Watchtower SƐB VAEESG ZĨIGA
Watchtower
SƐB VAEESG ZĨIGA
Moore
  • BIIBLE
  • SƐBA
  • TIGISSÃ
  • nwt Rom dãmba 1:1-16:27
  • Rom dãmbã

Video pa be zĩ-kãngã ye.

Video wã pa tõog n yi ye.

  • Rom dãmbã
  • Gʋls-sõamyã, Dũni-paalgã lebgre
Gʋls-sõamyã, Dũni-paalgã lebgre
Rom dãmbã

SEBR B SẼN TOOL ROM DÃMBÃ

1 Maam a Poll yaa Kirist Zeezi yamba, la ned b sẽn bool t’a lebg tẽn-tʋmda, b sẽn welg toor Wẽnnaam koe-noogã yĩnga,+ 2 koe-noog ning a sẽn da kɩt t’a no-rɛɛsdbã pĩnd n togs Gʋls-sõamyã pʋgẽ wã. 3 Koe-no-kãng gomda a Biigã sẽn dog n yaa a Davɩɩd+ yagengã* yelle, 4 la sẽn vʋʋg n yi kũ-rãmb sʋk+ ne vʋʋsem sõngã pãnga, tɩ wilg t’a yaa Wẽnnaam Biigã.+ Bi-kãng yaa tõnd Zu-soab a Zeezi Kiristi. 5 Yẽ maasem yĩnga, mam paama Wẽnnaam barka,* la m paam t’a yãk-m tɩ m yaa tẽn-tʋmd+ sẽn na yɩl tɩ buud fãa neb+ tõog n wilg tɩ b tara tẽeb la b sak-a, a yʋʋrã pẽgr yĩnga. 6 B boola yãmb me bu-kãens sʋk tɩ y yɩ a Zeezi Kirist rẽnda. 7 Maam n gʋls seb-kãngã n tool neb nins fãa sẽn be Rom n yaa Wẽnnaam nin-nongdse, la neb b sẽn bool tɩ b yɩ nin-sõamyã:

Bɩ bark* la laafɩ sẽn yit Wẽnnaam sẽn yaa tõnd Ba wã nengẽ, la Zu-soab a Zeezi Kirist nengẽ wã zĩnd ne yãmba.

8 Nananda, mam pʋʋsda m Wẽnnaamã bark yãmb fãa wɛɛngẽ a Zeezi Kirist maasem yĩnga. Bala b gomda yãmb tẽebã yell dũniyã gill zugu. 9 Wẽnnaam ning mam sẽn sakd ne m sũur fãa, n moond koe-noog ning sẽn gomd a Biigã yellã yaa mam kaset soab tɩ wakat fãa, mam pʋʋsdame n gomd yãmb yell n pa basdẽ,+ 10 n bõosdẽ tɩ sã n tõe bɩ m yaa n wa yãmb nengẽ, sã n zemsa ne Wẽnnaam daabo. 11 Bala mam data ne m sũur fãa n yã yãmba, n kõ-y kũun sẽn yit Wẽnnaam nengẽ* tɩ y tẽebã paam pãnga. 12 Mam sẽn dat n yeelã yaa tɩ ned kam fãa tẽeb na n kenga a to raoodo.+ Yãmb tẽebã keng mam daoodo, tɩ ma-me tẽebã keng yãmb raoodo.

13 M saam-biisi, mam datame tɩ y bãng tɩ naoor wʋsgo, mam magame n na n wa yãmb nengẽ, sẽn na yɩl n yã koɛɛgã m sẽn na n moon be wã bi-sõma, wa sẽn yɩ to-to buud a taabã nengẽ wã me. La hal tɩ ta masã mam paama gɩdgre. 14 Mam tara Gɛrk-rãmbã ne sãambã* samde, la yam dãmbã ne sẽn be-b zɩɩlem pʋgẽ wã samde. 15 Rẽ n kɩt tɩ mam dat ne m sũur fãa n moon yãmb me sẽn be Rommã+ koe-noogã. 16 Bala mam pa zoet yãnd ne koe-noogã ye.+ Sɩd-sɩda, a yaa bũmb Wẽnnaam sẽn tũnugd ne n wilgd a pãngã sẽn na yɩl n wa ne fãagr ned ning fãa sẽn tẽed yĩnga,+ ne Zʋɩf pipi,+ la ne Gɛrk me.+ 17 Koe-noogã maasem yĩnga, Wẽnnaam tɩrlmã lebgda vẽeneg ne tẽebo, la tẽeb yĩnga,+ wa b sẽn gʋlsã: “La nin-tɩrg na n vɩɩmda tẽeb yĩnga.”+

18 Wẽnnaam sũ-puugrã+ yita saasẽ n sigd wẽn-kɩɩsdbã la tʋʋm-wẽns-maandbã sẽn tũnugd ne manesem sẽn pa zems sẽn na yɩl tɩ nebã ra bãng sɩdã zutu.+ 19 Bala bũmb nins nebã sẽn tõe n bãng Wẽnnaam zugã yaa vẽenes bãmb sʋka, Wẽnnaam sẽn kɩt tɩ b lebg vẽenes ne-bã yĩnga.+ 20 Baa ned sẽn pa tõe n yã Wẽnnaamã, hal dũniyã naaneg tɛka, ninsaal tõe n bãngame tɩ Wẽnnaam yaa pãng sẽn ka sɛt soaba,+ la t’a sɩd yaa Wẽnnaam,+ rẽ sẽn yaa vẽeneg bõn-naandsã sʋkã yĩnga.+ Rẽ n so tɩ nin-kãensã pa tõe n padem n yi ye. 21 Bala baa ne b sẽn bãng Wẽnnaamã, b pa pẽg-a a sẽn yaa Wẽnnaamã yĩnga, wall b pʋʋs-a bark ye. La b tagsa wã lebga tags-vɩɩdo, tɩ b sũyã sẽn be zɩɩlem pʋgẽ wã lebg lika.+ 22 Baa b sẽn yet tɩ b tara yamã, b lebga yalemba, 23 n dɩk Wẽnnaam sẽn ka kiidã ziirã n tek ne bõn-naands sẽn wõnd ninsaal sẽn yaa kiidã, la bõn-yɩgdɩ, la rũms sẽn tar nao a naase, la bõn-vuudsi.+

24 Rẽ n so tɩ b sẽn dat n tũ b sũyã ratmã yĩnga, Wẽnnaam bas-b lame tɩ b tʋmd dẽgd n paoogd b yĩnsã. 25 B rɩka Wẽnnaam sɩdã n tek ne ziri, la b bas Naandã n waoogd* bõn-naandsã la b sakd-b ne b sũur fãa. La yaa Naandã bal n so pẽgr wakat fãa. Ãmiina. 26 Yaa rẽ yĩng la Wẽnnaam sẽn bas-b tɩ yoobã tʋlsem sẽn loog nug soog-bã.+ Bala b pagbã teka pag ne rao lageng ning sẽn zemsã ne sẽn pa zems baa-baa.+ 27 Woto me, rapã basa pagbã gãag sẽn zemsã, n tʋlg taab ne tʋlsem-kãseng tɩ rao ne rao tʋmd wɩɩbdo,+ n deegd b tudgrã yaood* zãng b mens yĩnsã pʋsẽ.+

28 B sẽn pa ges tɩ zemsame tɩ b bao n bãng Wẽnnaamã yĩnga, Wẽnnaam bas-b-la ne b tags-wẽnsã, sẽn na yɩl tɩ b maan bũmb nins sẽn pa zemsã.+ 29 La b sũyã pida ne sẽn pa tɩrg+ buud fãa, ne wẽnem, ne rat-tɩ-looge,*+ la ne tʋʋm-wẽns buud fãa, n pid ne sũ-kiiri,+ ne nin-kʋʋre,+ ne zaba, ne zãmbo,+ la ne pʋ-toogo.+ B yaa wɩtba, 30 munaafɩgse,+ neb sẽn kis Wẽnnaam, tɩta-neba, waoog-m-mens rãmba, wuk-m-mens rãmba, mag-wẽns rãmba,* neb sẽn kɩɩsd b ba-rãmb la b ma-rãmba,+ 31 neb sẽn pa wʋmd bũmb võor nana,+ neb sẽn pa pidsd b sẽn pʋlme, neb sẽn pa mi rogem yĩn-sidga, la neb sẽn pa tar nimbãan-zoeere. 32 Nin-kãens mii vẽeneg tɩ Wẽnnaam sẽn yaa tɩrgã yĩnga, a yeelame tɩ neb nins sẽn maand bõn-kãensã segda ne kũum.+ Baasgo, b ket n maanda rẽ, la b pʋd n pẽgd neb nins sẽn maand bõn-kãensa wã.

2 Woto yĩnga, foom a ninsaala, fo sẽn yaa ned ning fãa,+ fo sã n kaood f to bʋʋdo, fo kõn paam bũmb n dõd n yi ye. Fo sã n wa kaood ned bʋʋdo, fo ningda f meng taale. Bala foom a ned ning sẽn kaood bʋʋdã me maanda bũmb nins nin-kãng sẽn maandã.+ 2 La tõnd miime tɩ Wẽnnaam kaooda neb nins sẽn maand bõn-kãensa wã bʋʋdo, n wilgdẽ tɩ b zemsa ne sɩbgre, la tɩ Wẽnnaam bʋ-kaoorã zemsa ne sɩdã.

3 La foom a ninsaala, fo tẽedame tɩ fo sẽn kaood neb nins sẽn maand bõn-kãens bʋʋd la f wẽneg n maand bõn-kãensã, fo na n põsa Wẽnnaam bʋ-kaoorã la? 4 Bɩ fo paoogda Wẽnnaam sõmblmã+ ne a sũ-marã*+ la a maag-m-mengã+ sẽn yaa wʋsgã, fo sẽn pa mi tɩ Wẽnnaam sẽn yaa sõmblem soabã rat n sõnga foo tɩ f tek yam n kos sugrã yĩng bɩ?+ 5 La fo sũurã sẽn diglmi, la f sẽn pa tek yam n kos sugrã yĩnga, fo na n sika Wẽnnaam sũ-puugrã f meng zugu. Wẽnnaam na n wilga sũ-pu-kãng daar ning a sẽn na n kao bʋʋdã ne tɩrlmã.+ 6 La a na n keoo ned kam fãa wa sẽn zems a tʋʋma:+ 7 A na n kõo neb nins sẽn modgd ne sẽn yaa sõma maanego, n baood ziir la waoogr la yĩng sẽn pa tõe n põogã+ vɩɩm sẽn ka sɛta. 8 La sã n yaa ne sẽn nong-b no-koɛɛmã, la sẽn pa sakd-b tũud sɩdã la sẽn maand-b sẽn pa tɩrgã, Wẽnnaam sũ-puugrã la a sũ-yikrã+ na n siga b zugu. 9 Toog la sũ-sãang na n zĩnda ned ning fãa* sẽn maand sẽn yaa wẽngã zugu, pipi yaa Zʋɩfe, la Gɛrk me. 10 La ned ning fãa sẽn maand sẽn yaa sõma na n paama ziiri, waoogr la laafɩ, pipi yaa Zʋɩfe,+ la Gɛrk me.+ 11 Bala Wẽnnaam pa bakd ned ye.+

12 Neb nins fãa sẽn pa bãng tõogã la b maand yel-wẽnã na n kiime, baa b sẽn pa bãng tõogã.+ La neb nins fãa sẽn mi tõogã la b maand yel-wẽnã, b na n tika tõogã zug n kao b bʋʋdo.+ 13 Bala pa tõogã kɛlgdb n yaa tɩrs Wẽnnaam nifẽ ye. Yaa sẽn sakd-b tõogã la Wẽnnaam na n yeel tɩ b yaa tɩrse.+ 14 Baa bu-zẽmsã neb sẽn pa mi Wẽnnaam tõodã,+ b maanda bũmb nins tõodã sẽn yetã. Baa b sẽn pa mi tõodã, tõ-kãens bee b sũyã pʋsẽ. 15 Yaa nin-kãens mens n wilgd tɩ tõogã sẽn yetã gʋlsa b sũyã pʋsẽ, tɩ b sũur-kasetã* naag bãmb n kõt kaseto, la ne bãmb mens tagsa wã b ningda b mens taale, wall b pʋd n kõt b mens bʋʋm. 16 Mam sẽn yet bũmb ningã na n zĩnda daar ning Wẽnnaam sẽn na n tũnug ne Kirist Zeezi n kao ninsaalbã bõn-solgdsã bʋʋdo,+ sẽn zems ne koe-noog ning mam sẽn moondã.

17 La b sã n boond foo tɩ Zʋɩfe,+ tɩ fo teeg tõogã n wukd f meng fo sẽn yaa Wẽnnaam nin-buiidã nin-yendã yĩnga, 18 n mi Wẽnnaam raabã, la f tõe n bãng bũmb nins sẽn yaa sõma wʋsgã n bak b sẽn zãms foo Tõogã yĩnga,+ 19 n kɩs sɩd tɩ f yaa ned sẽn wilgd zoens sore, tɩ f yaa vẽenem sẽn be-b likẽ wã yĩnga, 20 tɩ f yaa sẽn pa tar-b yamã remsda, tɩ f yaa kom-bõoneg karen-saamba, la tɩ f tara bãngrã la sɩdã halhaalã Tõogã pʋgẽ . . . 21 La foom a soab ning sẽn zãmsd neb a taabã, fo pa zãmsd f meng la?+ Foom a soab ning sẽn moond n yetẽ: “Ra zu ye.”+ Bõe yĩng tɩ fo zuuda? 22 Fo moondame n yetẽ: “Ra yo ye.”+ La bõe yĩng tɩ fo yooda? Foom a soab ning sẽn kis bõn-naandsã,* bõe yĩng tɩ fo zuud bõn-naandsã rotã teedo? 23 Foom a soab ning sẽn wukd a meng ne tõogã, bõe yĩng tɩ fo kɩɩsd Tõogã n paoogd Wẽnnaam? 24 Bala “Wẽnnaam yʋʋrã paamda paoogr bu-zẽmsã sʋk yãmb yĩnga,” wa b sẽn gʋlsã.+

25 Sɩd-sɩda, bãongã kõom+ yõod yaa f sẽn na n tũud tõogã.+ La fo sã n kɩɩsd tõogã, fo bãongã kõom lebga wa f sẽn pa kẽ bãongo. 26 Woto wã, ned sẽn pa kẽ bãong+ sã n tũud Tõogã noyã sẽn yaa tɩrsã, b kõn geelg a sẽn pa kẽ bãongã wa bãong kõom sɩda?+ 27 Ned ning sẽn pa kẽ bãongã sã n tũud Tõogã sẽn yetã, a na n wilgame tɩ fo yaa kɩɩsda, fo sẽn tar tõogã la f sẽn kẽ bãong n yaool n kɩɩsd tõogã yĩnga. 28 Bala pa sẽn yaa-a Zʋɩf nif gesg pʋgẽ wã n yaa Zʋɩf ye.+ Bãong kõom me pa bũmb ning b sẽn maand ned yĩngẽ wã ye.+ 29 La yaa sẽn yaa-a Zʋɩf a sũur pʋgẽ wã n yaa Zʋɩfe.+ La a bãongã kõom yaa sũurã rẽnda,+ vʋʋsem sõngã sẽn maane, la pa sẽn zems ne tõog b sẽn gʋls ye.+ Nin-kãng pẽgr yita Wẽnnaam nengẽ, pa ninsaalbã nengẽ ye.+

3 La woto wã, yɩ Zʋɩf yõod yaa bõe, wall bãong yõod yaa bõe? 2 B yõodã waoogame. Pipi, yaa Zʋɩf-rãmbã la b gũnug Wẽnnaam koeesã.+ 3 La Zʋɩf-rãmb kẽer sẽn pa tall tẽebã wɛɛngẽ, d na n yeelame tɩ bõe? B sẽn pa tall tẽebã rat n yeelame tɩ nebã pa le tõe n kɩs Wẽnnaam sɩd bɩ? 4 A bada! La baa ninsaalbã fãa sã n yagd ziri,+ Wẽnnaam na n yɩɩ sɩd soaba,+ wa sẽn gʋlsã: “Fo goamã na n wilgame tɩ f yaa tɩrga, la baa sẽn wa n yaa bũmb ning fãa la nebã rõt foo, fo na n wilgame tɩ b ka bʋʋm ye.”+ 5 La tõnd sẽn pa nin-tɩrsã sã n kɩtame tɩ Wẽnnaam tɩrlmã puk vẽenega, d na n yeelame tɩ bõe? Wẽnnaam sã n wa sɩbgd nin-wẽnsã, a maanda sẽn pa tɩrg bɩ? (Mam gomda ninsaal goama.) 6 A bada! Sã n pa rẽ, Wẽnnaam na n yɩɩ wãn n kao dũniyã bʋʋdo?+

7 La mam ziri wã maasem yĩnga, Wẽnnaam sɩdã sã n maneg n lebg vẽeneg tɩ kõt-a ziiri, bõe yĩng masã tɩ b kaood mam bʋʋd n yetẽ tɩ m yaa yel-wẽn-maanda? 8 La bõe yĩng tɩ d pa na n yeel wa neb kẽer sẽn yagd ziri n yetẽ tɩ tõnd yetame: “Bɩ d tʋm tʋʋm-wẽnse, tɩ bõn-sõma wa” wã? B sẽn kao nin-kãens bʋʋd to-to wã yaa tɩrga.+

9 La woto rat n yeelame tɩ tõnd yellã sãoo neb a taabã bɩ? Lae-lae! Bala yel-wẽndã soo Zʋɩf-rãmbã ne Gɛrk-rãmbã fãa wa d sẽn zoe n yeelã.+ 10 Yaa wa b sẽn gʋlsã: “Nin-tɩrg kae ye. Baa nin-yɛng menga.+ 11 Ned yam sẽn wek kae ye. Ned sẽn baood Wẽnnaam kae ye. 12 Nebã fãa bʋdgame. B fãa lebga neb sẽn ka yõodo. Ned sẽn maand neer kae ye. Baa a ye.”+ 13 “B kokorã yaa wa yaoog sẽn pake. B belga neb ne b zɩlmã.”+ “Põeer zẽnem n be b no-bɩmsẽ wã.”+ 14 “La b noorã pida ne kãab-wẽns la sũ-to-goama.”+ 15 “B naoã tʋʋla ne zɩɩm daagre.”+ 16 “Sãoong ne yel-beed n be bãmb soayã zutu. 17 Bãmb pa bãng laafɩ sorã ye.”+ 18 “B pa tol n mi wẽn-zoeer ye.”+

19 Masã, tõnd miime tɩ bũmb nins fãa Tõogã sẽn yetã, yaa neb nins sẽn tũud Tõogã la b taas sẽn na yɩl tɩ nebã fãa noy mumi, la tɩ dũniyã fãa paam taal Wẽnnaam taoore.+ 20 Rẽnd ned* baa a ye pa na n paam tɩ b yeel t’a yaa tɩrg Wẽnnaam taoor tõogã tʋʋm yĩng ye.+ La tõogã kɩtdame tɩ d wʋmd yel-wẽndã võor sõma.+

21 La lebga vẽeneg masã tɩ ned tõe n yɩɩ tɩrg Wẽnnaam nifẽ+ tɩ pa a sẽn tũ Tõogã yĩnga, wa Tõogã ne No-rɛɛsdbã sɛbã sẽn kõt kasetã.+ 22 N-ye. Neb nins fãa sẽn tẽedã yaa tɩrs Wẽnnaam nifẽ, b sẽn tẽed a Zeezi Kiristã yĩnga. Bala welgr kae ye.+ 23 Bala nebã fãa maana yel-wẽna, n pa tõe n ta Wẽnnaam ziirã ye.+ 24 La kũun ning Wẽnnaam sẽn kõt zaalmã+ yaa t’a barkã* yĩnga, a wilgdame tɩ nebã yaa tɩrse,+ yaood* ning Kirist Zeezi sẽn yao n na n fãag tõndã maasem yĩnga.+ 25 Wẽnnaam rɩka a Zeezi n kõ t’a yɩ maoongo,*+ sẽn na yɩl tɩ neb nins sẽn na n tẽ a Zeezi zɩɩmã+ tõe n lebg Wẽnnaam zo-rãmba. Wẽnnaam maana rẽ n na n wilg a meng tɩrlmã. Bala a sũ-marã* yĩnga, a ra kõta neb nins sẽn da maan yel-wẽn pĩnd wẽndẽ wã sugri. 26 Leb n yaa sẽn na n wilg a meng tɩrlmã+ rũndã-rũndã, sẽn na yɩl t’a yɩ tɩrga, baa a sã n wa yetẽ tɩ ned ning sẽn tẽed a Zeezi yaa tɩrga.+

27 Woto wã, ned tõe n wuka a meng bɩ? Lae-lae. Yaa tõ-bʋg n kɩt t’a pa wukd a menga? Tõog ning sẽn wilgd t’a sẽn maand bũmb ninsã n tar yõodã bɩ?+ Ayo. Yaa tõog ning sẽn wilgd t’a segd n talla tẽebã. 28 Bala tõnd tagsdame tɩ yaa tẽeb yĩng la b wilgd tɩ ned yaa nin-tɩrga, tɩ pa tũ ne tõogã sẽn dat t’a tʋm tʋʋm ninsã ye.+ 29 Bɩ Wẽnnaam yaa Zʋɩf-rãmbã bal Wẽnnaam?+ A pa bu-zẽmsã neb Wẽnnaam me sɩda?+ N-ye. A yaa bu-zẽmsã neb Wẽnnaam me.+ 30 Wẽnnaam sẽn yaa ye tãa wã yĩnga,+ a na n yeelame tɩ sẽn kẽ-b bãongã yaa tɩrs+ tẽeb maasem yĩnga, la a yeel me tɩ sẽn pa kẽ-b bãongã yaa tɩrs+ b tẽebã maasem yĩnga. 31 Woto wã, tõnd tẽebã kɩtdame tɩ tõogã lebg zaalem bɩ? A bada! Tõnd pʋd n teenda tõogã.+

4 Sẽn mik tɩ yaa woto wã, bõe la d na n yeel d yaab a Abrahaam wɛɛngẽ? Bõe la a paam-yã? 2 Wala makre, sã n da yaa tʋʋmã yĩng la b yeel t’a Abrahaam yaa nin-tɩrga, a ra na n paama bũmb a sẽn tõe n tik n pẽg a menga, la a pa tõe n pẽg a meng Wẽnnaam taoor ye. 3 Bõe la Gʋls-sõamyã yeta? A yetame yaa: “A Abrahaam tẽe a Zeova,* la b geelga a tẽebã wa tɩrlem yẽ yĩnga.”+ 4 Sã n yaa ne ned sẽn tʋmde, b pa na n geelg a yaoodã wa kũun ye. La yaa bũmb b sẽn segd n kõ-a.* 5 La sã n yaa ne ned ning sẽn pa teeg a meng tʋʋma, la sẽn tẽed Soab ning sẽn yet tɩ koangdb yaa nin-tɩrsã, b geelgda a tẽebã wa tɩrlem.+ 6 Yaa wa a Davɩɩd me sẽn wilg tɩ ned ning Wẽnnaam sẽn ges t’a yaa tɩrg tɩ pa tũ ne tʋʋmã tara sũ-noogã. A yeelame: 7 “Sũ-noog rãmb la neb nins sẽn paam tɩ b kõ-b sugr b tʋʋm-wẽnsã yĩnga, la b lud b yel-wẽnã.* 8 Sũ-noog soab la ned ning a Zeova* sẽn bas a yel-wẽnd taalã.”+

9 La sũ-no-kãng yaa sẽn kẽ-b bãongã yĩng bal bɩ, bɩ yaa sẽn pa kẽ-b bãongã yĩng me?+ Bala tõnd yeelame yaa: “B geelga a Abrahaam tẽebã wa tɩrlem yẽ yĩnga.”+ 10 Yɩɩ wakat bʋg la b geelg rẽ wa tɩrlem? A bãongã kõom poor bɩ, bɩ a sẽn wa n nan pa kẽ bãongã wakate? Yɩɩ a sẽn da nan pa kẽ bãongã wakate. 11 La b kõ-a-la bãnde,+ rat n yeel tɩ bãongã, tɩ yɩ tɩrlem kaset a sẽn paame, a sẽn tall tẽeb a sẽn wa n nan pa kẽ bãongã wakatã yĩnga. Woto, a lebga neb nins fãa sẽn pa kẽ bãong tɩ Wẽnnaam yeel tɩ b yaa nin-tɩrs b tẽebã yĩngã ba.+ 12 Sẽn paase, a Abrahaam tõe n yɩɩ neb sẽn kẽ bãong ba, la pa sẽn gãd-b bãongã kõom dem-demã bal ba ye. Tõnd ba a Abrahaam+ yaa neb nins sẽn kẽnd sõma ne tẽeb wa yẽ sẽn tall tẽeb a sẽn wa n nan pa kẽ bãongã wakatã me ba.

13 Bala pa ne tõogã maasem yĩng la b pʋlem a Abrahaam wall a yagensã t’a na n paama dũni tɩ yɩ a pʋɩɩr ye.+ La yɩɩ ne tɩrlem ning tẽeb sẽn wat ne wã maasem.+ 14 Pʋlen-kãng sã n yaa neb nins sẽn sakd Tõogã bal yĩnga, tẽeb pa le tar yõodo, la pʋlengã me lebga zaalem. 15 Sɩd-sɩda, Tõogã wata ne Wẽnnaam sũ-puugri,+ la zĩig ning tõog sẽn ka be, beegr me kae ye.+

16 Yaa rẽ n so la sẽn yaa tẽeb maasem yĩnga, sẽn na yɩl tɩ yɩ Wẽnnaam barkã*+ yĩnga, tɩ pʋlengã yɩ waazib a yagensã fãa yĩnga.+ La pa sẽn sakd-b Tõogã yĩng bal ye. Yaa sẽn tar-b a Abrahaam tẽebã buudã yĩng me. Yẽ yaa tõnd fãa ba.+ 17 (Yaa wa sẽn gʋlsã: “Mam kɩtame tɩ fo lebg buud wʋsg ba.”)+ Rẽ yɩɩ Wẽnnaam sẽn yaa soab ning a sẽn da tẽedã taoore, soab ning sẽn kɩtd tɩ kũum vʋʋge, la sẽn gomd bũmb nins sẽn nan pa pidsã yell wa b zoe n pidsame wã.* 18 A ra kɩsa sɩd t’a na n yɩɩ buud wʋsg ba, baa sẽn da wõnd rẽ pa tõe wã. A ra tẽeda bũmb ning b sẽn yeel-a wã: “Woto la fo yagensã na n yɩ.”+ 19 La baa a tẽebã pãng sẽn pa boogã, a tagsa a yĩngã sẽn da kolg kũumã yelle, (bala a ra kolga yʋʋm koabga,)+ la a ra miime me t’a Saara kʋʋla wʋsg ne kamb rogem.*+ 20 La Wẽnnaam pʋlengã yĩnga, a pa maan sãmb-sãmb tẽeb kaalem yĩng ye. La a paama pãng wʋsg a tẽebã yĩnga, n pẽg Wẽnnaam 21 n da kɩs sɩd zãng-zãng tɩ Wẽnnaam tõe n pidsa bũmb ning a sẽn pʋlmã.+ 22 Woto yĩnga, “b geelga a tẽebã wa tɩrlem yẽ yĩnga.”+

23 La goam nins sẽn yeel tɩ “b geelga a tẽebã wa tɩrlem yẽ yĩngã” pa gʋls yẽ yĩng bal ye.+ 24 La yaa tõnd yĩng me. Wẽnnaam na n geelga tõnd tẽebã wa tɩrlem, d sẽn tẽed a sẽn vʋʋg tõnd Zu-soab a Zeezi n yiis kũ-rãmb sʋkã yĩnga.+ 25 Wẽnnaam rɩka a Zeezi n kõ tõnd yel-wẽnã yĩnga,+ la a vʋʋga a Zeezi sẽn na yɩl tɩ d tõe n paam tɩ b yeel tɩ d yaa nin-tɩrse.+

5 La masã, b sẽn yeel tɩ tõnd yaa nin-tɩrs tẽeb yĩngã,+ bɩ d kɩt tɩ laafɩ kell n zĩnd tõnd ne Wẽnnaam sʋka,* tõnd Zu-soab a Zeezi Kirist maasem yĩnga.+ 2 Yaa yẽ maasem yĩng me la sor pak-yã, tɩ d tõe n paam Wẽnnaam barkã* d sẽn tẽed-a wã yĩnga. D paamda bark-kãng masã.+ Bɩ d kɩdem sũ-noogo,* d sẽn gũud ziir ning Wẽnnaam sẽn na n kõ-dã yĩnga. 3 La pa rẽ bal ye. Bɩ d kɩdem sũ-noog* d sẽn wat n namsdẽ,+ bala d miime tɩ namsg kɩtdame tɩ ned tõogd toogo,+ 4 tɩ d sã n tõogd toog bɩ sõngd tõnd tɩ d tat Wẽnnaam yam,+ tɩ rẽ kɩtdẽ tɩ d saagdẽ tɩ manegr n wate.+ 5 La saagr pa belgd ned ye.+ Bala b pʋdga Wẽnnaam nonglmã tõnd sũyã pʋsẽ ne vʋʋsem sõngã b sẽn kõ tõndã maasem.+

6 Sɩd me, tõnd sẽn wa n ket n ka pãngã,+ wakat ning b sẽn yãkã sẽn ta, Kirist kii wẽn-kɩɩsdb yĩnga. 7 Bala yaa toog tɩ ned sak n ki nin-tɩrg yĩnga. Daar ninga, nina na sak n ki nin-sõng yĩnga. 8 La ad Wẽnnaam sẽn wilg to-to tɩ yẽ mengã nonga tõndo: Tõnd sẽn da ket n yaa yel-wẽn-maandba, Kirist kii tõnd yĩnga.+ 9 Dẽ, tõnd sẽn paam masã tɩ b yeel tɩ tõnd yaa nin-tɩrs a zɩɩmã maasem yĩngã,+ yaa vẽeneg t’a maasem yĩnga, tõnd na n põsa Wẽnnaam sũ-puugrã.+ 10 Bala tõnd sẽn da yaa Wẽnnaam bɛɛbã, tõnd manega d yellã ne Wẽnnaam a Biigã kũumã maasem yĩnga.+ Woto, tõnd sẽn maneg d yell ne Wẽnnaam masã wã, d tõe n kɩsa sɩd ne d sũur fãa me tɩ d na n paama fãagr a Biigã vɩɩmã yĩnga. 11 La pa rẽ bal ye. Tõnd maanda sũ-noog d sẽn paam Wẽnnaam zood tõnd Zu-soab a Zeezi Kirist maasem yĩngã. Leb n yaa yẽ maasem yĩng la tõnd sẽn paam n maneg d yell ne Wẽnnaam masã wã.+

12 Yaa woto la yel-wẽndã tũ ne rao a yembr n kẽ dũni wã, tɩ kũum tũ ne yel-wẽndã n wa,+ tɩ kũum ta nebã fãa, b fãa sẽn maan yel-wẽnã yĩnga.+ 13 Bala sẽn deng Tõogã, yel-wẽndã ra bee dũniyã, la tõog sã n ka be, b pa ningd ned baa a ye taal a yel-wẽnd yĩng ye.+ 14 Baasgo, sẽn sɩng a Ãdem wakatã n tãag a Moyiiz wakatã, kũum da rɩta naam wa rĩm nebã fãa zutu, baa b sẽn pa maan a Ãdem yel-wẽndã buudã. A Ãdem ra wõnda soab ning sẽn da segd n wa wã.+

15 La kũunã pa wõnd beegrã ye. Bala neb wʋsg sã n kii rao a ye beegr yĩnga, neb wʋsg+ paama Wẽnnaam barkã,* ne kũun ning a sẽn kõ zaalem a Zeezi Kirist barkã* maasem yĩngã tɩ seke.*+ 16 Sẽn paase, kũun ning b sẽn kõ zaalmã sẽn wat ne bũmb ningã pa wõnd rao a yembrã yel-wẽndã sẽn wat ne bũmb ningã ye.+ Bala bʋ-kaoor ning sẽn pʋgl beeg-yɛngã yɩɩ taal ningri,+ la kũun ning b sẽn kõ beegr wʋsg poorã kɩtame tɩ b yeel tɩ neb wʋsg yaa nin-tɩrse.+ 17 Bala rao a yembrã yel-wẽndã yĩnga, kũum dɩta naam wa rĩma.+ La Wẽnnaam barkã* ne kũun ning b sẽn kõ zaalem sẽn na yɩl tɩ d tõe n yɩ nin-tɩrsã yaa kãseng la sõma n yɩɩda.+ Neb nins sẽn paamd bõn-kãensa wã na n vɩɩmda a Zeezi Kirist maasem yĩnga,+ la b na n yɩɩ rĩm-dãmb n dɩ naam.+

18 Dẽ, beegr a yembr n kɩt tɩ neb buud fãa kiidẽ.+ Woto me, tɩrlem tʋʋmd a yembr yĩnga, neb buud fãa tõe n paamame tɩ b yeel tɩ b yaa nin-tɩrse,+ la b paam vɩɩm.+ 19 Bala rao a yembr kɩɩsg yĩnga, neb wʋsg lebga yel-wẽn-maandba.+ Woto me, ned a yembr sakr yĩnga, neb wʋsg na n lebga nin-tɩrse.+ 20 La Tõogã waa sẽn na yɩl tɩ nebã bãng tɩ b yel-wẽnã yaa wʋsgo.+ La zĩig ning yel-wẽnã sẽn yɩ wʋsgã, Wẽnnaam barkã* yɩɩ wʋsg n yɩɩge. 21 Bõe yĩnga? Yaa sẽn na yɩl tɩ wa yel-wẽndã ne kũumã sẽn dɩ naam wa rĩm-dãmbã,+ Wẽnnaam barkã* me na rɩ naam wa rĩm ne tɩrlem, n wa ne vɩɩm sẽn ka sɛt tõnd Zu-soab a Zeezi Kirist maasem yĩnga.+

6 Woto wã, d na n yeelame tɩ bõe? D segd n ket n maanda yel-wẽnã sẽn na yɩl n dɩ Wẽnnaam barkã* nafa wʋsg bɩ? 2 Lae-lae! Sẽn mik tɩ tõnd kii yel-wẽndã wɛɛngẽ wã,+ d na n yɩɩ wãn n ket n vɩ a pʋgẽ?+ 3 Bɩ yãmb pa mi tɩ tõnd fãa sẽn lis Kirist Zeezi pʋgẽ wã,+ d lisa a kũumã pʋgẽ me la?+ 4 Rẽnd b naaga tõnd ne-a n mumi, d sẽn paam lisg a kũumã pʋgẽ wã maasem yĩnga, sẽn na yɩl tɩ wa Kirist sẽn vʋʋg n yi kũ-rãmb sʋk Ba wã pãngã sẽn be ziirã maasem yĩngã, tõnd me na vɩɩmd vɩ-paalga.+ 5 Tõnd sã n lebga yembr ne yẽ d sẽn ki a kũumã buudã+ yĩnga, yaa vẽeneg tɩ tõnd na n lebga yembr ne-a d sẽn na n wa vʋʋg a vʋʋgrã buudã+ yĩng me. 6 Bala tõnd miime tɩ b naaga tõnd nin-kʋdgã ne yẽ n ka ra-lukã zugu.+ Woto, tõnd yĩngã ratem-wẽnsã pa le so tõndo, la d pa le yaa yel-wẽndã yembs ye.+ 7 Bala ned sẽn ki paamame tɩ b bas a yel-wẽnã taale.*

8 Sẽn paase, tõnd sã n naaga Kiristã n ki, d tẽedame me tɩ d na naag-a n vɩɩmde. 9 Tõnd miime tɩ Kirist sẽn vʋʋg n yi kũ-rãmb sʋk masã wã,+ a pa le tõe n ki ye.+ Kũum pa le so-a ye. 10 Bala kũum ning a sẽn ki wã, a ki-a-la vugr wakat fãa yĩng yel-wẽndã yẽesg yĩnga.+ La vɩɩm ning a sẽn vɩ wã, a vɩ-a-la Wẽnnaam yĩnga. 11 Woto me, bɩ y ges y mens wa neb sẽn ki yel-wẽndã wɛɛngẽ, la sẽn vɩ Wẽnnaam daabã maaneg yĩnga, Kirist Zeezi maasem yĩnga.+

12 Woto wã, da bas-y yel-wẽndã t’a ket n dɩt naam wa rĩm yãmb yĩn-kiidsã pʋsẽ,+ n kɩtdẽ tɩ y sakd y yĩn-kiidsã raabã ye. 13 Ra le rɩk-y y yĩnsã* me n kõ yel-wẽndã tɩ yɩ tʋʋm-kɛg zab-teed ye. Rɩk-y y mens n kõ Wẽnnaam wa neb sẽn vʋʋg n yi kũ-rãmb sʋka, la y rɩk y yĩnsã* me n kõ Wẽnnaam tɩ yɩ tɩrlem zab-teedo.+ 14 Bala yel-wẽndã pa segd n soog yãmba, tõogã sẽn pa so yãmba yĩnga,+ la y sẽn paam Wẽnnaam barkã*+ yĩnga.

15 La d na n yeelame tɩ bõe? D na n maana yel-wẽnde, tõogã sẽn pa le so tõndo, la d sẽn paam Wẽnnaam barkã*+ yĩngã bɩ? A bada! 16 Yãmb pa mi tɩ y sã n dɩk y mens n kõ ned n na n sak-a wa yembse, yãmb yaa ned ning y sẽn sakdã yembs la?+ Yãmb sã n yaa yel-wẽndã yembse,+ na n baasa ne kũum.+ La yãmb sã n yaa Wẽnnaam yembse, y na n yɩɩ neb sẽn kẽnd tɩrlem pʋgẽ. 17 La bark Wẽnnaam, bala baa yãmb sẽn da yaa yel-wẽndã yembsã, masã, yãmb sakda zãmsg ning b sẽn kõ yãmbã ne y sũy fãa. 18 Sɩda, sẽn mik tɩ b yiisa yãmb yel-wẽndã yembdẽ wã,+ yãmb lebga tɩrlem yembse.+ 19 Mam gomda ninsaal goama, yãmb yĩngã pãn-komsmã yĩnga. Bala yãmb sẽn da rɩk y yĩnsã wil n kõ tɩ yɩ rẽgd la tʋʋm-wẽns yembs tɩ wa ne tʋʋm-wẽnsã, woto me, bɩ y rɩk y yĩnsã wil n kõ tɩ yɩ tɩrlem yembse, tɩ wa ne tʋʋm sẽn tat Wẽnnaam yam.+ 20 Bala yãmb sẽn wa n yaa yel-wẽndã yembsã, tɩrlem da pa so yãmb ye.

21 La bõe biis la yãmb da womd wakat kãnga? Yaa bũmb toor-toor sẽn yaa yãnd ne yãmb rũndã-rũndã. Bala bõn-kãens baasda ne kũum.+ 22 La b sẽn yiis yãmb yel-wẽndã yembdẽ masã tɩ y lebg Wẽnnaam yembsã, yãmb biisã yaa y sẽn yaa sõamyã wã,+ la rẽ wata ne vɩɩm sẽn ka sɛta.+ 23 Bala yel-wẽndã yaood yaa kũum,+ la kũun ning Wẽnnaam sẽn kõtã yaa vɩɩm sẽn ka sɛta,+ tõnd Zu-soab a Kirist Zeezi maasem yĩnga.+

7 M saam-biisi, yãmb pa mi tɩ Tõogã soo ned a vɩɩm tɛk la? (Bala mam gomda ne neb nins sẽn mi tõogã.) 2 Wala makre, pag sã n kẽ kãadem, tõogã loet-a-la ne a sɩdã, a sɩdã yõor tɛka. La a sɩdã sã n ki, a paama a meng ne a sɩdã tõogã.+ 3 Woto yĩnga, a sã n lebg rao a to pag a sɩdã sẽn ket n vɩ sasa, b na n bool-a lame tɩ pʋg-yoodre.+ La a sɩdã sã n ki, a paama a meng ne a sɩdã tõogã, tɩ kɩt t’a sã n lebg rao a to pag bɩ a pa pʋg-yoodr ye.+

4 M saam-biisi, yãmb me kii Tõogã wɛɛngẽ Kirist yĩngã maasem yĩnga, sẽn na yɩl n lebg ned a to rẽnda,+ soab ning b sẽn vʋʋg n yiis kũ-rãmb sʋkã rẽnda.+ Yaa sẽn na yɩl tɩ d tõe n wom biis Wẽnnaam yĩnga.+ 5 Bala tõnd sẽn wa n vɩ yĩngã ratem sakr yĩngã, yĩngã tʋls-wẽnsã Tõogã sẽn kɩt tɩ b lebg vẽenesã ra tara pãng tõnd yĩnsã* pʋsẽ, tɩ b womd biis kũum yĩnga.+ 6 La masã, tõnd paama d mens ne Tõogã,+ bala bũmb ning sẽn da so tõndã wɛɛngẽ tõnd kiime, sẽn na yɩl n da yɩ yembs Tõogã sẽn so tõnd yĩnga,+ la yaa vʋʋsem sõngã sẽn so tõndã yĩnga.+

7 Woto wã, d na n yeelame tɩ bõe? Tõogã yaa yel-wẽnd bɩ? A bada! Sɩd-sɩda, sã n da pa tũ ne Tõogã, mam da pa na n bãng yel-wẽnd sẽn yaa a soab ye.+ Wala makre, mam da pa na n bãng to bũmb tʋlgr sẽn yaa a soaba, Tõogã sã n da pa yeele: “Ra tʋlg f to bũmb ye.”+ 8 La yel-wẽndã tũu sor ning noorã sẽn pakã n kɩt tɩ mam tʋlg bũmb buud toor-toore. Tõogã sẽn wa n ka be wã, yel-wẽndã ra kiime.+ 9 Sɩd me, tõogã sẽn wa n ka be wã, mam da vɩɩme. La noorã sẽn wa wã, yel-wẽndã vʋʋgame, tɩ mam ki.+ 10 La noorã sẽn da tog n wa ne vɩɩmã,+ mam yãame t’a waa ne kũum. 11 Bala yel-wẽndã tũu sor ning noorã sẽn pakã n belg maam la a tũnug ne noorã n kʋ maam. 12 Rẽnd Tõogã meng yaa sõngo, tɩ noorã me yaa sõngo, tɩrg la neere.+

13 Woto wã, bũmb ning sẽn yaa neerã waa ne mam kũum bɩ? A bada! La yaa yel-wẽndã n kʋ maam. Yel-wẽndã tũnuga ne bõn-neer n kʋ maam,+ sẽn na yɩl n wilg a sẽn yaa a soaba. La noorã wilgdame tɩ yel-wẽndã yaa wẽng wʋsgo.+ 14 Tõnd miime tɩ Tõogã yita Wẽnnaam nengẽ, la mam yaa ninsaal bal b sẽn koos ne yel-wẽndã.+ 15 Bala mam pa wʋmd m sẽn maandã võor ye. M pa maand bũmb ning m sẽn datã ye. La yaa m sẽn kisã la m maanda. 16 La mam sã n maand bũmb ning m sẽn pa ratã, mam sak n deegame tɩ Tõogã yaa sõma wʋsgo. 17 La masã, pa le yaa maam n maand rẽ ye. Yaa yel-wẽndã sẽn be mam pʋgẽ wã.+ 18 Bala mam miime tɩ mam pʋgẽ wã, rat n yeel tɩ mam yĩngã pʋgẽ, bõn-sõng ka be ye. Bala mam tʋll n maana sẽn yaa sõma, la m pa tar tõog n na n maan dẽ ye.+ 19 Bala mam pa maand bõn-sõng ning mam sẽn datã ye. La bõn-wẽng ning mam sẽn pa ratã, yaa rẽ la mam maanda. 20 Dẽ, mam sã n maand bũmb ning mam sẽn pa ratã, pa le yaa maam n maand rẽ ye. Yaa yel-wẽndã sẽn be mam pʋgẽ wã.

21 Woto wã, ad tõog ning sẽn be mam pʋgẽ wã: Mam sã n wa rat n maan sẽn yaa sõma, sẽn yaa wẽng bee ne maam.+ 22 Mam sũurã pʋgẽ, mam sɩd nonga Wẽnnaam tõogã,+ 23 la mam yãta tõog a to mam yĩngã* pʋgẽ, sẽn zabd ne tõog ning sẽn be mam yamẽ wã,+ n kɩtdẽ tɩ mam lebgd yel-wẽndã tõogã sẽn be mam yĩngẽ* wã yamba.+ 24 Mam yaa nimbãan-ned bala! Ãnda n na n fãag maam ne yĩn-kãngã sẽn na n wa ne mam kũumã? 25 Bark Wẽnnaam, tõnd Zu-soab a Zeezi Kirist maasem yĩnga! Rẽnd mam yamã pʋgẽ, mam yaa Wẽnnaam tõogã yamba, la mam yĩngã pʋgẽ, mam yaa yel-wẽndã tõogã yamba.+

8 Rẽnd neb nins sẽn be Kirist Zeezi pʋgẽ wã pa tar taal ye. 2 Vʋʋsem sõngã tõogã sẽn kõt vɩɩm Kirist Zeezi pʋgẽ wã kɩtame tɩ fo paam f meng+ ne yel-wẽndã tõog la ne kũumã tõogã. 3 Bala yĩngã pãn-komsmã+ sẽn da gɩdgd Tõogã t’a pa tõe n maan bũmb ningã,+ Wẽnnaam maana bõn-kãnga, a sẽn tʋm a Biigã+ t’a yɩ wa ninsaal sẽn yaa yel-wẽn-maand+ sẽn na yɩl n menes yel-wẽndã. Woto, Wẽnnaam ningda yel-wẽndã sẽn be yĩngã pʋgẽ wã taale. 4 Yaa sẽn na yɩl tɩ Tõogã sẽn dat bũmb ningã sẽn yaa tɩrgã pids tõnd pʋsẽ,+ tõnd sẽn vɩ vʋʋsem sõngã sakr yĩnga,+ la pa yĩngã ratem sakr yĩngã. 5 Bala neb nins sẽn vɩ yĩngã ratem sakr yĩngã tagsda yĩngã yɛl yelle.+ La neb nins sẽn vɩ vʋʋsem sõngã sakr yĩngã tagsda vʋʋsem sõngã yɛl yelle.+ 6 Yĩngã ratem yell tagsg wata ne kũum.+ La vʋʋsem sõngã yell tagsg wata ne vɩɩm la laafɩ.+ 7 Bala yĩngã ratem yell tagsg kɩtdame tɩ ned lebg Wẽnnaam bɛya,+ yĩngã sẽn pa sakd Wẽnnaam tõogã yĩnga, la a pʋd n pa tõe n sak-a meng ye. 8 Rẽnd neb nins sẽn vɩ yĩngã ratem sakr yĩngã pa tõe n ta Wẽnnaam yam ye.

9 La yãmb pa vɩ yĩngã sakr yĩng ye. Wẽnnaam vʋʋsem sõngã sã n sɩd bee yãmb pʋsẽ, yãmb vɩɩ vʋʋsem sõngã sakr yĩnga.+ La ned sã n pa tar Kirist yamã buudu, a pa Kiristã rẽnd ye. 10 La Kiristã sã n bee yãmb pʋsẽ,+ baa yel-wẽndã sã n kɩtame tɩ yãmb yĩngã ki, vʋʋsem sõngã kõta yãmb vɩɩm, y sẽn yaa tɩrsã yĩnga. 11 La sẽn vʋʋg-a a Zeezi n yiis kũ-rãmb sʋkã vʋʋsem sõngã sã n bee yãmb pʋsẽ, soab ning sẽn vʋʋg Kirist Zeezi n yiis kũ-rãmb sʋkã+ na n kɩtame me tɩ yãmb yĩn-kiidsã vʋʋge,+ a vʋʋsem sõngã sẽn be yãmb pʋsẽ wã maasem yĩnga.

12 Woto wã, m saam-biisi, tõnd tara samde, la pa yĩngã ratem samde, n segd n vɩ yĩngã ratem sakr yĩng ye.+ 13 Yãmb sã n vɩ yĩngã ratem sakr yĩnga, yaa vẽeneg tɩ y na n kiime. La y sã n kʋ yĩngã tʋʋm+ ne vʋʋsem sõngã maasem, yãmb na n vɩɩmdame.+ 14 Bala neb nins fãa Wẽnnaam vʋʋsem sõngã sẽn wilgd sorã sɩd yaa Wẽnnaam kom-dibli.+ 15 Wẽnnaam vʋʋsem sõngã pa kẽes yãmb yembd pʋgẽ tɩ kẽesd-y rabeem ye. A kɩtame tɩ y lebg Wẽnnaam kom-dibli, tɩ d zẽkd d koees n yetẽ: “Aba,* Ba!”+ 16 Vʋʋsem sõngã mengã kõta kaset ne tõnd sũyã*+ tɩ d yaa Wẽnnaam kamba.+ 17 La tõnd sã n yaa Wẽnnaam kamba, d na n paama rogem-pʋɩɩre, rogem-pʋɩɩr ning Wẽnnaam sẽn na n kõ wã. La tõnd na n naaga Kirist n paam rogem-pʋɩɩrã.+ La yaa d sã n naag-a n namse,+ sẽn na yɩl n naag-a n paam ziir me.+

18 Mam tagsdame tɩ d sã n mak namsg nins d sẽn paamd masã wã ne ziir ning sẽn na n puk tõnd zugã, b pa zem baa fʋɩ ye.+ 19 Bala bõn-naandsã gũuda Wẽnnaam kom-dibli wã pukr ne b sũur fãa.+ 20 Bala b kẽesã bõn-naandsã faoolem pʋgẽ,+ la pa tũ ne b mens raab ye. Tũu ne soab ning sẽn kẽes-b faoolem pʋgẽ wã raabo. La yẽ soabã le pʋlem-b-la bũmb b sẽn tõe n saage: 21 Yaa tɩ bõn-naandsã na n wa paama b mens+ ne yel-wẽndã la ne kũumã yembdo, n paam Wẽnnaam kambã lohormã sẽn be ziirã. 22 Bala tõnd miime tɩ hal n tãag masã, bõn-naandsã fãa naaga taab n wõosdẽ, la b naag taab n namsdẽ. 23 La pa rẽ bal ye. Tõnd me sẽn paam keoorã reng-n-lɛmbgã sẽn yaa vʋʋsem sõngã, tõnd wõosda d sũyã pʋsẽ,+ n gũud wakat ning Wẽnnaam sẽn na n wa kɩt tɩ d lebg a kom-dibli+ wã ne d sũur fãa. Wẽnnaam tõe n maana rẽ, bala Kiristã yaoo yaoodã sẽn na yɩl tɩ d paam d mens ne d yĩnsã. 24 B fãaga tõnd d sẽn wa n saagdẽ tɩ d na n paama rẽ wã sasa. La f sã n saagdẽ tɩ f na n paama bũmb f sẽn ne, rẽ pa saagr ye. Bala ned sã n ne bũmbu, a le saagdame t’a na n paama bõn-kãng sɩda? 25 La tõnd sã n saagdẽ+ tɩ d na n paama bũmb d sẽn pa ne,+ d gũuda bõn-kãng ne d sũur fãa, la d tõogd toogo.+

26 Sẽn paase, Wẽnnaam vʋʋsem sõngã tõe n sõnga tõnd d pãn-komsem wakate.+ Wakat tõe n wa zĩndame tɩ d pa mi d sẽn segd n pʋʋs n kos bũmb ningã ye. Sã n wa yaa woto, baa d sẽn pa tar gom-biis n na n bilg d sirã, vʋʋsem sõngã yõkda Wẽnnaam sɛɛg tõnd yĩnga. 27 La Wẽnnaam sẽn feesd tõnd sũyã+ mii bũmb nins vʋʋsem sõngã sẽn kot nin-sõamyã wã yĩnga, bala a kotame tɩ zemsd Wẽnnaam raabã.

28 Tõnd miime tɩ Wẽnnaam kɩtdame tɩ bũmb fãa naagd taab n tʋmd neb nins sẽn nong yẽ wã neer yĩnga, rat n yeel tɩ neb nins b sẽn bool wa sẽn zems a raabã.+ 29 Bala hal sɩngrẽ, Wẽnnaam da mii neb nins buud a sẽn na n yãkã. A yãka yam tɩ na n yɩ neb sẽn wõnd a Biigã,+ sẽn na yɩl t’a Biigã yɩ bi-kãseng+ ba-biis wʋsg sʋka.+ 30 Sẽn paase, yaa neb nins a sẽn deng n yãkã+ me la a bool-yã.+ La yaa neb nins a sẽn boolã me la a sẽn yeel tɩ b yaa nin-tɩrsã.+ Sẽn na n baase, yaa neb nins a sẽn yeel tɩ b yaa nin-tɩrsã me la a sẽn kõ ziirã.+

31 La bõn-kãensã wɛɛngẽ, d na n yeelame tɩ bõe? Wẽnnaam sã n be ne tõndo, ãnda n tõe n tõog-do?+ 32 Sẽn mik t’a pa bas a meng Biigã, la a sẽn dɩk-a n kõ tõnd fãa yĩngã,+ yẽ kõn naag bũmb a taabã fãa ne a Biigã n kõ tõnd ne yamleoog sɩda? 33 Ãnda n na n dõd Wẽnnaam nin-tũusdsã?+ Wẽnnaam n yaa soab ning sẽn yet tɩ b yaa tɩrsã.+ 34 Ãnda n na n ning-b taale? Kirist Zeezi n yaa soab ning sẽn ki wã. Sẽn yɩɩd rẽ menga, yẽ n yaa soab ning b sẽn vʋʋge, sẽn be Wẽnnaam nug-rɩtgo,+ la sẽn yõkd Wẽnnaam sɛɛg tõnd yĩngã.+

35 Bõe n na n welg tõnd ne Kirist nonglmã?+ Toog bɩ? Sũ-sãang bɩ? Namsg d tẽebã yĩng bɩ? Kom bɩ? Fut sẽn paoog-d yĩng bɩ? Yel-pakr bɩ? Ned sẽn dat n kʋ tõnd bɩ?+ 36 Yaa wa b sẽn gʋlsã: “Yãmb yĩnga, b kʋʋda tõnd daarã tõre. B geta tõnd wa piis b sẽn na n koode.”+ 37 La tõnd paamda tõogr hakɩɩk bõn-kãensã fãa pʋsẽ,+ soab ning sẽn nong tõndã maasem yĩnga. 38 Bala mam kɩsa sɩd tɩ kũum, vɩɩm, malɛgse, pãn-soaadba, bũmb sẽn be, bũmb sẽn wate, pãens rãmba,+ 39 zãntlem, zulum, bɩ bõn-naandg a to pa na n tõog n welg tõnd ne Wẽnnaam nonglmã sẽn be tõnd Zu-soab a Kirist Zeezi pʋgẽ wã ye.

9 Mam togsda sɩd Kirist pʋgẽ, mam pa yagd ziri ye. Bala mam sũur-kasetã* kõta kaset ne maam vʋʋsem sõngã maasem yĩnga: 2 Sũ-sãan-kãseng la toog sẽn pa sat n be m sũurẽ wã. 3 Bala mam pʋd n seglame n sa n na n sak tɩ b welg maam ne Kiristã wa ned b sẽn kãab wẽnga, sẽn na yɩl n sõng m ba-biisã sẽn yaa mam buudã nebã. 4 Yaa Israyɛll nebã. B paamame tɩ Wẽnnaam kɩt tɩ b lebg a kom-dibli,+ n waoog-b n maan kaool toor-toor+ ne-ba, la a kõ-b Tõogã.+ B paama zu-noog n tũud Wẽnnaam,+ tɩ Wẽnnaam pʋlem-b bũmb toor-toor me.+ 5 Sẽn paase, b yaa Kiristã yaab-rãmbã yagense.+ Bɩ Wẽnnaam sẽn yɩɩd bũmb fãa wã paam pẽgr wakat fãa. Ãmiina.

6 La pa rat n yeel tɩ Wẽnnaam gomdã lʋɩɩ vɩʋʋgẽ ye. Bala pa neb nins fãa a Israyɛll sẽn dogã n sɩd yaa Israyɛll neb ye.+ 7 Leb n pa b sẽn yaa a Abrahaam yagensã yĩng la b fãa sɩd yaa a kamb ye.+ La yaa wa sẽn gʋlsã: “Neb nins b sẽn na n bool tɩ fo yagensã na n yii a Izaak pendẽ wã.”+ 8 Woto rat n yeelame tɩ pa a Abrahaam kom-dogdsã fãa n sɩd yaa Wẽnnaam kamb ye.+ La yaa sẽn dog-b pʋlengã maasem yĩngã+ n yaa a Abrahaam kamb hakɩɩka. 9 Bala Wẽnnaam pʋlmame n yeel yaa: “Vẽer woto wẽnde m na n lebg n waame, la a Saara na n doga bi-ribla.”+ 10 La pa rẽ bal ye. Leb n yɩɩ woto, a Rebeka sẽn wa n dɩk nin-yɛng sẽn yaa tõnd yaab a Izaak pʋg n na n dog kinkirsã.+ 11 Nand tɩ kom-kãens roge, n nan pa maan baa fʋɩ sẽn yaa sõma wall wẽngã, Wẽnnaam reng n wilga a sẽn na n yãk a soabã. Bala Wẽnnaam yãkda a sẽn dat a soaba, la pa be ne a soabã tʋʋm ye. 12 Yaa rẽ yĩng la b yeel a Rebeka yaa: “Kãsmã na n yɩɩ yaoã yamba.”+ 13 Yaa wa b sẽn gʋlsã: “Mam da nonga a Zakoobe, la m kisga a Ezayu.”+

14 Woto wã, d na n yeelame tɩ bõe? Wẽnnaam maanda sẽn pa tɩrg bɩ? Lae-lae!+ 15 Bala Wẽnnaam yeela a Moyiiz yaa: “Mam na n maana m sẽn dat a soab lohorem, la m zoe m sẽn dat a soab nimbãanega.”+ 16 Rẽnd pa be ne ned raab wall a modgr ye.* Bee ne Wẽnnaam sẽn maand lohormã.+ 17 Bala Gʋls-sõamyã yeela a Farawõ yaa: “Ad bũmb ning yĩng mam sẽn bas foo tɩ f ket n vɩ wã: Yaa sẽn na n tũnug ne foo n wilg m pãngã, la sẽn na yɩl tɩ b moon mam yʋʋrã dũniyã gill zugu.”+ 18 Rẽnd Wẽnnaam maanda ned ning a sẽn dat lohorem, la a basd ned ning a sẽn dat t’a sũur riglmi.+

19 La fo na n soka maam yaa: “Bõe yĩng t’a ket n ningd nebã taale? Bala ãnda n kɩɩs a raabo?” 20 La foom a ninsaala, fo yaa ãnda n lemsd Wẽnnaam?+ Bũmb ning b sẽn yagã na n soka a yagdã yaa: “Bõe yĩng tɩ fo yag maam woto?”+ 21 Rẽ yĩnga yagdã pa tar noor tãndã zugu,+ n tõe n yãk tãndã n yag laok sẽn tar n maand bũmb sẽn be waoogre, la a le yãk tãndã n yag laok sẽn tar n maand bũmb sẽn pa be waoogr sɩda? 22 La Wẽnnaam sã n dat n wilg a sũ-puugri, la a kɩt tɩ b bãng a pãngã, la a sã n maana sũ-mar ne lagd nins sẽn zems ne sũ-puugr n tog ne sãoongã, d na n yeelame tɩ bõe? 23 La a sã n maana rẽ sẽn na yɩl n wilg a ziir-kãsengã, lagd nins sẽn zems ne lohorem+ a sẽn deng n segl tɩ b na n paam ziirã yĩnga, 24 rat n yeel tɩ tõnd sẽn yaa neb nins a sẽn boolã, d na n yeelame tɩ bõe? La pa Zʋɩf-rãmbã sʋk bal la a bool-d ye. Yaa bu-zẽmsã sʋk me.+ 25 Yaa wa a sẽn yeel bũmb ning a Ooze sebrã pʋgẽ wã: “Neb nins sẽn pa mam nin-buiidã,+ m na n bool-b lame tɩ ‘mam nin-buiidu,’ la m bool pag ning b sẽn da pa nongã tɩ ‘pʋg-nongre.’+ 26 La zĩig ning b sẽn da yeel-ba: ‘Yãmb pa mam nebã,’ be, b na n bool-b lame tɩ ‘Wẽnnaam ning sẽn vɩ wã kom-dibli.’”+

27 Sẽn paase, a Ezayi goma Israyɛll yell n yeel yaa: “Baa Israyɛll nebã sõor sã n yaa wa mogrã bĩisri, yaa neb bilf* bal n na n paam fãagre.+ 28 Bala a Zeova* na n kaoo neb nins sẽn be dũniyã zugã bʋʋdo, la a na n maana rẽ n baas tao-tao.”+ 29 Leb n yaa wa a Ezayi sẽn da reng n togsã: “Sã n pa tãb-biis naab a Zeova* sẽn bas tõnd yagens kẽer tɩ b põsã, tõnd da na n lebga wa Sodomme, la d ra na n wõnega Gomoore.”+

30 La d na n yeelame tɩ bõe? Baa bu-zẽmsã neb sẽn pa baood n na n lebg nin-tɩrsã, b paam n lebga nin-tɩrs+ tẽeb maasem yĩnga.+ 31 La baa Israyɛll nebã sẽn baood n na n tũ tɩrlem tõogã, b pa tõog n tũ tõ-kãngã ye. 32 Bõe yĩnga? Bala b ra baoodame n na n yɩ tɩrs b tʋʋmã maasem yĩnga, la pa tẽeb maasem yĩng ye. B laka “kug-lakdgã”+ 33 wa sẽn gʋlsã: “Ade! Mam dɩgenda kug-lakdg Siyõ,+ n paas pĩig sẽn kɩtd tɩ neb lʋɩtẽ. La ned ning sẽn na n yẽbg a tẽeb kug-kãng zug pa na n paam yãnd ye.”+

10 M saam-biisi, mam sẽn dat bũmb ning ne m sũur fãa, la m sẽn yõkd Wẽnnaam sɛɛg n kot bũmb ning b yĩng yaa b we n paam fãagre.+ 2 Mam kõta kaset tɩ bãmb tara yẽesem Wẽnnaam yĩnga,+ la pa yẽesem sẽn zems ne bãngr hakɩɩkã ye. 3 Bala b pa mi yɩ nin-tɩrg Wẽnnaam nifẽ sẽn dat n yɛɛlg ye.+ La b sẽn baood b sẽn na n maan to-to n yɩ tɩrs b mens nifẽ wã yĩnga,+ b pa sakd Wẽnnaam noyã sẽn yaa tɩrsã ye.+ 4 Kirist yaa Tõogã tɛka,+ sẽn na yɩl tɩ ned ning fãa sẽn tẽed tõe n yɩ tɩrg Wẽnnaam nifẽ.+

5 Bala a Moyiiz gʋlsame n gom tɩrlem ning Tõogã sẽn wat ne wã yell n yeele: “Ned ning sẽn maand bõn-kãense, a na n vɩɩmda bãmb maasem yĩnga.”+ 6 La tɩrlem ning tẽeb sẽn wat ne wã yetame yaa: “Ra yeel fo sũurẽ+ tɩ ‘ãnda n na n dʋ saasẽ?’+ rat n yeel tɩ n tɩ sik Kiristã, 7 pa rẽ bɩ ‘ãnd n na n sig bog-zulungẽ wã?’+ rat n yeel tɩ n tɩ vʋʋg Kiristã n yiis kũ-rãmb sʋk ye.” 8 La bõe la Gʋls-sõamyã yeta? “Gomdã pẽe yãmba, n be y noorẽ la y sũurẽ wã.”+ Yaa gomd ning sakr sẽn tũud ne tẽebã, tõnd sẽn moond a soabã. 9 Fo sã n kõ kaset ne f noor nebã taoor t’a Zeezi yaa Zu-soaba,+ la f tẽed f sũurẽ wã tɩ Wẽnnaam vʋʋg-a lame n yiis kũ-rãmb sʋka, fo na n paama fãagre. 10 Bala yaa sũur pʋgẽ la ned tẽed n paam n yɩ nin-tɩrga, la yaa ne noor la a kõt kaset nebã taoor+ sẽn na yɩl n paam fãagre.

11 Bala Gʋls-sõamyã yetame: “Ned ning fãa sẽn na n yẽbg a tẽeb a zug pa na n paam yãnd ye.”+ 12 Welgr pa be Zʋɩf ne Gɛrk sʋk ye.+ Yaa Zu-soben-yɛng n so b fãa. A wilgda neb nins fãa sẽn pʋʋsd n kot-a wã t’a yaa kõata.* 13 Bala “ned ning fãa sẽn pʋʋsd ne a Zeova* yʋʋrã na n paama fãagre.”+ 14 La b sã n pa tẽed-a, b na n yɩɩ wãn n pʋʋs ne a yʋʋre? La b na n yɩɩ wãn n tẽ soab ning b sẽn pa wʋm a kibare? La b na n yɩɩ wãn n wʋme, ned sã n kae n na n moone? 15 La neb na n yɩɩ wãn n moone, sã n pa b tʋm-b lame?+ Yaa wa sẽn gʋlsã: “Ad neb nins sẽn moond koe-noog n gomd bõn-sõma yellã nao sɩd bee rasãnde!”+

16 Baasgo, pa b fãa n sak koe-noogã ye. Bala a Ezayi yeelame: “Zeova,* ãnda n tẽ bũmb ning tõnd sẽn togsã?”*+ 17 Rẽnd yaa bũmb ning ned sẽn wʋmã n wat ne tẽebo,+ la bũmb ning ned sẽn wʋmã tũuda ne koɛɛg ning sẽn gomd Kirist yellã. 18 La m sokdame yaa: B wʋma koɛɛgã. Bɩ bõe? Sɩd-sɩda, “b rãamdã yita tẽngã gill fãa, tɩ koɛɛg ning b sẽn moondã tat dũniyã kɩremsã fãa.”+ 19 La m sokdame yaa: Israyɛll nebã bãngame. Bɩ bõe?+ Pipi, a Moyiiz yeelame: “Mam na n tũnuga ne neb sẽn pa buudu, n kɩt tɩ sũ-kiir yõk yãmba. Mam na n tũnuga ne buud sẽn pa tar yam n kɩt tɩ y sũur yik wʋsgo.”+ 20 La a Ezayi paama raood wʋsg n yeel yaa: “Neb nins sẽn da pa baood maamã yãa maam.+ Neb nins sẽn da pa sokd mam yellã bãnga maam.”+ 21 La a goma Israyɛll nebã yell n yeele: “Daarã tõre, mam tẽega m nus n tees neb sẽn yaa kɩɩsdba, la neb sũy sẽn diglmi.”+

11 La mam sokdame yaa: Wẽnnaam raaga a nin-buiidã n bas bɩ?+ Lae-lae! Bala ma-me yaa Israyɛll neda, n yaa a Abrahaam yagenga, la m yaa a Bẽnzame buudã neda. 2 Wẽnnaam pa raag a nebã a sẽn deng n bãngã n bas ye.+ Yãmb pa mi bũmb ning Gʋls-sõamyã sẽn yet a Eli zugã la? A pʋʋsa Wẽnnaam n wilg t’a sũur pa noom ne Israyɛll nebã n yeele: 3 “Zeova,* b kʋʋ yãmb no-rɛɛsdbã, b luba yãmb tẽn-kugã, la yaa maam m ye bal n kete. La masã, b baooda maam* n na n kʋ.”+ 4 La Wẽnnaam leok-a lame tɩ bõe? A yeelame yaa: “Mam ket n tara m neb tus a yopoe sẽn pa yĩgimd a Baal taoor ye.”+ 5 Yaa woto rũndã-rũndã me. Israyɛll neb kell n be,+ n yaa neb Wẽnnaam sẽn yãk a barkã* maasem yĩnga. 6 Yãkrã sã n yaa Wẽnnaam barkã*+ maasem yĩnga, pa le yaa tʋʋmã maasem yĩng ye.+ Sã n pa rẽ, Wẽnnaam barkã pa na n le yɩ bark ye.

7 D na n yeelame tɩ bõe? Bũmb ning Israyɛll nebã sẽn baood ne b sũur fãa wã, b pa paam ye. La b sẽn tũus b rãmbã paam-a lame.+ Sẽn kell-bã riglma b sũyã+ 8 wa sẽn gʋlsã: “Wẽnnaam kɩtame tɩ b lebg wa neb sẽn gõe tamm.+ A kɩtame tɩ b ninã pa neẽ, tɩ b tʋbã me pa wʋmdẽ ye. Yaa woto hal n tãag rũndã.”+ 9 Sẽn paase, a Davɩɩd yeelame: “Bɩ b taablã* lebg tãoog la bẽdgo, bũmb sẽn kɩtd tɩ ned lʋɩ, la sɩbgr bãmb yĩnga. 10 Bɩ b ninã menem tɩ b pa le tõe n yã, la bɩ y kɩt tɩ b kẽnd n kuud wakat fãa.”+

11 Woto wã, mam sokdame yaa: B lakame n lʋɩ n pa le tõe n yik bɩ? Lae-lae! B kongrã waa ne fãagr bu-zẽmsã neb yĩnga, sẽn na yɩl tɩ sũ-kiir yõk-ba.+ 12 La b kongrã sã n wata ne bark toor-toor dũniyã neb yĩnga, tɩ b sõorã sẽn boogã wat ne bark toor-toor bu-zẽmsã neb yĩnga,+ b sõorã sã n pidi, kõn wa ne bark n yɩɩd sɩda?

13 Masã, mam gomda ne yãmb sẽn yaa bu-zẽms nebã. Mam sẽn yaa tẽn-tʋmd b sẽn tʋm bu-zẽmsã neb nengẽ wã,+ mam waoogda m tʋʋmdã+ 14 sẽn na yɩl tɩ sã n tõe bɩ m kɩt tɩ sũ-kiir yõk mam meng buudã neba,* n fãag neb kẽer bãmb sʋkã. 15 Bala b basbã+ sã n kɩtdame tɩ dũniyã neb paamd n manegd b yell ne Wẽnnaam, b reegrã na n waa ne bõe tɩ sã n pa kũ-rãmb vʋʋgre? 16 Sẽn paase, zom-nagdg ning b sẽn yãk tɩ yaa dẽenem biisã sã n yaa sõngo, zom-nagdgã fãa me yaa sõngo. La yẽgrã sã n yaa sõngo, wilã me yaa sõamyã.

17 La b sã n kɛɛ wil kẽer la b rɩk foo n tong wilã sʋk baa fo sẽn yaa weoogẽ oliiv tɩɩgã, tɩ fo-me paamd oliiv tɩɩgã yẽgrã sũmã, 18 bɩ f ra wuk f meng* ne wilã ye. La fo sã n wuk f meng* ne-ba,+ bɩ f tẽeg tɩ fo pa zãad yẽgrã ye. Yaa yẽgrã n zãad foom. 19 La fo na n yeelame yaa: “Wil la b kɛ sẽn na yɩl n tong maam tɩɩgã zugu.”+ 20 Yaa sɩda! Yaa b sẽn pa tall tẽebã yĩng la b sẽn kɛ-bã.+ La yaa fo sẽn tar tẽebã yĩng la fo sẽn yasã.+ Ra wuk f meng ye. Maan dabeem. 21 Bala Wẽnnaam sã n pa bas tɩɩgã wil meng-mengã, a pa na n bas fo-me ye. 22 Woto wã, tags Wẽnnaam sõmblmã+ la a toolmã yelle. A yaa toaag ne neb nins sẽn lʋɩ wã,+ la a wilgda foom a sõmblmã, sã n mikame tɩ fo kell n paa a sõmblmã pʋgẽ. Sã n pa rẽ, b na n kɛɛga fo-me. 23 La bãmb me sã n pa kell n pa tẽeb kaalem pʋgẽ, Wẽnnaam na n tong-b lame.+ Bala Wẽnnaam tõe n lebs n tong-b-la tɩɩgã zugu. 24 Wẽnnaam sẽn kɛɛg foo weoogẽ oliiv tɩɩgã zugã, a tonga foom oliiv tɩɩg b sẽn sel zugu. Sɩd-sɩda, pa woto la b wae n tongd tɩɩs ye. La yɩɩ woto la Wẽnnaam tong foom. Rẽnd a tõe n lebs n tonga oliiv tɩɩgã wil meng-mengã oliiv tɩɩgã zug n yɩɩda!

25 Bala m saam-biisi, mam pa rat tɩ yãmb zɩ bõn-kãngã sẽn yaa yel-soalgdg sẽn yaa sõngã,+ sẽn na yɩl tɩ y ra tags tɩ y tara yam wʋsg ye: Israyɛll neb kẽer sũy riglmame, la yaa hal tɩ bu-zẽmsã neb nins sẽn segd n wa wã sõor pidi. 26 Yaa ne manesem kãngã la Israyɛll tõrã+ na n paam fãagre. Yaa wa sẽn gʋlsã: “Fãagdã na n yii Siyõ,+ la a na n kɩtame t’a Zakoob yagensã wẽn-kɩɩsgã sa. 27 La wakat ning mam sẽn na n yẽes b yel-wẽnã,+ mam na n maana kaool ne-ba.”+ 28 Yaa sɩd tɩ koe-noogã wɛɛngẽ, b yaa Wẽnnaam bɛɛb yãmb nafr yĩnga. La Wẽnnaam yãkrã wɛɛngẽ, b yaa Wẽnnaam nin-nongdse, b yaab-rãmbã yĩnga.+ 29 Bala Wẽnnaam pa na n maan a bãngẽ bũmb nins a sẽn kõtã wɛɛngẽ, la neb nins a sẽn boondã poorẽ ye. 30 Bala yaa wa yãmb sẽn da kɩɩsd Wẽnnaam pĩndã+ tɩ b zoe yãmb nimbãaneg masã,+ Zʋɩf-rãmbã kɩɩsgã yĩngã.+ 31 Rẽnd nin-kãens me kɩɩsa Wẽnnaam tɩ wat ne nimbãan-zoeer yãmb yĩnga, sẽn na yɩl tɩ bãmb me tõe n paam tɩ b zoe b nimbãaneg masã. 32 Bala Wẽnnaam naaga b fãa n bas b kɩɩsgã pʋgẽ,+ sẽn na yɩl n tõog n zoe b fãa nimbãanega.+

33 Ad Wẽnnaam sɩd yaa kõata!* Ad a yamã la a bãngrã waooga! Ned pa tõe n wʋm a bʋ-kaoor toor-toorã võore, la ned pa tõe n bãng a soayã ye! 34 Bala “ãnda n tõog n bãng a Zeova* tagsgo, wall ãnda n lebg a sagenda?”+ 35 Pa rẽ bɩ “ãnda n yɩ pipi n kõ-a bũmb tɩ b segd n keo a soaba?”+ 36 Bala bũmb fãa yita a nengẽ, la b bee a maasem yĩnga, la yẽ yĩnga. Bɩ a paam ziir wakat fãa. Ãmiina.

12 Woto yĩnga, m saam-biisi, mam bõosda yãmb Wẽnnaam nimbãan-zoeerã yĩnga, tɩ y kõ y yĩnsã+ tɩ yɩ maoong sẽn vɩ, sẽn yaa sõngo,+ sẽn tat Wẽnnaam yam, rat n yeel tɩ y tʋm Wẽnnaam tʋʋmdã ne y yamã.+ 2 Bɩ y ra le bas tɩ dũni-kãngã* neb kɩt tɩ y yɩ wa bãmb ye. Bɩ y maneg y yamã tɩ kɩt tɩ y toeeme,+ n tõog n kɩs sɩd+ tɩ Wẽnnaam daabã yaa sõma, tɩ sakda ne-a, la tɩ zemsa zãnga.

3 Wẽnnaam barkã* b sẽn kõ maamã maasem yĩnga, mam yeta yãmb ned kam fãa t’a ra tags t’a tara yõod wʋsg ye.+ La bɩ a tagsa wã yɩ tagsa sẽn wilgd t’a tara yam-sõngo, wa sẽn zems tẽeb ning Wẽnnaam sẽn kõ-a wã.*+ 4 Yaa wa tõnd yĩngã sẽn tar wil wʋsgo,+ tɩ wilã fãa tʋʋm yaa toor-toorã. 5 Woto me, baa tõnd sẽn yaa wʋsgã d yaa yĩng a yembr Kirist pʋgẽ, la tõnd ned kam fãa yaa will sẽn so a to.+ 6 Rẽnd tõnd tara kũun sẽn yaa toor-toore, wa sẽn zems Wẽnnaam barkã* b sẽn kõ tõndã. Woto wã, sã n yaa bãngr-goam togsg kũun la b kõ tõndo,+ bɩ d togs bãngr-goamã wa sẽn zems tõnd tẽebã sẽn yaa to-to. 7 Sã n yaa tʋʋmd la b kõ-do, bɩ d wɩng ne tʋʋm-kãnga. Bɩ ned ning sẽn zãmsd a taab wɩng ne a zãmsgã.+ 8 Bɩ ned ning sẽn kengd a taab raood* wɩng ne raood kengre.*+ Bɩ ned ning sẽn kõt* kõ ne yamleoogo,+ tɩ ned ning sẽn lʋɩt taoor maan rẽ sõma,*+ tɩ ned ning sẽn zoet a taab nimbãaneg maan dẽ ne sũ-noogo.+

9 Bɩ yãmb nonglmã yɩ nonglem sẽn pa naag ne pʋ-lika.+ Kisg-y sẽn yaa wẽnga,+ la y gãd sẽn yaa sõma kãn-kãe. 10 Nong-y taab wʋsg wa zag-yɛng neba. Yɩt-y pipi n waoogd taaba.+ 11 Bɩ y yɩ neb sẽn tʋmd wʋsgo,* la y ra yɩ kʋɩɩmb ye.*+ Bɩ y bas tɩ vʋʋsem sõngã kɩt tɩ y tall yẽesem.+ Tʋm-y-yã a Zeova* tʋʋmdã wa yembse.+ 12 Maan-y sũ-noog ne bũmb ning y sẽn saagd n na n wa paamã. Tõog-y toog namsg sasa.+ Wɩng-y ne pʋʋsgo.+ 13 Pʋɩ-y y sẽn tarã ne nin-sõamyã wã tɩ ned kam fãa paam sẽn yaa tɩlɛ ne-a.+ Kɩt-y tɩ sãamb-reegr lebg y minungu.+ 14 Ningd-y neb nins sẽn namsd yãmbã zut barka.+ Ning-y barka, la y ra kãab wẽng ye.+ 15 Maan-y sũ-noog ne neb nins sẽn maand sũ-noogã, la y yãb ne neb nins sẽn yãbdã. 16 Ges-y neb a taabã wa y sẽn get y meng to-to wã. Ra tagsd-y bõn-kãsems yell ye.* Bas-y tɩ y yamã kẽ bũmb nins sẽn pa bõn-kãsemsã.+ Ra tags-y tɩ y tara yam wʋsg ye.+

17 Ra maan-y ned baa a ye wẽng n lebs ye.+ Tagsd-y bũmb nins sẽn yaa sõma nebã fãa nifẽ wã yelle. 18 Sã n tõeyã, la sã n bee ne yãmb bɩ y kɩt tɩ laafɩ zĩnd yãmb ne nebã fãa sʋka.+ 19 M nin-nongdse, da rok-y y sũur y toor ye. Bas-y weer n kõ sũ-puugrã.*+ Bala b gʋlsame: “A Zeova* yeelame yaa: ‘Sũ-dokr yaa maam n so. Maam n na n keo.’”+ 20 La “kom sã n tar f bɛ bɩ f kõ-a rɩɩb t’a rɩ. Ko-yũud sã n tar-a, bɩ f kõ-a koom t’a yũ. Bala fo sã n maand woto, yaa wa fo samda bug-saal a zugẽ.”*+ 21 Da bas tɩ wẽng tõog foom ye. Bɩ f kell n maan neer n tõog wẽnga.+

13 Bɩ ned kam fãa* sak nanambsã,+ bala naam ka be tɩ sã n pa Wẽnnaam n bas tɩ beẽ ye.+ Tɩ bõe, nanambs nins sẽn be n dɩt naam toor-toorã yaa Wẽnnaam n bas tɩ b rɩt naam.+ 2 Woto wã, ned ning sẽn kɩɩsd naab noor kɩɩsda Wẽnnaam sẽn sigl yɛlã to-to wã. Neb nins sẽn kɩɩsd nanambsã maanda bũmb sẽn na n kɩt tɩ b kao b bʋʋd n ning-b taale. 3 Bala nebã zoeta sẽn dɩt-b naamã. La pa neb nins sẽn maand sẽn yaa sõma wã n zoet-b ye. Yaa neb nins sẽn maand sẽn yaa wẽngã.+ Fo ratame n da zoe naab bɩ? Bɩ f ket n maand sẽn yaa sõma,+ tɩ f na paam a pẽgre. 4 Bala a yaa Wẽnnaam tʋm-tʋmd fo neer yĩnga. La fo sã n maand sẽn yaa wẽng bɩ f maan dabeem, tɩ bõe, pa zaalem yĩng la a sẽn tar sʋʋgã ye. A yaa Wẽnnaam tʋm-tʋmda, n yaa soab ning sẽn wat ne sũ-puugr* sẽn maand-a wẽngã zugu.

5 Rẽnd yãmb segd n saka naaba, la pa sɩbgrã* yĩng bal ye. Yaa yãmb sũur-kasetã* yĩng me.+ 6 Yaa rẽ yĩng me la yãmb sẽn yaood lampo-rãmbã. Bala nanambsã yaa Wẽnnaam tʋm-tʋmdb nin-buiidã nafr yĩnga, sẽn tʋmd wakat fãa bõn-kãng yĩnga. 7 Bɩ y kõ b fãa bũmb ning b sẽn segd ne wã: Sẽn yet-a tɩ b kõ-a lampo bɩ y kõ-a lampo,+ sẽn yet-a tɩ b kõ-a fadg* bɩ y kõ-a fadgo, sẽn yet-a tɩ b zoe-a bɩ y zoe-a,+ la sẽn yet-a tɩ b waoog-a bɩ y waoog-a.+

8 Da tall-y ned baa a ye samd n zʋʋg y sẽn segd n nong taabã ye.+ Bala ned ning sẽn nong a to pidsa tõogã.+ 9 Bala b tõe n kʋmsa tõogã noy nins sẽn yeele: “Fo pa segd n yo ye.+ Fo pa segd n kʋ ye.+ Fo pa segd n zu ye.+ Fo pa segd n tʋlg f to bũmbu,”+ la noy a taabã fãa ne gom-kãngã: “Fo segd n nonga f to wa f menga.”+ 10 Nonglem pa maand a to wẽng ye.+ Rẽnd nonglem yaa tõogã pidsgu.+

11 Maan-y bõn-kãense, yãmb sẽn mi sẽn yaa wakat ningã yĩnga. Yãmb miime tɩ wakat zoe n taame tɩ y segd n nek n bas gõeem.+ Bala tõnd fãagrã kolgame masã n yɩɩd wakat ning tõnd sẽn lebg tẽedbã. 12 Zĩigã zʋʋga wʋsgo. Beoogã kolga vẽegre. Woto wã, bɩ d yeeg tʋʋm nins sẽn yaa lik rẽndã n lobe,+ la d bob vẽenem zab-teedã.+ 13 Bɩ d kẽn sõma+ wa neb sẽn kẽnd wĩndga. D lak d mens ne reem sẽn naag ne tʋʋm-yoodo,* la rã-tɩgre. D zãag d mens ne yoob la nin-yoolem,*+ la d lak d mens ne zab la sũ-kiiri.+ 14 La bɩ y yeelg Zu-soab a Zeezi Kiristã,+ la y ra magd y sẽn na n maan to-to n pids yĩngã tʋls-wẽnsã ye.+

14 Reeg-y ned ning tẽeb pãng sẽn pa waoogã sõma,+ la y ra kao ned bʋʋd a tagsa sẽn yaa toor ne yãmb yĩng ye. 2 Nina tara tẽeb n tõe n dɩ bũmb fãa, la ned ning tẽeb sẽn pa tar pãng rɩta bũmb nins b sẽn kood zẽed zĩisẽ wã bala. 3 Ned ning sẽn dɩt bũmb fãa wã pa segd n paoog sẽn dɩt-a bũmb nins b sẽn kood zẽed zĩisẽ wã balã ye. La sẽn dɩt-a bũmb nins b sẽn kood zẽed zĩisẽ wã me pa segd n kao sẽn dɩt-a bũmb fãa wã bʋʋdo, bala Wẽnnaam sak n deega nin-kãng me. 4 Fo yaa ãnda n na n kao ned a to tʋm-tʋmd bʋʋdo?+ A yas t’a lʋɩt me, yaa a zu-soabã yĩnga.+ Sɩd me, b na n kɩtame t’a yalse, bala a Zeova* tõe n kɩtame t’a yalse.

5 Nina tagsdame tɩ daar n be n yɩɩd ray a taabã,+ t’a to tagsdẽ tɩ daar pa be n yɩɩd a taabã ye. Bɩ ned kam fãa kɩs sɩd zãng ne bũmb ning a sẽn tagsdã. 6 Ned ning sẽn tagsd tɩ daar n be n yɩɩd a taabã maanda rẽ a Zeova* yĩnga. Ned ning sẽn dɩt bũmb fãa wã maanda rẽ a Zeova* yĩnga, bala a pʋʋsda Wẽnnaam barka.+ Ned ning sẽn dɩt bũmb nins b sẽn kood zẽed zĩisẽ wã balã maanda rẽ a Zeova* yĩnga, bala yẽ me pʋʋsda Wẽnnaam barka.+ 7 Sɩd me, tõnd ned baa a ye pa vɩ a mengã yĩng bal ye.+ Sẽn paase, ned baa a ye pa kiid a mengã yĩng bal ye. 8 Bala tõnd sã n vɩ, d vɩɩ a Zeova* yĩnga.+ La d sã n ki, d kii a Zeova* yĩnga. Rẽnd d sã n vɩ wall d sã n ki, d yaa a Zeova* rẽnda.+ 9 Yaa rẽ yĩng la Kiristã sẽn ki la a lebs n vʋʋg sẽn na yɩl n tõog n yɩ sẽn vɩ-bã la sẽn ki-bã Zu-soabã.+

10 La yaa bõe yĩng tɩ fo kaood f saam-biig bʋʋdo?+ Wall bõe yĩng tɩ fo paoogd f saam-biiga? Tõnd fãa na n yalsa Wẽnnaam bʋʋdã kaoob geer taoore.+ 11 Bala b gʋlsame: “A Zeova* yeelame yaa: ‘M wẽenda ne m menga,+ tɩ rũmã fãa na n yĩgimda mam taoore, la tɩ zɩlemd fãa na n yeela vẽeneg t’a sak n deegame tɩ yaa maam la Wẽnnaam.’”+ 12 Rẽnd tõnd ned kam fãa na n yalsa Wẽnnaam taoor t’a kao a bʋʋd wa sẽn zems a tʋʋma.+

13 Woto wã, bɩ d ra le kao taab bʋʋd ye.+ La bɩ d modg n da tol n maan bũmb sẽn tõe n kɩt tɩ saam-biig lak n lʋɩ wall a bʋdg ye.+ 14 Mam miime, la m kɩsa sɩd Zu-soab a Zeezi pʋgẽ tɩ baa fʋɩ pa rẽgd a meng yĩng ye.+ La yaa ned sã n wa tagsdẽ tɩ bũmb yaa rẽgd la bõn-kãng yaa rẽgd ne-a. 15 Bala fo sã n sãam f saam-biig sũur dɩɩb poorẽ, fo pa le kẽnd wa sẽn zems nonglem ye.+ Ra sak tɩ fo rɩɩbã kɩt tɩ ned Kiristã sẽn ki a yĩng sãam ye.+ 16 Woto wã, bɩ y ra maan bũmb y sẽn tẽed tɩ yaa sõma, tɩ yaool n tõe n kɩt tɩ b gom yãmb wẽng ye. 17 Bala Wẽnnaam Rĩungã pʋgẽ kõom pa tũud ne rɩɩb la yũub ye.+ La tũuda ne f sẽn na n yaa tɩrga, n tar laafɩ ne neb a taabã,* la f tar sũ-noog ning vʋʋsem sõngã sẽn kõtã. 18 Ned ning sẽn yaa Kiristã yamb la sẽn tar zʋg-sõma-kãens tata Wẽnnaam yam, la a paamd ninsaalbã pẽgr me.

19 Woto yĩnga, bɩ d baood bũmb nins sẽn wat ne laafɩ wã,+ la bũmb nins sẽn sõngd tɩ d fãa tẽebã pãng paasdẽ wã.+ 20 Da le sãam-y Wẽnnaam tʋʋmd rɩɩb yĩng bal ye.+ Yaa sɩd tɩ bũmb fãa yaa yɩlemde, la ned sã n dɩt rɩɩb tɩ wat ne neb a taab lʋɩɩse, rẽ yaa wẽnga.+ 21 Sẽn são yaa fo ra wãb nemd wall f yũ divẽ,* bɩ n maan bũmb baa a ye sẽn kɩtd tɩ f saam-biig lak n lʋɩ ye.+ 22 Tẽeb ning fo sẽn tarã, kell n tall-a f meng yĩng Wẽnnaam taoore. Sũ-noog soab la ned ning sẽn pa ningd a meng taale, bũmb a sẽn get tɩ zemsame yĩng ye. 23 La a sã n sãmbdẽ la a baas n dɩ, a zoe n tara taale, bala a pa rɩ ne tẽeb ye. Sɩd me, bũmb ning fãa sẽn pa maan ne tẽeb yaa yel-wẽnde.

15 La tõnd a neb nins tẽeb sẽn tar pãngã segd n sõnga neb nins tẽeb sẽn pa tar pãngã tɩ b mao ne b pãn-komsmã,+ la d ra maand sẽn noom tõnd mengã ye.+ 2 Bɩ d ned kam fãa maan sẽn noom a to, a to wã neer yĩnga, n paas a tẽebã pãnga.+ 3 Bala baa Kiristã pa maan sẽn noom a meng ye.+ La wa sẽn gʋlsã: “Neb nins sẽn tʋʋd yãmbã tʋy lʋɩɩ mam zugu.”+ 4 Bala bũmb nins fãa b sẽn gʋls pĩndã gʋlsa tõnd zãmsg yĩnga,+ sẽn na yɩl tɩ ne tõnd sẽn tõogd toogã maasem,+ la ne Gʋls-sõamyã belsgã maasem, d tõe n saag tɩ manegr n wate.+ 5 La bɩ Wẽnnaam sẽn sõngd tõnd tɩ d tõogd toogo, la sẽn belsd tõndã sõng yãmb tɩ y tall yam ning Kirist Zeezi sẽn da tarã yãmb sʋka, 6 sẽn na yɩl tɩ y naag taab noor a yembre,+ n pẽg tõnd Zu-soab a Zeezi Kirist Wẽnnaamã sẽn yaa a Ba me wã.

7 Woto wã, bɩ y reegd* taab sõma+ wa Kiristã me sẽn deeg yãmb sõma,+ Wẽnnaam waoogr yĩngã. 8 Bala mam yeta yãmb tɩ Kiristã lebga sẽn kẽ-b bãongã tʋm-tʋmda,+ sẽn na yɩl n wilg tɩ Wẽnnaam yaa sɩd soaba, la a wilg tɩ pʋlems nins Wẽnnaam sẽn pʋlem b yaab-rãmbã yaa sɩda,+ 9 la sẽn na yɩl tɩ bu-zẽmsã pẽg Wẽnnaam a nimbãan-zoeerã yĩnga.+ Yaa wa sẽn gʋlsã: “Yaa rẽ yĩng la mam sẽn na n pẽg yãmb bu-zẽmsã sʋka, la m yɩɩl n pẽg y yʋʋrã.”+ 10 A le yeelame: “Yãmb a buud toɛy-toɛyã fãa neba, naag-y-yã a nin-buiidã n kɩdem sũ-noogo.”+ 11 La a le yeele: “Yãmb a bu-zẽmsã fãa, pẽg-y-yã a Zeova,* la bɩ buud toɛy-toɛyã fãa pẽg-a.”+ 12 A Ezayi me yeelame: “A Zese yẽgrã na n pukame,+ yẽgr sẽn na n yik n soog bu-zẽmsã.+ La bu-zẽmsã na n teeg-a lame.”+ 13 Bɩ Wẽnnaam sẽn sõngd tõnd tɩ d saagd manegrã pids yãmb sũyã ne sũ-noog la laafɩ, yãmb sẽn kɩs-a sɩdã yĩnga, sẽn na yɩl tɩ ne vʋʋsem sõngã pãnga, yãmb tõe n saag manegr ne y sũy fãa.+

14 La m saam-biisi, mam mengã kɩsa sɩd tɩ yãmb me pida ne sõmblem la bãngre, la tɩ yãmb tõe n sagla* taaba. 15 Baasgo, Wẽnnaam barkã* a sẽn kõ maamã yĩnga, mam gʋlsa yãmb n gom bũmb kẽer yell vẽenega, n na n le tẽeg yãmba. 16 A kõo maam bark-kãng sẽn na yɩl tɩ m yɩ Kirist tʋm-tʋmd n moon bu-zẽmsã+ Wẽnnaam koe-noogã. La mam tʋmda tʋʋm-kãng sẽn yaa sõngã+ sẽn na yɩl tɩ bu-zẽmsã yɩ maoong sẽn tat Wẽnnaam yam, maoong vʋʋsem sõngã sẽn kɩt tɩ lebg sõngo.

17 Rẽnd m tara bʋʋm n na n kɩdem sũ-noog Kirist Zeezi pʋgẽ, bũmb nins sẽn kẽed ne Wẽnnaamã wɛɛngẽ. 18 Bala mam pa na n saag n gom bũmb a to yell n zʋʋg bũmb nins Kirist sẽn tũnug ne maam n maan sẽn na yɩl tɩ bu-zẽmsã yɩ sakdbã ye. A maana rẽ ne mam goamã la m tʋʋmã maasem, 19 ne bãn la yel-soalem pãnga,+ la ne vʋʋsem sõngã pãnga. Mam sɩnga Zerizalɛm n gilg n ta hal Iliri soolmẽ wã, n moon Kiristã koe-noogã sõma.+ 20 Woto, mam modgame n pa moon koe-noogã zĩis nins b sẽn zoe n kɩt tɩ nebã bãng Kiristã yʋʋrã, sẽn na yɩl n da me ned a to yẽbgr zug ye. 21 La wa sẽn gʋlsã: “Neb nins sẽn da pa paam tɩ b gom a yell ne-bã na n yãa-a lame, la neb nins sẽn da pa wʋm a kibarã na n wʋma a võore.”+

22 Yaa rẽ me yĩng la mam sẽn paam gɩdgr naoor wʋsg n pa tõog n wa yãmb nengẽ wã. 23 La masã, mam pa le tar zĩig m sẽn pa moon soolem-kãens pʋsẽ ye. La yaa na maan yʋʋm wʋsg* masã la mam sẽn dat n wa yãmb nengẽ ne m sũur fãa wã. 24 Rẽ n so tɩ m saagdẽ tɩ m sã n wa rabd Ɛspayn, m na n yãa yãmba. La m sã n zĩnd ne-y n kaoos bilfu, y na yãag-m bilf tɩ m kẽng be. 25 La masã, m dat n kẽnga Zerizalɛm n tɩ sõng nin-sõamyã wã.+ 26 Bala neb nins sẽn be Masedoan ne Akayi wã kõo kũun ne sũ-noogo, naong rãmb nins sẽn be nin-sõamyã wã sʋk Zerizalɛmmã yĩnga.+ 27 Yaa sɩd tɩ b maana rẽ ne sũ-noogo, la sɩd-sɩda, b ra tara nin-sõamyã wã samde. Bala bu-zẽmsã sã n paama pʋɩɩr bũmb nins nin-sõamyã wã sẽn deeg Wẽnnaam nengẽ wã pʋgẽ, bãmb me segd n sõng-b-la ne b paoongã.+ 28 Rẽnd m sã n maan bõn-kãng n sa la m kõ-b kũunã,* m na n tũu yãmb nengẽ n kẽng Ɛspayn. 29 Sẽn paase, mam miime tɩ m sã n wa wat yãmb nengẽ, m na n waa ne bark wʋsg sẽn yit Kiristã nengẽ.

30 Masã, m saam-biisi, mam kota yãmb tõnd Zu-soab a Zeezi Kirist maasem yĩnga, la ne nonglem ning vʋʋsem sõngã sẽn kõtã maasem yĩnga, tɩ y naag maam n pʋʋs Wẽnnaam ne y sũy fãa mam yĩnga,+ 31 sẽn na yɩl tɩ b fãag maam+ Zide neb nins sẽn pa tẽedã nusẽ, la sẽn na yɩl tɩ nin-sõamyã wã reeg kũunã mam sẽn tar n na n tɩ kõ-bã ne sũ-noogo,+ 32 la tɩ sã n ta Wẽnnaam daabo, bɩ m wa yãmb nengẽ ne sũ-noogo, n naag yãmb n paam raood kengre. 33 Bɩ Wẽnnaam sẽn kõt laafɩ wã zĩnd ne yãmb fãa.+ Ãmiina.

16 Mam dat n goma d saam-bi-poak a Feebe yell ne yãmba. A tʋmda wʋsg Sãnkre+ tigingã pʋgẽ. 2 Bɩ y reeg-a neer Zu-soabã pʋgẽ wa b sẽn tog n deeg nin-sõamyã wã, la y sõng-a ne sõngr ning fãa a sẽn date.+ Bala yẽ me teela saam-biis wʋsgo, baa mam mengã.

3 Pʋʋs-y-yã a Priska ne a Akila+ sẽn yaa mam tʋmd-n-taas Kirist Zeezi pʋgẽ wã n kõ-ma. 4 B gẽnega b yõy mam* yĩnga.+ Mam pʋʋsd-b-la barka, la pa maam bal ye. Bu-zẽmsã tigims fãa me pʋʋsd-b-la barka. 5 Sẽn paase, pʋʋs-y tiging ning sẽn tigimd bãmb zakẽ wã.+ Pʋʋs-y m nin-nongr a Epenɛte. Yẽ naaga Aazi soolmã neb nins sẽn yɩ pipi n lebg Kiristã karen-biisã. 6 Pʋʋs-y-yã a Maari sẽn tʋm wʋsg yãmb yĩngã. 7 Pʋʋs-y-yã a Ãndronikus ne a Zuniyaas sẽn yaa mam roagdba,+ la neb sẽn naag maam n kẽ bãens roogã. B yaa neb tẽn-tʋmdbã sẽn mi sõma, la sẽn kaoos Kiristã pʋgẽ n yɩɩd maam.

8 Pʋʋs-y-yã a Ampiliyatus sẽn yaa mam nin-nongr Zu-soabã pʋgẽ wã n kõ-ma. 9 Pʋʋs-y-yã a Urbẽ sẽn yaa tõnd tʋmd-n-taag Kirist pʋgẽ wã, la y pʋʋs m nin-nongr a Estakiisi. 10 Pʋʋs-y-yã a Apelɛs sẽn yaa ned sẽn ta Kiristã yamã. Pʋʋs-y-yã a Aristobull zakã rãmba. 11 Pʋʋs-y-yã a Eroodiyõ sẽn yaa mam roagdã. Pʋʋs-y-yã a Narsis zakã neb nins sẽn be Zu-soabã pʋgẽ wã. 12 Pʋʋs-y-yã a Tirfɛn ne a Tirfooz sẽn yaa pagb sẽn tʋmd wʋsg Zu-soabã pʋgẽ wã. Pʋʋs-y-yã a Pɛrsis sẽn yaa tõnd nin-nongrã, bala a tʋma wʋsg Zu-soabã pʋgẽ. 13 Pʋʋs-y-yã a Rufus sẽn yaa nin-tũusdg Zu-soabã pʋgẽ wã, la y pʋʋs a ma wã sẽn yaa ma-me ma wã. 14 Pʋʋs-y-yã a Asẽnkirit ne a Felegõ, n paas a Ɛrmes ne a Patrobaase, la a Ɛrmaas ne saam-biis nins sẽn be ne bãmbã. 15 Pʋʋs-y-yã a Filolog ne a Zili, a Neere ne a tão wã, la a Olimpas ne nin-sõamyã nins fãa sẽn be ne bãmbã. 16 Pʋʋs-y taab ne pʋ-peelem mokre. Kiristã tigimsã fãa pʋʋsda yãmba.

17 Masã, m saam-biisi, mam sagenda yãmb tɩ y gũus ne neb nins sẽn wat ne welsgo, la sẽn wat ne bũmb sẽn kɩtd tɩ ned lak n lʋɩ wã. Bõn-kãens pa zems ne zãmsg ning yãmb sẽn paamã ye. Lak-y y mens ne nin-kãense.+ 18 Bala nin-kãens buudã yaa yembse, la b pa tõnd Zu-soab a Kirist yembs ye. B yaa b pʋsã* yembse, la b tũnugda ne no-noom la belgre, n tudgd neb nins sẽn pa maand gũusgã. 19 Nebã fãa bãnga yãmb sakrã, tɩ rẽ kɩt tɩ mam kɩdemd sũ-noog yãmb yĩnga. La mam datame tɩ y yɩ yam dãmb neerã wɛɛngẽ, la y yɩ neb sẽn pa tar yell wẽngã wɛɛngẽ.+ 20 La ka la bilfu, Wẽnnaam sẽn kõt laafɩ wã na n bedsa a Sʋɩtãan+ yãmb naoã tẽngre. Bɩ tõnd Zu-soab a Zeezi barkã* zĩnd ne yãmba.

21 A Tɩmote sẽn yaa mam tʋmd-n-taagã pʋʋsda yãmba. A Lisiyus ne a Zaazõ n paas a Sozipatɛɛr sẽn yaa mam roagdbã me pʋʋsda yãmba.+

22 Maam a Tɛrtiyus sẽn gʋls seb-kãnga wã pʋʋsda yãmb Zu-soabã pʋgẽ.

23 A Gayus+ sẽn yaa mam gãag soabã, n le yaa tigingã tõr gãag soabã pʋʋsda yãmba. A Erast sẽn yaa tẽngã ligdã gũudã* pʋʋsda yãmba. A ba-biig a Kartus me pʋʋsda yãmba. 24* ——

25 Wẽnnaam tõe n sõnga yãmb tɩ y yals kãn-kãe, wa koe-noog ning mam sẽn moondã sẽn yetã, la wa koɛɛg ning sẽn gomd a Zeezi Kirist yellã sẽn yetã. Koe-no-kãens zemsa ne yel-soalgdgã sẽn yaa sõngã+ Wẽnnaam sẽn pukã. Yel-soalgd-kãng ra solga hal daar zãra, 26 la masã, b kɩtame t’a lebg vẽenega.* La Gʋls-sõamyã bãngr-goamã maasem yĩnga, bu-zẽmsã fãa bãnga Wẽnnaam yel-soalgdgã. Rẽ zemsa ne Wẽnnaam sẽn vɩ wakat fãa wã noorã. A raabã yaa tɩ bu-zẽmsã fãa tẽ-a la b sak-a. 27 Bɩ Wẽnnaam a ye tãa sẽn yaa yam soabã+ paam ziir wakat fãa a Zeezi Kirist maasem yĩnga. Ãmiina.

Bɩ, “sẽn dog tẽngã zug n yaa a Davɩɩd yagengã.”

Bɩ, “lohorem d sẽn pa segd ne wã.”

Bɩ, “lohorem d sẽn pa segd ne.”

Bɩ, “n tall m tõog ning sẽn yit Wẽnnam nengẽ wã n sõng-y.”

Bɩ, “sẽn pa-b Gɛrk-rãmbã.”

Bɩ, “n tũud.”

Bɩ, “sɩbgr.”

Bɩ, “zoe-bõne.”

Bɩ, “neb sẽn maand bũmb toor-toor sẽn yaa wẽnse.”

Bɩ, “sũ-tõogã.”

Bɩ, “ninsaal buud fãa sɩɩg.”

Ges-y gom-biis võor bilgrã zĩigẽ.

Yaa bõn-naands b sẽn pʋʋsd wa Wẽnnaam.

Gɛrk, “yĩn-nems.”

Bɩ, “lohorem d sẽn pa segd ne wã.”

Rat n yeel tɩ Kirist Zeezi sẽn ki n na n fãag ninsaalbã ne yel-wẽndã.

Bɩ, “maoong sẽn kɩtd tɩ ned tõe n maneg a yell ne Wẽnnaam.”

Bɩ, “sũ-tõogã.”

Ges-y vẽnegr ning sẽn yaa A5.

Bɩ, “yaa samde.”

Bɩ, “kõ b yel-wẽnã sugrã.”

Ges-y vẽnegr ning sẽn yaa A5.

Bɩ, “lohorem d sẽn pa segd ne wã.”

Pa rẽ bɩ, “sẽn kɩtd tɩ bũmb nins sẽn pa be wã zĩndã.”

Bɩ, “yaa kiri.”

Pa rẽ bɩ, “tõnd tara laafɩ ne Wẽnnaam.”

Bɩ, “lohorem d sẽn pa segd ne wã.”

Pa rẽ bɩ, “D maanda sũ-noogo.”

Pa rẽ bɩ, “D maanda sũ-noog.”

Bɩ, “lohorem d sẽn pa segd ne wã.”

Bɩ, “lohorem d sẽn pa segd ne wã.”

Bɩ, “fudgi.”

Bɩ, “lohorem d sẽn pa segd ne wã.”

Bɩ, “lohorem d sẽn pa segd ne wã.”

Bɩ, “lohorem d sẽn pa segd ne wã.”

Bɩ, “lohorem d sẽn pa segd ne wã.”

Bɩ, “tɩ b kõ-a sugri.”

Gɛrk, “yĩnsã wil.”

Gɛrk, “yĩnsã wil.”

Bɩ, “lohorem d sẽn pa segd ne wã.”

Bɩ, “lohorem d sẽn pa segd ne wã.”

Gɛrk, “yĩnsã wil.”

Gɛrk, “yĩngã wil.”

Gɛrk, “yĩngã wilẽ.”

Yaa Ebre wall Arameyẽ gom-bil sẽn dat n yeel tɩ “M baaba!”

Gɛrk, “pneuma.” Ges-y gom-biis võor bilgrã zĩigẽ.

Ges-y gom-biis võor bilgrã zĩigẽ.

Gɛrk, “pa be ne ned ning sẽn datã, wall ned ning sẽn zoetã ye.”

Gɛrk, “kellã.”

Ges-y vẽnegr ning sẽn yaa A5.

Ges-y vẽnegr ning sẽn yaa A5.

Gɛrk, “arzɛk soaba.”

Ges-y vẽnegr ning sẽn yaa A5.

Ges-y vẽnegr ning sẽn yaa A5.

Bɩ, “b sẽn wʋm tõnd nengẽ wã?”

Ges-y vẽnegr ning sẽn yaa A5.

Bɩ, “mam sɩɩgã.”

Bɩ, “lohorem d sẽn pa segd ne wã.”

Bɩ, “lohorem d sẽn pa segd ne wã.”

Bɩ, “tigrã.”

Gɛrk, “mam yĩn-nemsã.”

Bɩ, “zẽk f meng.”

Bɩ, “zẽk f meng.”

Gɛrk, “arzɛk soaba!”

Ges-y vẽnegr ning sẽn yaa A5.

Ges-y gom-biis võor bilgrã zĩigẽ, zĩig ning b sẽn gʋls tɩ “Dũniyã.”

Bɩ, “lohorem d sẽn pa segd ne wã.”

Bɩ, “sẽn pʋɩ n kõ-a wã.”

Bɩ, “lohorem d sẽn pa segd ne wã.”

Bɩ, “sagend.”

Bɩ, “saglgo.”

Bɩ, “pʋɩt.”

Bɩ, “ne a sũur fãa.”

Bɩ, “sẽn tar yẽesem.”

Bɩ, “ra maan-y laas-laas y tʋʋmã pʋgẽ ye.”

Ges-y vẽnegr ning sẽn yaa A5.

Bɩ, “Ra mag-y mag-bɛd ye.”

Rat n yeel tɩ Wẽnnaam sũ-puugrã.

Ges-y vẽnegr ning sẽn yaa A5.

Rat n yeel tɩ bʋk a soabã, n kɩt t’a toolmã sa, wa bugum sẽn yẽneg kut boaag pʋgẽ.

Bɩ, “Bɩ sɩɩg fãa.”

Bɩ, “sẽn wat ne sɩbgr.”

Gɛrk, “sũ-puugrã.”

Ges-y gom-biis võor bilgrã zĩigẽ.

Fadg yaa lampo buudu.

Ges-y gom-biis võor bilgrã zĩigẽ.

Ges-y gom-biis võor bilgrã zĩigẽ.

Ges-y vẽnegr ning sẽn yaa A5.

Ges-y vẽnegr ning sẽn yaa A5.

Ges-y vẽnegr ning sẽn yaa A5.

Ges-y vẽnegr ning sẽn yaa A5.

Ges-y vẽnegr ning sẽn yaa A5.

Ges-y vẽnegr ning sẽn yaa A5.

Ges-y vẽnegr ning sẽn yaa A5.

Ges-y vẽnegr ning sẽn yaa A5.

Pa rẽ bɩ, “laafɩ ne Wẽnnaam.”

Bɩ, “rãam.”

Bɩ, “sakd.”

Ges-y vẽnegr ning sẽn yaa A5.

Bɩ, “zãmsa.”

Bɩ, “lohorem d sẽn pa segd ne wã.”

Pa rẽ bɩ, “a wãn.”

Gɛrk, “biisã.”

Bɩ, “mam sɩɩgã.”

Bɩ, “yĩnsã tʋlsem.”

Bɩ, “lohorem d sẽn pa segd ne wã.”

Bɩ, “tẽngã yel-gɛtã.”

Ges-y vẽnegr ning sẽn yaa A3.

Bɩ, “a puka vẽenega.”

    Moorã Sɛba (1991-2025)
    Pag-y
    Pak-y
    • Moore
    • Toole
    • Y sẽn date
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Y sẽn segd n sake
    • Noy d sẽn tũudi
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Pak-y
    Toole