“Eo Ej Irooj in Ekajet ñan Aolepen Lal̦” Aolep Iien Ejim̦we an Ekajet

“Irooj ej ami likõppejñak epen, kõm̦m̦an ko an otemjej rejim̦we im wãnõk.”​—DT. 32:4, UBS.

AL: 2, 11

EWI WÃWEEN AD KEEMEMEJ EOON KEIN ENAAJ JIPAÑ KÕJ ÑE EJJAB JIM̦WE IM EM̦M̦AN AN RO JET KÕM̦M̦AN ÑAN KÕJ?

Maika 7:7

Jabõn Kõnnaan 19:3

Matu 18:15, UBS

1. Ewi wãween an kar Ebream kaalikkar an lõke bwe Jeova enaaj kwal̦o̦k ekajet jim̦we? (Lale pija eo itulõñ.)

“EO EJ Irooj in ekajet ñan aolepen lal̦ Ejãmin kõm̦m̦an wãnõk ke?” (Jen. 18:25) Wãween an kar Ebream jom̦aantak kajjitõk in ej kaalikkar an kar lõke bwe Jeova enaaj kwal̦o̦k ekajet jim̦we ñe enaaj ekajete Sodom im Gomorra. Ebream ear lukkuun tõmak bwe Jeova ejjãmin “m̦an ro ruwãnõk ippãn ro rijjerawiwi.” Ear ba bwe Jeova eban ãindein ñan jidik. Ãbukwi iiõ ko tokãlik, Jeova ear ba kõn e make: “Irooj ej ami likõppejñak epen, kõm̦m̦an ko an otemjej rejim̦we im wãnõk; Anij eo ami etiljek im m̦ool; Kõm̦m̦an ko an rem̦m̦an im jejjet.”​—Dt. 31:19, UBS; 32:4, UBS.

2. Etke jemaroñ ba bwe aolep iien enaaj jim̦we an Jeova ekajet?

² Etke Ebream ear maroñ lukkuun lõke bwe Jeova enaaj aolep iien kwal̦o̦k ekajet jim̦we? Kõnke Jeova eo ej kõm̦m̦ane kakien ko kõn ta ko rejim̦we im rewãnõk. Ilo m̦ool, naan ko ilo kajin Hibru me kar ukoti ñan “jim̦we” im “wãnõk” ekkã aer wal̦o̦k ippãn doon ilo jeje ko ilo Baibõl̦ ilo kajin Hibru. Mel̦el̦ein bwe ejjel̦o̦k oktak mel̦el̦ein naan kein ruo. Innem, kõnke kien ko an Jeova aolep iien rewãnõk, wãween an ekajet enaaj jim̦we aolep iien. Bareinwõt, Naan eo an make ej ba bwe “ej yokwe wãnõk im ekajet” jim̦we.​—Sam 33:5.

3. Kwal̦o̦k juon waanjoñak kõn an ejjel̦o̦k ekajet jim̦we ilo lal̦ in jej mour ie rainin.

³ Armej ro em̦ool bũrueer ekkã aer m̦õn̦õn̦õ ñe rej roñ im jel̦ã bwe aolep iien Jeova ejim̦we an ekajet. Men in ej kaenõm̦m̦an er kõnke lal̦ in jej mour ie rainin, eobrak kõn jerbal ko renana im rejjab jim̦we. Jet iien, rej n̦aruon armej ro me ejjel̦o̦k rueer. Ñan waanjoñak, kar ekajete jet armej im liaakel̦o̦k er ñan kalbuuj meñe ejjab er eo rar kõm̦m̦ane men eo enana. Ke ear ijjino kõl eo ekããl ñan jããke DNA ko an armej, rar maroñ bar etale case ko an rein im lo bwe ejjel̦o̦k rueer. Bõtab, ium̦win elõñ iiõ ko tokãlik in aer kar pãd ilo kalbuuj kõn juon men rar jab kõm̦m̦ane, rej kab karõl̦o̦k er. An ejjel̦o̦k ekajet jim̦we ilo wãween in, ej kõm̦m̦an ad lukkuun inepata im illu. Ak ewõr juon men me emaroñ penl̦o̦k ñan an Kũrjin ro kijenmej kake.

ILOWAAN EKLEJIA EO

4. Ta eo emaroñ lukkuun mãlejjoñe tõmak eo ad?

⁴ Kõj Kũrjin ro, jej kõtmãne bwe jenaaj iioon wãween ko renana im rejjab jim̦we jãn ro ilikin eklejia eo. Bõtab, ñe jej loe ak iioon men ko ilowaan eklejia eo me jej l̦õmn̦ak bwe rebõd, men in emaroñ lukkuun mãlejjoñe tõmak eo ad. Ta eo kwõnaaj kõm̦m̦ane ñe kwõj l̦õmn̦ak bwe ewõr jet men ko rejjab jim̦we ilo eklejia eo ak bwe enana an kar jet iaan rũttõmak ro m̦õttam̦ kõm̦m̦an ñan kwe? Kwõnaaj ke kõtl̦o̦k bwe men in en kal̦õkatip eok?

5. Etke Kũrjin ro rejjab bwilõñ ñe rej loe ak iioon men ko renana ilowaan eklejia eo?

⁵ Kõj aolep jejjab weeppãn im eitok wõt bwe jen kõm̦m̦an bõd. Kõn men in, jej kile bwe ewõr iien ro jet ilo eklejia eo renaaj kõm̦m̦ani men ko renana ñan kõj im bwe kõj bareinwõt jemaroñ kõm̦m̦ane men in ñan bar juon ilo eklejia eo. (1 Jon 1:8) Meñe ejeja an men in wal̦o̦k, ak Kũrjin ro retiljek rejjab bwilõñ ñe ej wal̦o̦k im rejjab kõtl̦o̦k bwe en kal̦õkatip er. Em̦õj an Jeova letok naanin kakapilõklõk ko ilo Baibõl̦ ñan jipañ kõj bwe jen dãpij wõt ad tiljek, jekdo̦o̦n ñe enaaj nana men ko rũttõmak ro m̦õttad renaaj kõm̦m̦ani ñan kõj.​—Sam 55:12-14, UBS.

6, 7. (1) Ta ko rejjab jim̦we me rar wal̦o̦k ñan juon jeid im jatid em̦m̦aan? (2) Im ta ko rar jipañe ñan kõm̦adm̦õd apañ eo ilo wãween eo ejim̦we?

⁶ L̦õmn̦ak m̦õk kõn men eo ear wal̦o̦k ñan em̦m̦aan eo jeid im jatid etan Willi Diehl. Ilo kar 1931, Jeid im Jatid Willi ear jerbal ilo Betel̦ eo ilo Bern, ilo Switzerland. Ilo 1946 eo, ear kadiwõjl̦o̦k jãn kilaaj eo kein karalitõk jãn Jikuul̦in Mijinede ilo New York, ilo Amedka. Ãlikin an kar kadiwõjl̦o̦k, kar jilkinl̦o̦k bwe en lol̦o̦k eklejia ko ilo Switzerland. Ilo bwebwenato eo an Jeid im Jatid Willi, ekar ba: “Ilo Mãe 1949, iar kõjjel̦ãik ra eo ilo Bern bwe ij bũl̦ããn in m̦are.” Im kar ta uwaak eo an ra eo ñane? Ej wõnm̦aanl̦o̦k wõt im ba: “Rar ba bwe ijjab maroñ bõk eddo ko jet ijello̦kun wõt rekũl̦ar bainier. Ekar mo aõ kõm̦m̦an katak ilo kweilo̦k ko . . .  im elõñ rar jako aer yokyokwe kõm̦ro ãinwõt ñe kõm̦ro kar bukwel̦o̦k.”

⁷ Ewi wãween an kar Jeid im Jatid Willi kõm̦adm̦õd apañ in? Ear ba: “Kõm̦ro ar jel̦ã bwe ekkar ñan Baibõl̦, ejjel̦o̦k jorrããn ilo m̦are. Innem, kõm̦ro ar jar ñan Jeova im kwal̦o̦k wõt am̦ro lõke e.” Ejjabto tokãlik, kar kajim̦we l̦õmn̦ak eo ebõd an ro jet kõn pãlele, im Jeid im Jatid Willi ear bar jepl̦aak im bõk eddo ko an ilo doulul in. Jeova ear kajeraam̦m̦ane kõn an kar tiljek wõt.a (Lale kõmel̦el̦e eo itulal̦.) Innem em̦m̦an jen kajitũkin kõj make: ‘Inaaj ke kwal̦o̦k ejja l̦õmn̦ak in wõt ñe ro jet renaaj kõm̦m̦ani men ko rejjab jim̦we ñan ña? Inaaj ke kijenmej im kõttar wõt Jeova? Ke ta, inaaj ke lõke ña make im kajjioñ kõm̦adm̦õde apañ eo?​—JK. 11:2, UBS; riit Maika 7:7.

8. Etke emaroñ bõd ad l̦õmn̦ak im ba bwe enana an ro jet kõm̦m̦an ñan kõj ak bwe enana aer kõm̦m̦an ñan juon iaan ro ilo eklejia eo?

⁸ Keememej bwe emaroñ bõd wãween am̦ l̦õmn̦ak im ba bwe enana an ro jet kõm̦m̦an ñan kwe ak bwe enana aer kõm̦m̦an ñan juon iaan ro ilo eklejia eo. Emaroñ bõd l̦õmn̦ak eo ad kõnke jejjab weeppãn im kõnke jejjab jel̦ã im mel̦el̦e kõn aolep men ko rar wal̦o̦k. Meñe emaroñ jim̦we ak bõd l̦õmn̦ak eo ad, ak jej aikuj jar ñan Jeova kõn apañ eo, im kwal̦o̦k ad lõke e im tiljek wõt ñane. Men in enaaj kõjparok kõj jãn ad oktak im “illu ippãn Jeova.”​—Riit Jabõn Kõnnaan 19:3.

9. Ta waanjoñak ko jenaaj etali ilo katak in im katak eo tok juon?

⁹ Jen kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn jilu waanjoñak ko ilo Baibõl̦ kõn kõm̦m̦an ko rejjab jim̦we me rar wal̦o̦k ibwiljin armej ro an Jeova. Ilo katak in, jenaaj etale bwebwenato eo an likao eo jibwin Ebream etan Josep im men ko renana l̦õm̦aro jein rar kõm̦m̦ani ñane. Im ilo katak eo tok juon, jenaaj etale wãween an kar Jeova jerbal ippãn Kiiñ Ehab, im bareinwõt bwebwenato eo kõn rijjilõk Piter ke ear pãd ilo Antiok, ilo Siria. Ilo ad naaj katak kõn waanjoñak kein, kajjioñ lale ta ko jemaroñ katak me renaaj jipañ kõj ñan reilo̦k wõt ñan Jeova im kõjparok kõtaan eo ad ippãn, el̦aptata ilo iien ko jej l̦õmn̦ak bwe enana an ro jet kõm̦m̦an ñan kõj.

JOSEP EAR JUON EO EKAR JAB JIM̦WE MEN KO RAR KÕM̦M̦ANI ÑANE

10, 11. (1) Ta men ko renana Josep ear iiooni? (2) Ta eo Josep ear maroñ kwal̦o̦k kake ke ear pãd ilo kalbuuj?

¹⁰ Josep ear juon rũkarejar etiljek an Jeova im ear jab jim̦we men ko ro jet rar kõm̦m̦ani ñane. Ejjab ro ilikin wõt rar kõm̦m̦ane men in ñane. El̦apl̦o̦k an kar pen kõnke l̦õm̦aro jein me rej bõtõktõkin rar bar kõm̦m̦ani men ko renana ñane. Ke Josep ear juon jo̦dikdik, l̦õm̦aro jein rar ko̦o̦te im wiakake bwe en juon rũkõm̦akoko. Innem ro rar wiaiki bwe en aer rũkõm̦akoko, rar bõke ñan Ijipt. (Jen. 37:23-28; 42:21) Tokãlik ke ear pãd ijin me eruwamãejet n̦a ie, rar n̦aruon im ba bwe ekar kajjioñ rããpe juon kõrã. Innem rar kajju likũti ilo kalbuuj ak rar jab bõkl̦o̦k ñan jikin ekajet m̦okta. (Jen. 39:17-20, UBS) Ekar wõr tarrin 13 iiõ in kar Josep eñtaan ãinwõt juon rũkõm̦akoko im juon rũkalbuuj. Ta ko jemaroñ katak jãn Josep ñe ejjab jim̦we men ko rũttõmak ro m̦õttad rej kõm̦m̦ani ñan kõj?

¹¹ Juon iien Josep ear maroñ kwal̦o̦k kõn abn̦õn̦õ eo an ñan juon iaan rũkalbuuj ro m̦õttan. Armej in ekõn juon eo ej lel̦o̦k kab eo limen kiiñ eo. Ilo iien in, erro Josep jim̦or ar kalbuuj ippãn doon. Juon boñ, l̦ein ear kiki im ettõn̦ak, im Josep ear kõmel̦el̦eik mel̦el̦ein ettõn̦ak eo an. Josep ear ba ñane bwe enaaj bar jepl̦aak im kõm̦m̦ane jerbal eo an ilo m̦weo im̦õn Pero. Ke Josep ear kõmel̦el̦eik ettõn̦ak in me Jeova ear jipañe ñan kwal̦o̦k mel̦el̦ein, ear bar kortokjãn iien in epel̦l̦o̦k ñan an kwal̦o̦k kõn apañ eo ear iioone. Elõñ men ko jemaroñ katak jãn ta ko Josep ear ba im ta ko ear jab ba.​—Jen. 40:5-13.

12, 13. (1) Ta ko Josep ear ba ñan em̦m̦aan eo ekõn lel̦o̦k kab eo limen kiiñ eo, im ewi wãween an men in kwal̦o̦k ke ear jab m̦õn̦õn̦õ kõn men ko renana rar wal̦o̦k ñane? (2) Ta eo Josep ear jab kwal̦o̦ke ke ear kõnono ippãn l̦ein me ekõn jerbal ñan kiiñ eo?

¹² Riit Jenesis 40:14, 15, UBS. Ke Josep ear kwal̦o̦k kõn men ko ear iiooni, ear ba bwe rar “ko̦o̦tte.” Alikkar bwe ear juon eo me ekar jab jim̦we men ko rar kõm̦m̦ani ñane. Josep ear bar ba bwe ejjel̦o̦k men en̦ ebõd ear kõm̦m̦ane bwe ren kar likũti ilo kalbuuj. Kõn men in, ear kajjitõk ippãn em̦m̦aan eo ekõn lel̦o̦k kab eo limen kiiñ eo bwe en kab kwal̦o̦k kõn etan ñan Pero. Etke? Ear kwal̦o̦k kõn̦aan eo an ilo an kar ba: “Bwe in maroñ diwõj jãn prison in.”

¹³ Naan kein an Josep rej ke kwal̦o̦k bwe ear m̦õn̦õn̦õ kõn men ko renana rar wal̦o̦k ñane? Ejjab ñan jidik. Josep ear jel̦ã bwe elukkuun ejjel̦o̦k ekajet jim̦we ilo aolep men ko rar kõm̦m̦ani ñane. Ear lukkuun alikkar an kwal̦o̦k kõn men ko renana ear iiooni ñan rijerbal eo an kar kiiñ eo, eo me ejejjet im wõr an maroñ ñan jipañe. Bõtab, ñe jenaaj riiti bwebwenato in jãn Baibõl̦, ejjab kwal̦o̦k bwe Josep ear ba ñan jabdewõt armej bwe l̦õm̦aro jein rar ko̦o̦tte im wiakake. Ear jab bar ba men in ñan Pero. Ilo m̦ool, ke l̦õm̦aro jein Josep rar itok ñan Ijipt im ekar bar em̦m̦an kõtaan eo aer, Pero ear karwaineneik er im kũrtok er bwe ren jokwe ilo Ijipt, im ear ba bwe “m̦weiuk ko rem̦m̦antata ilo Ijipt naaj aer.”—Jen. 45:16-20, UBS.

14. Meñe ro jet ilo eklejia eo renaaj kõm̦m̦ani men ko renana ñan kõj, ta eo enaaj jipañ kõj bwe jen jab po ilo aujiid eo ñan kananaik ro jet?

¹⁴ Ñe juon Kũrjin ej l̦õmn̦ak bwe enana men ko ro jet rar kõm̦m̦ani ñane, ej aikuj kõjparok bwe en jab ruruwe im kõnnaan kake. Jejel̦ã bwe jej aikuj kappok jipañ jãn em̦m̦aan ro rej lale eklejia im jej aikuj kõjjel̦ãik er ñe juon jãn eklejia eo ej kõm̦m̦ane juon jerawiwi el̦ap. (Lv. 5:1) Bõtab, ñe ej itok ñan aolep men ko me rejjab kitibuj jerawiwi ko rel̦l̦ap, ewõr ad maroñ ñan kõm̦adm̦õde apañ eo ikõtaad im eo jeid im jatid, im jab kobaiktok ro jet ekoba em̦m̦aan ro rej lale eklejia. (Riit Matu 5:23, 24, UBS; 18:15, UBS.) Jen kwal̦o̦k ad tiljek im l̦oore naanin kakapilõklõk ko jãn Baibõl̦. Bõlen tokãlik, jemaroñ naaj kile bwe ebõd ad kar l̦õmn̦ak im bwe ejjab lukkuun nana men eo ro jet rar kõm̦m̦ane. El̦ap wõt ad naaj kam̦m̦oolol tokãlik bwe jaar jab kal̦apl̦o̦k apañ eo ilo ad kar kõnnaan kake eo jeid im jatid! Keememej bwe jekdo̦o̦n ñe jejim̦we ak jebõd, ad ruruwe im kõnnaan kake apañ eo ñan ro jet eban kõm̦m̦an bwe wãween eo en em̦m̦anl̦o̦k. Ad tiljek ñan Jeova im ñan ro jeid im jatid enaaj kõjparok kõj jãn ad kõm̦m̦ane men in ebõd. Rijeje sam ear ba bwe ‘eo ejim̦we an etetal, ejjab ruruwe kõn loon, im ejjab kõm̦m̦ani men ko renana ñan jeran, im ejjab kwal̦o̦k naanin kinaakl̦o̦k rũturin.’​—Sam 15:2, 3; Jem. 3:5, UBS.

KEEMEMEJ JEM̦JERÃ EO AM̦ EAORÕKTATA

15. Ewi wãween an kar jem̦jerã eo an Josep ippãn Jeova jipañe?

¹⁵ Men eo el̦apl̦o̦k ad katak jãn Josep ej ikijjeen jem̦jerã eo an ippãn Jeova. Ilo aolep iiõ ko 13 in an kar Josep eñtaan kõn men ko rejjab em̦m̦an rar kõm̦m̦ani ñane, ear bõk wõt l̦õmn̦ak eo an Jeova kõn men kein. (Jen. 45:5-8) Ejjel̦o̦k juon iien ear n̦aruon Jeova kõn men ko renana rar wal̦o̦k ñane. Meñe ear jab mel̦o̦kl̦o̦k men kein, ak ear jab illu im dãpiji wõt ilo bũruon. El̦aptata, ear jab kõtl̦o̦k bwe bõd im likjab ko an ro jet ren kattol̦o̦ke jãn Jeova. Kõn an kar Josep tiljek wõt ñan Jeova, ear maroñ lo an pein Jeova kajim̦we apañ ko ear iiooni im an kajeraam̦m̦an e im baam̦le eo an.

16. Ñe ro ilo eklejia eo rej kõm̦m̦ane juon men enana ñan kõj, etke ekanooj aorõk bwe jen epaakel̦o̦k wõt Jeova?

¹⁶ Ilo ejja wãween in l̦o̦k wõt, jej aikuj kaorõk im kõjparok jem̦jerã eo ad ippãn Jeova. Jejjab aikuj in kõtl̦o̦k bwe bõd im likjab ko an ro jeid im jatid ren kõjepel kõj jãn Anij eo ad me jej yokwe im kabuñ ñane. (Rom 8:38, 39, UBS) El̦aññe rũttõmak ro m̦õttad rej kõm̦m̦ane juon men enana ñan kõj, jen ãinwõt Josep im kate kõj bwe jen epaakel̦o̦k wõt Jeova. Jen kajjioñ bõk l̦õmn̦ak eo an kõn wãween eo jej iioone. El̦aññe em̦õj ad kõm̦m̦ane aolep men ko Baibõl̦ ej ba ñan kõm̦adm̦õd apañ eo, likũt men otemjej ilo pein Jeova kiiõ im lõke bwe enaaj kajim̦we apañ eo ilo iien eo ejejjet im ekkar ñan wãween eo ej loe ke ejejjet ñan an kajim̦we.

LÕKE “EO EJ IROOJ IN EKAJET ÑAN AOLEPEN LAL̦”

17. Ewi wãween ad maroñ kwal̦o̦k ad lõke “eo ej Irooj in ekajet ñan aolepen lal̦”?

¹⁷ Toon wõt ad mour ilo jukjukun pãd in, jej kõtmãne bwe enaaj wõr iien ko ro jet renaaj kõm̦m̦ani men ko renana ñan kõj. Ejeja an men in wal̦o̦k, ak bõlen juon iien kwe ak juon eo kwõjel̦ã kajjeen enaaj lo ak iioon juon men jãn ro ilo eklejia eo me kom̦ l̦ak lale ãinwõt ejjab jim̦we. Bõtab, jab kõtl̦o̦k bwe wãween in en kal̦õkatip eok. (Sam 119:165) Jen tiljek wõt ñan Anij, jar ñane bwe en jipañ kõj, im lõke e. Keememej bwe kõn ad jab weeppãn, ewõr iien enaaj bõd ad l̦õmn̦ak kõn men eo ear wal̦o̦k im bwe jemaroñ jab jel̦ã kõn aolep men ko rar wal̦o̦k. Jen anõke joñak eo an Josep im kõjparok bwe jen jab ruruwe im kananaik ro jet, kõnke men in enaaj kõm̦m̦an bwe en l̦apl̦o̦k wõt apañ eo. Ãliktata, ijello̦kun ad kajjioñ make kõm̦adm̦õd apañ eo, jen kate kõj ñan tiljek wõt im jen kijenmej im kõttar wõt an Jeova naaj kajim̦we apañ eo. Ñe jenaaj kõm̦m̦ani men kein, jenaaj kabuñbũruon Jeova im enaaj kajeraam̦m̦an kõj, ãinwõt kar Josep. Jemaroñ lukkuun lõke bwe Jeova, “eo ej Irooj in ekajet ñan aolepen lal̦,” enaaj aolep iien jim̦we an ekajet, kõnke “kõm̦m̦an ko an otemjej rejim̦we im wãnõk.”​—Jen. 18:25; Dt. 32:4, UBS.

18. Ta eo jenaaj katak kake ilo katak eo tok juon?

¹⁸ Ilo katak eo tok juon, jenaaj lale bar ruo waanjoñak ko ilo Baibõl̦ kõn kõm̦m̦an ko rejjab jim̦we me rar wal̦o̦k ibwiljin armej ro an Jeova. Waanjoñak kein renaaj jipañ kõj ñan kile bwe ettã bõro im ad m̦õn̦õn̦õ in jol̦o̦k bõd, renaaj jipañ kõj ñan anõke wãween an Jeova l̦õmn̦ak kõn ekajet jim̦we.

[Kõmel̦el̦e eo itulal̦]