Kajjitõk ko jãn Ro Rej Riit

Ewi joñan utiejen tõñaak eo ilo tampel̦ eo an Solomon?

Tõñaak eo ear m̦õttan jikin del̦o̦ñ eo an tampel̦ eo ñan ruum̦ eo etan Jikin Kwõjarjar. Ekkar ñan ukok ko an New World Translation of the Holy Scriptures me kar bũriini m̦okta jãn iiõ eo 2023, “tõñaak eo im̦aan ear 20 cubit aetokan, ekkar ñan depakpakin m̦weo, im utiejen ear 120.” (2 Kro. 3:​4, NW) Ukok ko jet rej bar ba bwe tõñaak eo ekar “120 cubit” utiejen, mel̦el̦ein bwe ekar 175 ne utiejen!

Ijoke, ukok eo ekããl an New World Translation me kar bũriini ilo iiõ eo 2023, ej ba men in ikijjeen ettõñaak eo ilo tampel̦ eo an Solomon: “Utiejen ear 20 cubit,” ak enañin 30 ne.a L̦õmn̦ak kõn jet iaan un ko unin kar kõm̦m̦ane oktak in.

1 Kiiñ 6:3 ejjab kõnono kõn joñan utiejen tõñaak eo. Ilo eoon in, ri-jeje eo Jeremaia ear jeje kõn depakpakin im aetokan tõñaak eo, bõtab ear jab kaalikkar ewi joñan utiejen. Innem ilo jebta eo tokãlik, ej wõnm̦aanl̦o̦k im lukkuun tipdiki wãween im jekjekin men ko jet me raorõk ilo tampel̦ eo, ekitibuj pejin in nien dãn, nien dãn ko joñoul, im joor ko ruo kõm̦m̦an jãn bronze me rar jutak inabõjin tõñaak eo. (1 Kñ. 7:​15-37) El̦aññe tõñaak eo ear utiej elõñl̦o̦k jãn 170 ne im ear lukkuun utiej jãn aolepen men ko jet ilo tampel̦ eo, innem etke Jeremaia ear jab kõnono kake? Meñe elõñ bukwi iiõ ko tokãlik, ak ewõr ri-Ju ro me rej ekkatak kõn bwebwenatoun armej rar jeje im kaalikkar bwe tõñaak eo ear jab utiejl̦o̦k jãn aolepen tampel̦ eo an Solomon.

Rimmãlõtlõt ro rej pere ñe wall ko ilo tampel̦ eo remaroñ kar support e juon tõñaak me 120-cubit utiejen. Ilo iien ko etto, men ko reutiej me armej ro rekõn kalõki me kar kõm̦m̦an jãn dekã im pirõk, ãinwõt kar wõrwõrin tampel̦ eo ilo Ijipt, ekõn depakpak pedpedier im aidikl̦o̦k itulõñier. Bõtab ear oktak tampel̦ eo an Solomon. Rimmãlõtlõt ro rej l̦õmn̦ak bwe wall ko ie emaroñ kar enañin 6 cubit ak 9 ne depakpakin. Juon rimmãlõtlõt me ej ekkatak kõn wãween kar kalõk im kõm̦m̦ani em̦ ko ilo iien ko etto etan Theodor Busink, ear ba: “Ilo ad lale depakpakin [jikin del̦o̦ñ eo an tampel̦ eo], tõñaak eo eban kar 120 cubit [utiej].”

Emaroñ kar bõd aer kaapeiki eoon eo ilo 2 Kronikel 3:4. Meñe ewõr kaape in Baibõl̦ ko jãn etto rej ba “120” ilo eoon in, ak ewõr kaape ko jet me jemaroñ lõki rej ba “20 cubit,” ãinwõt Codex Alexandrinus me kar kaapeiki elõñl̦o̦k jãn 1,500 iiõ ko remootl̦o̦k im Codex Ambrosianus me kar kaapeiki elõñl̦o̦k jãn 1,400 iiõ ko remootl̦o̦k. Etke juon eo ear kaape Baibõl̦ emaroñ kar likjab im je “120”? Naanin Hibru ko ñan “jibukwi” im “cubit” rej ãinl̦o̦kwõt juon ilo ad lali. Innem, juon eo ear kaape Baibõl̦ emaroñ kar je naan eo “jibukwi” ijello̦kun an je “cubit.”

Em̦ool bwe meñe jej kate kõj ñan jel̦ã aolep mel̦el̦e kein reddik kõn tampel̦ eo an Solomon im ñan kwal̦o̦ke ilo wãween eo ejim̦we, ak men eo el̦aptata jekõn̦aan l̦õmn̦ak kake ej ta eo tampel̦ in ear jutak kake—tampel̦ eo el̦ap ilo kõkkar. El̦ap ad kam̦m̦oolol bwe Jeova ej kũr aolep ri-karejar ro an bwe ren kabuñ ñan E ilo tampel̦ in!—Hib. 9:​11-14; Rev. 3:12; 7:​9-17.