D gũus ne d goamã n wilg tɩ d nonga d kẽed-n-taagã, la tɩ d waoogd-a lame
“Bɩ yãmb ned kam fãa nong a pag wa a menga, la bɩ pag waoog a sɩda.”—EFƐƐZ RÃMBA 5:33.
1, 2. Sok-bʋg la sẽn kẽ-b kãadmã segd n sok b mense, la bõe yĩnga?
NED sã n tool yãmb kũun b sẽn maneg n ning kartõ pʋg n gʋls a zug tɩ b zã sõma tɩ kũunã ra wa sãame, bõe la yãmb na n maane? Yaa vẽeneg tɩ y na n maana gũusg wʋsgo. La yaa wãn to yẽ ne kãadmã sẽn yaa kũunã?
2 Israɛll pʋg-kõor a Naomi ra yeela pʋg-bɩɩs a Orpa la a Rut tɩ: “Bɩ Zusoaba kɩt tɩ yãmb y yiiba fãa kuil sɩdba n paam laafɩ.” (Rut 1:3-9) Biiblã goma pʋg-sõng yell woto: “Ned ba tõe n kõo yẽ roog ne arzɛka, la pʋg-sõng yaa Wẽnd kũuni.” (Yelbũna 19:14) Yãmb sã n kẽe kãadem, y segd n gesa y kẽed-n-taagã wa Wẽnd kũuni. Wãn to la yãmb zãad kũun kãngã Wẽnnaam sẽn kõ-yã?
3. A Poll saglg bʋg la kẽed-n-taasã segd n tũ?
3 Tʋm-tʋmd a Poll gʋlsa pipi kiris-nebã n yeel-b woto: “Bɩ yãmb ned kam fãa nong a pag wa a menga, la bɩ pag waoog a sɩda.” (Efɛɛz rãmba 5:33) Bɩ d ges pagbã la sɩdbã sẽn tõe n wilg b goamã pʋgẽ to-to tɩ b tũuda a Poll saglgã.
D gũus ne zɩlemdã sẽn yaa “bõn-wẽng tɩ ned ka tõe n gɩdg-a” wã
4. Bõe la tõnd goamã tõe n maane?
4 Biiblã gʋlsd a Zak yeelame tɩ zɩlemdã “yaa bõn-wẽng tɩ ned ka tõe n gɩdg-a,” la t’a “pida ne zẽnem toaaga.” (Zak 3:8) A Zak ra miime tɩ ned sã n pa tõe a noore, wata ne yelle. Yaa vẽeneg t’a ra mii Biiblã yel-bũnd ning sẽn yet tɩ ‘ned sẽn ka gũusd goam zabda wa sʋʋg sẽn wãag nedã.’ La yel-bũn-kãng leb n wilgame tɩ “yam soab goam wata ne laafɩ.” (Yelbũna 12:18) Dẽnd goam tõe n sãama ned sũuri, bɩ n maan ned neere. Yãmb goamã maanda y kẽed-n-taaga bõe? Yãmb sã n sok y kẽed-n-taagã n gese, bõe la a na n leoke?
5, 6. Bõe ne bõe n kɩt tɩ yaa toog ne neb kẽer tɩ b tõog b noorã?
5 Tõnd sã n wa mik tɩ tõnd ne d kẽed-n-taagã nong n gomdame n sãamd taab sũyã, bɩ d bãng tɩ d tõe n manega d goamã tɩ yɩ sõma. La rẽnda d maan modgre, bala tõnd pa zems zãng ye. Tõnd sẽn dog ne yel-wẽndã yĩnga, d tagsda wẽngã, la d gomd taab wẽng me. A Zak gʋlsame n wilg tɩ “ned sã n ka kong ne a goama a zemsa zãnga, la a tõe n ninga a yĩnga fãa salbre n tõog-a.”—Zak 3:2.
6 Sẽn paas me, b sẽn wub tõnd to-to wã tõe n kɩtame tɩ d gomd neb a taabã kãse. Neb kẽer roagdb ra yaa “sũ-to-neba . . . neb sẽn ka tar yõk-m-menga, la pʋto-rãmba.” (2 Tɩmote 3:1-3) Naoor wʋsgo, roagdbã sã n yaa woto, kambã me sã n wa bɩtẽ b lebgda woto. Yaa vẽeneg tɩ tõnd sẽn pa zems zãngã, la b sẽn wub tõnd to-to wã pa kõt-d bʋʋm tɩ d gom neb a taabã kãs ye. La tõnd sẽn mi tɩ d yaa yel-wẽn-maandbã, la d leb n mi wubrã sẽn tõe n kɩt tɩ ned maan bũmb ningã, na n sõnga tõnd tɩ d bãng bũmb ning sẽn kɩt tɩ mi n yaa toog ne neb kẽer tɩ b ra gom neb a taabã kãsã.
D ‘bas nin-tʋʋsgo’
7. A Pɩɛɛr sẽn sagl kiris-nebã tɩ b bas nin-tʋʋsg buud fãa wã rat n yeelame tɩ bõe?
7 Sẽn yaa a soab fãa, d bãng tɩ tõnd sã n nong n gomd n sãamd d kẽed-n-taagã sũuri, rẽ tõe n wilgame tɩ tõnd pa nong-a, la d pa waoogd-a me ye. Yaa rẽ yĩng la a Pɩɛɛr sẽn sagl kiris-nebã tɩ b “bas . . . nin-tʋʋsg” buud fãa wã. (1 Pɩɛɛr 2:1) Gɛrk gom-biig ning b sẽn lebg tɩ “nin-tʋʋsgã” võor yaa ned sẽn paoogd a to. A leb n dat n wilga ned sẽn gomd ne a to tɩ yaa tʋy woo tʋy bala. Ad woto sɩd wilgda bũmb ning sẽn tõe n maane, ned sã n pa tõe a noore!
8, 9. Goam sẽn paoogd f to tõe n waa ne bõe, la bõe yĩng tɩ kẽed-n-taasã segd n gũus n da gom n paoog taaba?
8 Gom n paoog f to tõe n wõnda bũmb sẽn pa yell ye, la d ges bũmb ning sẽn tõe n maane, rao bɩ pag sã n gomd n paoogd a kẽed-n-taaga. Tõnd sã n tʋʋs d kẽed-n-taag tɩ yalma, kʋɩɩm-dall bɩ beed soaba, d rat n yeelame tɩ d kẽed-n-taagã zʋgã fãa meng la woto! La rẽ yaool n yaa wẽng meng-menga, bala d paoog-a lame. D pa segd me n zẽnd d kẽed-n-taagã pãn-komsem ye. Wala makre d pa segd n yeel tɩ: “Foo yẽ zɩ n sa pĩnd ye,” bɩ “Fo zɩ n kelg maam ye.” Goam a woto buud yikda sũuri, la wata ne tak-tɩ-m-take, tɩ tõe n wa lebg zabr menga.—Zak 3:5.
9 Kẽed-n-taasã sã n gomd n paoogd taaba, wata ne zab tɩ rẽ tõe n baas wẽnga. Yelbũna 25:24 yetame tɩ: “Fo sã n be rakõ-sẽokẽ n são fo sẽn na n kẽ kãadem ne pʋg-yoogo.” Pa pagbã yell bal la b sẽn gomd ka wã ye, rapã me naagame. Kẽed-n-taasã sã n nong n gomd n paoogd taaba, tarẽ-n-tarẽ, wat n sãama zĩnd-n-taare. Tõe n kɩtame tɩ pagã bɩ sɩdã tags t’a to wã pa nong-a, bɩ n kɩt meng t’a tags tɩ yẽ zʋgã yĩnga, ned baa a ye pa tõe n nong-a ye. Woto wilgda vẽeneg tɩ d segd n tõoga d noorã. La wãn to la d tõe n maan dẽ?
D tõog d noorã
10. Bõe yĩng tɩ tar yõod tɩ d tõog d noorã?
10 Zak 3:8 yetame tɩ: “Ned baa a ye ka tõe n tõog a zelemd ye.” Baasg zãnga, wala ned sẽn na n ning wed-moaag salbr sẽn na yɩl tɩ weefã maan yẽ sẽn datã, tõnd me segd n modg n tõogã d noorã. “Ned sã n tẽed t’a sakda a tẽeb neere, la a ka tõogd a noore, a belgda a menga, la a tẽeb yaa zaalem.” (Zak 1:26; 3:2, 3) Gom-kãensã wilgdame tɩ tõnd sẽn gomd to-to wã tara yõodo. Pa tõnd kẽed-n-taagã bal la tõnd goamã maand bũmb ye. Gom-kãsã sãamda tõnd zems-n-taarã ne Wẽnnaam a Zeova.—1 Pɩɛɛr 3:7.
11. Bõe la kẽed-n-taasã tõe n maan tɩ yell sẽn pa sek zabr da wa lebg zabre?
11 Yaa sõma tɩ y gũus ne y sẽn gomd ne y kẽed-n-taagã to-to wã. Yell sã n wa beẽ, modg-y n maneg-y yellã. D ges yell ning sẽn paam a Izaak la a pag a Rebeka wã. Kibarã sẽn be Sɩngre 27:46–28:4 yetame tɩ: “A Rebeka yeela a Izaak yaa: ‘Mam yam yii ne m vɩɩmã Hɛt buud pʋg-sadbã yĩnga. A Zakoob sã n dɩk pag Hɛt buud pʋg-sadbã sʋk wa bãmbã tẽnga pʋg-sadbã sʋka, mam vɩɩm yõod yaa bõe?’” Baa fʋɩ pa wilgd t’a Izaak leoka a pagã ne gom-kãs ye. A pʋd n tʋma a biribl a Zakoob t’a kẽng n tɩ bao pag sẽn zoet Wẽnnaam la sẽn pa na n wa kɩt t’a Rebeka sũur sãam ye. D tags n ges mo-yõsr sẽn na n zĩnd pag ne a sɩd sʋka. B sã n bao n bãng yellã meng sẽn yaa a soab la b pa bao n na n ning taab taale, na n kɩtame tɩ ra wa baas zabr ye. Wala makre, wall tɩ nin-yend yeel tɩ: “Fo zɩ n zĩnd ne maam n sõsse,” yaa sõma t’a yeel tɩ: “Mam nongẽ lame tɩ d paam vɩʋʋg n sõsd ne taab n paasdẽ.” Sõs-y yellã meng zugu, la y ra ning ned baa a ye taal ye. Ra bao-y n bãng-y ned ning sẽn tar bʋʋm la ned ning sẽn pa tar bʋʋm ye. Rom dãmb 14:19 yeta woto: “Bɩ tõnd tũ bũmb ninga sẽn wat ne laafɩ, la bũmb nins sẽn sõngd taab tɩ bɩ.”
D bas ‘sũ-toog ne kisgri, la sũ-yikr la no-koɛɛma’
12. Sẽn na yɩl n tõog d noorã, d segd n pʋʋsa Wẽnnaam n kos bõe, la bõe yĩnga?
12 Tõog f noor pa rat n yeel tɩ f gũus ne f sẽn yet bũmb ningã bal ye. Tõnd goamã wilgda bũmb ning sẽn be tõnd sũurẽ wã. A Zezi yeela woto: “Nin-sõng sũur sẽn pid ne sõmblmã, a yiisda bõn-sõama. La nin-wẽng sũur sẽn pid ne wẽngã, a yiisda bõn-wẽnse. Tɩ bõe, sũur sẽn pid ne bũmb ninga, noor gomda bõn-kãense.” (Luk 6:45) Dẽnd tõnd sã n dat n tõog d noorã, d segd n pʋʋsa Wẽnnaam wa a Davɩɩd sẽn maana. A pʋʋsa Wẽnnaam woto: “Mam Wẽnnaam, bɩ y maan sũur sẽn tar pʋ-peelem n kõ maam, la y leb n kõ maam yam sõama sẽn ka yuusd ye.”—Yɩɩl Sõamyã 51:12.
13. Wãn to la sũ-toog ne kisgr la sũ-yikr la no-koɛɛm tõe n kɩt tɩ ned wa gomd gom-põaasa?
13 A Poll sagla Efɛɛz nebã tɩ b bas gom kãsã, la b bas tags-wẽns nins sẽn wat ne gom kãsã me. A gʋlsa woto: “Bɩ y bas sũ-toog ne kisgri la sũ-yikri la no-koɛɛma la kãnegre la pʋ-toog fãa.” (Efɛɛz rãmba 4:31) D bãng t’a Poll deng n goma ‘sũ-toog ne kisgr la sũ-yikr la no-koɛɛm’ yell n yaool n gom ‘kãnegr la pʋ-toog’ yelle. Yaa sũ-yikrã n nong n kɩtdẽ tɩ ned gomd gom-põaasa. Rẽ n so tɩ d segd n sok d mens woto: ‘Mam yaa ned sẽn pa basd yell tɩ sa bɩ? Mam sũurã yikda tao-tao bɩ?’ (Yelbũna 29:22) Sã n mikame tɩ tõnd yaa woto, bɩ d pʋʋs Wẽnnaam t’a sõng-d tɩ d tõog n bas zʋg-kãensã la d yõkd d mens n da gomd neb a taabã põaas ye. Baa y sũurã sã n yiki, bɩ y ra maan yel-wẽn ye. Yɩɩl Sõamyã 4:5 yetame tɩ: “Bɩ y gom yãmb sũyã pʋsẽ yãmb gãas pʋsẽ, la bɩ y sĩndi.” Yãmb sũurã sã n wa sɩng yikr tɩ y mik tɩ y pa na n tõog n yõk y menga, bɩ y tũ sagl ning sẽn be Yelbũna 17:14 (Sebr Sõngo) pʋgẽ wã. Be b yetame tɩ: “Bas zabra tɩ sɛ t’a nan ka yãng ye.” Bas-y tɩ y sũurã sig nand tɩ y yaool n gome.
14. Sũ-kẽk tõe n waa ne bõe kãadem pʋgẽ?
14 D sũurã sã n wa yiki, tõeeme n pa yɩ nana t’a maag ye, sẽn tɩ yɩɩd fãa sã n yaa sũ-kẽk n yik d sũurã. A Poll goamã pʋgẽ, gɛrk gom-biig ning b sẽn lebg ka tɩ ‘sũ-toog ne kisgrã’ võor yaa sũ-kẽk sẽn kɩtd tɩ ned pa basd yell tɩ sa. B sã n beeg-a fãa, a tẽegda yel-kʋdã n togsdẽ. Sũ-kẽk tõe n wa gɩdga pag ne a sɩd tɩ b pa welg b yellã ye. Rẽ tõe n kaoosame menga. La b sã n pa ges n welg yellã zãnga, b tõeeme n ka le nand taab ye. Sũ-kẽk pa tar yõod ye, bala yell sã n zoe n maan n sa, saame. F sã n sak n kõ ned sugri, f segd n sɩd basa yellã tɩ sa. Nonglem “ka bĩngd wẽng ning b sẽn maan-a wã a sũurẽ ye.”—1 Korẽnt dãmba 13:4, 5, Kãab-paalgã Koe-noogo.
15. Bõe n tõe n sõng neb nins sẽn nong n gomd gom-põaasã tɩ b maneg b goamã?
15 La sã n mik tɩ zak ning b sẽn wub yãmbã pʋgẽ nebã ra yaa gom-põaas rãmba, tɩ rẽ kɩt tɩ yãmb me lebg woto, bɩ y bãng tɩ y tõe n toeemame. Yaa vẽeneg tɩ y yãka yam tɩ vɩɩmã pʋgẽ, yɛl kẽer n be tɩ y pa na n maan ye. La goamã wɛɛngẽ yẽ, y yãka yam n na n maan bõe? Y yãka yam n na n sĩnd y noorã, y sã n wa mik tɩ y na n goma gom-põaas bɩ? Yɩta sõma tɩ y tũ saglg ning sẽn be Efɛɛz rãmba 4:29 pʋgẽ wã. Be b yetame tɩ: “Da sak-y tɩ goam sẽn ka sõama yi yãmb noorẽ ye.” Sẽn na yɩl n tũ saglgã, y segd n basa “nin-kʋdga ne a tʋʋma n lebg nin-paals sẽn paamd yam manegre n lebgd wa sẽn da naan-a yambã.”—Kolos rãmba 3:9, 10.
Yẽsg yaa tɩlae
16. F sã n muk n pa gomd ne f kẽed-n-taaga, woto wata ne bõe kãadmã pʋgẽ?
16 Rao bɩ pag sã n zab n muk n pa gomd ne a kẽed-n-taagã, pa manegd yellã ye. Rẽ tõe n wa baasa wẽnga. Wakat ninga, ned sã n muki, pa a kẽed-n-taagã la a rat n sɩbg ye. Tõe n yaa a sũurã sẽn sãam bɩ a sẽn koms raoodã yĩng n kɩt t’a muk n pa ye gomdã. La y sã n muk n pa gomd ne taaba, rẽ yãngda yellã bala. Pag a ye yeelame tɩ: “Tõnd sã n le sɩng n gomd ne taaba, d pa tol n yẽsd yellã meng zug n na n maneg-a ye.”
17. Bõe la kiris-neb nins sẽn tar zu-loees b kãadmã pʋgẽ wã segd n maane?
17 Yãmb ne y kẽed-n-taagã zabr sã n kaoosd n pa satẽ, yellã manegr wat n lebga toogo. Yelbũna 15:22 yetame tɩ: “Yẽsg sã n kaẽ, ned ka tõe n maan bũmb ye. La sagendb wʋsg sẽn beẽ, b tõogdame.” Yãmb segd n zĩndame n sõs yellã zug ne y kẽed-n-taagã. Sẽn tɩ yɩɩd fãa, kelg-y y kẽed-n-taagã neere, la y ra yãg n tags y sũurẽ wã t’a tara taal ye. Sã n mik tɩ y pa tõe n zĩnd n sõs ne taaba, bɩ y bool kiris-neb tigingã kãsem dãmb tɩ b wa sõng-yã. B mii Biiblã, la b leb n mii Biiblã noy sẽn tũud to-to. Nin-kãensã wõnda “wa zĩ-lilldg sobg wakate la wa zĩ-soalgdg sa-kẽeng wakate.”—Ezai 32:2.
Y tõe n tõogã y noorã
18. Bõe yell la Rom dãmb 7:18-23 gomda?
18 Tõog f noor la f gũus ne f manesmã pa bũmb sẽn yaa nana ye. Tʋm-tʋmd a Poll meng wilgame tɩ pa yɩ nana ne yẽ ye. A yeelame tɩ: “Mam miimi tɩ bõn-neer ka be mam pʋgẽ ye, sẽn dat n togse tɩ mam yĩnga pʋgẽ. Mam dat n maana neere, la mam ka tar pãng tɩ maan ye. Bõn-neer ninga mam sẽn dat n maanã, mam ka tõe n maan ye. La wẽng ninga mam sẽn ka rat n maanã, mam maanda rẽnda. La mam sã n maand mam sẽn ka rat n maane, ka le yaa maam n maand ye, yaa yel-wẽnã n be mam pʋgẽ.” ‘Yel-wẽna tõog sẽn be tõnd yĩnga wila pʋsẽ’ wã kɩtame tɩ yaa toog tɩ d tõog d noorã la d yĩngã wil a taabã. (Rom dãmba 7:18-23) Baasgo, d segd n tõoga d noorã. La ne Wẽnnaam sõngre, d na n tõog n maana rẽ.
19, 20. Wãn to la a Zezi mak-sõngã tõe n sõng rapã ne pagbã tɩ b tõog b noyã?
19 Neb sã n nong taab la b waoogd taaba, gom-põaas la gom-yaar pa segd n zĩnd b sʋk ye. D tags mak-sõng ning a Zezi Kirist sẽn kõ rẽ wɛɛngẽ wã yelle. A Zezi zɩ n gom n paoog a karen-biisã ye. Yʋng ning sẽn deng a kũumã menga, a karen-biisã wẽe no-koɛɛm n dat n bãng ned ning sẽn da yaa kãseng n yɩɩd bãmb sʋkã. La a Zezi pa zab-b rẽ yĩng ye. (Luk 22:24-27) Biiblã sagenda rapã woto: “Rapa, bɩ y nong y pagba wa Kirist sẽn nong bãmb tẽedbã n kõ bãmb meng bãmb yĩngã.”—Efɛɛz rãmba 5:25.
20 La pagbã yẽ? B segd n ‘waooga b sɩdbã.’ (Efɛɛz rãmba 5:33) Pag sẽn waoogd a sɩd pa na n sak n tãs-a la a gom-a põaas ye. A Poll gʋlsa woto: “Mam datame tɩ yãmb bãng tɩ Kirist yaa ned kam fãa zugu, la tɩ pag zug ya a sɩda, la tɩ Kirist zug yaa Wẽnnaam.” (1 Korẽnt dãmba 11:3) Pagbã segd n saka b zu-soabã wa Kirist me sẽn sakd a zu-soabã. (Kolos rãmba 3:18) Baa ninsaal baa a ye sã n pa tõe n maan wa a Zezi tɩ zems kɛpɩ, rapã ne pagbã sã n maand b sẽn tõe fãa n ‘tũud a Zezi naowã,’ b na n tõogame n pa gomd taab põaas ye.—1 Pɩɛɛr 2:21.
Bõe la yãmb zãms-yã?
• Ned sã n pa tõe a noore, wãn to la rẽ tõe n sãam a kãadem?
• Bõe yĩng tɩ yaa toog tɩ d tõog d noorã?
• Bõe n sõngd tõnd tɩ d gũus ne d goamã?
• Yãmb sã n wa tar zu-loees y kãadmã pʋgẽ, bõe la y segd n maane?