KÕMEL̦EL̦E KO JET
Wãween Kanaan eo ilo Bokin Daniel Ej Kwal̦o̦k kõn Itok eo an Messaia Eo
RŨKANAAN Daniel ear mour elõñl̦o̦k jãn 500 iiõ ko m̦okta jãn an kar Jijej l̦otak. Bõtab, Jeova ear kwal̦o̦k ñan Daniel mel̦el̦e ko me renaaj kaalikkar ñããt eo Jijej enaaj erom Messaia eo ak Kũraij. Kar jiroñ Daniel: “Kwõn eo̦roñ men in im mel̦el̦e kake: Jãn iien eo kien eo enaaj iwõj bwe Jerusalem en bar ekkal ñan iien [Messaia] eo rũtõl eo Anij ear kããlõte enaaj itok, enaaj eñoul ratimjuon iiõ. Jerusalem enaaj bar ekkal im enaaj lõñ ial̦ ko im me ko rekajoor ie, im enaaj pãd ium̦win 434 iiõ.”—Daniel 9:25, UBS.
Bwe jen maroñ jel̦ã ñããt eo Messaia eo enaaj kar wal̦o̦k, m̦oktata jej aikuj in jel̦ã iiõ ta eo ear jino an jejjet kũtien kanaan in ilo bokin Daniel. Innem ñe jenaaj jino bõnbõn jãn iiõ in, jenaaj maroñ tõpar iiõ eo me enaaj kar wal̦o̦k Messaia eo. Ekkar ñan kanaan in ilo Daniel 9:25, iien in ear jinoe ‘jãn iien eo kien eo enaaj etal ñan Jerusalem bwe en bar ekkal.’ Ak kiiõ ñããt eo kar jilkinl̦o̦k kien eo ñan RiIsrael ro bwe ren bar kalõk Jerusalem? Rijeje Baibõl̦ eo Nihimaia, ear ba bwe kar jilkinl̦o̦k kien in ilo “iiõ eo kein karoñoul an Artaxerxes kiiñ.” (Nihimaia 2:1, 5-8) Ekkar ñan ro rej etale bwebwenatoun armej ro etto, rej ba bwe Artaxerxes ear jino an kiiñ ilo 474 B.C.E.a (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.) Kõn men in, iiõ eo kein karoñoul in an Artaxerxes kar kiiñ ej 455 B.C.E. Innem, kanaan in ilo bokin Daniel ear jino an jejjet kũtien jãn iiõ eo 455 B.C.E.
Daniel ear kwal̦o̦k ewi aetokin an nãj armej ro kõttar m̦ae iien eo enaaj itok Messaia eo. Kanaan eo ej kwal̦o̦k bwe ‘enaaj 49 iiõ’ im “434 iiõ” ko. Ñe jej kobaiki nõm̦ba kein ippãn doon, enaaj wal̦o̦k 483 iiõ ko.
Eokwe, jen bõnbõn kiiõ. El̦aññe jenaaj jino bõnbõn jãn iiõ eo 455 B.C.E. m̦aanl̦o̦k ñan ñe euñ 483 iiõ, jenaaj tõpare iiõ n̦e 29 C.E. Eñin ej iiõ eo me Jijej ear peptaij im erom Messaia eo!b (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.) (Luk 3:1, 2, 21, 22) Wãween an kar jejjet kũtien kanaan in elukkuun kabwilõñlõñ.
a B.C.E. ej mel̦el̦ein iiõ ko m̦okta jãn an kar Jijej l̦otak. Ilo iiõ kein, rar bõnbõn likl̦o̦k. Ak C.E. ej mel̦el̦ein iiõ ko ãlikin an kar Jijej l̦otak, m̦aantak ñan raan kein.
b Jãn 455 B.C.E. ñan 1 B.C.E., ej 454 iiõ ko. Jãn 1 B.C.E. ñan 1 C.E. ej juon iiõ (ekar ejjel̦o̦k zero iiõ). Im jãn 1 C.E. ñan 29 C.E. ej 28 iiõ ko. Ñe jenaaj kobaiki nõm̦ba kein jilu ippãn doon (454+1+28) enaaj wal̦o̦k 483 iiõ ko. Rar m̦an Jijej ilo 33 C.E. Im iien in rar m̦ane ekar jejjet ilo jem̦l̦o̦kinl̦o̦k “jiljilimjuon alen jiljilimjuonñoul iiõ” ko, ak 490 iiõ ko.—Daniel 9:24, 26, UBS.