-
Soaalã kũum Tẽegr yaa bũmb sẽn waoogd WẽnnaamBiiblã sɩd yetame tɩ bõe?
-
-
Soaalã kũum Tẽegr yaa bũmb sẽn waoogd Wẽnnaam
B KÕO kiris-nebã noor tɩ b maan a Zezi Kirist kũumã Tẽegre, b sẽn boond me tɩ ‘Soaala rɩɩbã.’ (1 Korẽnt dãmba 11:20, Sebr Sõngo) Bõe n kɩt t’a võorã tagem wʋsgo? Wakat bʋgo, la wãn to la b segd n maan-a?
A Zezi Kirist lugla tẽeg-kãng Zʋɩf rãmbã Pak yʋngo, yʋʋmd 33 wã. Pakã ra yaa kibs b sẽn da maand vugr bal yʋʋmd fãa, Zʋɩf rãmbã kiuug ning b sẽn boond tɩ Nizã wã rasem 14 daare. Sẽn na yɩl n mag wakat kãngã, Zʋɩf rãmbã ra gũuda raar ninga wĩntooga sẽn kaoosd sẽn zems lɛɛr 12, tɩ yʋngã me kaoosd lɛɛr 12 wã. Rũndã-rũndã a zemsa ne tʋʋlg kiuugã rasem 21 wã. Ki-paalg ning b sẽn na n yã sẽn deng tʋʋlg kiuug rasem 21 bɩ a poorã wilgda Nizã kiuugã pipi daare. B ra maanda Pakã rasem 14 poore, wĩndgã kõom poore.
A Zezi maana Pakã ne a tʋm-tʋmdbã, n yiis a Zida Iskariot, n yaool n lugl Soaalã kũum Tẽegre. Rɩ-kãng n ledg Zʋɩf rãmbã Pakã, la yaa rẽ n so tɩ b segd n tẽeg-a vugr bal yʋʋmd fãa.
A Matɩe Evãnzillã wilga woto: “A Zezi rɩka buri n ning barka n kao n kõ b karen-biisã n yeele: ‘Bɩ y reeg n dɩ, yõwã yaa mam yĩnga.’ Bãmb yaool n dɩka bõn-yũudla, la bãmb sẽn ning barka, bãmb kõo bãmba n yeele: ‘Bɩ yãmb fãa yũ. Tɩ bõe, yõwã yaa mam zɩɩm sẽn yaa kãab paalg zɩɩm sẽn daag neb wʋsg yel-wẽna sugr yĩnga.’”—Matɩe 26:26-28.
Neb kẽer tẽedame t’a Zezi toeema burã tɩ sɩd lebg a nemd la a toeem divẽ wã tɩ lebg a zɩɩm. La bũmb ba a yembr da pa yãk a Zezi yĩngẽ wã, a sẽn da wa n kõt-b burã sasa ye. A Zezi tʋm-tʋmdbã sɩd ra rɩta a yĩngã la b ra yũud a zɩɩmã bɩ? Ayo, bala woto ra na n yɩɩ ninsaal nemd wãbr la Wẽnnaam noorã kɩɩsgo. (Sɩngre 9:3, 4; Maankʋʋre 17:10) Sã n yaa ne Luk 22:20 (Kãab-paalgã Koe-noogo) a Zezi yeelame: “Bõn-yũudl kãngã yaa kãab paalga, mam zɩɩmã sẽn daag yãmb yĩngã maasem yĩnga.” Yaa bõn-yũudl kãngã n sɩd lebg ‘kãab paalgã’ bɩ? Ra pa tõe n yɩ woto ye, bala kãabg bɩ kaool yaa zems taaba, la pa bũmb b sẽn tõe n yã ne nif bɩ n sɩɩs ye.
Woto yĩnga, burã ne divẽ wã fãa ra yaa bõn-makds bala. Burã makda Kirist yĩngã sẽn zems zãngã. A Zezi kell n dɩka Pakã rɩɩb bur sẽn kellã a yembre. Yaa bur sẽn pa ning rabɩlle. (Yikri 12:8) Biiblã rɩkda rabɩll n makd yel-wẽn bɩ sãoongo. Woto yĩnga, burã makda a Zezi yĩngã sẽn zems zãng a sẽn dɩk n maan maoongã. Ra yaa yĩng sẽn pa tar yel-wẽnde.—Matɩe 16:11, 12; 1 Korẽnt dãmba 5:6, 7; 1 Pɩɛɛr 2:22; 1 Zã 2:1, 2.
Divẽ miuugã makda a Zezi zɩɩmã. Zɩ-kãng kɩtdame tɩ kaool paalgã lebg yel-sɩd sẽn tar yõodo. A Zezi yeelame tɩ b raaga a zɩɩmã “yel-wẽna sugr yĩnga.” Woto, ãdem-biisã tõe n yɩɩ yɩlem Wẽnnaam nifẽ n tõe n kẽ kaool paalgã pʋgẽ ne a Zeova. (Hebre dãmba 9:14; 10:16, 17) Kaool kãng maasem yĩnga, kiris-neb 144000 sẽn yaa sakdb n tõe n kẽng saasẽ. Beenẽ b na n yɩɩ rĩm dãmb la maan-kʋʋdb ãdem-biisã fãa bark yĩnga.—Sɩngre 22:18; Zeremi 31:31-33; 1 Pɩɛɛr 2:9; Wilgri 5:9, 10; 14:1-3.
Ãnda rãmb n segd n wãb burã la b yũ divẽ wã? Wa sẽn zemse, yaa neb nins bal sẽn be kaool paalgã pʋgẽ wã, sẽn dat n yeel tɩ yaa neb nins sẽn tar saagr n na n kẽng saasẽ wã n segd n wãb burã la b yũ divẽ wã. Wẽnnaam vʋʋsem sõngã kɩtdame tɩ nin-kãensã bãng vẽeneg tɩ b tũus-b lame tɩ b na n yɩ rĩm dãmb saasẽ. (Rom dãmba 8:16) A Zezi leb n maana kaool ne bãmba, Rĩung yĩnga.—Luk 22:29.
Yaa wãn to yẽ ne neb nins sẽn tar saagr n na n vɩɩmd wakat sẽn kõn sa tẽng zug Arzãnã pʋgẽ wã? B sakda a Zezi sẽn da kõ noorã n kẽngd Soaalã kũum Tẽegrẽ. La b wata be n kelgd ne waoogre, la b pa wãbd burã, b pa yũud divẽ wã me. Vugr yʋʋmd fãa, Nizã rasem 14, wĩndg kõom poore, a Zeova Kaset rãmbã maanda Soaalã kũum Tẽegre. Baa ne sẽn yaa neb tus a wãn bal n ket sẽn yet tɩ b tara saasẽ vɩɩmã saagrã, tẽeg-kãngã tara yõod wʋsg ne kiris-nebã fãa. Yaa sasa nebã fãa sẽn tõe n tags Wẽnnaam a Zeova la a Zezi Kirist nonglmã sẽn ka mak-n-taagã zugu.—Zã 3:16.
-
-
“Sɩɩgã” ne “vʋʋsmã” võor sɩd yaa bõe?Biiblã sɩd yetame tɩ bõe?
-
-
“Sɩɩgã” ne “vʋʋsmã” võor sɩd yaa bõe?
YÃMB sã n wʋm tɩ b gomd “sɩɩg” yelle, bõe n wat yãmb yamẽ? Neb wʋsg tẽedame tɩ sɩɩg yaa bũmb ninsaal nif sẽn pa ne la sẽn pa kiid sẽn be tõnd yĩnsã pʋsẽ. B tagsdame tɩ ninsaal kũumẽ, bõn-kãngã b sẽn pa ne wã yita yĩngẽ wã n ket n vɩ. Sẽn mik tɩ nebã tẽeda woto zĩig fãa wã yĩnga, wʋsg sã n wa bãng tɩ pa woto la Biiblã yeta, lingd-b lame. La sã n yaa ne Wẽnnaam Gomdã sɩɩg yaa bõe, tɩ vʋʋsem yaa bõe?
B SẼN GOM “SƖƖGÔ YELL TO-TO BIIBLà PƲGẼ
Bɩ d reng n gom sɩɩgã yelle. Tõe tɩ y tẽrame tɩ b reng n gʋlsa Biiblã ne hebre la gɛrk goama. Biiblã gʋlsdb talla hebre gom-biig ning sẽn yaa nefɛs la gɛrk gom-biig sẽn yaa psikɛ wã n gom sɩɩgã yelle. Gom-bi-kãensã b yiibã pukda sẽn yɩɩd naoor 800 Gʋlsg Sõamyã pʋgẽ, la Traduction du monde nouveau wã pʋgẽ, b lebgd-b-la wakat fãa tɩ “âme,” sẽn dat n yeel tɩ “sɩɩga.” Baa ne Moorã Biibl dãmb sẽn lebgd gom-bi-kãensã tɩ “sɩɩg” wakat ningã, zĩis wʋsgo, b lebgd-b lame tɩ “bõn-vɩɩse,” “nin-vɩɩga,” “neda,” “fo,” “rũnga,” “sũuri,” “vɩɩm,” “yam,” “yõore.” Yãmb sã n ges gom-biis nins sẽn yaa nefɛs la psikɛ sẽn pukd to-to Biiblã pʋgẽ wã, yɩta vẽeneg tɩ gom-bi-kãensã gomda 1) neba, 2) rũmsi, la 3) ned bɩ rũng vɩɩm yelle. Bɩ d ges verse rãmb a wãn sẽn wilgd gom-bi-kãensã võy a tãabã.
Neba. “A Nowe wakate . . . neb bilf bal n põs ne koomã, bãmb yaa neb [psikɛ] a nii.” (1 Pɩɛɛr 3:20) Ka wã, Gɛrk gom-biig ning sẽn yaa psikɛ wã b lebg-a lame tɩ neba, sẽn dat n yeel t’a Nowe, a pagã, a komdibli a tãabã la b pagbã. Yikr 16:16 wilgda noy b sẽn kõ Israɛll mannã wʋkr wɛɛngẽ. B yeel-b lame: “Bãmb ned kam fãa wʋk sẽn . . . zems . . . a yir dãmb [nefɛs] sõore.” Rẽnd mannã b sẽn da segd n wʋkã waooglem ra segd n zemsa ne zak fãa neb sõore. Biibl dãmb a taab lebga gom-biis nins sẽn yaa nefɛs ne psikɛ wã tɩ neda bɩ neb Sɩngre 46:18; Zozue 11:11; Tʋʋma 27:37 la Rom dãmba 13:1 pʋgẽ.
Rũmsi. Biiblã pʋgẽ d karemda woto: “Wẽnnaam yeelame tɩ bõn-vɩɩs [nefɛs] sẽn tũud taab wʋsg zĩnd koom pʋgẽ, la bɩ bõn-yɩgdɩ me yɩg dũniyã zugu n pɩʋʋg saase. Wẽnnaam yeelame tɩ bõn-vɩɩs [nefɛs] zĩnd dũniyã zugu sẽn zems b buudu; yaa yir dũmsi la bõn-saagdse la we-rũmsi sẽn zems bãmb buudu. La a yɩɩ woto.” (Sɩngre 1:20, 24) Verse kãngã pʋgẽ, b boonda zĩmã, bõn-yɩgdɩ wã, yir dũmsã la we-rũmsã ne Hebre gom-biig ning sẽn yaa nefɛsã. B leb n boonda rũmsã tɩ nefɛs Sɩngre 9:10; Maankʋʋre 11:46; la Sõdbo 31:28 pʋgẽ me.
Ned vɩɩm. Wakat ninga, gom-biig ning sẽn yaa nefɛs la psikɛ wã rat n yeelame tɩ ned vɩɩm. A Zeova yeela a Moiiz woto: “La a sã n ki, nedã na n yaoa vɩɩm [nefɛs] vɩɩm yĩnga.” (Yikri 21:23) Ned sã n kʋ a to, yaa bõe la b ra segd n dɩk n dole? Vɩɩm n da segd n dol vɩɩm a to. Ges-y a Zezi gom-kãensã me: “Mam yaa pe-kɩɩm sõngo, pe-kɩɩm sõng kõta a vɩɩm [psikɛ] a piis yĩnga.” (Zã 10:11) A Zezi kõo a psikɛ wã bɩ a vɩɩmã ãdem-biisã yĩnga. Biiblã zĩ-kãensã pʋsẽ, vẽenega, gom-biig ning sẽn yaa nefɛs la psikɛ wã bɩ “sɩɩgã” yaa ninsaal vɩɩmã. Y na n yãa makr a taab sẽn tɩ loe ne sɩɩgã võor 1 Rĩm dãmba 17:17-23; Matɩe 10:39; Zã 15:13; la Tʋʋma 20:10 pʋgẽ.
Y sã n ket n zãmsda Wẽnnaam Gomdã, y na n bãngame tɩ Biiblã fãa pʋgẽ, zĩig ba a yembre, b zɩ n tũnug ne gom-biis nins sẽn yaa nefɛs bɩ psikɛ wã n na n wilg sẽn pa kiid bɩ sẽn vɩ wakat sẽn pa sat ye. Gʋlsg Sõamyã pʋd n wilgdame tɩ nefɛs kiidame. (Ezekɩɛll 18:4, 20) Woto yĩnga, Biiblã yetame tɩ ned sẽn ki yaa nefɛs kɩɩng bɩ kũum.—Maankʋʋre 21:11.
“VƲƲSMÔ SẼN YAA BŨMB NINGA
Masã, bɩ d ges gom-biig ning sẽn yaa “vʋʋsmã” võor Biiblã pʋgẽ. Neb kẽer tagsdame tɩ “vʋʋsmã” ne “sɩɩgã” võor yaa yembre. Yaool n pa woto ye. Biiblã wilgda vẽeneg tɩ “vʋʋsem” la “sɩɩg” yaa toor-toore. Bõe n wilgd tɩ pa yembre?
Biiblã gʋlsdb sẽn gom ‘vʋʋsmã’ yellã, b ninga Hebre gom-biig ning sẽn yaa ruah bɩ gɛrk gom-biig ning sẽn yaa pneuma wã, tɩ Moorã Biibl lebgd-a tɩ “vʋʋsem,” “sɩɩga,” “pãnga,” “tagsgo,” “yam,” “sebgo,” “pemsem,” “sũuri.” Gʋlsg Sõamyã meng wilgda gom-bi-kãensã võore. Wala makre, Yɩɩl Sõamyã 104:29 yetame: “Yãmb solgda y nenga, la bãmb yɛɛsdame, yãmb deegda bãmb vʋʋsem [ruah], la b kiidame n leb n lebgd wubsg yɛsa.” Sẽn paase, Zak 2:26 wilgdame tɩ “yĩngã sã n ka lagem ne sɩɩga [pneuma] a yaa kũum.” Sɩd-sɩda, ruah la pneuma sẽn be verse kãensã pʋsẽ wã pa tɩ loe ne pemsmã nedã sẽn vʋʋsdã bal ye. B võorã leb n pa “sɩɩg” ning nebã sẽn mamsdã ye. La a makda pãng ning sẽn kõt yĩngã vɩɩmã. Vʋʋsem bɩ vɩɩm pãngã sã n ka be, yĩngã yaa kɩɩnga. Wala makre, a Nowe wakatẽ sãoong Sa-kãsengã wɛɛngẽ, Wẽnnaam yeelame: “Mam na n waa ne sãoong sa-kãseng dũniyã zugu, n sãam bõn-vɩɩs nins fãa sẽn tar vɩɩm vʋʋsma [ruah] tɩ b menem saas tẽngre.” (Sɩngre 6:17; 7:15, 22) Woto, ‘vʋʋsmã’ yaa pãng ninsaal nif sẽn pa ne sẽn kõt bõn-vɩɩg fãa vɩɩmã.
Sɩɩgã ne vʋʋsmã pa yembr ye. Bõe yĩng tɩ b pa yembre? D sã n na n togs faag-faag bala, yĩngã rata vʋʋsmã sẽn na yɩl n vɩɩmde, wala radio sẽn dat kuurã sẽn na yɩl n gomã. D dɩk makr ne radio sẽn tar pill dãmba. Yãmb sã n ning y radio wã pill dãmb n pak-a, kuurã wã sẽn be pill dãmbẽ wã kɩtdame tɩ radio wã gomda. La a sã n pa tar pill dãmba, yaa radio kɩɩnga. Woto me, vʋʋsmã yaa pãng ning sẽn kõt tõnd vɩɩmã. Wala kuurã wã, vʋʋsmã me pa wʋmd noog bɩ toogo, a pa tõe n tags me ye. Yaa pãnga, pa ned ye. La vʋʋsem kãng bɩ vɩɩm pãngã sã n kaẽ, tõnd yĩnsã “kiidame n leb tẽng tomẽ” wala yɩɩl gʋlsdã sẽn yeelã.
Koɛɛg Soaba 12:7 (Kowelɛt 12:7, Sebr Sõngo) yeta woto ninsaal kũum wɛɛngẽ: “Wakat kãng la ninsaal yĩnga na n leb a tomẽ tɩ yaa be la a yi-yã, tɩ vɩɩma vʋʋsem me leb Wẽndẽ tɩ bãmb n da fʋʋs-a.” Vʋʋsmã bɩ vɩɩm pãngã sã n yi yĩngẽ wã, yĩngã kiidame n leb a sẽn yiẽ wã: tẽngã tomẽ. Woto me, vɩɩm pãngã lebda a sẽn yiẽ wã, Wẽnnaam nengẽ. (Zoob 34:14, 15; Yɩɩl Sõamyã 36:10) Woto pa rat n yeel tɩ vɩɩm pãngã sɩd kẽngda saasẽ ye. Rat n yeelame tɩ ned sã n ki, a na leb n vɩɩmd bɩ a kõn leb n vɩɩmdã bee ne Wẽnnaam a Zeova. A vɩɩmã bee Wẽnnaam nugẽ. Yaa ne Wẽnnaam pãngã bal la b tõe n lebs n kõ vʋʋsmã bɩ vɩɩm pãngã tɩ nedã tõog n vɩɩmd yɛsa.
Yaa woto bal kɛpɩ la Wẽnnaam na n maan n kõ neb nins fãa yell a sẽn tẽr sẽn be “yaad pʋsẽ” wã. D sẽn mi woto wã sɩd kõt-d-la belsgo! (Zã 5:28, 29) Vʋʋgrã wakate, a Zeova na n maana yĩn-paals n kõ neb nins sẽn gõe kũum pʋgẽ wã, n ning vʋʋsmã bɩ vɩɩm pãngã yĩn-kãens pʋsẽ wã, tɩ b vʋʋge. Ad sɩd na n yɩɩ sũ-noog daar n kõ-do!
Y sã n dat n bãng Biiblã gom-biis nins sẽn yaa “sɩɩg” la “vʋʋsmã” n paase, bɩ y ges sɛb a yiib nins a Zeova Kaset rãmbã sẽn yiisã pʋsẽ, sẽn yaa Tõnd sã n ki bõe n paamd-do? la Comment raisonner à partir des Écritures seb-neng 27-32; 135-40.
-