuneer. Ke Josep im Meri rar lo Jesus, Meri ear n̦aruon Jesus kõn an kar pãdwõt ilo Jerusalem! Jesus emaroñ kar ba bwe ejjab jim̦we an n̦aruon e. Bõtab ijello̦kun an ãindein, ear uwaake jemãn im jinen ilo tukadu im ilo kautiej. Ijoke, Josep im Meri rar “jab jel̦ã ta mel̦el̦ein an ba men kein ñan erro.” Meñe ãindein, ak Jesus “ear wõnm̦aanl̦o̦k wõt im pokake er.”

6-7. Ta eo emaroñ jipañ ajri ak jo̦dikdik ro ñan pokake jemãer im jineer?

⁶ Kom̦ ajri ak jo̦dikdik ro, ewõr ke iien epen am̦ pokake jem̦am̦ im jinõm̦ ñe rej kõm̦m̦an likjab ak bõk l̦õmn̦ak ko rebõd kõn kwe? Ta eo emaroñ jipañ eok? M̦oktata, l̦õmn̦ak kõn wãween an Jeova eñjake. Baibõl̦ eo ej ba bwe ñe kwõj pokake jem̦am̦ im jinõm̦, “men in ej kabuñbũruon Irooj.” (Kol. 3:20) Jeova ejel̦ã kõn iien ko me jem̦am̦ im jinõm̦ rejjab mel̦el̦e kõn kwe ak rej kõm̦m̦ani kakien ko me rejjab pidodo ñan pokaki. Ijoke, el̦aññe kwõj kããlõt ñan pokake er meñe remaroñ kõm̦m̦ani men kein, eokwe kwõj kam̦õn̦õn̦õik bũruon Jeova.

⁷ Kein karuo, l̦õmn̦ak kõn wãween an jinõm̦ im jem̦am̦ eñjake. Ñe kwõj pokake erro, kwõj kam̦õn̦õn̦õik bũrueerro im enaaj l̦apl̦o̦k aerro lõke eok. (JK. 23:​22-25) Bareinwõt, kwõnaaj epaakel̦o̦k erro. Juon jeid im jatid likao etan Alexandre jãn Belgium ej ba, “Ke ear l̦apl̦o̦k aõ pokake men ko jinõ im jema rar kajjitõk bwe in kõm̦m̦ani, kõmjeel ear jino epaake doon im ear l̦apl̦o̦k amjel m̦õn̦õn̦õ.”b Kein kajilu, l̦õmn̦ak kõn wãween am̦ pokake kiiõ naaj jipañ eok ilju im jekl̦aj. Paulo, eo me ej jokwe ilo Brazil, ej ba, “Aõ kar katak ñan pokake jinõ im jema ear jipañ eõ ñan pokake Jeova im ro jet me ewõr maroñ ko ippãer.” Naanin Anij ej lewaj juon un elukkuun aorõk ñan pokake ro jinõm̦ im jem̦am̦. Ej ba: “Enaaj em̦m̦an am̦ mour, im enaaj to am̦ mour ioon lal̦ in.”—Eps. 6:​2, 3.

8. Etke elõñ jo̦dikdik ro rej kããlõt ñan pokake jemãer im jineer?

⁸ Elõñ jo̦dikdik ro em̦õj aer lo men ko rem̦m̦an itok jãn aer pokake. Luiza, eo me ej bar jãn Brazil, ear pen an mel̦el̦e ilo jinoin kõn unin an jemãn im jinen jab kõtl̦o̦k bwe en wõr an jeel̦boon ium̦win jidik iien. Ear bõk l̦õmn̦ak in kõnke elõñ iaan jo̦dikdik ro jet m̦õttan ear wõr nejier jeel̦boon. Bõtab, tokãlik ear kile bwe jemãn im jinen rar kõjparoke. Kiiõ ej ba, “Ijjab watõke kakien ko an jinõ im jema ãinwõt juon kein kalbuuji eõ ak ij watõki ãinwõt juon seat belt me emaroñ kõjparok mour e aõ.” Elizabeth, juon jeid im jatid jiroñ jãn America, ej lo bwe jet iien ej pen wõt an pokake jemãn im jinen. Ej kõmel̦el̦e im ba, “Ñe ijjab lukkuun mel̦el̦e kõn unin an jinõ im jema kõm̦m̦ane juon kakien, ij keememejtok iien ko kakien ko aerro rar kõjparok eõ.” Monica, eo ej jokwe ilo Armenia, ej ba bwe aolep iien ñe ej pokake jemãn im jinen elõñl̦o̦k jeraam̦m̦an ko ej loi jãn iien ko ear jab pokake er.

POKAKE “RI-UTIEJ RO” ILO KIEN

9. Ewi wãween an elõñ armej l̦õmn̦ak kõn kakien ko?

⁹ Elõñ armej rej kile bwe jej aikuji kien ko im bwe jej aikuj pokake jet iaan kakien ko me ‘ri-utiej rein’ rej kõm̦m̦ani. (Rom 13:1) Bõtab ejja armej rein wõt remaroñ jab pokake jet iaan kakien ko kõnke rej l̦õmn̦ak bwe rejjab jim̦we ak bwe el̦ap jãn joñan men ko kien eo ej kajjitõk jãn armej ro. Ñan waanjoñak, juon iaan kakien kein ej ikijjeen kõl̦l̦ã eowõj. Kar kõm̦m̦an juon survey ilo juon iaan aelõñ ko ilo Europe, im elõñ iaan armej ro ie rej tõmak bwe “ejjab jim̦we ñan kõl̦l̦ã eowõj ñe kwõj tõmak bwe ejjab jim̦we an kien eo jerbal.” Eñin unin, armej ro ilo aelõñ in rejjab kõl̦l̦ã aolep eowõj ko me kien eo ej kajjitõk jãn er.   

10. Etke jej pokake aolep kakien ko ekoba kakien ko rejjab em̦m̦an ippãd?

¹⁰ Baibõl̦ eo ej kwal̦o̦k bwe kien ko an armej rej kõm̦m̦an an armej ro eñtaan, rej pãd ium̦win tõl eo an Setan, im bwe m̦õttan jidik naaj ko̦kkure kien kein. (Sam 110:​5, 6; Ekl. 8:9; Luk 4:​5, 6) Ej bareinwõt ba ñan kõj bwe “jabdewõt eo ej jum̦ae ri-utiej ro, ej jum̦ae karõk eo an Anij.” Ilo tõre in, Jeova ej kamãlim an kien ko tõl bwe en jab l̦ap poktak, im ej kõtmãne bwe jen pokaki kien kein. Kõn men in, jej aikuj in ‘lel̦o̦k men ko kun̦aad ñan ro ej tõllo̦kier,’ men kein rej kitibuj ad kõl̦l̦ã eowõj, kwal̦o̦k kautiej, im pokake. (Rom 13:​1-7) Jemaroñ l̦õmn̦ak bwe juon kakien ejjab pidodo, ejjab jim̦we, ak el̦ap on̦ããn ñan pokake. Bõtab jej pokake Jeova, im ej ba ñan kõj bwe jen pokake kien ko toon wõt aer jab kajjitõk bwe jen rupe kien ko An.—Jrb. 5:29.

11-12. Ãinwõt an wal̦o̦k ilo Luk 2:​1-6, ta eo Josep im Meri rar kõm̦m̦ane bwe ren pokake juon kakien meñe ear jab pidodo ñan erro, im ta ko rar wal̦o̦k jãn aerro ãindein? (Bar lale pija ko.)

¹¹ Jemaroñ katak jãn joñak ko an Josep im Meri, ro me rar pojak in pokake ri-utiej ro meñe ekar pen ñan pokake. (Riit Luk 2:1-6.) Ke Meri ear ruwatimjuon an allõñ ke ej bõro̦ro, kien eo ear kajjitõk bwe erro en kõm̦m̦ane juon men el̦ap an pen ñan erro. Augõstõs, eo ear tõl jikin ko rar pãd ium̦win kien eo an Rom, ear kõm̦m̦an juon kakien bwe armej ro ren etal im je etaer ilo bukwõn eo rej itok jãne. Kõn men in Josep im Meri rar aikuj etal ñan Betleem, aetokin ial̦ eo aerro ej 93 m̦ail̦ im elõñ tol̦ jidikdik ko renaaj aikuj kijoone. Enaaj kar juon tũreep ejjab pidodo, el̦aptata ñan Meri. Erro maroñ kar inepata kõn an kauwõtata ñan e im niñniñ eo nejierro. Ta el̦aññe enaaj aikuj kõl̦otak ilo ial̦ eo aer l̦o̦k ñan Betleem? Meri ear bõro̦ro kõn eo enaaj erom Messaia eo. Innem men in enaaj ke kõm̦m̦an bwe erro en jab aikuj pokake kakien in?

¹² Josep im Meri rar jab kõtl̦o̦k bwe inepata kein aerro ren kõm̦m̦an bwe erro en jab pokake kakien eo. Jeova ear kõjeraam̦m̦ane aerro pokake. Meri ear maroñ tõpar Betleem, ear kõl̦otake niñniñ eo im ear em̦m̦an ãjmour eo an niñniñ eo, im ear bar maroñ jipañ kajejjete juon kanaan ilo Baibõl̦!—Mai. 5:2.

13. Ñe kwõj pokake kien ko, ewi wãween an men in jelõt ro jeid im jatid?

¹³ Ñe jej pokake ri-utiej ro ilo kien, jej bõk tokjãn jãn ad kõm̦m̦ane men in, im ro jet rej bareinwõt bõk tokjãn. Ewi wãween? Juon wãween ej jej bõbrae ad bõk ekajet ak kaje jãn kien ãinwõt ro me rejjab pokake kien ko. (Rom 13:4) Ad pokake ri-utiej ro emaroñ jelõt wãween an ro jet watõk aolep Ri-Kõnnaan ro an Jeova. Ñan waanjoñak, ilo kar Nigeria elõñ iiõ ko remootl̦o̦k, rũttarin̦ae ro rar del̦o̦ñel̦o̦k juon Im̦õn Kweilo̦k kõnke rar pukote ri-jum̦ae ro me rar m̦akoko in kõl̦l̦ã eowõj. Bõtab ri-tõl eo an rũttarin̦ae rein ear jiroñ rũttarin̦ae ro bwe ren diwõj jãn Im̦õn Kweilo̦k eo. Ear ba ñan er: “Ri-Kõnnaan ro an Jeova rej aolep iien kõl̦l̦ã eowõj ko aer.” Aet, aolep iien kwõj pokake kien ko, kwõmaroñ jipañ kõm̦m̦an bwe en em̦m̦an etan armej ro an Jeova, im juon raan men in emaroñ kõjparok rũttõmak ro jeim̦ im jatũm̦.—Matu 5:16.

14. Ta eo ear jipañ juon jeid im jatid kõrã bwe en ‘pojak in pokake’ ri-utiej ro ilo kien?

¹⁴ Meñe ãindein, ak emaroñ wõr iien ko jejjab kõn̦aan pokake ri-utiej ro ilo kien. Juon jeid im jatid kõrã jãn America etan Joanna ej ba, “Ekar lukkuun pen aõ pokake kõnke ewõr ro ilo baam̦le eo aõ rar iioon wãween ko rejjab jim̦we jãn ri-utiej ro ilo kien.” Bõtab Joanna ear pepe bwe ej aikuj ukot wãween an l̦õmn̦ak. M̦oktata, ear bõjrak jãn an riiti post ko ilo weepjait ko online me rar kõm̦m̦an bwe en jab bõk l̦õmn̦ak ko rem̦m̦an kõn ri-utiej ro. (JK. 20:3) Kein karuo, ear jar im kajjitõk ippãn Jeova bwe en jipañe ñan lõke wõt E im bwe en jab likũt an kõjatdikdik ilo oktak ko rej wal̦o̦k ilo kien ko an armej. (Sam 9:​9, 10) Kein kajilu, ear riiti katak ko ilo bok ko ad me rej kõnono kõn ad jab bõk kun̦aad ilo aitwerõk ko an kien. (Jon 17:16) Joanna ej kiiõ ba bwe kõn an kautiej im pokake ri-utiej ro ilo kein, men in ej kõm̦m̦an an ineem̦m̦an im jokwane.

POKAKE NAANIN TÕL KO JÃN DOULUL EO AN JEOVA

15. Etke ewõr iien ko emaroñ pen ñan ad pokake naanin tõl ko jãn doulul eo an Jeova?

¹⁵ Jeova ej kajjitõk ippãd bwe jen “pokake im kõttãik [kõj] ñan ro rej tõl” ilo eklejia eo. (Hib. 13:17) Jesus ej ri-Tõl eo ad im eweeppãn, bõtab em̦m̦aan ro me em̦õj an jitõñ er bwe ren tõl kõj ijin ioon lal̦, eokwe rein rejjab weeppãn. Emaroñ pen ñan ad pokake er, el̦aptata ñe rej kajjitõk ippãd ñan kõm̦m̦ane juon men jejjab kõn̦aan kõm̦m̦ane. Kar lel̦o̦k ñan rijjilõk Piter juon naanin tõl, bõtab ilo kar jinoin ear jab kõn̦aan pokake. Ke juon enjel̦ ear ba ñane bwe en m̦õñã menninmour ko me rettoon ekkar ñan Kien Moses, Piter ear ba ejjab kõn̦aan—ejjab juon wõt alen, ak jilu alen! (Jrb. 10:​9-16) Etke? Kõnke ear jab mel̦el̦e kõn naanin tõl eo ekããl. Naanin tõl in ear lukkuun oktak jãn men eo ear kõm̦m̦ane aolepen mour eo an. El̦aññe ear pen an Piter pokake naanin tõl ko an juon enjel̦ eweeppãn, innem alikkar bwe enaaj wõr iien ko me emaroñ pen ad pokake naanin tõl ko jãn em̦m̦aan ro rejjab weeppãn!

16. Meñe rijjilõk Paul emaroñ kar l̦õmn̦ak bwe naanin tõl eo kar lel̦o̦k ñane ejjab mãlõtlõt ak jim̦we, ak ta eo ear kõm̦m̦ane? (Jerbal 21:​23, 24, 26)

¹⁶ Rijjilõk Paul ear ‘pojak in pokake’ meñe ilo iien ko ear bõk naanin tõl ko me emaroñ kar l̦õmn̦ak bwe rejjab mãlõtlõt ak jim̦we. Kũrjin ro me er ri-Ju rar roñ naan ko reriab kõn Paul—rar rõn bwe ej katakin armej ro ñan “jum̦aiki Kien Moses” im bwe Paul ejjab kautiej Kien Moses. (Jrb. 21:21) Em̦m̦aan ro rej tõl ilo Jerusalem rar jiroñ Paul bwe en bõk emãn em̦m̦aan ro ñan tampel̦ eo im bwe en karreoiki make ekkar ñan m̦antin kabuñ bwe en maroñ kwal̦o̦k bwe ej l̦oore Kien Moses. Ijoke, Paul ear jel̦ã bwe ejako an Kũrjin ro pãd ium̦win Kien eo. Im ejjel̦o̦k men en̦ ebõd ear kõm̦m̦ane. Meñe ãindein, ak Paul ear m̦õkaj im pokake. Ear “ãñin em̦m̦aan ro im ereañ aolep rar karreoik er ekkar ñan Kien Moses.” (Riit Jerbal 21:​23, 24, 26.) Tokjãn an kar Paul pokake, ear maroñ jipañ kowõnm̦aanl̦o̦k wõt bõrokuk eo ippãn ro jein im jatin.—Rom 14:​19, 21.

17. Ta eo kwõj katak jãn bwebwenato eo an Stephanie?

¹⁷ Ear pen an juon jeid im jatid kõrã etan Stephanie pokake juon iaan pepe ko an em̦m̦aan ro jeid im jatid me rej tõl ilo aelõñ eo ej jokwe ie. Erro l̦eo ippãn rar m̦õn̦õn̦õ ke erro ar pãd ilo juon kumi me ej kõnono ilo bar juon kajin. Bõtab itok jãn pepe eo an ra eo, ear jako aer juon kumi, im kar kajjitõk bwe rippãlele rein ren bar jepl̦aak ñan juon eklejia me ej kõnono ilo kajin eo aer. Stephanie ej kwal̦o̦k m̦ool im ba, “Iar jab m̦õn̦õn̦õ ñan jidik. Iar l̦õmn̦ak bwe ejjab l̦ap aikuj ilo kajin eo am̦ro.” Meñe ãindein, ak ear rejetake naanin tõl in ekããl. Ej ba, “Ãlikin jet iien, iar maroñ kile bwe emãlõtlõt pepe eo an em̦m̦aan ro jeid im jatid. Kõm̦ro l̦eo ippa ej kiiõ ãinwõt jemãn im jinen ñan elõñ iaan ro ilo eklejia eo am̦ro me baam̦le ko aer rejjab pãd ilo m̦ool eo. Ij katak ippãn juon jeid im jatid kõrã me em̦õj an kiiõ bar jepl̦aak ñan eklejia eo ãlikin an kar bõjrak jãn an kwal̦o̦k naan im etal ñan kweilo̦k ko (inactive). Ejjab men in wõt ak kiiõ, el̦apl̦o̦k aõ iien ñan katak ippa make.” Ej wõnm̦aanl̦o̦k im ba, “Erreo bõklõkõt e aõ kõnke ijel̦ã bwe iar kate eõ joñan wõt aõ maroñ ñan pokake.”

18. Ewi wãween ad bõk tokjãn ñe jej pokake?

¹⁸ Jemaroñ katak kilen pokake. Jesus ear “katak pokake,” ejjab jãn men ko rem̦m̦an ear iiooni, ak “jãn men ko ear eñtaan kaki.” (Hib. 5:8) Ãinwõt Jesus, ekkã ad katak kilen pokake jãn wãween ko reppen jej iiooni. Ñan waanjoñak, ke ear jino wal̦o̦k nañinmejin COVID-19 eo im kar kajjitõk ippãd bwe jen bõjrak jãn ad kweilo̦k ilo Im̦õn Kweilo̦k ko ad im jab kwal̦o̦k naan jãn em̦ ñan em̦, ear ke pen am̦ pokake? Meñe ãindein ak kõn wõt am̦ pokake, men in ear kõjparok eok, jipañ bwe eklejia eo en bõrokuk, im kwaar kabuñbũruon Jeova. Kiiõ, kõj aolep el̦apl̦o̦k ad naaj pojak in pokake jabdewõt naanin tõl jemaroñ bõke ilo iien eñtaan eo el̦ap. Ad pokaki naanin tõl kein emaroñ lo̦mo̦o̦ren mour ko ad!—Job 36:11.

19. Etke kokõn̦aan bwe kwõn juon eo ejel̦ã pokake?

¹⁹ Jaar katak bwe ro rej pokake rej bõk elõñ jeraam̦m̦an ko. Bõtab un eo el̦aptata ad pokake Jeova ej kõnke jej yokwe im jekõn̦aan kabuñbũruon. (1 Jon 5:3) Jejjab maroñ n̦aon̦ããn Jeova kõn aolep men ko em̦õj an kõm̦m̦ani ñan kõj. (Sam 116:12) Bõtab jemaroñ pokake im ro ewõr aer maroñ iood. El̦aññe jej pokake, jej kwal̦o̦k bwe jemãlõtlõt. Im jejel̦ã bwe ro remãlõtlõt rej kam̦õn̦õn̦õik bũruon Jeova.—JK. 27:11.