KATAK 30
AL 97 Jej Mour kõn Naanin Anij
Wõnm̦aanl̦o̦k Wõt im Katak jãn Men ko Kwaar Katak Kaki ilo Jinoin Am̦ Katak Baibõl̦
“Ij pojak aolep iien in kakeememej kom̦ kõn men kein, meñe em̦õj ami jel̦ã kaki im kom̦ij pen ilo m̦ool eo.”—2 PIT. 1:12.
UNIN KATAK IN
Lale wãween an men ko kwaar katak kaki ilo jinoin am̦ katak Baibõl̦ maroñ wõnm̦aanl̦o̦k wõt im jipañ eok kiiõ.
1. Ewi wãween an kar katak ko ilo Baibõl̦ jelõt eok ke kwaar jino katak m̦ool eo?
ILO iien eo jaar jino katak Baibõl̦, men ko jaar katak kaki rar ukot mour ko ad. Ñan waanjoñak, ke jaar katak bwe etan Anij ej Jeova, jaar jino epaakel̦o̦k E ãinwõt juon M̦õttad. (Ais. 42:8) Ke jaar katak ta eo ej lukkuun wal̦o̦k ñan ro remej, ear jako ad abwinmake ak mijak ro remej. (Ekl. 9:10) Im ke jaar katak kõn kallim̦ur eo an Anij kõn Pedetaij eo ijin ioon lal̦, ear jako ad inepata kõn ilju im jekl̦aj eo ad. Jaar lõke bwe jemaroñ mour ñan indeeo, im jab ium̦win jidik wõt iien—70 ak 80 iiõ.—Sam 37:29; 90:10.
2. Ewi wãween an 2 Piter 1:12, 13 kwal̦o̦k bwe Kũrjin ro rerũtto ilo tõmak remaroñ bõk tokjãn jãn men ko rar katak kaki ilo jinoin aer katak Baibõl̦?
2 Jen jab mel̦o̦kl̦o̦k kõn joñan an aorõk men ko jaar katak kaki ilo jinoin ad katak Baibõl̦. Ilo lõta eo an kein karuo, rijjilõk Piter ear jejel̦o̦k ñan Kũrjin ro me em̦õj aer “pen ilo m̦ool eo.” (Riit 2 Piter 1:12, 13.) Ilo kar tõre in, rar jelm̦aik men ko ilowaan eklejia eo me remaroñ ko̦kkure mourin jetõb eo aer, ekitibuj ri-kaki ro reriab im ro rej jum̦ae Anij. (2 Pit. 2:1-3) Piter ear kõn̦aan kõkajoore ro jein im jatin bwe ren maroñ kõjparok er jãn men kein rekauwõtata. Kõn men in, ear kakeememej er kõn jet iaan katak ko me em̦õj aer jel̦ã kaki kadede. Katak kein renaaj kar jipañ er ñan dãpij wõt aer tiljek ñan jem̦l̦o̦kin.
3. Kwal̦o̦k juon waanjoñak kõn unin an aolep Kũrjin ro aikuj wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn men ko rar katak kaki ilo jinoin.
3 Ilo ad rũttol̦o̦k ilo tõmak, emaroñ lõñ men ko rekããl jej katak jãn men ko jaar katak kaki ilo jinoin. Ñan waanjoñak, juon eo elukkuun jel̦ã kõmat im juon eo ej kab katak kilen kõmat, remaroñ kõjerbal ejja kein kãre ko ñan kõmatte juon m̦õñã. Bõtab jidik kõn jidik, eo me elukkuun jel̦ã kõmat ear maroñ katak kilen kõjerbali kein kãre kein ñan kõmatte elõñ kain m̦õñã ko rekããl im renno̦. Ejja ãindeinl̦o̦k wõt, ro me eto aer karejar ñan Jeova im ro me rej kab jino katak Baibõl̦, remaroñ jim̦or etale juon eoon ak emaroñ oktak men ko rej katak jãn eoon in. Etke? Kõnke jãn tõre eo jaar peptaij tok ñan kiiõ, emaroñ oktak wãween ko jej iiooni ak jerbal ko jej kõm̦m̦ani ilo doulul eo an Jeova. Ñe jej kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn men ko jaar katak kaki m̦oktal̦o̦k, jenaaj lo wãween ko rekããl remaroñ jipañ kõj ilo wãween ko jej iiooni kiiõ. Jen lale ta ko Kũrjin ro eto aer karejar ñan Jeova remaroñ katak jãn jilu iaan men ko rar katak kaki ilo jinoin aer katak Baibõl̦.
JEOVA EJ RI-KÕM̦ANM̦AN EO AD
4. Ad jel̦ã bwe Jeova eo ej ri-Kõm̦anm̦an eo ad, ewi wãween an men in jelõt kõj?
4 “Eo ear kalõk men otemjej ej Anij.” (Hib. 3:4) Jejel̦ã bwe ri-Kõm̦anm̦an eo ad me el̦ap mãlõtlõt im kajoor ippãn ear kõm̦anm̦an lal̦ in im men otemjej ie. Ear kõm̦anm̦an kõj, kõn men in elukkuun jel̦ã kõn kõj. Ejjab men in wõt, ak elukkuun kea kõn kõj. Im ejel̦ã ta eo em̦m̦antata ñan kõj. Ad jel̦ã m̦ool in bwe Jeova ej ri-Kõm̦anm̦an eo ad, ej jelõt mour eo ad ilo juon wãween ekabwilõñlõñ kõnke kiiõ ewõr ad kõttõpar im unin ad mour.
5. Ta eo emaroñ jipañ kõj bwe en ettã bũruod? (Aiseia 45:9-12)
5 Ad jel̦ã m̦ool eo bwe Jeova ej ri-Kõm̦anm̦an eo ad emaroñ katakin kõj kõn ettã bõro. Ñan waanjoñak, ke ear l̦ap wõt an Job l̦õmn̦ak wõt kõn e make im ro jet, Jeova ear kakeememeje bwe E eo ej ri-Kõm̦anm̦an eo ekajoor bõtata. (Job 38:1-4) Men in ear jipañ Job ñan kile bwe aolep iien Jeova ej kõm̦m̦ani men ko rejim̦we. Ekkejell̦o̦k ippãn men in, ri-kanaan Aiseia ear tokãlik je: “Kũl̦e eo ej ke kajjitõk ippãn eo ej iiõke ta eo ej kõm̦m̦ane?”—Riit Aiseia 45:9-12, UBS.
6. Ñããt eo eaorõk bwe jen kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn joñan an ri-Kõm̦anm̦an eo ad lukkuun kajoor im mãlõtlõt? (Bar lale pija ko.)
6 Ilo an l̦apl̦o̦k jel̦ã im imminene ko ippãn juon Kũrjin, emaroñ jino l̦ap an lõke e make ijello̦kun an atartar ioon Jeova im Naan ko an bwe ren tõl e. (Job 37:23, 24) Bõtab ta el̦aññe armej in ej lukkuun kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn joñan an ri-Kõm̦anm̦an eo an lukkuun kajoor im mãlõtlõt? (Ais. 40:22; 55:8, 9) An kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn men in em̦ool enaaj jipañe ñan kõttãik wõt bũruon im ñan likũt l̦õmn̦ak ko an Jeova ilõñin l̦õmn̦ak ko an make.
Ta eo emaroñ jipañ kõj ñan dãpij wõt juon l̦õmn̦ak ejim̦we kõn l̦õmn̦ak ko ad make? (Lale pãrokõrããp 6)d
7. Ta eo Rahela ear kõm̦m̦ane bwe en maroñ l̦oore juon pepe ekããl ilo doulul in ad?
7 Rahela, eo ej jokwe ilo Slovenia, ear lo bwe an kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn ri-Kõm̦anm̦an eo an ear jipañe ñan l̦oore oktak ko rekããl ilo doulul in ad. Ej kwal̦o̦k m̦ool ilo an ba: “Jet iien, ekar jab pidodo aõ l̦oori pepe ko an em̦m̦aan ro rej tõl kõj. Ñan waanjoñak, meñe em̦õj aõ kar alwõje 2023 Governing Body Update #8, ak iar lukkuun bwilõñ iien eo jinointata iar lo an juon jeid im jatid em̦m̦aan me ewõr an kwõdeak kõm̦m̦ane juon katak ijo m̦aan. Kõn men in, iar jar ñan Jeova bwe en jipañ eõ ñan l̦oore oktak in ekããl.” Rahela ear kile bwe kõnke Jeova ej ri-Kõm̦anm̦an eo an men otemjej ilañ im ilal̦, ejjel̦o̦k pere bwe Jeova elukkuun jel̦ã wãween eo em̦m̦antata ñan tõl doulul eo an. Innem, el̦aññe kwõj lo bwe epen am̦ l̦oore juon mel̦el̦e ekããl ak naanin tõl ko rekããl, kwõmaroñ ke ilo ettã bõro kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn ewi joñan an ri-Kõm̦anm̦an eo ad lukkuun mãlõtlõt im kajoor?—Rom 11:33-36.
UNIN AN ANIJ KÕTL̦O̦K AN WÕR EÑTAAN
8. Ewi wãween ad bõk tokjãn jãn ad jel̦ã unin an Anij kõtl̦o̦k an wõr eñtaan?
8 Etke Anij ej kõtl̦o̦k bwe en wõr eñtaan? Jet armej me rar jab lo uwaakin kajjitõk in rar oktak im illu ippãn Anij ak rej tõmak bwe ejjel̦o̦k juon Anij ñan jidik! (JK. 19:3) Ijo turãjet, kwaar katak bwe ad jolõt jerawiwi im jab weeppãn rej wũnjãn eñtaan, ejjab Jeova. Kwaar bareinwõt katak bwe ilo an Jeova kijenmej ippãn armej ro, ej kõtl̦o̦k bwe elõñ milien armej ren maroñ jel̦ã kõn E im katak kõn wãween an naaj jol̦o̦k eñtaan ñan indeeo. (2 Pit. 3:9, 15) Katak kein rem̦ool rar kaenõm̦m̦an eok im kõm̦m̦an bwe kwõn epaakel̦o̦k E.
9. Iien rot ko elukkuun aorõk bwe jen kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn unin an Jeova kõtl̦o̦k an wõr eñtaan?
9 Jemel̦el̦e unin ad aikuj kijenmej wõt ilo tõre in me jej kõttare an Jeova jol̦o̦k eñtaan. Meñe ãindein, ak ñe kõj ak ro rejitõnbõro ippãd jej iioon wãween ko reppen, ejjab jim̦we an ro jet kõm̦m̦an ñan kõj, ak ewõr ro rejitõnbõro ippãd rej mej, eokwe jemaroñ l̦õmn̦ak im kajjitõk etke erum̦wij an Jeova jol̦o̦k eñtaan. (Hab. 1:2, 3) Ilo iien rot kein, ej juon menin mãlõtlõt ñe jej kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn unin an Jeova kõtl̦o̦k an ro rewãnõk iioon apañ ko.a (Sam 34:19) Jemaroñ bareinwõt kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn karõk eo an Jeova ñan jol̦o̦k eñtaan ñan indeeo.
10. Ta eo ear jipañ Anne ñan kijenmej wõt ãlikin an kar jako jinen?
10 Ad jel̦ã m̦ool eo kõn unin an wõr eñtaan ej jipañ kõj ñan kijenmej wõt. Anne, eo ej jokwe ilo juon ãne jidikdik etan Mayotte ilo Indian Ocean, ej ba: “Ke ear mej jinõ jejjo iiõ ko remootl̦o̦k, iar lukkuun bũrom̦õj. Bõtab, aolep iien ij kakeememej eõ make bwe Jeova ejjab wũnjãn ad iioon eñtaan. Elukkuun kõn̦aan jol̦o̦k aolep men ko rej kõm̦m̦an ad eñtaan im ekõn̦aan kõjerkakpejeik ro rejitõnbõro ippãd. Aõ kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn men kein ej lukkuun kaenõm̦m̦an l̦õmn̦ak eo aõ, meñe ilukkuun bũrom̦õj kõn an jako jinõ.”
11. Etke ad jel̦ã unin an Jeova kõtl̦o̦k an wõr eñtaan ej jipañ kõj ñan wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kwal̦o̦k naan?
11 Ad jel̦ã m̦ool eo kõn unin an Jeova kõtl̦o̦k an wõr eñtaan, emaroñ kõm̦akũt kõj ñan wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kwal̦o̦k naan. Ãlikin an kar Piter kõmel̦el̦e kõn wãween an ro rej ukel̦o̦k bõk lo̦mo̦o̦r kõn wõt an Jeova kijenmej, ear wõnm̦aanl̦o̦k im ba: “Kom̦win kanooj etale kain armej rot kom̦ bwe kom̦win kwõjarjar ilo m̦wil im kom̦win kõm̦m̦ani men ko rej kaalikkar ami mour ñan Anij.” (2 Pit. 3:11) Juon iaan “men ko rej kaalikkar [ad] mour ñan Anij” ej jerbalin kwal̦o̦k naan eo ad. Ãinwõt Jemãdwõj ilañ, el̦ap ad yokwe armej ro. Jekõn̦aan bwe ren mour ilo lal̦ eo ekããl an Anij me eobrak kõn wãnõk. Jeova ej kijenmej ilo an lel̦o̦k ñan armej ro ilo teretore eo am̦ juon iien epel̦l̦o̦k ñan aer maroñ kabuñ ñane. Ewõr ippam̦ jeraam̦m̦an eo ñan jerbal ippãn Anij im jipañ elõñ armej joñan wõt am̦ maroñ ñan jel̦ã kõn E m̦okta jãn itok jem̦l̦o̦kin jukjukun pãd in!—1 Kor. 3:9.
JEJ MOUR ILO “RAAN KO ÃLIKTATA”
12. Ewi wãween ad bõk tokjãn jãn ad kar katak bwe jej mour ilo “raan ko ãliktata”?
12 Elukkuun jejjet an Bible kwal̦o̦k kõn ewi wãween naaj armej ro ilo “raan ko ãliktata.” (2 Tim. 3:1-5) Jej reito-reitak im lo bwe em̦õj an jejjet kũtien kanaan in. Jel̦ak loe an armej ro nanal̦o̦k, men in ej kõm̦m̦an bwe en l̦apl̦o̦k ad lõke Naanin Anij.—2 Tim. 3:13-15.
13. Ekkejell̦o̦k ippãn waanjoñak eo an Jesus ilo Luk 12:15-21, ta kajjitõk ko jemaroñ kajjitõk ippãd make kaki?
13 Ad jel̦ã bwe jej mour ilo raan ko ãliktata ej bar jipañ kõj ñan likũt men ko raorõkl̦o̦k m̦oktata ilo mour eo ad. Jemaroñ katak etke elukkuun aorõk ñan kõm̦m̦ane men in ikijjeen waanjoñak eo an Jesus ilo Luk 12:15-21. (Riit.) Etke kar ba bwe em̦m̦aan eo em̦weiie ‘ejajel̦o̦kjen̦’? Eokwe, ejjab kõnke em̦m̦aan eo ear m̦weiie, ak ej kõnke ear jab likũt men ko raorõkl̦o̦k m̦oktata ilo mour eo an. Ear “kakkon̦ m̦weiuk ñan e make bõtab [ear jab] m̦weiie im̦aan mejãn Anij.” Etke ear jab mãlõtlõt men in ear kõm̦m̦ane? Kõnke Anij ear ba ñan em̦m̦aan eo: “Buñniin renaaj m̦an eok.” Ilo an epaaktok jem̦l̦o̦kin jukjukun pãd in kiiõ, jemaroñ kajjitõk ippãd make: ‘Kõttõpar ko aõ rej ke kaalikkar bwe ij likũt men ko raorõkl̦o̦k m̦oktata ilo mour e aõ? Kõttõpar ta ko ij jipañ ajri ro nejũ ñan tõpari? Ij ke kõjerbal maroñ ko aõ, iien ko aõ, im men ko m̦weiõ ñan koorl̦o̦k m̦weiuk ko ñan ña make, ak ij ke koorl̦o̦k m̦weiuk ilañ?’
14. Ãinwõt ad loe ilo bwebwenato eo an Miki, etke ej juon menin mãlõtlõt ñan kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn kein kam̦ool ko rej kaalikkar bwe jej mour ilo raan ko ãliktata?
14 Ñe jej kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn kein kam̦ool ko ilo Baibõl̦ me rej kaalikkar bwe jej mour ilo raan ko ãliktata, emaroñ jelõt wãween ad kõjerbal mour eo ad kiiõ. Eñin men eo ear wal̦o̦k ñan juon jeid im jatid kõrã etan Miki. Ej ba: “Ke iar kadiwõjl̦o̦k jãn high school, iar lukkuun kõn̦aan bõk juon jerbal me imaroñ katak kõn menninmour ko. Ejjab men in wõt, ak iar bar kõn̦aan rekũl̦ar bainier im jerbal ilo jikin ko el̦apl̦o̦k aer aikuj ri-kwal̦o̦k naan ro ie. Ro m̦õtta me rerũtto ilo tõmak rar rõjañ eõ ñan lukkuun kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ im lale el̦aññe imaroñ jibadek jerbal eo iar kõn̦aan bõke im ilo ejja iien eo wõt, kajjioñ tõpar mejãnkajjik ko aõ l̦oor jetõb. Rar kakeememej eõ bwe m̦õttan jidik enaaj jako jukjukun pãd in kiiõ. Bõtab ijo turãjet, ilo lal̦ eo ekããl, imaroñ katak kõn elõñ menninmour ko ñan indeeo. Tokjãn men in, iar kããlõt ñan jikuul̦ ilo juon bũrookraam̦ ekadu me enaaj katakin eõ kapeel ko me imaroñ bõk tokjãn jãni. Men in ear kõmaroñ eõ ñan bõk juon jerbal me ear jipañ eõ rekũl̦ar bainier im tokãlik em̦m̦akũt ñan Ecuador, juon jikin me el̦apl̦o̦k an aikuj ri-kwal̦o̦k naan ro ie.” Kiiõ, Miki im l̦eo pãleen rej pãd ilo jerbalin lol̦o̦k eklejia ko ilo aelõñ in.
15. Etke jejjab aikuj ebbweer jãn ad jipañ ro rejjañin em̦m̦akũt kõn ennaan eo em̦m̦an? Kwal̦o̦k juon waanjoñak. (Bar lale pija ko.)
15 Jen jab ebbweer ñe ewõr armej ro rejjab m̦õn̦õn̦õ in roñjake ennaan eo em̦m̦an. Etke? Kõnke armej ro remaroñ oktak. L̦õmn̦ak kõn joñak eo an l̦eo jatin Jesus etan Jemes. Ear dik im rũttol̦o̦k ippãn Jesus, ear lo an erom Messaia eo, im ear lo an katakin armej ro ilo juon wãween ekabwilõñlõñ. Meñe ãindein, ak Jemes ear jab l̦oore Jesus ium̦win elõñ iiõ ko. Ear erom juon ri-kal̦oor ãlikin wõt an Jesus jerkakpeje. Ilo m̦ool, ear juon ri-kal̦oor eo elukkuun kijejeto!b (Jon 7:5; Gal. 2:9) Elukkuun aorõk bwe kwõn jab ebbweer jãn am̦ kajjioñ tõpar ro nukum̦ me rejjañin kwal̦o̦k aer itoklimo kõn m̦ool eo im bar kwal̦o̦k naan ñan ro me m̦oktal̦o̦k rar jab m̦õn̦õn̦õ in roñjake ennaan eo kõn Aelõñ eo. Keememej bwe jej mour ilo raan ko ãliktata, innem jerbalin kwal̦o̦k naan eo ad ej juon jerbalin ekkaiuriur. Men ko kwõj ba ñan er kiiõ remaroñ jelõt er tokãlik, bõlen emaroñ ãlikin an jino eñtaan eo el̦ap.c
Ta eo emaroñ kõm̦akũt kõj ñan jab ebbweer jãn ad kajjioñ jipañ ro nukũd me rejjab pãd ilo m̦ool eo? (Lale pãrokõrããp 15)e
DÃPIJ WÕT AD KAM̦M̦OOLOL KÕN NAANIN KAKEEMEMEJ KO JÃN JEOVA
16. Ewi wãween am̦ bõk tokjãn jãn naanin kakeememej ko jãn Jeova? (Bar lale bo̦o̦k eo etan “Kõjerbali ñan Jipañ Ro Jet.”)
16 Jet iaan m̦õñã ko l̦oor jetõb me jej bũki rej ñan armej ro rejjab lukkuun jel̦ã kõn Baibõl̦ eo. Ñan waanjoñak, public talk eo ad kajjojo wiik, jet iaan katak ko im pijain alwõj ko ilo jw.org, ekoba magazine ko jej kõjerbali ilo jerbalin kwal̦o̦k naan, rej ñan ro me rejjab Ri-Kõnnaan ro an Jeova. Meñe aolep men kein rej ñan public, ak jej bõk tokjãn jãn naanin kakeememej kein jãn Jeova. Rej kam̦wilal̦l̦o̦k yokwe eo ad ñan Jeova, kõkajoore tõmak eo ad ilo Naan ko an, im rej jipañ kõj bwe en em̦m̦anl̦o̦k ad katakin armej ro kõn Baibõl̦ eo.—Sam 19:7.
17. Iien rot ko kwõmaroñ kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn men ko kwaar katak kaki ilo jinoin am̦ katak Baibõl̦?
17 Ãinwõt Ri-Kõnnaan ro an Jeova, jelukkuun m̦õn̦õn̦õ ñe doulul eo ad ej kaalikkarl̦o̦k mel̦el̦e eo ad kõn juon katak ilo Baibõl̦. Meñe ãindein, ak el̦ap ad bar kam̦m̦oolol kõn men ko jaar katak kaki ilo jinoin me rar karuwaaktok kõj ñan m̦ool eo. Kõn men in, el̦aññe jej lo bwe jekõn̦aan l̦oor wõt l̦õmn̦ak ko ad ijello̦kun ad l̦oore naanin tõl ko jãn doulul eo an Jeova, eokwe jemaroñ ilo ettã bõro keememej wõn eo ej tõl doulul in ad—ri-Kõm̦anm̦an eo ad ekajoor bõtata me el̦ap mãlõtlõt ippãn. Ñe kõj ak ro rejitõnbõro ippãd jej iioone juon apañ, jemaroñ kijenmej wõt im kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn unin an Jeova kõtl̦o̦k an wõr eñtaan. Im ñe jej kõm̦m̦an pepe kõn wãween ad kõjerbale iien ko ad im men ko m̦weied, jemaroñ keememej bwe jej mour ilo raan ko ãliktata im ejjab l̦ap iien ippãd. Jen wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kõtl̦o̦k an naanin kakeememej ko jãn Jeova kõkajoore kõj, lujur kõj, im letok ñan kõj mãlõtlõt.
AL 95 Meram eo Ej Meraml̦o̦k Wõt
a Lale katak eo etan “Etke Ejjabto Eñtan Otemjej Renaj Jemlok” ilo Imõniaroñroñ eo an Juun 1, 2007, peij 12-16.
c Lale katak eo etan “Ta ko Jejel̦ã kõn Wãween an Naaj Jeova Ekajete Armej ro Ilju im Jekl̦aj?” ilo Naan in Keeañ eo an Mãe 2024, peij 8-13.
d KÕMEL̦EL̦E KO KÕN PIJA EO: Juon em̦m̦aan ej lale eklejia ej kwal̦o̦k juon l̦õmn̦ak im em̦m̦aan ro jet rejjab errã kake. Tokãlik, ke ej lale iju ko ilañ, ej kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn joñan an mãlõtlõt im kajoor ri-Kõm̦anm̦an eo ad im ej kile bwe eaorõkl̦o̦k men eo Jeova ekõn̦aan jãn men eo ekõn̦aan.
e KÕMEL̦EL̦E KO KÕN PIJA EO: Ke juon jeid im jatid kõrã ej katak ippãn make, ej etali kein kam̦ool ko bwe jej mour ilo raan ko ãliktata. Men in ej kõm̦akũti ñan call e lio jein im kwal̦o̦k naan ñane.