Единаесетто поглавје

Зачувај мир во своето домаќинство

1. Кои се некои работи што би можеле да доведат до поделби во семејствата?

СРЕЌНИ се оние што им припаѓаат на семејства во кои има љубов, разбирање и мир. Да се надеваме дека и твоето семејство е такво. За жал, безброј семејства не одговараат на ваквиот опис и, од оваа или онаа причина, тие се поделени. Што ги поделува домаќинствата? Во ова поглавје ќе разгледаме три работи. Во некои семејства сите членови немаат иста религија. Во други семејства децата можеби немаат исти биолошки родители. Во трети, пак, се чини дека борбата да се заработи за живот или желбата за повеќе материјални работи ги поделува членовите на семејството. Сепак, околностите кои поделуваат едно семејство можеби немаат никакво влијание врз некое друго семејство. Што игра улога во тоа?

2. На кои места некои луѓе бараат водство за семејниот живот, но кој е најдобриот извор на такво водство?

² Еден фактор е гледиштето. Ако искрено се трудиш да го разбереш гледиштето на другиот, тогаш ти си во поголема можност да просудиш како да зачуваш едно обединето домаќинство. Втор фактор е изворот на твоето водство. Многу луѓе го следат советот на колегите од работа, на соседите, на коментаторите во весниците или на други човечки водачи. Меѓутоа, некои луѓе дознале што вели Божјата Реч за нивната ситуација и потоа го примениле она што го научиле. Како може таквото постапување да му помогне на едно семејство да го зачува мирот во своето домаќинство? (2. Тимотеј 3:16, 17).

АКО ТВОЈОТ СОПРУГ ИМА ПОИНАКВА ВЕРА

3. а) Кој е библискиот совет за стапување во брак со некој кој има поинаква вера? б) Кои се некои основни начела кои важат ако едниот сопружник е верник а другиот не е?

³ Библијата одлучно нѐ советува да не стапуваме во брак со некој кој има поинакво религиозно убедување (5. Мојсеева 7:3, 4; 1. Коринтјаните 7:39). Меѓутоа, можеби дури откако си стапила во брак ти си ја научила вистината од Библијата, а твојот сопруг не. Што тогаш? Се разбира, брачниот завет сѐ уште важи (1. Коринтјаните 7:10). Библијата ја нагласува трајноста на брачната врска и ги охрабрува луѓето кои се во брак да ги решат недоразбирањата, а не да бегаат од нив (Ефесјаните 5:28—31; Тит 2:4, 5). Меѓутоа, што ако твојот сопруг одлучно ти приговара поради тоа што ја практикуваш религијата на Библијата? Можеби се обидува да те спречи да одиш на собраниските состаноци или, пак, вели дека не сака жена му да оди од куќа до куќа и да зборува за религија. Што ќе сториш ти?

4. На кој начин сопругата може да покаже соживување ако нејзиниот сопруг не е од иста вера?

⁴ Запрашај се: ‚Зошто мојот сопруг се чувствува така?‘ (Изреки 16:20, 23). Ако не разбира точно што правиш, тој може да биде загрижен за тебе. Или можеби е под притисок од роднините бидејќи повеќе не учествуваш во некои обичаи кои се важни за нив. „Оставен сам во куќата, се чувствував напуштен“, рекол еден сопруг. Овој човек имал чувство како да ја губи својата жена поради религијата. Сепак, гордоста не му дозволувала да признае дека е осамен. Можеби на твојот сопруг му е потребно уверување дека твојата љубов кон Јехова не значи дека сега го сакаш сопругот помалку за разлика од порано. Не заборавај да минуваш време заедно со него.

5. Каква рамнотежа треба да одржува жената чиј сопруг има поинаква вера?

⁵ Меѓутоа, за да постапиш мудро во таа ситуација, мора да имаш на ум нешто што е уште поважно. Божјата Реч ги поттикнува жените: „Покорувајте им се на мажите свои, како што прилега во името на Господа“ (Колосјаните 3:18). На тој начин, таа предупредува на духот на независност. Освен тоа, велејќи „како што прилега во името на Господа“, овој библиски стих покажува дека подложноста спрема сопругот треба да ја земе во обѕир и подложноста спрема Господа. Треба да постои една рамнотежа.

6. Кои начела треба да ги има на ум една христијанска сопруга?

⁶ За еден христијанин, да се присуствува на собраниските состаноци и да им се сведочи на другите за својата вера која се темели на Библијата се важни аспекти на вистинското обожавање кои не треба да се запостават (Римјаните 10:9, 10, 14; Евреите 10:24, 25). Според тоа, што би сторил ако еден човек директно ти нареди да не се подложиш на некое одредено барање од Бог? Апостолите на Исус Христос изјавиле: „Повеќе треба да Му се покоруваме на Бога, отколку на луѓето“ (Дела 5:29). Нивниот пример дава преседан кој може да се примени на многу ситуации во животот. Дали љубовта кон Јехова ќе те поттикне да покажеш оддаденост што со право му припаѓа нему? Во исто време, дали љубовта и почитувањето кон твојот сопруг ќе те наведат да се обидеш да го правиш тоа на начин кој му е прифатлив? (Матеј 4:10; 1. Јованово 5:3).

7. На што треба да биде одлучна една христијанска сопруга?

⁷ Исус забележал дека ова нема секогаш да биде можно. Тој предупредил дека поради противењето на вистинското обожавање, членовите⁠-​верници на некои семејства ќе се чувствуваат разделени како да се појавил некој меч помеѓу нив и останатите во семејството (Матеј 10:34—36). Една жена од Јапонија го искусила ова. Нејзиниот сопруг ѝ се противел цели 11 години. Тој грубо ја малтретирал и честопати ја заклучувал надвор. Но, таа истрајала. Пријателите од христијанското собрание ѝ помогнале. Таа непрестајно се молела и црпела големо охрабрување од 1. Петрово 2:20. Оваа христијанка била убедена дека, ако остане цврста, еден ден нејзиниот сопруг ќе ѝ се придружи во служењето на Јехова. И, тој го сторил тоа.

8, 9. Како треба да постапува сопругата за да избегне да поставува непотребни препреки пред својот сопруг?

⁸ Постојат многу практични работи што можеш да ги направиш за да влијаеш врз ставот на својот брачен другар. На пример, ако твојот сопруг се противи на твојата религија, немој да му даваш оправдани причини да приговара на други подрачја. Домот одржувај го чист. Внимавај на својот личен изглед. Биди великодушна во изразите на љубов и ценење. Наместо да критикуваш, давај поддршка. Покажи му дека од него очекуваш поглаварство. Не враќај со иста мера ако сметаш дека со тебе не постапил добро (1. Петрово 2:21, 23). Земи ја во обѕир човечката несовршеност, а ако дојде до караница, понизно биди првата што ќе се извини (Ефесјаните 4:26).

⁹ Не дозволувај твоето присуство на состаноците да биде причина за да доцнат неговите оброци. Исто така, можеби ќе одлучиш да учествуваш во христијанската служба кога твојот сопруг не е дома. Мудро е една христијанка да не му проповеда на својот сопруг тогаш кога тоа не е пожелно. Наместо тоа, таа го следи советот на апостол Петар: „Вие, жените, бидете им покорни на своите мажи, та, ако некои од нив не му се покоруваат на словото, преку поведението на своите жени да се придобијат без услови, кога ќе го видат вашиот чист и богобојазлив живот“ (1. Петрово 3:1, 2). Христијанските сопруги се трудат што попотполно да ги покажуваат плодовите на Божјиот дух (Галатјаните 5:22, 23).

КОГА СОПРУГАТА НЕ Е СОХРИСТИЈАНКА

10. Ако сопругата има поинакво религиозно убедување, како треба да се однесува кон неа сопругот кој е верник?

¹⁰ Што ако сопругот е христијанин, а сопругата не е? Библијата дава упатства за таквите ситуации. Таа вели: „Ако некој од браќата има жена, која не поверувала, и таа е согласна да живее со него, нека не ја остава“ (1. Коринтјаните 7:12). Исто така, таа ги опоменува сопрузите: „Сакајте ги жените свои“ (Колосјаните 3:19).

11. На кој начин сопругот може да покаже способност на разликување и тактично да спроведе поглаварство над својата сопруга ако таа не е сохристијанка?

¹¹ Ако ти си сопруг на жена чија вера е поинаква од твојата, биди особено внимателен да покажуваш почитување кон својата сопруга и обѕирност кон нејзините чувства. Како возрасен човек, таа заслужува одредена мера на слобода да ги практикува своите религиозни верувања, дури и ако ти не се согласуваш со нив. Кога првпат ќе ѝ зборуваш за својата вера, не очекувај таа да ги отфрли своите верувања кои ги држела толку долго време и да избере нешто ново. Наместо отсечно да речеш дека се неисправни обичаите што таа и нејзиното семејство ги почитувале долго време, стрпливо обиди се разумно да разговараш со неа на темел на Библијата. Можеби се чувствува запоставена ако голем дел од времето им го посветуваш на собраниските активности. Можеби се противи на твоите напори да му служиш на Јехова, но основната порака можеби едноставно е: „Потребно ми е да ми посветиш повеќе време!“ Биди стрплив. Со твојата љубезна обѕирност, со текот на времето можеби ќе ѝ помогнеш да го прифати вистинското обожавање (Колосјаните 3:12—14; 1. Петрово 3:8, 9).

ВОСПИТУВАЊЕ НА ДЕЦАТА

12. Дури и ако сопругот и неговата жена имаат различни религии, како треба да ги применат библиските начела во воспитувањето на децата?

¹² Во едно домаќинство кое не е обединето во обожавањето, религиозната поука на децата понекогаш станува спорно прашање. Како треба да се применат библиските начела? Библијата му доделува на таткото првенствена одговорност да ги поучува децата, но и мајката исто така игра важна улога (Изреки 1:8; спореди 1. Мојсеева 18:19; 5. Мојсеева 11:18, 19). Дури и ако таткото не го прифаќа Христовото поглаварство, тој сепак е поглавар на семејството.

13, 14. Ако сопругот ѝ забранува на својата жена да ги носи децата на христијанските состаноци или да проучува со нив, што може да стори таа?

¹³ Некои татковци кои не се верници, не приговараат ако мајката ги поучува децата за религиозни работи. Други, пак, приговараат. Што ако сопругот не сака да ти дозволи да ги носиш децата на христијанските состаноци, па дури и ти забранува дома да ја проучуваш Библијата со нив? Сега ќе треба да доведеш во рамнотежа неколку обврски — твојата обврска кон Јехова Бог, кон твојот сопруг како поглавар и кон твоите сакани деца. Како можеш да ги усогласиш?

¹⁴ Сигурно дека ќе се молиш во врска со тоа (Филипјаните 4:6, 7; 1. Јованово 5:14). Но, на крајот ти си таа што мора да одлучи како да постапи. Ако постапиш тактично, јасно давајќи му до знаење на својот сопруг дека не го оспоруваш неговото поглаварство, на крајот противењето може да се намали. Дури и ако сопругот ти забранува да ги носиш децата на состаноци или да водиш формална библиска студија со нив, ти сепак можеш да ги поучуваш. Со твоите секојдневни разговори и со твојот добар пример, обиди се да им всадиш извесна мера љубов кон Јехова, вера во неговата Реч, почитување кон родителите — вклучувајќи го и нивниот татко — љубезна заинтересираност за другите луѓе и ценење за совесните работни навики. Со текот на времето, таткото може да ги забележи добрите резултати и да сфати колку вредат твоите напори (Изреки 23:24).

15. Каква одговорност при воспитувањето на децата има таткото кој е верник?

¹⁵ Ако ти си сопруг кој е верник а твојата сопруга не е, тогаш мора да преземеш одговорност да ги подигаш своите деца „во стега и Јеховино мисловно насочување“ (Ефесјаните 6:4, НС). Се разбира, додека го правиш тоа, треба да бидеш љубезен, полн со љубов и разумен во постапките со твојата сопруга.

АКО ТВОЈАТА РЕЛИГИЈА НЕ Е КАКО РЕЛИГИЈАТА НА ТВОИТЕ РОДИТЕЛИ

16, 17. Кои библиски начела мора да ги запомнат децата доколку прифатат вера која е поинаква од верата на нивните родители?

¹⁶ Повеќе не е необично дури и малолетните деца да прифатат религиозни гледишта кои се поинакви од религиозните гледишта на нивните родители. Дали си го сторил тоа? Ако е така, Библијата содржи совет за тебе.

¹⁷ Божјата Реч вели: „Бидете им послушни на родителите свои, во името на Господа, зашто тоа е справедливо. ‚Почитувај ги татка си и мајка си!‘ “ (Ефесјаните 6:1, 2). Тоа вклучува едно здраво почитување кон родителите. Меѓутоа, иако е важно да им се биде послушен на родителите, притоа мора да се покажува почитување кон вистинскиот Бог. Кога детето ќе стане доволно големо за да почне да донесува одлуки, тоа сноси и поголема одговорност за своите постапки. Ова не важи само во поглед на световниот закон туку особено во врска со божествениот закон. „Секој од нас ќе одговара пред Бога за себе“, изјавува Библијата (Римјаните 14:12).

18, 19. Ако децата имаат религија која е поинаква од религијата на нивните родители, како можат да им помогнат на своите родители подобро да ја разберат нивната вера?

¹⁸ Ако поради твоите верувања правиш промени во својот живот, обиди се да го разбереш гледиштето на своите родители. Веројатно тие ќе бидат задоволни доколку ти, како резултат на тоа што ги учиш и ги применуваш библиските науки, почнеш да покажуваш поголемо почитување и станеш попослушен и потрудољубив во она што го бараат од тебе. Меѓутоа, ако поради својата нова религија ги отфрлаш верувањата и обичаите што тие лично ги почитуваат, тогаш можеби ќе мислат дека отфрлаш едно наследство што се обиделе да ти го пренесат. Исто така, можеби ќе стравуваат за твоето добро ако она што го правиш не е прифатено во околината или ако тоа го одвратува твоето внимание од активностите за кои сметаат дека би можеле да ти помогнат да напредуваш во материјален поглед. И гордоста би можела да биде препрека. Можеби мислат дека ти, всушност, велиш дека си во право, а дека тие не се во право.

¹⁹ Затоа, колку што е можно поскоро обиди се да направиш подготовка твоите родители да се запознаат со некои старешини или други зрели Сведоци од локалното собрание. Охрабри ги своите родители да ја посетат Салата на Царството за самите да слушнат што се дискутира и од прва рака да видат какви луѓе се Јеховините сведоци. Со текот на времето, ставот на твоите родители може да омекне. Дури и кога родителите упорно се противат, ја уништуваат библиската литература и им забрануваат на своите деца да присуствуваат на христијанските состаноци, обично има прилики да се чита на друго место, да се зборува со сохристијаните и неформално да им се сведочи и да им се помага на другите луѓе. Исто така, можеш да му се молиш на Јехова. Пред да бидат во можност да сторат нешто повеќе, некои млади луѓе треба да чекаат сѐ додека не се доволно возрасни за да живеат надвор од семејниот дом. Меѓутоа, каква и да е домашната ситуација, не заборавај ‚да ги почитуваш татка си и мајка си‘. Стори го својот дел за да придонесеш за мир во домот (Римјаните 12:17, 18). Над сѐ, тежнеј кон мир со Бог.

ПРЕДИЗВИКОТ ДА СЕ БИДЕ ОЧУВ ИЛИ МАЌЕА

20. Какви чувства може да имаат децата ако нивниот татко или мајка е очув или маќеа?

²⁰ Во многу домови, ситуацијата што претставува најголем предизвик е од биолошка, а не од религиозна природа. Во многу домаќинства денес има деца од претходните бракови на едниот или на обата родитела. Во едно такво семејство децата можеби доживуваат чувствува на љубомора, огорченост или конфликт на лојалноста. Како резултат на тоа, тие можеби ги отфрлаат напорите што очувот или маќеата искрено ги вложуваат за да бидат добри татко или мајка. Што може да придонесе за успехот на едно семејство со очув или маќеа?

21. И покрај посебните околности, зошто очувите и маќеите треба да се обратат до начелата кои се наоѓаат во Библијата за да добијат помош?

²¹ Сфати дека и покрај посебните околности, библиските начела кои донесуваат успех во другите домаќинства важат и во овој случај. Моментално може да изгледа дека со запоставување на тие начела проблемот се олеснува, но тоа подоцна веројатно ќе нанесе длабока болка (Псалм 126:1; Изреки 29:15). Негувај мудрост и способност на разликување — мудрост за да ги применуваш божествените начела имајќи ги на ум долгорочните користи, а способност на разликување за да сфатиш зошто членовите на семејството велат и прават извесни нешта. Исто така, потребно е и соживување (Изреки 16:21; 24:3; 1. Петрово 3:8).

22. Зошто на децата може да им биде тешко да го прифатат очувот или маќеата?

²² Ако си очув или маќеа, можеби се присетуваш дека како семеен пријател децата веројатно те дочекувале со радост. Но, кога си им станал очув или маќеа, нивниот став можеби се променил. Сеќавајќи се на биолошкиот родител кој повеќе не живее со нив, децата можеби се борат со конфликт на лојалноста и можеби мислат дека ти сакаш да им ја одземеш љубовта што ја чувствуваат кон отсутниот родител. Понекогаш можеби безобѕирно ќе те потсетат дека ти не си нивниот татко или нивната мајка. Таквите изјави нанесуваат болка. Сепак, „не брзај во својот дух да се навредуваш“ (Проповедник 7:9, НС). За да се излезе на крај со чувствата на децата, потребни се способност на разликување и соживување.

23. Како може да се примени стега во едно семејство со пасторчиња?

²³ Овие особини се пресудни кога се применува стега. Многу е важно стегата да биде доследна (Изреки 6:20; 13:1). Со оглед на тоа што сите деца не се исти, стегата може да се разликува од еден до друг случај. Некои очуви или маќеи увидуваат дека, барем за почеток, можеби е подобро биолошкиот родител да го извршува овој аспект на родителството. Меѓутоа, неопходно е обата родитела да се согласуваат со стегата и да ја поддржуваат, но без да покажуваат поголемата наклоност кон природниот потомок отколку кон пасторчето (Изреки 24:23). Послушноста е важна, но треба да се земе во обѕир и несовршеноста. Немој да реагираш претерано. Применувај стега со љубов (Колосјаните 3:21).

24. Што може да помогне да се отстранат проблемите во врска со моралот помеѓу членовите кои се од спротивен пол во едно семејство со очув или маќеа?

²⁴ Семејните дискусии можат да сторат многу за да се спречат неволји. Тие можат да му помогнат на семејството да ги задржи во средиштето најважните работи во животот. (Спореди Филипјаните 1:9—11.) Исто така, со нив може секому да му се помогне да увиди на кој начин би можел да придонесе за да се постигнат семејните цели. Освен тоа, отворените семејни дискусии можат да отстранат проблеми во врска со моралот. Девојчињата треба да сфатат како да се облекуваат и како да се однесуваат пред својот очув или пред полубраќата кои ги имаат од него, а на момчињата им треба совет за тоа како да се однесуваат исправно кон маќеата или кон полусестрите што ги имаат од неа (1. Солунјаните 4:3—8).

25. Кои особини можат да помогнат да се одржи мир во семејството со очув или маќеа?

²⁵ Додека се соочуваш со посебниот предизвик да бидеш очув или маќеа, биди стрплив. Потребно е време за да се создадат нови односи. Да се придобие љубовта и почитувањето на децата со кои не си биолошки поврзан, може да претставува огромна задача. Но, тоа е можно. Мудрото и проникливо срце, заедно со силната желба да му се угоди на Јехова, претставува клуч за мир во семејството со очув или маќеа (Изреки 16:20). Таквите особини можат да ти помогнат успешно да се соочиш и со други ситуации.

ДАЛИ МАТЕРИЈАЛНИТЕ ТЕЖНЕЕЊА ГО ПОДЕЛУВААТ ТВОЈОТ ДОМ?

26. На кои начини можат проблемите и ставовите во врска со материјалните работи да го поделат семејството?

²⁶ Проблемите и ставовите во врска со материјалните работи можат да ги поделат семејствата на многу начини. За жал, некои семејства се поделени со расправии во врска со парите и желбата да бидат богати — или барем малку побогати. Поделби можат да се појават тогаш кога обата партнера работат световна работа и го развиваат ставот „мои пари, твои пари“. Дури и кога ќе се избегнат расправии, ако обата брачни другари работат, би можеле да дојдат во ситуација да имаат временски распореди кои им допуштаат малку време еден за друг. Сѐ поголем тренд во светот е татковците да живеат одвоено од своите семејства во текот на подолги периоди — месеци, па дури и години — со цел да заработат повеќе пари отколку што некогаш би можеле да заработат дома. Ова може да доведе до многу сериозни проблеми.

27. Кои се некои начела што можат да му помогнат на едно семејство кое се наоѓа под финансиски притисок?

²⁷ Не можат да се постават никакви правила за решавањето на овие ситуации, бидејќи различни семејства мора да се соочуваат со различни притисоци и потреби. Сепак, библискиот совет може да помогне. На пример, Изреки 13:10 покажува дека со ‚советување‘ понекогаш може да се избегне непотребна борба. Ова не значи некој само да ги каже своите гледишта туку исто така да побара совет и да открие на кој начин другиот гледа на таа работа. Понатаму, реалното планирање на буџетот може да помогне да се обединат семејните напори. Понекогаш е неопходно — можеби само привремено — обата брачни партнера да работат надвор од домот за да се грижат за додатните трошоци, особено кога имаат деца или некои други што зависат од нив. Ако е тоа случај, сопругот може да ја увери својата жена дека тој сѐ уште има време за неа. Заедно со децата, тој може со љубов да помага во некои работи кои обично таа можеби ги извршува сама (Филипјаните 2:1—4).

28. Кои опомени, ако човек се придржува кон нив, ќе му помогнат на едно семејство да постигне обединетост?

²⁸ Меѓутоа, имај на ум дека иако парите се потребни во овој систем на ствари, тие не носат среќа. Тие сигурно не даваат живот (Проповедник 7:12). Всушност, преголемиот нагласок врз материјалните работи може да предизвика духовна и морална пропаст (1. Тимотеј 6:9—12). Колку е подобро да го бараме најнапред Царството на Бог и Неговата праведност, со засигурување дека ќе го имаме Неговиот благослов додека се напрегаме да го набавиме она што ни е потребно за живот! (Матеј 6:25—33; Евреите 13:5). Ако ги ставаш духовните интереси во преден план и ако пред сѐ тежнееш кон мир со Бог, може да откриеш дека твоето домаќинство, иако можеби е поделено поради некои околности, ќе стане домаќинство кое навистина е обединето на најважните начини.

КАКО МОЖАТ ОВИЕ БИБЛИСКИ НАЧЕЛА ДА ИМ ПОМОГНАТ . . . НА ЧЛЕНОВИТЕ НА СЕМЕЈСТВОТО ДА ЗАДРЖАТ МИР ВО ДОМОТ?

Христијаните негуваат способност на разликување (Изреки 16:21; 24:3).

Љубовта и почитувањето што венчаната двојка си ги покажува во бракот не се условени од тоа дали обајцата имаат иста религија (Ефесјаните 5:23, 25).

Еден христијанин нема никогаш намерно да го прекршува Божјиот закон (Дела 5:29). Христијаните се миротворци (Римјаните 12:18).

Немој брзо да се навредуваш (Проповедник 7:9, НС).

[Рамка на страница 139]

ПРОПИСНИТЕ БРАКОВИ НОСАТ ДОСТОИНСТВО И МИР

Во денешно време, многу мажи и жени живеат заедно како сопруг и сопруга без некаква законска обврска. Можеби некој нов верник треба да се соочи со ваква ситуација. Во некои случаи врската можеби е одобрена од средината или од некој племенски обичај, но таа не е законска. Меѓутоа, библиското мерило бара прописно регистриран брак (Тит 3:1; Евреите 13:4). За луѓето кои се во христијанското собрание, Библијата исто така пропишува дека во една брачна заедница треба да има само еден маж и една жена (1. Коринтјаните 7:2; 1. Тимотеј 3:2, 12). Придржувањето кон ова мерило е прв чекор за да има мир во твојот дом (Псалм 118:165). Она што го бара Јехова не е нереално или тегобно. Сето она што нѐ поучува тој, наменето е за наша корист (Исаија 48:17, 18).

[Слика на страница 130]

Обиди се да го разбереш гледиштето на другиот

[Слика на страница 138]

Без оглед дали си природен родител или, пак, очув или маќеа, ослони се на Библијата за водство

Дванаесетто поглавје

Ти можеш да ги надминеш проблемите кои му наштетуваат на семејството

1. Какви скриени проблеми постојат во некои семејства?

СТАРИОТ автомобил тукушто е измиен и исполиран. На минувачите тој им изгледа блескав, речиси нов. Но, под површината, нагризувачката ’рѓа ја разјадува каросеријата на возилото. Слично е и со некои семејства. Иако однадвор гледано сѐ изгледа добро, насмевнатите лица кријат страв и болка. Зад затворени врати, семејниот мир го разјадуваат нагризувачки елементи. Два проблема кои можат да имаат вакво влијание се алкохолизмот и насилството.

ШТЕТАТА ШТО ЈА ПРЕДИЗВИКУВА АЛКОХОЛИЗМОТ

2. а) Кое е библиското гледиште за употребата на алкохолните пијалаци? б) Што е алкохолизам?

² Библијата не ја осудува умерената употреба на алкохолни пијалаци, туку го осудува пијанството (Изреки 23:20, 21; 1. Коринтјаните 6:9, 10; 1. Тимотеј 5:23; Тит 2:2, 3). Меѓутоа, алкохолизам е повеќе отколку пијанство — тоа е хронична преокупираност со алкохолни пијалаци и губење контрола над нивната употреба. Алкохоличарите можат да бидат возрасни луѓе. За жал, тие можат да бидат и млади.

3, 4. Опиши како влијае алкохолизмот врз брачниот другар и врз децата на алкохоличарот.

³ Уште многу одамна Библијата дала до знаење дека злоупотребата на алкохолот може да го наруши семејниот мир (5. Мојсеева 21:18—21). Нагризувачките дејства на алкохолизмот ги чувствува целото семејство. Сопругата може да се преокупира со напори да го прекине пиењето на алкохоличарот или да се справува со неговото непредвидливо однесување.a Таа прави обиди со тоа што го крие алкохолниот пијалак, го истура, ги крие парите и се повикува на неговата љубов кон семејството, кон животот, па дури и кон Бог — но алкохоличарот сѐ уште пие. Додека нејзините напори да го контролира неговото пиење наидуваат на постојан неуспех, таа се чувствува исфрустрирана и недостаточна. Може да почне да страда од страв, гнев, вина, нервоза, вознемиреност и недостиг на самопочитување.

⁴ Децата не се поштедени од последиците на алкохолизмот на родителот. Некои се физички напаѓани. Други, пак, се сексуално злоупотребувани. Можеби дури и се обвинуваат себеси поради тоа што родителот е алкохоличар. Честопати нивната способност да имаат доверба во другите е разнишана поради недоследното однесување на алкохоличарот. Затоа што не можат слободно да зборуваат за она што се случува дома, децата можеби ќе научат да ги потиснуваат своите чувства, честопати со штетни физички последици (Изреки 17:22). Таквите деца можеби го носат во себе овој недостиг на самодоверба или на самопочитување дури и тогаш кога ќе станат возрасни.

ШТО МОЖЕ ДА СТОРИ СЕМЕЈСТВОТО?

5. Како може да се излезе на крај со проблемот со алкохолизмот, и зошто тоа е тешко?

⁵ Иако многу стручни лица велат дека алкохолизмот не може да се излечи, повеќето од нив се сложуваат со тоа дека со помош на една програма на тотална апстиненција, можна е одредена мера на опоравување. (Спореди Матеј 5:29.) Меѓутоа, да се натера еден алкохоличар да прифати помош е полесно да се рече отколку да се стори, бидејќи тој обично одрекува дека има некаков проблем. Сепак, кога членовите на семејството преземаат чекори за да се справат со начинот на кој алкохолизмот влијае врз нив, алкохоличарот може да почне да увидува дека тој сепак има проблем. Еден лекар со искуство во помагањето на алкохоличарите и на нивните семејства, рекол: „Мислам дека најважната работа е семејството едноставно да си ги врши своите работи во животот колку што може подобро. Алкохоличарот сѐ повеќе се соочува со тоа колку е голема разликата меѓу него и останатите во семејството“.

6. Кој е најдобриот извор на совет за семејствата кои имаат член кој е алкохоличар?

⁶ Ако во твоето семејство има алкохоличар, инспирираниот совет од Библијата може да ти помогне да живееш колку што можеш подобро (Исаија 48:17; 2. Тимотеј 3:16, 17). Разгледај некои начела што им помогнале на некои семејства успешно да се соочат со алкохолизмот.

7. Ако некој член на семејството е алкохоличар, кој е одговорен за тоа?

⁷ Престани да си ја придаваш себеси сета вина. Библијата вели: „Секој ќе го понесе своето бреме“ и „секој од нас ќе одговара пред Бога за себе“ (Галатјаните 6:5; Римјаните 14:12). Алкохоличарот можеби ќе се обиде да наведе на мислата дека за тоа се одговорни членовите на семејството. На пример, тој може да рече: „Да се однесувавте подобро кон мене, јас немаше да пијам“. Ако другите покажат дека се согласуваат со него, тие го охрабруваат да продолжи да пие. Но, дури и ако сме жртви на околностите или на другите луѓе, сите ние — вклучувајќи ги и алкохоличарите — сме одговорни за она што го правиме. (Спореди Филипјаните 2:12.)

8. Кои се некои начини како може да му се помогне на алкохоличарот да се соочи со последиците од својот проблем?

⁸ Немој да чувствуваш дека ти секогаш мораш да го штитиш алкохоличарот од последиците на неговото пиење. Една библиска изрека за некој кој е разгневен би можела подеднакво да се примени и на алкохоличарот: „Ако го ослободиш, ти исто така ќе го правиш тоа секогаш одново“ (Изреки 19:19, НС). Допушти алкохоличарот да ги почувствува последиците од своето пиење. Самиот нека расчисти после себе или нека го повика својот работодавач утрото после една партија пиење.

9, 10. Зошто семејствата на алкохоличарите треба да прифатат помош, и особено чија помош треба да ја бараат?

⁹ Прифати помош од другите. Изреки 17:17 вели: „Пријателот сака во секое време и како брат ќе се јави во време на неволја“. Ако во твоето семејство има алкохоличар, тогаш има и неволја. Потребна ти е помош. Не двоуми се да се ослониш на ‚вистинските пријатели‘ за да те поддржат (Изреки 18:25). Разговорот со другите кои го разбираат тој проблем или се соочиле со слична ситуација, може да ти даде практични предлози за тоа како да постапуваш, а како да не постапуваш. Но, биди урамнотежен. Разговарај со оние во кои имаш доверба, оние кои ќе го чуваат твојот „доверлив разговор“ (Изреки 11:13, НС).

¹⁰ Научи да имаш доверба во христијанските старешини. Старешините во христијанското собрание можат да бидат еден огромен извор на помош. Овие зрели мажи се школувани од Божјата Реч и искусни се во применувањето на нејзините начела. Тие можат да бидат „како заштита од ветар и засолниште за лошо време, како водни извори во степи, како сенка од висока карпа во жедна земја“ (Исаија 32:2). Не само што христијанските старешини го штитат собранието како целина од штетните влијанија туку тие исто така ги утешуваат, ги освежуваат и покажуваат личен интерес за поединците кои имаат проблеми. Потполно искористи ја нивната помош.

11, 12. Кој им ја дава најголемата помош на семејствата на алкохоличарите, и на кој начин се дава оваа поддршка?

¹¹ Над сѐ, црпи сила од Јехова. Библијата срдечно нѐ уверува: „Јехова е близу до оние со скршено срце; а ги спасува оние со потиштен дух“ (Псалм 34:18, НС). Ако се чувствуваш како да си со скршено срце и со потиштен дух заради притисоците поради тоа што живееш со некој член на семејството кој е алкохоличар, знај дека „Јехова е близу“. Тој разбира колку е тешка ситуацијата во твоето семејство (1. Петрово 5:6, 7).

¹² Верата во она што го вели Јехова во својата Реч, може да ти помогне да се бориш со загриженоста (Псалм 129:3, 4; Матеј 6:25—34; 1. Јованово 3:19, 20). Проучувањето на Божјата Реч и живеењето според нејзините начела ќе ти овозможат да добиеш помош од Божјиот свет дух, кој може да те опреми со „силата која е над она што е нормално“ за да се бориш од еден до друг ден (2. Коринтјаните 4:7, НС).b

13. Кој е вториот проблем кој им наштетува на многу семејства?

¹³ Злоупотребата на алкохолот може да доведе до уште еден проблем кој им наштетува на многу семејства — куќното насилство.

ШТЕТАТА ШТО ЈА ПРЕДИЗВИКУВА КУЌНОТО НАСИЛСТВО

14. Кога започнало куќното насилство, и каква е ситуацијата денес?

¹⁴ Првото дело на насилство во човечката историја била случката на куќно насилство во кое биле вклучени двајца браќа, Каин и Авел (1. Мојсеева 4:8). Оттогаш наваму човештвото е измачувано од сите видови куќно насилство. Постојат сопрузи кои ги претепуваат своите жени, сопруги кои ги напаѓаат своите мажи, родители кои сурово ги тепаат своите мали деца, како и израснати деца кои ги малтретираат своите остарени родители.

15. На кој начин членовите на семејството се емоционално погодени од куќното насилство?

¹⁵ Штетата што ја предизвикува куќното насилство е многу подлабока од физичките лузни. Една претепана жена рекла: „Мораш да се соочуваш со големо чувство на вина и срам. Многу утра едноставно сакаш да останеш в кревет, надевајќи се дека тоа било само лош сон“. Децата кои гледаат или доживуваат куќно насилство може и самите да станат насилни кога ќе пораснат и ќе имаат свои семејства.

16, 17. Што е емоционално малтретирање, и на кој начин членовите на семејството се погодени од него?

¹⁶ Куќното насилство не е ограничено само на физичко малтретирање. Честопати нападот е вербален. Во Изреки 12:18 (НС) се вели: „Постои некој кој зборува непромислено како бодежи од меч“. Во овие „бодежи“ со кои се карактеризира куќното насилство спаѓаат погрдните имиња и викањето, како и постојаното критикување, понижувачките навреди и заканувањата со физичко насилство. Раните од емоционалното насилство не се видливи и честопати другите не ги забележуваат.

¹⁷ Особено е жално емоционалното малтретирање на детето — постојаното критикување и омаловажување на способностите, интелигенцијата или вредноста на детето како личност. Таквото вербално малтретирање може да го уништи духот на детето. Точно е тоа дека на сите деца им е потребна стега. Но, Библијата ги поучува татковците: „Не дразнете ја челадта своја, за да не паѓаат со духот“ (Колосјаните 3:21).

КАКО ДА СЕ ИЗБЕГНЕ КУЌНОТО НАСИЛСТВО

18. Каде започнува куќното насилство, и кој е библискиот начин за да се спречи тоа?

¹⁸ Куќното насилство започнува во срцето и во умот — начинот на кој постапуваме започнува со тоа како размислуваме (Јаков 1:14, 15). За да престане со насилството, напаѓачот треба да го промени начинот на размислување (Римјаните 12:2). Дали е можно тоа? Да. Божјата Реч има моќ да ги менува луѓето. Таа може да ги искорени дури и ‚цврсто утврдените‘ погубни гледишта (2. Коринтјаните 10:4, НС; Евреите 4:12). Точното спознание за Библијата може да помогне луѓето да направат една толку целосна промена што за нив се вели дека облекле нова личност (Ефесјаните 4:22—24; Колосјаните 3:8—10).

19. Како треба еден христијанин да гледа на својот брачен другар и да се однесува кон него?

¹⁹ Гледиште за брачниот другар. Божјата Реч вели: „Мажите се должни да ги сакаат жените свои како што ги сакаат своите тела; оти, кој ја сака жената своја, тој се сака и самиот себеси“ (Ефесјаните 5:28). Исто така, Библијата вели дека сопругот треба да ѝ оддава на својата жена „чест како на послаб сад“ (1. Петрово 3:7, НС). Сопругите се опоменати „да ги сакаат мажите свои“ и да имаат „длабоко почитување“ кон нив (Тит 2:4; Ефесјаните 5:33, НС). Сигурно дека ниту еден богобојазлив сопруг не може со право да тврди дека навистина ја почитува својата жена доколку ја напаѓа физички или вербално. Исто така, ниту една сопруга која му вика на својот маж, му се обраќа саркастично или постојано се кара со него, не може да рече дека навистина го сака и го почитува.

20. Пред кого се одговорни родителите за своите деца, и зошто родителите не треба да имаат нереални очекувања од своите деца?

²⁰ Исправно гледиште за децата. Децата ги заслужуваат — да, потребни им се љубовта и вниманието од родителите. Божјата Реч ги нарекува децата ‚наследство Господово‘ и „дар“ (Псалм 126:3). Родителите се одговорни пред Јехова да се грижат за тоа наследство. Библијата зборува за „обележјата на дете“ и за „безумието“ на детството (1. Коринтјаните 13:11, НС; Изреки 22:16). Родителите не треба да се изненадат ако наидат на безумие кај своите деца. Децата не се возрасни. Родителите не треба да бараат повеќе отколку што е соодветно на возраста, семејното потекло и способноста на детето. (Види 1. Мојсеева 33:12—14.)

21. Кој е божествениот начин како да се гледа на остарените родители и да се постапува со нив?

²¹ Гледиште за остарените родители. Трета Мојсеева 19:32 вели: „Пред седо лице станувај, почитувај го лицето на старец“. На тој начин Божјиот закон поттикнувал на почитување и на голема обѕирност кон постарите. Ова може да биде предизвик тогаш кога изгледа дека еден остарен родител премногу бара или е болен и можеби не се движи и не размислува брзо. Сепак, децата се потсетени „да им се отплатуваат на родителите свои“ (1. Тимотеј 5:4). Ова би значело да се однесуваат кон нив со достоинство и со почит, можеби дури и да се грижат за нив и во финансиски поглед. Физичкото или, пак, некој друг облик на малтретирање на остарените родители, сосема е во спротивност со начинот на постапување што ни го советува Библијата.

22. Која е една клучна особина за да се надмине куќното насилство, и како може таа да се покажува?

²² Негувај самосовладување. Изреки 29:11 вели: „Безумниот го излева сиот свој гнев, а мудриот се воздржува“. Како можеш да го совладаш својот дух? На⁠мес⁠то да дозволиш однатре да се таложи фрустрација, дејствувај брзо за да ги решиш тешкотиите кои се појавуваат (Ефесјаните 4:26, 27). Напушти ја сцената ако чувствуваш дека го губиш совладувањето. Моли се Божјиот свет дух да создаде самосовладување во тебе (Галатјаните 5:22, 23). Одењето на прошетка или физичкото вежбање можат да ти помогнат да ги совладаш своите емоции (Изреки 17:14, 27). Труди се да бидеш „бавен на гнев“ (Изреки 14:29, НС).

ДА СЕ ОДВОИТЕ ИЛИ ДА ОСТАНЕТЕ ЗАЕДНО?

23. Што може да се случи ако еден член на христијанското собрание секогаш одново и непокајнички подлегнува на насилнички изливи на гнев, во кои можеби спаѓа физичко малтретирање на неговото семејство?

²³ Меѓу делата што ги осудува Бог, Библијата вбројува „непријателство, кавги, . . . гнев“, и изјавува дека „оние што го прават тоа, нема да го наследат царството Божјо“ (Галатјаните 5:19—21). Според тоа, секој оној што тврди дека е христијанин, но секогаш одново и непокајнички подлегнува на насилнички изливи на гнев, во кои можеби спаѓа физичко малтретирање на сопружникот или на децата, може да биде исклучен од христијанското собрание. (Спореди 2. Јованово 9, 10.) На овој начин собранието се зачувува чисто од оние што се насилни (1. Коринтјаните 5:6, 7; Галатјаните 5:9).

24. а) Како може да одлучат да постапат сопружниците кои се малтретирани? б) На кој начин загрижените пријатели и старешини можат да му дадат поддршка на сопружникот кој е малтретиран, но што не треба да прават?

²⁴ Што е со христијаните кои моментално се малтретирани од насилен сопружник кој не покажува знаци на промени? Од различни причини некои одлучиле да останат со насилниот сопружник. Други, пак, одлучиле да го напуштат, сметајќи дека нивното физичко, ментално и духовно здравје — па можеби дури и нивниот живот — се во опасност. Како ќе избере да постапи во овие околности оној кој е жртва на куќно насилство претставува лична одлука пред Јехова (1. Коринтјаните 7:10, 11). Добронамерните пријатели, роднини или христијанските старешини можеби ќе сакаат да понудат помош и совет, но не треба да вршат притисок врз жртвата да преземе некој посебен начин на постапување. Таа одлука треба да ја донесе секој за себе лично (Римјаните 14:4; Галатјаните 6:5).

КРАЈ НА ПРОБЛЕМИТЕ КОИ НАНЕСУВААТ ШТЕТА

25. Која е Јеховината намера со семејството?

²⁵ Кога Јехова ги соединил во брак Адам и Ева, тој немал намера семејствата да бидат нагризувани од проблеми кои нанесуваат штета, како што се алкохолизмот или насилството (Ефесјаните 3:14, 15). Семејството требало да биде место каде што ќе цветаат љубовта и мирот и каде што ќе бидат задоволени менталните, емоционалните и духовните потреби на секој член. Меѓутоа, со навлегувањето на гревот, семејниот живот брзо почнал да пропаѓа. (Спореди Проповедник 8:9.)

26. Каква иднина ги очекува оние кои се трудат ⁠да живеат во согласност со Јеховините барања?

²⁶ За среќа, Јехова не се откажал од својата намера со семејството. Тој ветува дека ќе воведе еден мирољубив нов свет во кој луѓето „ќе живеат спокојно и никој нема да ги заплашува“ (Језекиил 34:28). Во тоа време алкохолизмот, куќното насилство и сите други проблеми кои денес им наштетуваат на семејствата, ќе бидат работи на минатото. Луѓето ќе се насмевнуваат, но не за да ги сокријат стравот и болката, туку затоа што „ќе се насладуваат во изобилен мир“ (Псалм 36:11).

[Фусноти]

КАКО МОЖАТ ОВИЕ БИБЛИСКИ НАЧЕЛА ДА ИМ ПОМОГНАТ . . . НА СЕМЕЈСТВАТА ДА ГИ ИЗБЕГНАТ ПРОБЛЕМИТЕ КОИ БИ НАНЕЛЕ СЕРИОЗНА ШТЕТА?

Јехова ја осудува злоупотребата на алкохолот (Изреки 23:20, 21).

Секој поединец е одговорен за своите постапки (Римјаните 14:12).

Без самосовладување, не можеме да му служиме на Бог на еден прифатлив начин (Изреки 29:11).

Вистинските христијани ги почитуваат своите остарени родители (3. Мојсеева 19:32).

[Слика на страница 146]

Христијанските старешини можат да бидат еден огромен извор на помош во решавањето на семејните проблеми

[Слика на страница 151]

Христијанските сопружници кои се сакаат и се почитуваат, брзо ќе дејствуваат за да ги средат тешкотиите

Тринаесетто поглавје

Ако бракот е пред распаѓање

1, 2. Кога бракот се наоѓа под притисок, кое прашање треба да се постави?

ВО 1988 година, една Италијанка по име Лучија била многу депримирана.a После десет години нејзиниот брак се распаѓал. Многупати се обидувала да се помири со својот сопруг, но тоа едноставно не ѝ успевало. Затоа се одвоила од него поради неусогласеност и морала сама да подига две ќерки. Кога ќе помисли на тоа време, Лучија се потсетува: „Бев сигурна дека ништо не можеше да го спаси нашиот брак“.

² Ако имаш брачни проблеми, можеби ќе можеш да се соживееш со Лучија. Твојот брак можеби е во криза и се прашуваш дали сѐ уште може да се спаси. Ако е така, ќе увидиш дека е корисно да размислиш за ова прашање: Дали ги следев сите добри совети што Бог ги дал во Библијата за да помогне бракот да се направи успешен? (Псалм 118:105).

3. Иако разводот станал популарен, за каква реакција се известува кај многу разведени лица и нивните семејства?

³ Кога односите меѓу мажот и жената се многу напнатни, можеби изгледа дека поништувањето на бракот е најлесната постапка. Но, иако многу земји доживеале шокантен пораст на распаднати семејства, неодамнешните истражувања покажуваат дека еден голем процент на разведени мажи и жени жалат поради разводот. Извесен број од нив страдаат од повеќе здравствени проблеми, како физички така и ментални, отколку оние кои остануваат во брак. Збрканоста кај децата од разведените бракови и чувството дека се несреќни, честопати траат со години. Родителите и пријателите на распаднатото семејство исто така страдаат. Но на кој начин Бог, Основачот на бракот, гледа на таа ситуација?

4. Како треба да се решаваат проблемите во бракот?

⁴ Како што беше забележано во претходните поглавја, Бог имал намера бракот да биде доживотна врска (1. Мојсеева 2:24). Тогаш, зошто се распаѓаат толку многу бракови? Тоа не може да се случи прекуноќ. Обично има знаци на предупредување. Малите проблеми во бракот можат да стануваат сѐ поголеми додека не почнат да изгледаат несовладливи. Но, ако овие проблеми се решаваат веднаш со помош на Библијата, би можеле да се избегнат многу распади на бракови.

БИДИ РЕАЛЕН

5. Со која реална ситуација треба да се соочи секој брак?

⁵ Еден фактор кој понекогаш води до проблеми се нереалните очекувања што можеби ги имаат едниот или обата брачни партнера. Љубовните романи, популарните списанија, телевизиските програми и филмовите можат да создадат надежи и сништа кои се далеку од реалниот живот. Кога тие сништа нема да се исполнат, една личност може да се чувствува измамена, незадоволна, па дури и огорчена. Сепак, како можат двајца несовршени луѓе да пронајдат среќа во бракот? Потребен е напор за да се постигне еден успешен однос.

6. а) Какво урамнотежено гледиште за бракот дава Библијата? б) Кои се некои причини за несогласувања во бракот?

⁶ Библијата е практична. Таа ги признава радостите на бракот, но исто така предупредува дека оние кои стапуваат во брак „ќе имаат телесни неволи“ (1. Коринтјаните 7:28). Како што беше веќе забележано, обата партнера се несовршени и се склони кон грев. Менталната и емоционалната градба, како и воспитувањето на секој партнер, се различни. Брачните двојки понекогаш не се согласуваат во врска со парите, децата и роднините. Извор на расправии може да биде и неодвојувањето доволно време за да се прават работите заедно, како и сексуалните проблеми.b Потребно е време за да се излезе на крај со овие работи, но не се обесхрабрувај! Повеќето брачни двојки можат да се соочат со таквите проблеми и да донесат обострано прифатливи решенија.

ДИСКУТИРАЈ ЗА НЕСОГЛАСУВАЊАТА

7, 8. Ако помеѓу брачните партнери дојде до повредени чувства или недоразбирања, кој е библискиот начин за да се решат?

⁷ На многумина им е тешко да останат смирени кога дискутираат за повредени чувства, недоразбирања или за личните пропусти. Наместо отворено да рече: „Чувствувам дека сум погрешно сфатен“, сопружникот можеби ќе се вознемири и ќе го преувеличи проблемот. Многумина ќе речат: „Ти се грижиш само за себеси“ или „Ти не ме сакаш“. Другиот сопружник можеби одбива да одговори затоа што не сака да биде вовлечен во расправија.

⁸ Еден подобар начин на постапување што треба да се следи е да се внимава на библискиот совет: „Гневете се, но не грешете: сонцето да не зајде во гневот ваш“ (Ефесјаните 4:26). Кога една среќна брачна двојка дошла до својата 60-годишнина на бракот, била запрашана во што е тајната на нивниот успешен брак. Сопругот рекол: „Научивме да не си легнуваме сѐ додека не ги средиме несогласувањата, па макар колку и да се мали“.

9. а) Што е откриено во Библијата како еден многу важен дел од комуникацијата? б) Што треба често да прават брачните другари, иако за тоа се потребни храброст и понизност?

⁹ Кога меѓу сопругот и сопругата ќе дојде до несогласување, секој од нив треба да „биде брз во слушањето, а спор во зборувањето, и бавен на гнев“ (Јаков 1:19). Откако внимателно ќе се сослушаат, обата партнера можеби ќе увидат дека е потребно да се извинат (Јаков 5:16). За да се рече искрено: „Извини што те повредив“, потребни се понизност и храброст. Но, ако со несогласувањата се постапува на таков начин, тогаш тоа многу ќе ѝ помогне на брачната двојка не само да ги реши проблемите туку и да создаде срдечност и блискост, кои ќе придонесат да најдат поголемо задоволство во дружењето еден со друг.

ДА СЕ ИЗВРШУВА БРАЧНАТА ДОЛЖНОСТ

10. Која заштита што им ја препорачал Павле на коринтските христијани може да важи и за денешниот христијанин?

¹⁰ Кога апостол Павле им пишал на коринтјаните, тој го препорачал бракот „за да се избегне блудството“ (1. Коринтјаните 7:2). Светот денес е исто толку лош, па дури и полош од древниот Коринт. Неморалните теми за кои луѓето од светот отворено дискутираат, нескромниот начин на облекување и сензуалните раскази кои се изнесени во списанијата и во книгите, на ТВ и во филмовите, сите заедно побудуваат недозволени сексуални апетити. На коринтјаните, кои живееле во слична средина, апостол Павле им рекол: „Подобро е да се женат и мажат, отколку да се возбудуваат [да се распламтени од страст, НС]“ (1. Коринтјаните 7:9).

11, 12. а) Што си должат еден на друг сопругот и сопругата, и во каков дух треба да се извршува тоа? б) Како треба да се постапи во ситуација кога брачната должност треба привремено да се одложи?

¹¹ Затоа, на венчаните христијани Библијата им заповеда: „Мажот да ја има спрема жената својата должна љубов, а исто така и жената — спрема мажот“ (1. Коринтјаните 7:3). Забележи дека нагласокот е ставен на давањето — а не на барањето. Телесната блискост во бракот ќе донесе вистинско задоволство само ако секој партнер мисли на доброто на другиот. На пример, Библијата им заповеда на сопрузите да се однесуваат кон своите жени „според спознанието“ (1. Петрово 3:7, НС). Ова важи особено во поглед на давањето и добивањето на брачната должност. Ако со жената не се постапува нежно, нејзе може да ѝ биде тешко да се радува на овој аспект на бракот.

¹² Има времиња кога брачните другари можеби мораат да си ја ускратат брачната должност. Ова може да биде случај со сопругата во извесни периоди од месецот или кога се чувствува многу уморна. (Спореди 3. Мојсеева 18:19.) Тоа може да биде случај со сопругот кога се соочува со некој сериозен проблем на работа и се чувствува емоционално исцрпен. Таквите случаи на привремено одложување на извршувањето на брачната должност најдобро се решаваат ако обата партнера отворено дискутираат за ситуацијата и се согласат со меѓусебен „договор“ (1. Коринтјаните 7:5). Ова ќе ги спречи обата партнера да не донесат избрзани, погрешни заклучоци. Меѓутоа, ако жената своеволно му ја ускратува на својот сопруг брачната должност или ако сопругот намерно не ја извршува таа должност со љубов, партнерот може да биде ставен на искушение. Во една таква ситуација, во бракот можат да се појават проблеми.

13. Како можат да постапуваат христијаните за да го зачуваат своето размислување чисто?

¹³ Како и сите христијани, слугите на Бог кои се во брак мораат да избегнуваат порнографија, која може да создаде нечисти и неприродни желби (Колосјаните 3:5). Исто така, тие мораат да внимаваат на своите мисли и постапки кога контактираат со сите припадници на спротивниот пол. Исус предупредил: „Секој што ќе погледне на жена со желба, тој веќе извршил прељуба со неа во срцето свое“ (Матеј 5:28). Ако го применуваат библискиот совет во врска со сексот, брачните двојки ќе можат да избегнат да паднат во искушение и да извршат прељуба. Тие можат и понатаму да се радуваат на една прекрасна интимност во таков брак во кој сексот се цени како еден добар подарок од Основачот на бракот, Јехова (Изреки 5:15—19).

БИБЛИСКА ОСНОВА ЗА РАЗВОД

14. Каква жална ситуација се појавува понекогаш? Зошто?

¹⁴ За среќа, во повеќето христијански бракови можат да се решат секакви проблеми што ќе се појават. Меѓутоа, понекогаш тоа не е случај. Поради тоа што луѓето се несовршени и живеат во еден грешен свет со кој управува Сатана, некои бракови сепак доаѓаат до распаѓање (1. Јованово 5:19). Како треба да постапат христијаните во една таква тешка ситуација?

15. а) Кој е единствениот библиски темел за развод со можност за повторно стапување во брак? б) Зошто некои одлучиле да не се разведат од неверниот брачен другар?

¹⁵ Како што беше спомнато во второто поглавје од оваа книга, блудот е единствената библиска основа за развод со можност за повторно стапување во бракc (Матеј 19:9, НС). Ако имаш јасен доказ дека твојот брачен другар бил неверен, тогаш пред тебе стои една тешка одлука. Дали ќе го продолжиш бракот или ќе се разведеш? Не постојат правила. Некои христијани потполно му простиле на партнерот кој искрено се каел, а зачуваниот брак на крајот испаднал добар. Други, пак, одлучиле да не се разведат само заради децата.

16. а) Кои се некои фактори поради кои некои биле поттикнати да се разведат од својот брачен другар кој згрешил? б) Кога недолжниот сопружник ќе донесе одлука да се разведе или да не се разведе, зошто никој не треба да ја критикува неговата одлука?

¹⁶ Од друга страна, пак, грешната постапка можеби довела до бременост или до некоја сексуално пренослива болест. Можеби децата треба да бидат заштитени од родителот кој врши сексуална злоупотреба. Очигледно е дека мора да се размисли за многу работи пред да се донесе одлука. Меѓутоа, ако дознаеш дека твојот брачен партнер ти бил неверен, а потоа продолжиш со сексуалните односи со својот сопружник, на тој начин покажуваш дека си му простил на сопружникот и дека сакаш бракот да продолжи. Повеќе не постои основа за развод со библиска можност за повторно стапување во брак. Никој не треба да се меша во туѓи работи и да се обидува да влијае врз твојата одлука ниту, пак, некој би требало да ја критикува твојата одлука откако ќе ја донесеш. Ти ќе треба да живееш со последиците од она што си го одлучил. „Секој ќе го понесе своето бреме“ (Галатјаните 6:5).

ОСНОВА ЗА ОДВОЈУВАЊЕ

17. Ако не се работи за блуд, какви ограничувања во поглед на одвојувањето или разводот дава Библијата?

¹⁷ Дали има ситуации кои би го оправдале одвојувањето или можеби разводот од брачниот другар дури и ако тој не направил блуд? Да, но во тој случај христијанинот не е слободен да се интересира за трета личност со намера повторно да стапи во брак (Матеј 5:32). Иако Библијата остава простор за едно такво одвојување, таа поставува услов — оној што си заминува да „не се премажува, или, пак, да се помири“ (1. Коринтјаните 7:11). Кои се некои екстремни ситуации во кои одвојувањето би можело да изгледа препорачливо.

18, 19. Кои се некои екстремни ситуации кои можат да доведат до тоа сопружникот да одмери дали е препорачливо законски да се одвои или да се разведе, дури и без можност за повторно стапување во брак?

¹⁸ На пример, семејството може да осиромаши поради тешката мрзливост и лошите навики на сопругот.d Можеби тој го прокоцкува семејниот приход или го користи за да ја поддржи својата зависност од дрога и алкохол. Библијата наведува: „Ако некој не се грижи за . . . своите домашни, тој се одрекол од верата и полош е од неверник“ (1. Тимотеј 5:8). Ако таквиот човек одбива да се промени, можеби дури и ги финансира своите пороци земајќи од парите што ги заработува неговата жена, сопругата можеби ќе одлучи да го заштити своето добро и доброто на своите деца така што ќе добие законско одвојување.

¹⁹ За една таква законска постапка може да се размислува и ако сопружникот е премногу насилен кон партнерот, можеби многу често го тепа до таа мера што здравјето, па дури и животот му се во опасност. Освен тоа, ако сопружникот постојано се обидува да го принуди брачниот другар на некој начин да ги прекрши Божјите заповеди, тогаш брачниот другар кој е загрозен може да размислува и за одвојување, особено ако работите дојдат дотаму што и духовниот живот е доведен во опасност. Партнерот кој се наоѓа во опасност може да дојде до заклучок дека единствениот начин ‚да му се покорува на Бога повеќе отколку на луѓето‘ е да добие законско одвојување (Дела 5:29).

20. а) Во случај семејството да се распаѓа, што можат да понудат зрелите пријатели и старешините, а што не треба да понудат? б) Иако во Библијата се спомнува одвојување, за каков изговор не смеат да го користат тоа венчаните луѓе?

²⁰ Во сите случаи на крајно малтретирање од страна на сопружникот, никој не треба да врши притисок врз недолжниот брачен партнер, сеедно дали да се одвои или да остане со другиот. Иако зрелите пријатели и старешините можат да понудат поддршка и совет кој се темели на Библијата, тие не можат да ги знаат сите поединости од она што се случува помеѓу сопругот и сопругата. Само Јехова може да го види тоа. Се разбира, една христијанска сопруга не би покажала почитување кон Божјата подготовка за брак доколку користи слаби изговори за да се ослободи од бракот. Но, ако крајно опасната ситуација потрае, никој не треба да ја критикува доколку одлучи да се одвои. Истите работи можат да се речат и во врска со христијанскиот сопруг кој бара одвојување. „Сите ние ќе застанеме пред Божјата судска столица“ (Римјаните 14:10, НС).

КАКО БИЛ СПАСЕН ЕДЕН РАСПАДНАТ БРАК

21. Кое искуство покажува дека библискиот совет за бракот е делотворен?

²¹ Три месеци откако се одвоила од својот сопруг, Лучија, која беше спомната на почетокот, сретнала Јеховини сведоци и почнала да ја проучува Библијата со нив. „На мое големо изненадување“, објаснува таа, „Библијата ми даде практични решенија за мојот проблем. После само една недела проучување, веднаш сакав да се смирам со сопругот. Денес можам да речам дека Јехова знае како да ги спаси браковите што се во криза бидејќи неговите поуки им помагаат на брачните другари да научат како да се почитуваат еден со друг. Не е точно тоа дека Јеховините сведоци ги разделуваат семејствата, како што тврдат некои луѓе. Во мојот случај беше вистинито токму спротивното.“ Лучија научила да ги применува библиските начела во својот живот.

22. Во што треба да имаат доверба сите брачни двојки?

²² Лучија не е исклучок. Бракот треба да биде благослов, а не товар. За таа цел Јехова го обезбедил најдобриот извор за брачен совет што некогаш е напишан — неговата скапоцена Реч. Библијата може да го направи „неискусниот мудар“ (НС) (Псалм 18:7—11). Таа спасила многу бракови кои биле пред распаѓање и подобрила многу други бракови кои имале сериозни проблеми. Сите брачни двојки нека имаат потполна доверба во брачниот совет што го дава Јехова Бог. Тој навистина е делотворен!

[Фусноти]

КАКО МОЖАТ ОВИЕ БИБЛИСКИ НАЧЕЛА ДА ПОМОГНАТ . . . ДА СЕ ИЗБЕГНЕ РАСПАД НА БРАКОТ?

Бракот е извор на радост, но и на неволји (Изреки 5:18, 19; 1. Коринтјаните 7:28).

Несогласувањата треба да се решаваат веднаш (Ефесјаните 4:26).

При дискусиите, слушањето е исто толку важно колку и зборувањето (Јаков 1:19).

Брачната должност треба да се извршува во дух на несебичност и нежност (1. Коринтјаните 7:3—5).

[Слика на страница 154]

Брзо решавајте ги проблемите. Не дозволувајте сонцето да зајде во вашата испровоцирана состојба

Четиринаесетто поглавје

Да се старее заедно

1, 2. а) Какви промени настануваат додека наближува староста? б) На кој начин побожните мажи од библиските времиња нашле задоволство во староста?

ДОДЕКА старееме се случуваат многу промени. Физичката слабост ни ја исцрпува силата. Еден поглед во огледалото открива нови брчки и постепено губење на бојата на косата, па дури и на самата коса. Можеби памтењето ни слабее. Кога децата ќе стапат во брак, а исто така и кога ќе дојдат внучиња, се создаваат нови односи. За некои луѓе пензионирањето од световната работа доведува до поинаква рутина во животот.

² Навистина, поодминатите години можат да бидат мачни (Проповедник 12:1—8). Сепак, размисли за Божјите слуги од библиските времиња. Иако на крајот ѝ подлегнале на смртта, тие стекнале не само мудрост туку и разбирање, а тоа им донело големо задоволство во староста (1. Мојсеева 25:8; 35:29; Јов 12:12; 42:17). Како успеале да бидат среќни додека стареат? Сигурно така што живееле во согласност со начелата кои денес ги наоѓаме запишани во Библијата (Псалм 118:105; 2. Тимотеј 3:16, 17).

3. Каков совет дал Павле за постарите мажи и жени?

³ Во своето писмо до Тит, апостол Павле им дал здраво водство на оние што стареат. Тој напишал: „Старците да бидат трезвени [умерени во навиките, НС], целомудрени, чисти, здрави во верата, во љубовта, во трпението; старичките, исто така, да живеат како што им прилега на светии — да не клеветат, да не се предаваат на многу вино, да учат за добро“ (Тит 2:2, 3). Ако внимаваш на овие зборови, тие ќе ти помогнат да се соочиш со предизвиците на стареењето.

ПРИВИКНИ СЕ НА САМОСТОЈНОСТА НА ТВОИТЕ ДЕЦА

4, 5. Како реагираат многу родители кога нивните деца ќе си заминат од дома, и како некои се привикнуваат на новата ситуација?

⁴ Менувањето на улогите бара привикнување. Колку само е вистинито ова кога израснатите деца го напуштаат домот и склопуваат брак! За многу родители ова е првото потсетување дека веќе стареат. Иако се среќни поради тоа што нивните потомци станале возрасни, родителите честопати се загрижени за тоа дали сториле сѐ што можеле за да ги подготват децата да бидат самостојни. Исто така, можеби им недостига тоа што тие повеќе не се во домот.

⁵ Се разбира, родителите и понатаму се грижат за доброто на своите деца дури и откако децата ќе си отидат од дома. „Само кога би можела често да се слушам со нив, да се уверам дека се добро — тогаш би била среќна“, рекла една мајка. Еден татко раскажува: „Кога нашата ќерка си замина од дома, многу ни беше тешко. Тоа остави една огромна празнина во нашето семејство бидејќи секогаш правевме сѐ заедно“. На кој начин овие родители се соочиле со отсуството на своите деца? Во многу случаи така што се грижеле за другите луѓе и им помагале.

6. Што помага да се задржат семејните односи на своето исправно место?

⁶ Кога децата ќе стапат во брак, улогата на родителите се менува. 1. Мојсеева 2:24 наведува: „Ќе го остави човекот таткото свој и мајката своја и ќе се прилепи кон жената своја; и обата ќе бидат едно тело“. Признавањето на божествените начела на поглаварство и добриот ред ќе им помогнат на родителите да ги задржат работите на своето исправно место (1. Коринтјаните 11:3; 14:33, 40).

7. Каков добар став развил еден татко кога неговите ќерки си заминале од дома и се омажиле?

⁷ Откако двете ќерки на една брачна двојка се омажиле и се преселиле, брачната двојка почувствувала празнина во својот живот. На почетокот сопругот бил огорчен на зетовите. Но, додека размислувал за начелото на поглаварство, тој увидел дека сега сопрузите на неговите ќерки се одговорни за своите домаќинства. Затоа, кога неговите ќерки барале совет, тој ги прашувал што мислат нивните сопрузи, а потоа се трудел да дава колку што е можно поголема поддршка. Сега неговите зетови гледаат на него како на пријател и со задоволство го примаат неговиот совет.

8, 9. На кој начин некои родители се привикнале на самостојноста на своите израснати деца?

⁸ Што ако нововенчаните не постапуваат онака како што нивните родители мислат дека е најдобро, иако не прават нешто небиблиско? „Секогаш им помагаме да увидат кое е Јеховиното гледиште“, објаснува една двојка чии деца се во брак, „но ако не се согласуваме со нивната одлука, ние ја прифаќаме и им ја даваме нашата поддршка и охрабрување.“

⁹ Во некои азиски земји, на некои мајки им е особено тешко да ја прифатат самостојноста на своите синови. Меѓутоа, ако го почитуваат христијанскиот ред и поглаварството, тие ќе увидат дека неслагањата со снаите ќе бидат сведени на минимум. Една христијанка смета дека тоа што нејзините синови си заминале од семејниот дом претставува „извор на сѐ поголема благодарност“. Таа е восхитена кога ја гледа нивната способност да управуваат со своите нови домаќинства. Исто така, тоа значело олеснување на физичкиот и емоционалниот товар што таа и нејзиниот сопруг мораат да го носат додека стареат.

ПОВТОРНО ОЖИВЕЈТЕ ЈА СВОЈАТА БРАЧНА ВРСКА

10, 11. Кој библиски совет ќе им помогне на луѓето да избегнат некои од замките на средовечноста?

¹⁰ Луѓето реагираат на различни начини кога ќе дојдат во своите средни години. Некои мажи се облекуваат поинаку, обидувајќи се да изгледаат помлади. Многу жени се загрижени поради промените што со себе ги донесува климактериумот. За жал, некои средовечни лица предизвикуваат огорченост и љубомора кај своите брачни другари, флертувајќи со помлади припадници на спротивниот пол. Меѓутоа, побожните мажи се „со здрави мисли“ и ги зауздуваат неисправните желби (1. Петрово 4:7, НС). Исто така и зрелите жени, од љубов кон своите сопрузи и од желба да му угодат на Јехова, работат на тоа да ја одржат стабилноста на својот брак.

¹¹ Под инспирација, царот Лемуил запишал една фалба за ‚способната жена‘ што го наградува својот сопруг „со добро, а не со лошо, во сите денови од нејзиниот живот“. Христијанскиот сопруг нема да пропушти да го цени тоа што неговата жена се труди да се бори со секаква емоционална вознемиреност низ која минува во текот на своите средни години. Неговата љубов ќе го наведе ‚да ја фали‘ (Изреки 31:10, 12, 28, НС).

12. Како можат брачните двојки да се зближуваат меѓу себе додека минуваат годините?

¹² Во текот на годините зафатени со подигање деца, обајцата можеби спремно сте ги ставале настрана своите лични желби за да се грижите за потребите на вашите деца. Откако тие си заминале, време е да го преориентирате својот брачен живот. „Кога ќерките си заминаа од дома“, вели еден сопруг, „одново почнав да ѝ се додворувам на мојата сопруга.“ Еден друг сопруг вели: „Секој од нас се грижи за здравјето на другиот и се потсетуваме дека е потребно да вежбаме“. За да не се чувствуваат осамени, тој и неговата сопруга им укажуваат гостопримство на другите членови на собранието. Да, ако се покажува интерес за другите, се добиваат благослови. Освен тоа, така му се угодува на Јехова (Филипјаните 2:4; Евреите 13:2, 16).

13. Каква улога играат отвореноста и искреноста додека сопругот и сопругата стареат заедно?

¹³ Не дозволувај да се создаде јаз во комуникацијата помеѓу тебе и твојот сопружник. Отворено разговарајте заедно (Изреки 17:27). „Со тоа што покажуваме грижа и обѕирност, го продлабочуваме разбирањето еден за друг“, коментира еден сопруг. Неговата сопруга се согласува, велејќи: „Додека стареевме, почнавме да уживаме во заедничкото пиење чај, во разговарањето и во меѓусебната соработка“. Со тоа што ќе бидеш отворен и искрен, ќе можеш да помогнеш да се зајакне вашата брачна врска, давајќи ѝ еластичност која ќе ги спречи нападите на Сатана, кој ги руши браковите.

РАДУВАЈ ИМ СЕ НА СВОИТЕ ВНУЦИ

14. Каква улога очигледно одиграла баба му на Тимотеј додека тој растел како христијанин?

¹⁴ Внуците се „венец“ за остарените (Изреки 17:6). Дружењето со внуците навистина може да претставува радост — да живне и да освежи. Библијата зборува пофално за Лоида, една баба која заедно со ќерка си Евника му ги пренела своите верувања на своето внуче, Тимотеј. Ова дете израснало со сознанието дека и мајка му и баба му ја ценат библиската вистина (2. Тимотеј 1:5; 3:14, 15).

15. Каков драгоцен придонес во поглед на внуците можат да дадат бабите и дедовците, но што треба да избегнуваат?

¹⁵ Значи, ова е едно посебно подрачје на кое бабите и дедовците можат да дадат многу драгоцен придонес. Баби и дедовци, вие веќе сте им го пренеле на вашите деца своето спознание за Јеховините намери. Сега можете да го сторите истото со уште една генерација! Многу мали деца се возбудени додека слушаат како нивните баби или дедовци им раскажуваат библиски приказни. Се разбира, вие не ја преземате одговорноста на таткото да ги всади вистините во своите деца (5. Мојсеева 6:7). Наместо тоа, вие ја дополнувате. Вашата молитва нека биде како молитвата на псалмистот: „И во староста, па и кога ќе престареам, Боже, не напуштај ме, за да ја објавувам мишката Твоја, силата Твоја и правдата Твоја на сегашниот род и на идниот“ (Псалм 70:18; 77:5, 6).

16. Како можат бабите и дедовците да избегнат да бидат причина за да се создаде напнатост во нивното семејство?

¹⁶ За жал, некои баби и дедовци толку многу ги разгалуваат своите малечки што се создаваат напнати односи помеѓу бабата или дедото и нивните возрасни деца. Меѓутоа, твојата искрена љубезност можеби ќе им олесни на твоите внуци да ти се доверат тогаш кога не се чувствуваат наклонети да им откријат некои работи на своите родители. Понекогаш младите се надеваат дека нивните попустливи баби и дедовци ќе застанат на нивна страна против родителите. Што тогаш? Покажи мудрост и охрабри ги твоите внучиња да бидат отворени со своите родители. Можеш да објасниш дека тоа му е угодно на Јехова (Ефесјаните 6:1—3). Ако е потребно, можеш да се понудиш да им го олесниш пристапот на младите така што претходно ќе разговараш со нивните родители. Биди отворен со своите внуци во врска со она што си го научил во текот на годините. Твојата искреност и отвореност можат да им бидат од корист.

ПРИЛАГОДУВАЈ СЕ ДОДЕКА СТАРЕЕШ

17. Која решителност на псалмистот треба да ја имитираат христијаните кои стареат?

¹⁷ Додека одминуваат годините, ќе откриеш дека не можеш да го правиш сето она што си го правел некогаш или што би сакал да го правиш. Како некој се помирува со процесот на стареење? Во мислите можеби се чувствуваш како да имаш 30 години, но погледот во огледалото открива една поинаква реалност. Не се обесхрабрувај. Псалмистот го преколнувал Јехова: „Не отфрлај ме на старост, кога ќе почне силата моја да исчезнува, не напуштај ме“. Донеси одлука да ја имитираш решителноста на псалмистот. Тој рекол: „Секогаш ќе се надевам на Тебе и ќе Те восхвалувам сѐ повеќе“ (Псалм 70:9, 14).

18. Како може еден зрел христијанин добро да го искористи пензионирањето?

¹⁸ Многумина однапред се подготвиле да ја зголемат својата фалба на Јехова откако ќе се пензионираат од световната работа. „Однапред планирав што ќе правам кога нашата ќерка ќе заврши со училиштето“, објаснува еден татко кој сега е во пензија. „Одлучив да започнам со полновремена служба на проповедање и го продадов мојот бизнис за да бидам слободен поцелосно да му служам на Јехова. Се молев за Божје водство.“ Ако наближуваш кон пензионерска возраст, црпи утеха од изјавата на нашиот Величествен Творец: „И до вашата старост Јас ќе бидам Истиот, до вашите бели коси ќе ве носам“ (Исаија 46:4).

19. Каков совет им е даден на оние што стареат?

¹⁹ Можеби нема да биде лесно да се привикнеш на пензионирање од световната работа. Апостол Павле ги советувал остарените мажи да бидат „умерени во навиките“. За тоа е потребна општа воздржаност, да не ѝ се попушта на склоноста да се бара лесен живот. После пензионирањето можеби ќе има уште поголема потреба од рутина и самодисциплина отколку претходно. Затоа, биди зафатен и ‚изобилно вработен во делото Господово, знаејќи дека твојата тешка работа во врска со Господа не е залудна‘ (1. Коринтјаните 15:58, НС). Прошири ги своите активности да им помагаш на другите (2. Коринтјаните 6:13). Многу христијани го прават тоа ревно проповедајќи ја добрата вест со едно прилагодено темпо. Додека старееш, биди ‚здрав во верата, во љубовта и во трпението‘ (Тит 2:2).

СООЧИ СЕ СО ЗАГУБАТА НА ТВОЈОТ СОПРУЖНИК

20, 21. а) Во сегашниов систем на ствари, што мора на крајот да ја раздели брачната двојка? б) На кој начин Ана им дава добар пример на ужалените сопружници?

²⁰ Тажен но вистинит е фактот дека во сегашниов систем на ствари, смртта на крајот ги разделува брачните двојки. Ужалените христијански сопружници знаат дека нивните сакани сега спијат, и уверени се дека повторно ќе ги видат (Јован 11:11, 25). Но, загубата сепак е тешка. Како може да се соочи со неа оној што сѐ уште е жив?a

²¹ Ќе ти биде од помош ако се потсетиш на тоа како постапила некоја личност од Библијата. Ана станала вдовица после само седум години брак, а кога ние читаме за неа, таа имала 84 години. Можеме да бидеме сигурни дека тагувала кога го изгубила својот сопруг. Како се соочила со тоа? Ден и ноќ му принесувала на Јехова Бог света служба во храмот (Лука 2:36—38). Тоа што Ана живеела живот на богоугодна служба несомнено било како еден голем противотров за болката и осаменоста што ги чувствувала како вдовица.

22. На кој начин некои вдовици и вдовци успешно се соочиле со осаменоста?

²² „За мене најголем предизвик беше тоа што немав партнер за разговор“, објаснува една 72-годишна жена која станала вдовица пред десет години. „Мојот сопруг беше добар слушач. Зборувавме за собранието и за нашето учество во христијанската служба.“ Една друга вдовица вели: „Иако времето лечи, открив дека е поточно да се рече дека она што некому му помага да се излечи е што прави со своето време. Се наоѓаш во подобра положба да им помагаш на другите“. Еден 67-годишен вдовец се согласува со тоа, велејќи: „Еден прекрасен начин како успешно да се соочиш со загубата е да се даваш себеси додека ги тешиш другите“.

ЦЕНЕТИ ОД БОГ ВО СТАРОСТА

23, 24. Каква голема утеха им дава Библијата на остарените, особено на оние кои се овдовени?

²³ Иако смртта го одзема саканиот брачен другар, Јехова останува секогаш верен, секогаш сигурен. „Само за едно Го молам Господа“, пеел царот Давид од дамнината, „само тоа го сакам: да останам во домот Господов преку сите денови на животот мој, да ја гледам Господовата убавина и да го посетувам Неговиот свет храм“ (Псалм 26:4).

²⁴ „Вдовиците почитувај ги, но вистинските вдовици“, поттикнува апостол Павле (1. Тимотеј 5:3). Советот што следи по оваа поука покажува дека на достојните вдовици кои немале блиски роднини можеби им била потребна материјална помош од собранието. Меѓутоа, смислата на поуката ‚да бидат почитувани‘ ја содржи мислата да бидат ценети. Колкава само утеха можат да црпат побожните вдовици и вдовци од сознанието дека Јехова ги цени и дека ќе ги поддржи! (Јаков 1:27).

25. Која цел и понатаму им останува на остарените?

²⁵ „Украс за старците — е нивната бела коса“, изјавува Божјата инспирирана Реч. Таа е „венец на славата, таа води по патот на правдата“ (Изреки 16:31; 20:29). Затоа, без оглед на тоа дали си во брак или повторно си самец, продолжи да ја ставаш службата за Јехова на прво место во својот живот. Така ќе имаш добро име кај Бог сега, а изглед за вечен живот во еден свет каде што болките на староста повеќе нема да постојат (Псалм 36:3—5; Исаија 65:20).

[Фуснота]

КАКО МОЖАТ ОВИЕ БИБЛИСКИ НАЧЕЛА ДА ИМ ПОМОГНАТ . . . НА БРАЧНИТЕ ДВОЈКИ ДОДЕКА ТИЕ СТАРЕАТ?

Внуците се „венец“ за старите луѓе (Изреки 17:6).

Староста може да донесе додатни можности да му се служи на Јехова (Псалм 70:9, 14).

Остарените се охрабрени да бидат „умерени во навиките“ (Тит 2:2, НС).

Ужалените сопружници, иако длабоко тагуваат, можат да најдат утеха во Библијата (Јован 11:11, 25).

Јехова ги цени старите луѓе кои се верни (Изреки 16:31).

[Слики на страница 166]

Додека стареете, повторно утврдете ја својата љубов еден кон друг

Петнаесетто поглавје

Да ги почитуваме нашите остарени родители

1. Што им должиме на своите родители, и затоа што треба да чувствуваме и како треба да постапуваме кон нив?

„СЛУШАЈ го, синко татка си свој: тој те родил; не ја занемарувај [не ја презирај, НС] мајка си кога таа ќе остарее“, советувал еден мудар човек од дамнината (Изреки 23:22). ‚Јас никогаш не би направил такво нешто!‘ можеби ќе речеш. Наместо да ги презираат нашите мајки — или нашите татковци — повеќето од нас чувствуваат длабока љубов кон нив. Признаваме дека им должиме многу. Пред сѐ, нашите родители ни дале живот. Иако Јехова е Изворот на животот, без нашите родители ние едноставно не би постоеле. Ништо што би можеле да им дадеме на родителите не е толку скапоцено колку самиот живот. Понатаму, помисли само на самопожртвуваноста, грижливата нега, трошокот и љубезното внимание што се потребни за да му се помогне на едно дете додека врви по патот од најрано детство до зрелост. Според тоа, колку само е разумно тоа што Божјата Реч советува: „Почитувај ги татка си и мајка си . . . за да ти биде добро, и да живееш долго на земјата“! (Ефесјаните 6:2, 3).

ДА СЕ УВИДАТ ЕМОЦИОНАЛНИТЕ ПОТРЕБИ

2. Како можат израснатите деца да им даваат ‚отплата‘ на своите родители?

² Апостол Павле им напишал на христијаните: „[Децата и внуците] најнапред нека се научат да го почитуваат својот дом и со тоа да им се отплатуваат на родителите свои, бидејќи тоа е добро и угодно пред Бога“ (1. Тимотеј 5:4). Израснатите деца ја даваат оваа ‚отплата‘ покажувајќи ценење за годините на љубов, работа и грижа што нивните родители и баби или дедовци ги потрошиле на нив. Еден начин на кој децата можат да го прават ова е да сфатат дека остарените, исто како и сите други луѓе, имаат потреба од љубов и смирување — честопати дури и очајнички. Како на сите нас, и ним им е потребно да се чувствуваат ценети. Треба да чувствуваат дека нивниот живот е корисен.

3. Како можеме да им оддаваме чест на родителите, како и на бабите и дедовците?

³ Значи, можеме да им оддаваме чест на нашите родители, како и на бабите и дедовците, со тоа што ќе им даваме до знаење дека ги сакаме (1. Коринтјаните 16:14). Доколку нашите родители не живеат со нас, треба да запомниме дека ако им се јавуваме, тоа може многу да им значи. Едно весело писмо, телефонски повик или една посета можат многу да придонесат за нивната радост. Кога имала 82 години, Мијо, која живее во Јапонија, напишала: „Ќерка ми [чиј сопруг е патувачки слуга] ми вели: ‚Мамо, те молам „патувај“ со нас‘. Таа ми ја испраќа испланираната рута и телефонскиот број за секоја седмица. Јас можам да си ја отворам мапата и да речам: ‚Аха. Сега тие се на ова место!‘ Секогаш му се заблагодарувам на Јехова што сум благословена со такво дете“.

ДА СЕ ПОМАГА ВО МАТЕРИЈАЛНИТЕ ПОТРЕБИ

4. На кој начин еврејската религиозна традиција наведувала на бесчувствителност кон остарените родители?

⁴ Дали оддавањето чест на родителите можеби вклучува и грижа за нивните материјални потреби? Да. Честопати е така. Во деновите на Исус, еврејските религиозни водачи ја поддржувале традицијата според која, ако некој изјави дека неговите пари или поседот се „дар посветен на Бог“ (НС), тој е ослободен од одговорноста да ги употреби за да се грижи за своите родители (Матеј 15:3—6). Колку бесчувствително! Всушност, тие религиозни водачи ги наведувале луѓето да не им оддаваат чест на своите родители, туку да се однесуваат кон нив со презир, себично одбивајќи да им го дадат она што им е потребно. Ние не би сакале никогаш да направиме такво нешто! (5. Мојсеева 27:16).

5. И покрај подготовките што ги прават владите во некои земји, зошто оддавањето чест на родителите понекогаш вклучува и давање финансиска помош?

⁵ Денес, во многу земји социјалните програми кои се поддржани од владата обезбедуваат некои материјални потреби на остарените, како што се храна, облека и кров над глава. Освен тоа, можеби и остарените лично биле во можност да си обезбедат нешто за својата старост. Но, ако овие резерви се потрошат или не се доволни, децата ќе им оддадат чест на своите родители ако прават сѐ што можат за да ги задоволат потребите на родителите. Всушност, грижата за остарените родители е доказ за божествена оддаденост, то ест за нечија оддаденост кон Јехова Бог, Основачот на семејното уредување.

ЉУБОВ И САМОПОЖРТВУВАНОСТ

6. Какви подготовки за живеење направиле некои за да се грижат за потребите на своите родители?

⁶ Многу деца кои се веќе возрасни, со љубов и со самопожртвуваност одговориле на потребите на своите немоќни родители. Некои ги зеле родителите во својот дом или се преселиле за да бидат близу до нив. Други, пак, се преселиле кај родителите. Честопати таквите подготовки се покажале како благослов и за родителите и за децата.

7. Зошто е добро да не се избрзува во донесувањето одлуки во врска со остарените родители?

⁷ Меѓутоа, понекогаш таквите преселби не испаѓаат на добро. Зошто? Можеби затоа што одлуките се донесени избрзано или се темелат само на емоции. „Благоразумниот е внимателен на своите чекори“, мудро опоменува Библијата (Изреки 14:15). На пример, да претпоставиме дека на твојата остарена мајка ѝ е тешко да живее сама и мислиш дека можеби ќе ѝ користи да се пресели кај тебе. Додека остроумно внимаваш на своите чекори, би можел да размислиш за следново: ‚Кои се нејзините вистински потреби? Има ли некои приватни или државни служби кои нудат прифатливо алтернативно решение? Дали таа сака да се пресели? Доколку сака, на кој начин тоа ќе влијае врз нејзиниот живот? Дали зад себе ќе треба да ги остави пријателите? Како би влијаело тоа врз неа во емоционален поглед? Дали си разговарал со неа за овие работи? Како би влијаела таквата преселба врз тебе, врз твојот брачен другар и врз твоите деца? Ако на твојата мајка ѝ е потребна грижа, кој ќе ѝ ја даде? Дали може одговорноста да биде поделена? Дали за тоа си дискутирал со сите оние што се директно засегнати?‘

8. Со кого би можел да се советуваш кога донесуваш одлука како да им помогнеш на своите остарени родители?

⁸ Бидејќи одговорноста за грижата лежи врз сите деца во семејството, можеби би било мудро да се одржи еден семеен состанок за да можат сите да учествуваат во донесувањето на одлуките. Исто така, може да биде корисно да се разговара и со старешините во христијанското собрание или со пријателите кои се соочиле со таква слична ситуација. „Без советување намерите се растураат“, предупредува Библијата, „а при многу советници тие успеваат“ (Изреки 15:22).

БИДИ СОЧУВСТВИТЕЛЕН И ПОЛН СО РАЗБИРАЊЕ

9, 10. а) И покрај тоа што се во години, каква обѕирност треба да се покажува кон остарените? б) Какви и да се чекорите што израснатото дете ги презема во корист на своите родители, што треба секогаш да им дава?

⁹ За да им оддаваме чест на нашите остарени родители, потребно е да покажуваме сочувство и разбирање. Додека годините го земаат својот данок, остарените можеби увидуваат дека им е сѐ потешко да одат, да јадат и да памтат. Можеби им е потребна помош. Честопати децата заземаат претерано заштитнички став и се обидуваат да обезбедат водство. Но, остарените лица се возрасни луѓе кои зад себе имаат живот на насобрана мудрост и искуство, живот на грижа за себе и на донесување сопствени одлуки. Нивниот идентитет и самопочитување можеби се сосредоточени на нивната улога како родители и возрасни луѓе. Оние родители кои чувствуваат дека контролата врз својот живот мораат да им ја препуштат на своите деца, може да станат депримирани или лути. Некои се огорчуваат и се спротивставуваат на она што можеби го сметаат за обид да им се одземе самостојноста.

¹⁰ Нема лесни решенија за таквите проблеми, но љубезно е да им се дозволи на остарените родители да се грижат за себе и сами да донесуваат одлуки онолку колку што е можно. Мудро ќе постапиш ако не донесуваш одлуки за она што е најдобро за твоите родители без да разговараш претходно со нив. Тие можеби изгубиле многу. Дозволи им да го задржат она што сѐ уште го имаат. Можеби ќе увидиш дека колку помалку се обидуваш да го контролираш животот на своите родители толку подобар ќе биде твојот однос со нив. Тие ќе бидат посреќни, а исто така и ти. Дури и ако е неопходно да настојуваш во некои работи кои се за нивно добро, за да им оддадеш чест на своите родители потребно е да им го подариш достоинството и почитувањето што го заслужуваат. Божјата Реч советува: „Пред седо лице станувај, почитувај го лицето на старец“ (3. Мојсеева 19:32).

ДА СЕ ЗАДРЖИ ИСПРАВЕН СТАВ

11-13. Ако односот на возрасното дете со родителите порано не бил добар, сепак како може да се соочи со предизвикот да се грижи за нив во нивните поодминати години?

¹¹ Понекогаш, проблемот со кој се соочуваат израснатите деца во врска со оддавањето чест на своите остарени родители е поврзан со односот што порано го имале со нив. Можеби татко ти бил бесчувствителен и не покажувал љубов, а мајка ти доминирала и била строга. Можеби сѐ уште се чувствуваш исфрустриран, гневен или повреден поради тоа што тие не биле онакви родители какви што си сакал да бидат. Можеш ли да ги совладаш таквите чувства?a

¹² Баси, кој израснал во Финска, раскажува: „Мојот очув порано бил есесовец во нацистичка Германија. Тој лесно се разлутуваше, а тогаш беше опасен. Многупати ја тепаше мајка ми пред мои очи. Еднаш, кога ми беше лут, тој замавна со својот ремен и со копчето ме удри по лицето. Толку силно ме удри што јас се превртив преку креветот.

¹³ Сепак, постоеше уште една страна на сликата. Баси додава: „Од друга страна, пак, тој работеше многу напорно и не се штедеше себеси додека се грижеше за материјалните потреби на семејството. Никогаш не покажа татковска наклоност кон мене, но јас знаев дека тој имаше емоционални лузни. Кога бил мал, мајка му го избркала од дома. Пораснал служејќи се со своите тупаници и како млад човек стапил во војната. До одреден степен можев да го сфатам и не го обвинував. Кога пораснав, сакав да му помогнам онолку колку што можев, сѐ до неговата смрт. Не беше лесно, но го правев она што го можев. Сѐ до крајот се трудев да бидам добар син и мислам дека тој ме прифати како таков“.

14. Кој библиски стих важи за сите ситуации, вклучувајќи ги и оние ситуации кои се јавуваат при грижата за остарените родители?

¹⁴ Во семејните ситуации, како и на други подрачја, важи библискиот совет: „Облечете се во милосрдност, доброта, смиреност, кротост и долготрпеливост; трпете се еден со друг и проштавајте си. Ако некој има поплака на некого, како што Христос ви прости, така и вие направете“ (Колосјаните 3:12, 13).

И НА ОНИЕ ШТО ЈА ПРЕЗЕМААТ ГРИЖАТА ПОТРЕБНА ИМ Е ГРИЖА

15. Зошто грижата за родителите понекогаш е болна?

¹⁵ Да се води грижа за еден немоќен родител е напорна работа која вклучува многу задачи, голема одговорност и долги часови. Но, најтешкиот дел честопати е од емоционална природа. Болно е да ги гледаш своите родители како го губат здравјето, помнењето и самостојноста. Санди, од Порторико, раскажува: „Мајка ми беше јадрото на нашето семејство. Грижата за неа ми претставуваше огромна болка. Таа прво почна да куца, потоа ѝ беше потребен бастун, па помошна количка и на крајот инвалидска количка. После тоа состојбата ѝ се влошуваше сѐ додека не почина. Се разболе од рак на коските и ѝ беше потребна постојана нега — дење и ноќе. Ја бањавме, ја храневме и ѝ читавме. Беше многу тешко — особено во емоционален поглед. Кога сфатив дека мајка ми умира, плачев бидејќи многу ја сакав“.

16, 17. Кој совет може да му помогне на оној што ја презема грижата да задржи урамнотежено гледиште за работите?

¹⁶ Ако се најдеш во слична ситуација, што можеш да сториш за успешно да се соочиш со неа? Од голема помош ќе ти биде да го слушаш Јехова преку читањето на Библијата и да разговараш со него во молитва (Филипјаните 4:6, 7). На еден практичен начин погрижи се да земаш урамнотежени оброци и да спиеш доволно. Правејќи го тоа, и емоционално и физички ќе бидеш во подобра состојба да се грижиш за оној што го сакаш. Можеби одвреме навреме ќе можеш да направиш подготовки за да се одмориш од дневната рутина. Дури и ако не е можно да отидеш на одмор, сепак е мудро да испланираш малку време за релаксација. За да добиеш слободно време, можеби ќе можеш да направиш подготовка некој друг да биде со твојот болен родител.

¹⁷ Не е необично ако возрасните луѓе што ја преземаат грижата имаат неразумни очекувања од себеси. Но, не се чувствувај виновен за она што не можеш да го направиш. Во некои околности можеби ќе треба да го дадеш својот сакан родител на грижата на некој старски дом. Ако ти ја преземаш грижата, постави си разумни очекувања. Мораш да ги доведеш во рамнотежа не само потребите на твоите родители туку и потребите на твоите деца, на твојот сопружник, како и твоите лични потреби.

СИЛА КОЈА Е НАД ОНА ШТО Е НОРМАЛНО

18, 19. Кое ветување за поддршка го дал Јехова, и кое искуство покажува дека тој го одржува тоа ветување?

¹⁸ Преку својата Реч, Библијата, Јехова со љубов дава водство кое многу може да ѝ помогне на една личност да се грижи за своите родители кои стареат, но тоа не е единствената помош што ја дава тој. „Близу е Господ до сите, кои го признаваат“, под инспирација напишал псалмистот. „Ги услишува молитвите нивни, и ги спасува.“ Дури и низ најтешките ситуации Јехова ќе ги спаси, односно ќе ги заштити оние кои му се верни (Псалм 144:18, 19).

¹⁹ Мерна, од Филипините, го научила ова додека се грижела за својата мајка, која станала беспомошна после еден мозочен удар. „Нема ништо подепримирачко отколку да гледаш како страда некој што го сакаш, неспособен да ти каже што го боли“, пишува Мерна. „Тоа беше исто како да гледам како се дави малку по малку, а јас не можам да сторам ништо. Многупати ќе клекнев на колена и ќе разговарав со Јехова за тоа колку сум уморна. Плачев како Давид, кој го преколнувал Јехова да ги стави неговите солзи во шише и да се сеќава на него [Псалм 55:8]. И, како што ветил Јехова, тој ми ја даде силата што ми беше потребна. ‚Господ беше потпора моја‘ “ (Псалм 17:18).

20. Кои библиски ветувања им помагаат на оние што ја преземаат грижата да останат оптимистички настроени, па дури и ако умре оној што го негувале?

²⁰ Се вели дека грижата за родителите кои стареат е „приказна без среќен крај“. Дури и покрај најдобрите напори при преземањето на грижата, остарените можеби ќе умрат, како што се случило со мајка ѝ на Мерна. Но, оние кои имаат доверба во Јехова, знаат дека смртта не е крај на приказната. Апостол Павле рекол: „Се надевам на Бога, оти ќе има воскресение на мртвите, на праведните и на неправедните“ (Дела 24:15). Оние кои ги изгубиле своите остарени родители, добиваат утеха од надежта во воскресение, како и од ветувањето за еден прекрасен нов свет што ќе го создаде Бог, во кој „смрт нема да има веќе“ (Откровение 21:4).

21. Кои добри резултати ќе произлезат ако им се оддава чест на остарените родители?

²¹ Божјите слуги имаат длабоко почитување кон своите родители, па дури и ако тие можеби остареле (Изреки 23:22—24). Тие им оддаваат чест. Притоа го доживуваат она што го вели инспирираната изрека: „Нека ти се радуваат татко ти и мајка ти, нека се радува онаа која те родила“ (Изреки 23:25). А над сѐ, оние кои им оддаваат чест на своите остарени родители, му угодуваат и му оддаваат чест и на Јехова Бог.

[Фуснота]

КАКО МОЖАТ ОВИЕ БИБЛИСКИ НАЧЕЛА ДА НИ ПОМОГНАТ . . . ДА ИМ ОДДАВАМЕ ЧЕСТ НА НАШИТЕ ОСТАРЕНИ РОДИТЕЛИ?

Треба да им даваме должна отплата на родителите, како и на бабите и дедовците (1. Тимотеј 5:4).

Сите наши постапки мора да бидат во љубов (1. Коринтјаните 16:14).

Важните одлуки никогаш не смеат да се донесуваат избрзано (Изреки 14:15).

Иако остарените родители се болни и немоќни, тие мора да бидат почитувани (3. Мојсеева 19:32).

Нема секогаш да бидеме соочени со изгледот да старееме и да умираме (Откровение 21:4).

[Слика на страница 179]

Не е мудро да се донесуваат одлуки за родителот без да се разговара претходно со него

Шеснаесетто поглавје

Обезбеди трајна иднина за своето семејство

1. Каква била Јеховината намера за семејното уредување?

КОГА Јехова ги обединил во брак Адам и Ева, Адам ја изразил својата радост изговарајќи ја најраната запишана хебрејска поезија (1. Мојсеева 2:22, 23). Меѓутоа, Творецот имал на ум нешто повеќе отколку само да им донесе задоволство на своите човечки деца. Тој сакал венчаните двојки и семејствата да ја извршуваат неговата волја. На првата двојка ѝ рекол: „Плодете се, и множете се, и наполнете ја земјата, и господарете над неа, и овладајте ги рибите морски, и ѕверовите, и птиците, и сиот добиток, и со целата земја, и со сите животни што лазат по земјата“ (1. Мојсеева 1:28). Колку величествена и наградувачка задача било тоа! Колку само би биле среќни и тие и нивните идни деца доколку Адам и Ева со потполна послушност ја извршеле Јеховината волја!

2, 3. Како можат денешните семејства да најдат најголема среќа?

² И денес семејствата се најсреќни кога заеднички ја извршуваат Божјата волја. Апостол Павле напишал: „Побожноста е полезна за сѐ, бидејќи во себе има ветување за сегашниот и за идниот живот“ (1. Тимотеј 4:8). Семејството што живее со божествена оддаденост и го следи Јеховиното водство како што е содржано во Библијата, ќе најде среќа во ‚сегашниот живот‘ (Псалм 1:1—3; 118:105; 2. Тимотеј 3:16). Дури и тогаш кога само еден член на семејството ги применува библиските начела, работите стојат подобро отколку тогаш кога никој не го прави тоа.

³ Оваа книга разгледа многу библиски начела кои придонесуваат за семејната среќа. Веројатно забележа дека некои од нив многу често се појавуваат во книгава. Зошто? Затоа што тие претставуваат силни вистини кои се делотворни за доброто на сите, и тоа во различни аспекти од семејниот живот. Семејството што се труди да ги примени овие библиски начела открива дека божествената оддаденост навистина ‚има ветување за сегашниот живот‘. Ајде повторно да разгледаме четири од овие важни начела.

ВРЕДНОСТА НА САМОСОВЛАДУВАЊЕТО

4. Зошто самосовладувањето е многу важно во бракот?

⁴ Царот Соломон рекол: „Она што е разрушен град, без ѕидови, таков е човекот, кој не владее со духот свој“ (Изреки 25:28; 29:11). ‚Да се владее со својот дух‘, то ест да се покажува самосовладување, е многу важно за оние што сакаат да имаат среќен брак. Ако некој подлегнува на разорни емоции, како што е гневот или неморалната страст, ќе си нанесе штета за која ќе бидат потребни години за да се надомести — ако и воопшто може да се надомести.

5. Како може еден несовршен човек да негува самосовладување, и со какви користи?

⁵ Се разбира, ниту еден потомок на Адам не може потполно да го контролира своето несовршено тело (Римјаните 7:21, 22). Сепак, самосовладувањето е плод на духот (Галатјаните 5:22, 23). Значи, Божјиот дух ќе создаде самосовладување во нас ако молиме за оваа особина, ако го применуваме прикладниот совет што се наоѓа во Библијата и ако се дружиме со другите што го покажуваат, а ги избегнуваме оние што не го покажуваат (Псалм 118:100, 101, 130; Изреки 13:21; 1. Петрово 4:7). Таквиот начин на постапување ќе ни помогне да ‚бегаме од блудството‘ дури и тогаш кога сме доведени во искушение (1. Коринтјаните 6:18). Ќе го отфрлиме насилството и ќе го избегнеме или ќе го победиме алкохолизмот. Исто така, ќе постапуваме посмирено кога ќе нѐ провоцираат и кога ќе се најдеме во тешки ситуации. Сите, вклучувајќи ги и децата, нека научат да го негуваат овој неопходен плод на духот (Псалм 118:1, 2).

ИСПРАВНО ГЛЕДИШТЕ ЗА ПОГЛАВАРСТВОТО

6. а) Кој е божествено утврдениот ред на поглаварство? б) Што треба да има на ум еден маж за да може неговото поглаварство да му донесе среќа на семејството?

⁶ Второто важно начело е да се признае поглаварството. Павле го опишал исправниот ред на работите кога рекол: „Сакам уште да знаете дека глава на секој маж е Христос; а на жена глава е мажот; на Христа, пак, глава е Бог“ (1. Коринтјаните 11:3). Ова значи дека мажот презема водство во семејството, неговата жена лојално го поддржува, а децата им се послушни на своите родители (Ефесјаните 5:22—25, 28—33; 6:1—4). Меѓутоа, забележи дека поглаварството води до среќа само тогаш кога е спроведено на исправен начин. Сопрузите кои живеат со божествена оддаденост знаат дека поглаварството не е диктатура. Тие го имитираат Исус, нивниот Поглавар. Иако требало Исус да биде „глава над сите“, тој „не дојде да Му служат, туку дојде да послужи“ (Ефесјаните 1:22; Матеј 20:28). Слично на тоа, еден христијански маж не спроведува поглаварство за да има корист тој, туку за да се грижи за интересите на својата жена и на децата (1. Коринтјаните 13:4, 5).

7. Кои библиски начела ќе ѝ помогнат на сопругата да ја исполни улогата што Бог ѝ ја одредил во семејството?

⁷ Од своја страна, пак, сопругата што живее со божествена оддаденост не се натпреварува со својот сопруг ниту, пак, настојува да доминира над него. Таа е среќна што може да го поддржува и да соработува со него. Понекогаш Библијата зборува дека сопругот ја „поседува“ својата жена и со тоа не остава место за никакво сомневање дека тој е нејзин поглавар (1. Мојсеева 20:3, НС). Преку бракот таа доаѓа под „законот на нејзиниот сопруг“ (Римјаните 7:2, НС). Во исто време, Библијата ја нарекува „помошник“ и „дополнување“ (1. Мојсеева 2:20, НС). Таа ги има особините и способностите што му недостигаат на нејзиниот сопруг и му ја дава потребната поддршка (Изреки 31:10—31). Исто така, Библијата вели дека сопругата е „партнерка“, онаа што работи рамо до рамо со својот брачен другар (Малахија 2:14, НС). Овие библиски начела им помагаат на мажот и на жената секој од нив да ја сфати положбата на другиот и да се однесуваат еден кон друг со соодветно почитување и достоинство.

‚БИДИ БРЗ ВО СЛУШАЊЕТО‘

8, 9. Објасни некои начела што ќе им помогнат на сите во семејството да ги подобрат своите вештини на комуницирање.

⁸ Во оваа книга често е нагласена потребата од слушање. Зошто? Затоа што работите се одвиваат подобро кога луѓето разговараат и навистина се сослушуваат еден со друг. Многу често беше нагласувано дека комуникацијата е двонасочна улица. Ученикот Јаков го изразил тоа на следниов начин: „Секој човек нека биде брз во слушањето, а спор во зборувањето“ (Јаков 1:19).

⁹ Исто така, важно е да внимаваме како зборуваме. Непромислените, кавгаџиските или жестоко критизерските зборови не создаваат успешна комуникација (Изреки 15:1; 21:9; 29:11, 20). Дури и тогаш кога она што го велиме е точно, ако тоа е кажано на груб, горд или бесчувствителен начин, веројатно ќе нанесе повеќе штета отколку добро. Нашиот говор треба да биде вкусен, „зачинет со сол“ (Колосјаните 4:6). Нашите зборови треба да бидат како ‚златни јаболка во сребрена кошничка‘ (Изреки 25:11). Семејствата што учат добро да комуницираат, направиле еден голем чекор кон постигнувањето среќа.

НЕОПХОДНАТА УЛОГА НА ЉУБОВТА

10. Кој вид љубов е неопходен во бракот?

¹⁰ Зборот „љубов“ многу често се појавува во оваа книга. Се сеќаваш ли за кој вид љубов првенствено стана збор? Точно е тоа дека романтичната љубов (грчки е́рос) игра важна улога во бракот, а во успешните бракови расте длабоката наклоност и пријателството (грчки фили́ја) помеѓу мажот и жената. Но, уште поважна е љубовта што е изразена со грчкиот збор ага́пе. Тоа е љубовта што ја негуваме кон Јехова, кон Исус и кон нашиот ближен (Матеј 22:37—39). Таква љубов покажува Јехова кон човештвото (Јован 3:16). Колку е прекрасно тоа што ние можеме да го покажеме истиот вид љубов кон нашиот брачен другар и кон децата! (1. Јованово 4:19).

11. На кој начин љубовта придонесува за доброто на еден брак?

¹¹ Во бракот, оваа возвишена љубов навистина е „совршена врска на единство“ (Колосјаните 3:14, НС). Таа ги поврзува сопругот и сопругата и ги поттикнува да сакаат да го прават она што е најдобро еден за друг и за нивните деца. Кога семејствата се соочуваат со тешки ситуации, љубовта им помага обединето да ги средат работите. Додека брачната двојка старее, љубовта им помага да се поддржуваат и да продолжат да се ценат еден со друг. „Љубовта . . . не бара свое, . . . сѐ извинува, во сѐ верува, на сѐ се надева, сѐ претрпува. Љубовта никогаш не престанува“ (1. Коринтјаните 13:4—8).

12. Зошто љубовта кон Бог што ја покажува брачната двојка го зајакнува нивниот брак?

¹² Брачната врска е особено цврста кога е запечатена не само со љубов помеѓу брачните другари туку првенствено со љубов кон Јехова (Проповедник 4:9—12). Зошто? Па, апостол Јован напишал: „Љубовта кон Бога се состои во тоа: да ги пазиме заповедите Негови“ (1. Јованово 5:3). Според тоа, една брачна двојка треба да ги воспитува своите деца во божествена оддаденост не само затоа што длабоко ги сака своите деца туку затоа што тоа е заповед од Јехова (5. Мојсеева 6:6, 7). Тие треба да бегаат од неморал не само затоа што се сакаат еден со друг туку пред сѐ затоа што го сакаат Јехова, кој ‚ќе ги суди блудниците и прељубниците‘ (Евреите 13:4). Дури и ако едниот сопружник создава големи проблеми во бракот, љубовта кон Јехова ќе го поттикне другиот да продолжи да ги следи библиските начела. Навистина се среќни оние семејства во кои меѓусебната љубов е зајакната со љубовта кон Јехова!

СЕМЕЈСТВО ШТО ЈА ИЗВРШУВА БОЖЈАТА ВОЛЈА

13. На кој начин решителноста да ја извршуваат Божјата волја ќе им помогне на поединците да го насочат својот поглед врз оние работи кои се навистина важни?

¹³ Целиот живот на еден христијанин е сосредоточен на извршувањето на Божјата волја (Псалм 142:10). Тоа, всушност, значи божествената оддаденост. Извршувањето на Божјата волја им помага на семејствата да го држат својот поглед насочен кон оние работи што се навистина важни (Филипјаните 1:9, 10). На пример, Исус предупредил: „Дојдов да разделам човек од татка си, и ќерка од мајка си, и снаа од свекрвата нејзина. И непријатели на човека ќе бидат неговите домашни“ (Матеј 10:35, 36). Како обистинување на Исусовото предупредување, многу негови следбеници биле прогонувани од страна на членовите на нивните семејства. Колку тажна, болна ситуација! Сепак, семејните врски не треба да ја надминат нашата љубов кон Јехова Бог и кон Исус Христос (Матеј 10:37—39). Ако некој истрае и покрај противењето од семејството, противниците можеби ќе се променат кога ќе ги видат добрите резултати од божествената оддаденост (1. Коринтјаните 7:12—16; 1. Петрово 3:1, 2). Дури и да не се случи тоа, тој нема да постигне никакво трајно добро ако поради противењето престане да му служи на Бог.

14. На кој начин желбата да ја извршуваат Божјата волја ќе им помогне на родителите да постапуваат во најголем интерес на своите деца?

¹⁴ Извршувањето на Божјата волја им помага на родителите да донесуваат исправни одлуки. На пример, во некои средини родителите се склони да гледаат на своите деца како на инвестиција и сметаат дека тие ќе се грижат за нив кога ќе остареат. Иако е исправно и соодветно израснатите деца да се грижат за своите родители кои стареат, таквата обѕирност не треба да ги наведе родителите да ги насочат своите деца на еден материјалистички начин на живот. Родителите нема да им направат на своите деца никаква услуга ако ги воспитаат да ги ценат материјалните поседи повеќе од духовните работи (1. Тимотеј 6:9).

15. На кој начин Евника, мајка му на Тимотеј, била еден одличен пример на родител кој ја извршувал Божјата волја?

¹⁵ Еден добар пример во овој поглед е Евника, мајката на Тимотеј, еден млад пријател на Павле (2. Тимотеј 1:5). Иако Евника била мажена за неверник, заедно со баба му на Тимотеј, Лоида, успешно го воспитала Тимотеј да тежнее кон божествена оддаденост (2. Тимотеј 3:14, 15). Кога Тимотеј бил доволно голем, Евника му дозволила да си замине од дома и да започне со делото на проповедање на Царството како мисионерски придружник на Павле (Дела 16:1—5). Колку ли мора да била возбудена кога нејзиниот син станал еден извонреден мисионер! Неговата божествена оддаденост како возрасен човек добро го одразувала неговото рано воспитување. Сигурно дека Евника наоѓала задоволство и радост кога слушала извештаи за верната служба на Тимотеј, иако веројатно ѝ недостигало тоа што тој не бил со неа (Филипјаните 2:19, 20).

СЕМЕЈСТВОТО И ТВОЈАТА ИДНИНА

16. Како син, каква соодветна грижа покажал Исус, но која била неговата првенствена цел?

¹⁶ Исус бил подигнат во едно побожно семејство и, како возрасен човек, покажал соодветна грижа како син за мајка (Лука 2:51, 52; Јован 19:26). Меѓутоа, Исусовата првенствена цел била да ја исполни Божјата волја, а за него таа вклучувала да го отвори патот за човештвото да се радува на вечен живот. Ова го сторил тогаш кога го понудил својот совршен човечки живот како откуп за грешното човештво (Марко 10:45; Јован 5:28, 29).

17. Какви величествени изгледи за оние кои ја извршуваат Божјата волја отворил Исусовиот верен начин на постапување?

¹⁷ По Исусовата смрт, Јехова го подигнал во небесен живот и му дал голема власт, на крајот поставувајќи го за Цар на небесното Царство (Матеј 28:18; Римјаните 14:9; Откровение 11:15). Исусовата жртва овозможила некои луѓе да бидат избрани да владеат со него во тоа Царство. Таа исто така го отворила патот за останатиот дел од човештвото кои се со исправно настроени срца да се радуваат на совршен живот на Земјата која ќе биде обновена во рајски услови (Откровение 5:9, 10; 14:1, 4; 21:3—5; 22:1—4). Една од најголемите предности што ги имаме денес е оваа величествена добра вест да им ја кажуваме на нашите ближни (Матеј 24:14).

18. Какво потсетување и какво охрабрување им е дадено на семејствата и на поединците?

¹⁸ Како што покажал апостол Павле, животот на божествена оддаденост има ветување дека луѓето можат да ги наследат тие благослови во „идниот живот“. Сигурно дека токму тоа е најдобриот начин да се пронајде среќа! Запомни, „светот поминува и похотите негови, а оној, што ја извршува волјата Божја, останува довека“ (1. Јованово 2:17). Затоа, без оглед на тоа дали си дете или родител, сопруг или сопруга или, пак, возрасен самец со или без деца, труди се да ја извршуваш Божјата волја. Дури и кога си под притисок или кога си соочен со крајни тешкотии, никогаш не заборавај дека ти си слуга на живиот Бог. Затоа, твоите постапки нека му донесуваат радост на Јехова (Изреки 27:11). Исто така, твоето постапување нека ти донесе среќа сега, а вечен живот во новиот свет што доаѓа!

КАКО МОЖАТ ОВИЕ БИБЛИСКИ НАЧЕЛА ДА МУ ПОМОГНАТ . . . НА ТВОЕТО СЕМЕЈСТВО ДА БИДЕ СРЕЌНО?

Самосовладувањето може да се негува (Галатјаните 5:22, 23).

Со едно исправно гледиште за поглаварството, и сопругот и сопругата ќе тежнеат кон најдобрите интереси на семејството (Ефесјаните 5:22—25, 28—33; 6:4).

Комуникацијата вклучува слушање (Јаков 1:19).

Љубовта кон Јехова ќе го зацврсти бракот (1. Јованово 5:3).

Извршувањето на Божјата волја е најважната цел на едно семејство (Псалм 142:10; 1. Тимотеј 4:8).

[Рамка на страница 188]

ДАРОТ НА САМЕШТВОТО

Сите луѓе не стапуваат во брак. Исто така, сите брачни двојки не донесуваат одлука да имаат деца. Исус бил самец, а за самештвото зборувал како за дар кога е „заради царството небесно“ (Матеј 19:11, 12). Исто така и апостол Павле одлучил да не се жени. И за самештвото и за брачната состојба тој зборувал како за ‚дарови‘ (1. Коринтјаните 7:7, 8, 25—28). Според тоа, иако оваа книга во најголем дел разгледуваше работи во врска со бракот и со подигањето деца, не треба да ги изгубиме од вид потенцијалните благослови и награди ако некој остане сам или, пак, е во брак но нема деца.