Kiris-nebã vɩɩm la b tʋʋma tigissã na-kẽndr not-rãmbã
BÕN-BƖƲƲNG RASEM A 2-8
D SẼN BÃNG BIIBLÃ KARENG PƲGẼ | EBRE-RÃMBÃ 7-8
“Maan-kʋʋd wakat fãa yĩng wa a Melkisedɛke”
Ebre. 7:1, 2; it-2 249
A Melkisedɛk
A yɩɩ Salɛm sẽn da yaa tẽng sẽn zĩnd pĩndã rĩm la “Saasẽ-Pãng-Soab” a Zeova maan-kʋʋda. (Sɩng. 14:18, 22) Yẽ la pipi maan-kʋʋd Biiblã sẽn gomd a yelle. A yɩɩ maan-kʋʋd nand tɩ yʋʋmd 1933 sẽn deng a Zeezi rogmã ta. Salɛm dat n yeelame tɩ “laafɩ.” A Melkisedɛk sẽn yɩ tẽn-kãng rĩmã yĩnga, tʋm-tʋmd a Poll bool-a lame tɩ “laafɩ Rĩma,” la a bool-a me tɩ “tɩrlem Rĩma,” bala yaa a yʋʋrã võore. (Ebre. 7:1, 2) Yaa Salɛm n yalg n lebg Zerizalɛm. Zerizalɛm yʋʋrã pʋgẽ, yʋʋr ning sẽn yaa Salɛmmã naaga be. Sasa ning menga, b boonda Zerizalɛm tɩ “Salɛm.”—Yɩɩn. 76:3.
A Abram (Abrahaam) sẽn tõog Kedorlaomeer ne rĩm-dãmb nins sẽn be a poorẽ wã, a kẽnga Saave tãngã longẽ, bɩ “rĩmã tãng longẽ.” A Melkisedɛk waa ne “buri la reezẽ rãam” be. A ninga a Abrahaam bark n yeele: “Abram, bɩ Saasẽ-Pãng-Soab a Wẽnnaam, sẽn yaa-a yĩngr la tẽng naandã, ning foom a Abram zug barka! Bɩ Saasẽ-Pãng-Soab a Wẽnnaam sẽn kɩte, tɩ f tõog f bɛɛbã paam pẽgre!” A Abrahaam yãka ‘bũmbã fãa piig pʋɩɩre,’ rat n yeel tɩ “bõn-sõma nins” a sẽn zab n deeg rĩm-dãmbã nengẽ wã n kõ rĩmã sẽn yaa maan-kʋʋdã.—Sɩng. 14:17-20; Ebre. 7:4.
Ebre. 7:3; it-2 250 s. a 3
A Melkisedɛk
Bõe yĩng tɩ ned pa mi a Melkisedɛk ‘rogem daar wall a kũum daare’?
A Poll togsa bũmb sẽn tar yõod wʋsg a Melkisedɛk zugu. A yeelame yaa: “A sẽn pa tar ba la a pa tar ma wã, n paas a sẽn pa tar yaab-rãmb roog me wã, tɩ ned pa mi a rogem daar wall a kũum daarã, la Wẽnnaam sẽn maan t’a lebg wa bãmb Bi-riblã, a yaa maan-kʋʋd wakat fãa yĩnga.” (Ebre. 7:3) A Melkisedɛk rogame, n wa baas n ki wa ned buud fãa. La b pa togs a ba wã ne a ma wã yʋy ye. B pa gomd a yaab-rãmba, n paas a kamb la a yagens yell ye. Wẽnnaam Gomdã leb n pa yeel bũmb a rogmã wall a kũumã daar wɛɛngẽ ye. Dẽnd d tõe n yeelame t’a Melkisedɛk sɩd makda a Zeezi sẽn yaa maan-kʋʋd wakat fãa yĩngã. Biiblã pa wilg t’a Melkisedɛk ledga ned n lebg maan-kʋʋda, ned pa ledg-a a kaalmã poor me. Woto me, sẽn deng a Zeezi, maan-kʋʋd-kãseng wa yẽ pa zĩnd ye. Biiblã wilgdame me tɩ ned pa na n tol n ledg-a ye. Yaa sɩd t’a Zeezi roga Zida buudã pʋgẽ, n yaa rĩm a Davɩɩd yagenga. La pa rẽ yĩng la a sẽn lebg maan-kʋʋdã, leb n pa buud ning pʋgẽ a sẽn yitã n kɩt t’a lebg maan-kʋʋd la rĩm ye. Yaa a Zeova mengã n da pʋlem t’a na n yãk-a lame t’a lebg maan-kʋʋd la rĩma.
Ebre. 7:17; it-2 249
A Melkisedɛk
Kiristã maan-kʋʋrã tʋʋmde. Bãngr-gomd b sẽn togs Mesi wã wɛɛngẽ, a Zeova wẽename n yeel a Davɩɩd “zu-soabã” yaa: “Fo yaa maan-kʋʋd wakat fãa, wa a Melkisedɛke.” (Yɩɩn. 110:1, 4) Bãngr-gom-kãngã kɩtame tɩ Ebre kiris-nebã ra tõe n tẽ tɩ Mesi wã b sẽn togs t’a watame wã na n yɩɩ maan-kʋʋd la rĩma. Lɛtr ning tʋm-tʋmd a Poll sẽn gʋls Ebre-rãmbã pʋgẽ, a goma ned ning b sẽn da pĩnd n togs t’a watame wã, n yeel tɩ yaa a Zeezi n lebg “maan-kʋʋdb kãsem wa a Melkisedɛk wakat fãa yĩnga.”—Ebre. 6:20; 5:10; ges-y KAOOLÃ.
D bʋgs Wẽnnaam Gomdã zug neere
Maand sẽn sakd reegr a Zeova taoore
11 “Maan-kʋʋdba kãsem fãa tʋʋmd yaa tɩ kõ kũuni la maando,” woto la tʋm-tʋmd a Poll yeel-yã. (Hebre dãmba 8:3) Ges-y t’a Poll rɩka kũun nins pĩnd wẽndẽ Israɛllã maan-kʋʋdba kãsem sẽn da maandã n ning zĩis a yiibu. Yaa “kũuni” la “maando,” bɩ “maand yel-wẽna yĩnga.” (Hebre dãmba 5:1) Naoor wʋsgo, nebã kõta kũun n na n wilg b nonglem la b nanebo, la yaa sẽn na yɩl me n bao zoodo, lohorem, bɩ n ta ned yam. (Sɩngre 32:20; Yelbũna 18:16) Woto me, b tõe n gesa maand wʋsgã Tõogã sẽn bilgã wa “kũuni” b sẽn kõ Wẽnnaam sẽn na yɩl t’a sak-do, la a kõ-d a lohorem. Tõogã kɩɩsg ra baooda rolbo, la sẽn na yɩl n yao rẽ yĩnga, “maand yel-wẽna yĩnga” la b ra kõta. Pãntatekã, sẽn yɩɩd fãa Yikri, Maankʋʋr la Sõdb sɛbã kõta bãngr wʋsg sẽn tɩ loe ne maand la kũun buud toor-toore. Baa ne sẽn tõe n yɩ toog ne tõnd tɩ d zãms la d tẽeg yel-bõonesã fãa, zemsame tɩ d vaees yel-kãsems kẽer sẽn tɩ loe ne maandã buud toor-toorã.
Ebre. 8:13; it-1 79 s. a 7
Kaoolã
Bõe n kɩt tɩ Tõogã kaool “lebg kʋdre”?
Wẽnnaam sẽn kɩt tɩ no-rɛɛs a Zeremi yeel t’a na n maana kaool-paalgã tɛka, tõogã kaoolã lebga “kʋdre.” (Zer. 31:31-34; Ebre. 8:13) Yʋʋmd 33 wã, wakat ning b sẽn kʋ a Zeezi ra-lukã zugã, tõogã kaoolã taa a tɛka (Kol. 2:14), tɩ kaool-paalgã ledg-a.—Ebre. 7:12; 9:15; Tʋʋ. 2:1-4.
BÕN-BƖƲƲNG RASEM A 9-15
D SẼN BÃNG BIIBLÃ KARENG PƲGẼ | EBRE-RÃMBÃ 9-10
“Bõn-sõma nins sẽn watã maasem”
Ebre. 9:12-14; it-2 490 s. a 6
Sugrã kũuni
Tõog ning Wẽnnaam sẽn da kõ Israyɛll nebã pʋgẽ, b ra yetame tɩ ned sã n beeg Wẽnnaam bɩ ned a to, a sã n da rat a beegrã sugri, a segd n deng n tũu tõogã sẽn yeelã n dems yellã. Rẽ poore, naoor wʋsgo, a tog n waa ne rũng n maan maoong n kõ a Zeova. (Maan. 5:5–6:7) Rẽ n so tɩ tʋm-tʋmd a Poll yeel yaa: “Sɩd-sɩda, sã n yaa ne sẽn zems Tõogã, b yɩlgda bũmb fãa la bal ne zɩɩm, la zɩɩm sã n pa raage, sugr kae ye.” (Ebre. 9:22) Yaa vẽeneg tɩ rũmsã zɩɩm pa tõe n kɩt tɩ ned paam a yel-wẽnã sugr fasɩ, la sõng-a me t’a paam sũur-kaset sẽn yaa sõma zãng ye. (Ebre. 10:1-4; 9:9, 13, 14) La kaool-paalgã b sẽn da pĩnd n togs tɩ b na n maaname wã kɩtdame tɩ ne a Zeezi maoongã maasem ned tõe n paam sugr zãng-zãnga. (Zer. 31:33, 34; Mat. 26:28; 1 Kor. 11:25; Efɛ. 1:7) A Zeezi sẽn wa n be tẽngã zugã menga, a sãooga rao sẽn ki bogre, n na n wilg t’a tara tõog n tõe n kõ yel-wẽnã sugri.—Mat. 9:2-7.
Ebre. 9:24-26; cf 183 s. a 4
“Kell n tũ maam”
4 Biiblã pa wilgd bũmb ning sẽn maane, a Zeezi sẽn wa n ta saasẽ wã, b sẽn deeg-a to-to wã, la yẽ ne a Ba wã sẽn leb n paam taab ne sũ-noogã ye. La Biiblã ra reng n wilga bũmb ning sẽn na n maane, a Zeezi sã n da leb saasẽ poor bilfu. Sẽn yɩɩd yʋʋm 1 500 pʋgẽ, Zʋɩf-rãmbã ra maanda bũmb sẽn yaa toor zalle. Yʋʋmd fãa, paasg daarã sã n ta, maan-kʋʋd kãsmã kẽeda wẽnd-doogã zĩig ning sẽn yaa sõng n yɩɩdã pʋgẽ, n yals kaoolã koglg taoor n mɛs zɩɩm. Daar-n-kãngã, maan-kʋʋd kãsmã ra makda Mesi wã. A Zeezi sẽn leb saasẽ wã, a maana maan-kʋʋd kãsmã sẽn da maand bũmb ningã, wakat fãa yĩnga. A kẽe zĩ-sõng meng-mengã pʋgẽ, n yals a Ba a Zeova taoore, n wilg a sẽn sak n kõ a vɩɩmã tɩ yɩ maoongã, la rẽ yõodo. (Ebre. 9:11, 12, 24) A Zeova sakame bɩ?
Ebre. 10:1-4; it-2 548
Sẽn zems zãngã
A Moyiiz tõogã ra zemsa zãnga. Tõog ning a Zeova sẽn tũnug ne a Moyiiz n kõ Israyɛll nin-buiidã pʋgẽ, a wilgame tɩ b ra segd n yãka maan-kʋʋdba, la b kʋʋd rũms buud toor-toor n maand maando. Tõogã yaa Wẽnnaam n kõ, a leb n zemsa zãnga. La baa ne rẽ, wa tʋm-tʋmd a Poll sẽn wilgã, tõogã menga, maan-kʋʋdbã la maandã ra pa kɩtd tɩ nin-buiidã lebg neb sẽn zems zãng ye. (Ebre. 7:11, 19; 10:1) Tõogã pa kɩt tɩ nin-buiidã paam b mens ne yel-wẽnã la kũumã ye. Pʋd n kɩtame tɩ b yel-wẽnã lebg vẽenega. (Rom. 3:20; 7:7-13) La bõn-kãensã fãa a Zeova sẽn da kɩt tɩ b maandẽ wã ra pidsda a raabo: Tõogã ra yaa wa ‘gũuda,’ n na n tall nin-buiidã n ta Kiristã nengẽ. Ra wilgda “bõn-sõma nins sẽn watã” me. (Gal. 3:19-25; Ebre. 10:1) A Poll sẽn gom “yĩngã pãn-komsmã sẽn da gɩdgd Tõogã t’a pa tõe n maan bũmb ningã” yellã (Rom. 8:3), ra yaa vẽeneg t’a gomda maan-kʋʋd kãsmã sẽn da pa tõe n fãag neb nins sẽn kolgd Wẽnnaam wakat fãa yĩngã yelle, wa Ebre-rãmb 7:11, 18-28 sẽn wilgdã. (Tõogã ra wilgame tɩ yaa maan-kʋʋd kãsmã n segd n ges maandã kʋʋb yelle, la a zã rũmsã zɩɩm n kẽ wẽnd-doogã zĩ-sõng sẽn yɩɩdã pʋgẽ paasg daarã). Yaa sɩd tɩ maandã a Aarõ ne a kom-dibli wã sẽn da kʋʋdã ra sõngda nin-buiidã tɩ b tat Wẽnnaam yam. La ra pa kɩtd tɩ b pa le yaa yel-wẽn-maandb ye. Yaa rẽ yell la tʋm-tʋmd a Poll sẽn da gomdã, a sẽn yeel tɩ maandã b sẽn kʋʋd paasg dãarã pa tõe n ‘kɩt tɩ neb nins sẽn kolgd Wẽnnaamã zems zãnga,’ rat n yeel tɩ n paam sũur-kaset sẽn zems zãng ye. (Ebre. 10:1-4; ges-y sak a 9:9 wã.) Maan-kʋʋd kãsmã maandã ra pa tõe n yɩ yaood sẽn zems kɛpɩ, sẽn na yɩl tɩ nebã paam b yel-wẽnã sugr zãng-zãng ye. Yaa a Zeezi maan-kʋʋrã tʋʋmd la a maoongã bal n tõe n maan woto.—Ebre. 9:14; 10:12-22.
D bʋgs Wẽnnaam Gomdã zug neere
Ebre. 9:16, 17; w92 1/3 31 s. a 4-6
Karemdbã sogsgo
A Poll wilgame tɩ ra yaa tɩlɛ tɩ yõor yãke, sẽn na yɩl tɩ kaool nins Wẽnnaam sẽn maan ne ninsaalbã tõog n naf-ba. Yɩɩ woto ne tõogã kaoolã. A Moyiiz n yɩ kaool-kãng se-yõkda, Wẽnnaam ne Israyɛll nebã sʋka. A Moyiiz tʋma tʋʋmd sẽn tar yõod wʋsgo, bala yẽ n lʋɩ taoor n sõng Israyɛll nebã tɩ b bãng kaoolã sẽn tõe n naf-b to-to. Yɩɩ wa yaa a Moyiiz n maan tõogã kaool ning a Zeova sẽn maanã. La rẽ yĩnga, a Moyiiz ra tog n daaga a zɩɩm sẽn na yɩl tɩ b rɩ kaoolã nafa bɩ? Ayo. Ra yaa rũms la b kʋʋd n maand maando, tɩ rũmsã zɩɩmã ledg a Moyiiz zɩɩmã.—Ebre. 9:18-22.
La kaool-paalgã a Zeova sẽn maan ne Israyɛll sẽn yaa yẽ rẽndã yẽ? Yaa a Zeezi n yɩ kaool-kãng se-yõkda, a Zeova ne Israyɛll sẽn yaa yẽ rẽndã sʋka. Yaa sɩd tɩ yaa a Zeova n maan kaoolã, la yaa a Zeezi maasem yĩng la ninsaalbã na n dɩ a nafa. A Zeezi sẽn yaa kaoolã se-yõkdã sẽn yãk a toogo, a zĩnda ne neb nins b sẽn yãk pipi tɩ b na n naag kaoolã pʋgẽ wã. (Luk 22:20, 28, 29) Sẽn paase, yaa yẽ bal n da tõe n maan maoong ning sẽn zemse, tɩ nebã rɩ kaoolã nafa. Maoon-kãng pa yɩ rũms maoong ye. Yaa ned sẽn zems zãng yõor n yãke. Rẽ n so t’a Poll yeel tɩ yaa wa yaa Kiristã n maan kaool-paalgã. Yaa Kiristã sẽn ‘kẽ saasẽ meng sẽn na yɩl n yals Wẽnnaam taoor masã tõnd yĩngã,’ la d tõe n dɩ kaool-paalgã nafa.—Ebre. 9:12-14, 24.
A Poll sẽn yeel tɩ yɩɩ wa yaa a Moyiiz la a Zeezi n maan kaoolã, a ra pa rat n yeel tɩ yaa bãmb n yãk yam n maan kaoolã ye. Yaa Wẽnnaam n maan kaoolã. A Moyiiz ne a Zeezi ra yaa kaool-kãens se-yõkdba. La sẽn na yɩl tɩ nebã rɩ tõogã kaoolã la kaool-paalgã nafa, ra yaa tɩlɛ tɩ yõor yãke. Rũmsã b sẽn da kʋʋda ledga a Moyiizi. A Zeezi me raaga a mengã zɩɩm neb nins sẽn be kaool-paalgã pʋgẽ wã yĩnga.
Ebre. 10:5-7; it-1 263-264
Lisgã
A Luk yeelame t’a Zeezi sẽn wa n deeg lisgã sasa, a ra pʋʋsdame. (Luk 3:21) Sẽn paase, sẽn gʋls-a lɛtrã Ebre-rãmbã yĩngã yeelame t’a Zeezi Kirist “sẽn wa dũniyã pʋgẽ wã,” (pa rat n yeel tɩ b sẽn dog-a wã wakat ye. Bala a ra pa tõe n karem wall n togs gom-kãensã ye. La yaa wakat ning a sẽn kẽng n na n tɩ reeg lisgu, la a sɩng a koɛɛgã moonegã) a yeela wa sẽn zems Yɩɩn-sõamyã 40:6-8 wã yaa: “Yãmb da pa rat maand la kũuni, la yãmb segla yĩng n kõ maam. . . . ‘Ade! Mam Wẽnnaam, (seb-pindmã pʋgẽ, b gʋlsame n gom mam yelle) mam waame n na n maan yãmb daabo.’” (Ebre. 10:5-9) A Zeezi roagdbã sẽn da yaa Zʋɩf-rãmbã yĩnga, yẽ me ra yaa Zʋɩfe. Wẽnnaam ra maana kaool ne Zʋɩf-rãmbã. Yaa kaool-kãng la b sẽn boond tɩ tõogã kaoolã. (Yik. 19:5-8; Gal. 4:4) Dẽnd a Zeezi sẽn wa n kẽng a Zã nengẽ n na n tɩ reeg lisgã, a ra zoe n bee kaool ning Wẽnnaam a Zeova sẽn maan ne Zʋɩf-rãmbã pʋgẽ. A Zeezi sẽn deeg lisgã, a maana bũmb sẽn yɩɩd tõogã sẽn da yetã. A rɩka a meng n kõ a Ba a Zeova, n na n maan a Ba wã ‘raabo.’ Bala a ra na n kõo a yĩngã b sẽn ‘seglã’ tɩ yɩ maoongo, tɩ rũmsã b sẽn da kʋʋd n maand maandã tɩ zems ne tõogã sa. Tʋm-tʋmd a Poll yeelame: “Yaa ne ‘raab-kãng’ la b kɩt tɩ tõnd lebg sõamyã, a Zeezi Kirist sẽn kõ b yĩngã vugr wakat fãa yĩngã maasem yĩnga.” (Ebre. 10:10) Tʋʋmd ning a Zeezi sẽn da na n tʋm Rĩungã yĩngã ra naaga a Ba wã raab me. Tʋʋm-kãng yĩng me la a Zeezi sẽn dɩk a meng n kõ a Ba wã. (Luk 4:43; 17:20, 21) A Zeova saka a Biigã sẽn dɩk a meng n kõ-a wã. A kɩtame tɩ vʋʋsem sõngã sig a zugu, la a yeele: “Fo yaa mam Bi-ribla, mam sẽn nong a soabã. Fo taa mam yam.”—Mark 1:9-11; Luk 3:21-23; Mat. 3:13-17.
BÕN-BƖƲƲNG RASEM 16-22
D SẼN BÃNG BIIBLÃ KARENG PƲGẼ | EBRE-RÃMBÃ 11
“Tẽeb tara yõod wʋsgo”
Wilg-y tɩ y tẽeda a Zeova pʋlemsã ne y sũur fãa
6 Ebre-rãmb 11:1 wã pʋgẽ, Biiblã bilgda tẽeb sẽn yaa bũmb ningã. (Karm-y-yã.) B wilga be tɩ tẽebã yaa buk a yiibu: 1) Yaa ‘pɛl-kɛgeng ned sẽn tar ne bũmb nins a sẽn tẽed t’a na n paamame’ wã. Wala makre, d tẽeda Wẽnnaam sẽn pʋlem t’a na n wa kɩtame tɩ wẽnem buud fãa sa, la a kɩt tɩ tẽngã lebg arzãnã, n bas yard tɩ na n sɩd pidsame. 2) Tẽeb yaa “bũmb nins ned sẽn ka ne wã wilgri.” Rat n yeel tɩ bũmb f sẽn pa tõe n yã, n yaool n kɩs sɩd t’a beeme, hal n tõe n wilg ned rẽ. Wala makre, d pa ne Wẽnnaam a Zeova, a Zeezi Kiristi, a Rĩungã la malɛgsã sẽn be saasẽ wã, la d kɩsa sɩd tɩ b beeme. (Ebre. 11:3) Bõe la d tõe n maan n wilg tɩ d sɩd tẽeda a Zeova pʋlemsã, la bũmb a taab d ninã sẽn pa ne? D tõe n wilga rẽ ne d no-goamã, d tʋʋm-tʋmdɩ wã, la d sẽn vɩ to-to wã.
Ebre. 11:6; w13 1/11 11 s. a 2-5
Bãmb yaa “neb nins sẽn baood bãmb ne b sũy fãa wã roanda”
Bõe la ned segd n maan n taa a Zeova yam? A Poll yeelame tɩ “tẽeb sã n kae, ned pa tõe n ta Wẽnnaam yam ye.” A Poll pa yeel tɩ tẽeb sã n kae, yaa toog tɩ ned ta Wẽnnaam yam ye. A pʋd n yeelame tɩ yaa bũmb sẽn pa tõe. Koɛɛg-koɛɛga, yɩl n ta Wẽnnaam yam, tẽeb yaa tɩlɛ.
Bõe la ned tog n maan t’a tẽebã taa a Zeova yam? Bũmb a yiibu. Pipi, a ‘tog n tẽeme tɩ Wẽnnaam beeme.’ Sɩd me, ned sã n sãmbd Wẽnnaam sã n beeme, a yɩta wãn n taa a yam? La baa ned sã n tẽed tɩ Wẽnnaam beeme, pa sek ye. Bala zĩn-dãmbã me tẽedame t’a Zeova beeme. (Zak 2:19) Tõnd sẽn tẽed tɩ Wẽnnaam sɩd beeme wã segd n kɩtame tɩ d maan bũmb n wilg rẽ. Rat n yeel tɩ d sẽn vɩ to-to wã segd n taa a yam.—Zak 2:20, 26.
Yiibu, d “tog n tẽeme tɩ” Wẽnnaam yaa “roanda.” Ned sẽn tar tẽeb hakɩɩk kɩsa sɩd zãng t’a sẽn modgd n na n vɩɩmd tɩ zems ne Wẽnnaam raabã pa na n yɩ zaalem ye. (1 Korẽnt rãmbã 15:58) Ned sã n sãmbd a Zeova sã n tara tõogo, wall a sã n dat n dola tõndo, a yita wãn n taa a yam? (Zak 1:17; 1 Pɩyɛɛr 5:7) Ned sã n tagsd tɩ Wẽnnaam pa get ninsaalbã yelle, t’a pa nand modgr nins b sẽn maandã, la t’a pa kõata, a soabã pa mi Wẽnnaam ning yell Biiblã sẽn gomdã ye.
Ãnd-dãmb la a Zeova ronda? A Poll yeelame tɩ yaa “neb nins sẽn baood bãmb ne b sũy fãa wã.” Sebr a ye b sẽn yiis n na n sõng neb nins sẽn lebgd Biiblã pʋgẽ, b wilgame tɩ Gɛrk gom-bil ning b sẽn lebg tɩ “baood ne b sũy fãa wã” pa rat n yeel tɩ “kẽng n tɩ bao ye.” Rat n yeelame tɩ bao Wẽnnaam n “tũ-a.” Sebr a to wilgame tɩ Gɛrk gom-bilã rat n yeelame tɩ ned sẽn modgd ne a sũur fãa. Hakɩɩka, a Zeova ronda neb nins sẽn tar tẽebo, tɩ rẽ kɩt tɩ b nong-a ne b sũy fãa la tũud-a ne yẽesmã.—Matiye 22:37.
Ebre. 11:33-38; w16.10 23 s. 10-11
Keng-y y pɛlg n gũ a Zeova pʋlemsã pidsgu
10 Ebre-rãmb sak 11 wã pʋgẽ, tʋm-tʋmd a Poll yeelame: “Pagb kẽer paamame tɩ b neb sẽn ki leb n vʋʋge. Neb namsa neb a taaba, la sẽn namsdbã ka sak tɩ b yols-b ye, sẽn na yɩlg n paam vʋʋgr sẽn yaa sõama n yɩɩda.” (Ebre. 11:35) Wẽn-sakdb wʋsg paama namsgo, la b sẽn da tẽed kũum vʋʋgrã, b kell n saka Wẽnnaam. B ra kɩsa sɩd t’a Zeova na n wa vʋʋg-b lame, tɩ b vɩɩmd wakat sẽn kõn sa tẽngã zugu. Tẽeg-y-yã a Nabot la a Zakari yelle. B lob-b-la ne kug n kʋ, b sẽn maan a Zeova raab yĩnga. (1 Rĩm 21:3, 15; 2 Kib. 24:20, 21) A Dãniyɛll ne a tũud-n-taasã me pa sak n kɩɩs Wẽnnaam sẽn na yɩl “tɩ b yols-b ye.” B sẽn da kɩs sɩd tɩ Wẽnnaam yaa pãn-kãseng soabã kɩtame tɩ b “mum gɩgma noyã, la b sãam bugum pãnga.”—Ebre. 11:33, 34; Dãn. 3:16-18, 20, 28; 6:14, 17, 22-24.
11 B yaala no-rɛɛsdb la b kẽes-b bãens roogo. Wala makre, a Miise la a Zeremi. A taab me ra “yeebda wetẽ, la tãmsẽ, la tãms bogdẽ, la bogd sẽn tu tẽnga.” Wala makre, no-rɛɛs a Eli. B fãa tõoga toog n kell n sak Wẽnnaam, bala b ra tara “pɛl-kɛgeng” tɩ b na n paama ‘bũmb nins b sẽn tẽedã.’—Ebre. 11:1, 36-38; 1 Rĩm 18:13; 22:24-27; Zer. 20:1, 2; 28:10, 11; 32:2.
D bʋgs Wẽnnaam Gomdã zug neere
Ebre. 11:4; it-1 907 s. a 7
Tẽebo
Pĩnd wẽndẽ neb sẽn tall tẽebo. A Poll goma “kaset rãmb ka tɛk” yelle. (Ebre. 12:1) Bãmb ned kam fãa tẽebã ra pa tik vɩʋʋgẽ ye. Makre, a Abɛll ra mii Wẽnnaam sẽn pʋlem tɩ “yageng” n na n wa n beds “waafã” zugã. Sẽn paase, a yãame t’a Zeova sẽn ning a roagdbã kãab-wẽng Edɛn zẽedã zĩigẽ wã paama pidsgu. A Ãdem sẽn yi Edɛnnã, yẽ ne a zakã rãmb namsa wʋsg n yaool n paam rɩɩbo, bala Wẽnnaam kãaba tẽngã wẽnga tɩ rẽ kɩt tɩ gõos ne mood yɩ a zugu. A Abɛll ra neeme t’a Awa tʋlga a sɩdã ne tʋlsem-kãsenga, t’a Ãdem me so a Awa. Yaa vẽeneg me t’a Awa goma toog ning a sẽn paam a tʋdb wakat yelle. Sẽn paase, seribẽ-rãmb n da gũud Edɛn zẽedã noore, tɩ sʋʋg sẽn wit bugum yilemd be. (Sɩng. 3:14-19, 24) Woto fãa ra yaa “kaset sẽn yaa vẽeneg” sẽn sõng a Abɛll t’a kɩs sɩd zãng tɩ fãagrã na n tũu ne ‘yageng’ ning b sẽn pʋlmã. A sẽn da tar tẽeb a woto wã yĩnga, a “kõo Wẽnnaam maoong” sẽn yaa sõma n yɩɩd a Kayẽ rẽndã.—Ebre. 11:1, 4.
Ebre. 11:5; wp17.1 s. 12-13
“A ra tata Wẽnnaam yam”
B sẽn yeel tɩ b rɩka a Enok “n loog” sẽn na yɩl “t’a ra nams a kũumã sasa” wã võor yaa bõe? Wõnda yaa a Zeova n kʋʋg a yõorã. La a Enok reng n “paama kaset t’a ra tata Wẽnnaam yam.” Wãn to? Tõe tɩ nand t’a Enok ki, Wẽnnaam vẽneg-a lame t’a yã tẽngã sẽn na n wa lebg arzãnã. A sẽn bãng t’a tata a Zeova yamã poore, a maana kaalem. Tʋm-tʋmd a Poll gʋlsame n gom a Enok n paas rap la pagb sẽn yɩ wẽn-sakdb yelle, n yeele: “Nin-kãensã fãa kii ne tẽebo.” (Ebre-rãmbã 11:13) Tõe t’a Enok bɛɛbã gẽesa a kũumã, la “a ra pa be zĩig baa a ye.” Tõeeme tɩ yaa a Zeova n solg-a, sẽn na yɩl tɩ b ra sãam a kũumã, bɩ n tik rẽ n wa ne zãmsg sẽn pa sɩda.
BÕN-BƖƲƲNG RASEM 23-29
D SẼN BÃNG BIIBLÃ KARENG PƲGẼ | EBRE-RÃMBÃ 12-13
“A Zeova sẽn kibind tõndã wilgdame t’a nonga tõndo”
Ra ‘wẽnemd-y n ges-y poorẽ’ ye
18 Saglg sẽn sãam d sũuri. Tõe tɩ saglg ning la b ra kõ-do, tɩ d sã n tagsd a yell bɩ pa noom-do, wall ‘sãamd d sũuri.’ (Ebre. 12:5) La d ‘tõdga’ sagl-kãng zĩig pʋgẽ wall d sak-a lame n yaool n wa sãam d sũur n pa tũ-a me, a pa na n naf-d ye. Ad d sẽn tũud a Salomo saglgã n são! A yeela woto: “Bɩ f [reeg saglga, MN] n da bas-a ye. Sak-a t’a yaa f vɩɩm.” (Yel. 4:13) Bɩ tõnd me sakd saglsã wa mobill sofɛɛr sẽn sakd noy nins b sẽn gãneg sor zug kẽnã wɛɛngẽ wã.—Yel. 4:26, 27; karm-y Hebre dãmb 12:12, 13.
Ebre.12:6, 7; w12 1/7 21 s. a 3
“Yãmb sã n na n pʋʋs bɩ y yeele: ‘Tõnd Ba’”
Ba sẽn nong a kamb kibend-b lame, bala a ratame tɩ b yɩ beoog neba. (Efɛɛz rãmbã 6:4) A tõe n yɩɩ dem-deme, la a pa na n tol n kibl a kambã ne wẽnem ye. Woto me, sasa ninga d saasẽ Ba wã tõe n gesame tɩ yaa tɩlɛ t’a kibl tõndo. La Wẽnnaam kibenda tõnd ne nonglem wakat fãa. Zɩ n loog noor ye. A Zeezi yaa wa a Ba wã me. A zɩ n yɩ dem-dem tɩ loog noore, baa a sã n da kõ a karen-biisã saglg tɩ b pa yɩ tao-tao n tũ.—Matiye 20:20-28; Luk 22:24-30.
‘Sak-y m kiblgã n lebg yam dãmba’
18 Yaa sɩd tɩ wakat ninga, a Zeova kiblgã zabdame. La d sã n zãgs a kiblgã, rẽ sẽn na n wa ne bũmb ningã toolem n yɩɩda. (Ebre. 12:11) A Kayẽ kibarã, n paas rĩm a Sedesiyaas kibarã wilgda rẽ. Wẽnnaam sẽn wa n mik t’a Kayẽ kisa a yaoã hal n dat n kʋ-a wã, a keoog-a lame. A yeel-a lame yaa: “Yaa bõe tɩ fo puugd f sũur woto tɩ f neng gãneme? Fo sã n maan sẽn yaa sõama, f na n tõog n zẽka f zugu, la f sã n ka maan sẽn yaa sõama, yel-wẽnã wũga fo rignoorẽ, la a rat n sooga foom, bee ne foom tɩ f tõog-a.” (Sɩng. 4:6, 7) A Kayẽ pa kelg a Zeova keoogrã ye. A wa n baas n kʋʋ a yaoã, tɩ yɛl nins rẽ sẽn wa ne wã nams-a a vɩɩmã tõre. (Sɩng. 4:11, 12) A sã n da sakẽ-la a Zeova kiblgã, a ra pa na n nams a woto fãa ye.
D bʋgs Wẽnnaam Gomdã zug neere
Ebre. 12:1; w11 9/1 20-21 s. 11
D tõog toog n zoe zoeesã n da ya ye
11 A Poll yeelame tɩ neb nins sẽn tũ a Zeova sẽn deng kiris-nebã wakatã yaa ‘kaset dãmb wʋsg sẽn gũbg tõndo.’ B saka a Zeova hal n tãag b kũum, tɩ wilgdẽ tɩ kiris-nebã me tõe n kell n saka a Zeova baa zu-loe-kɛgems pʋgẽ. ‘Kaset dãmb wʋsgã’ yaa wa zoɛtb sẽn tõog n zoe zoeesã n baase. B mak-sõngã tõe n kenga neb a taab me raood tɩ b tõog n da bas zoeesã ye. D sã n zoet zoeese, n miẽ tɩ neb sẽn mi zoees sõma n get-d la b kengd d raood n dat tɩ d tõog n baas zoeesã, na n kɩtame tɩ d mao d pãng tɛk n baas-a. Dẽnd kiris-neb nins sẽn da yaa hebre rãmbã sã n bʋgs ‘kaset dãmb wʋsgã’ mak-sõngã zugu, tõe n kõ-b-la raoodo, la kɩt tɩ b tẽeg tɩ bãmb me tõe n tõoga toog n ‘zoe b zoeesã n da yɛ ye.’ Yaa woto ne tõnd me.
Ebre. 13:9; w89 15/12 22 s. 10
D kõ a Zeova maand sẽn tat a yam
10 Ebre kiris-nebã ra pa tog n bas tɩ Zidayiismã rãmb ‘zãmsg toɛy-toɛy la zãms-sãamsã menes-b ye.’ (Galat rãmbã 5:1-6) Zãms-kãensã ra pa na n sõng-b tɩ b tẽebã tall pãng ye. Yaa b ‘sũurã sã n da paam kengr ne Wẽnnaam barkã’ la b na n yals kãn-kãe. Wõnda neb kẽer ra wẽeda no-koɛɛm rɩɩbã la maandã wɛɛngẽ. Bala a Poll yeelame tɩ pa rɩɩb n kengd sũuri, bala yaa “bũmb sẽn pa nafd neb nins sẽn vɩ rɩɩb yĩngã” ye. Yaa ned sã n sakd Wẽnnaam, la a wilgd t’a sũur yaa noog ne a Zeezi maoongã la a paamd Wẽnnaam barkã. Pa a sẽn na n dɩt rɩbd kẽere, la a tagsdẽ tɩ daar n be n yɩɩd a taabã ye. (Rom dãmbã 14:5-9) Sẽn paase, Kirist maoongã kɩtame tɩ maan-kʋʋdbã sẽn da kʋʋd maand ninsã pa le tar yõod ye.—Ebre-rãmbã 9:9-14; 10:5-10.
BÕN-BƖƲƲNG RASEM 30–ZĨ-LIKR RASEM A 6
D SẼN BÃNG BIIBLÃ KARENG PƲGẼ | ZAK 1-2
“Bũmb ning sẽn wat ne yel-wẽnd la kũumã”
Zak 1:14; g17.4 14
Makre
Yaa ned sã n bas tɩ bũmb yamleoog kẽ-a, sẽn yɩɩd fãa bũmb sẽn yaa wẽnga, la a paamd makre. Mams-y tɩ y kẽe teed koosg zĩigẽ n yãnd bũmb n date. Zĩig pʋgẽ, y tagsame tɩ y tõe n zuk-a lame, tɩ ned ra yãnd ye. La y sũur-kasetã nams-y lame, tɩ y bas la y looge. Wakat kãnga, y tõe n yeelame tɩ y yalsa kãn-kãe makrã taoore.
BIIBLÃ SẼN YETE
Ned sã n paam makre, pa rat n yeel t’a soabã yaa nin-wẽng ye. Biiblã wilgdame tɩ tõnd fãa paamda makre. (1 Korẽnt rãmbã 10:13) Yaa tõnd manesmã sẽn na n yɩ to-to makrã taoorã n tar yõod n yɩɩda. Kẽer maooda ne ratem-wẽngã, la b wat n basame tɩ ratem-wẽngã tõog-ba. Sãnda yita tao-tao n yiis ratem-wẽngã b yamẽ.
“Ned kam fãa paamda makr a mengã ratem sẽn tusd-a la a belgd-a wã yĩnga.”—Zak 1:14.
Zak 1:15; g17.4 14
Makre
Biiblã wilgda sẽn sɩngd to-to tɩ ned wa maan yel-wẽnde. Zak 1:15 yetame: “[Ratem-wẽngã] sã n wa rɩk pʋga, a rogda yel-wẽnde. La yel-wẽndã sã n maan n sa, a wata ne kũum.” Koɛɛg-koɛɛga, ned sã n maood ne ratem-wẽng n pa tõoge, a na n wa maana sẽn pa segde. Yaa wa pag sẽn tʋt n na n wa roge. La d tõe n modgame tɩ ratem-wẽnsã ra soog-d ye. D tõe n tõog-b lame.
D bʋgs Wẽnnaam Gomdã zug neere
Zak 1:17; it-2 168
Vẽenem
A Zeova n yaa “yĩngr vẽenem Ba.” (Zak 1:17) Yẽ n kɩt tɩ “wĩndgã beẽ, n kõt vẽenem wĩntoogo,” la a kɩt tɩ “kiuugã ne ãdsã vẽenem yãgd yʋngo.” (Zer. 31:35) La pa rẽ bal ye. A sõngda tõnd tɩ d bãngd bũmb wʋsg yẽ mengã zugu, la a raabã wɛɛngẽ. (2 Kor. 4:6) A noyã, a tõodã la a saglsã yaa vẽenem neb nins sẽn sakd n tũudẽ wã yĩnga. (Yɩɩn. 43:3; 119:105; Yel. 6:23; Eza. 51:4) Yɩɩn-gʋlsdã yeelame: “Yãmb vẽenemã pʋgẽ tõnd tõe n yãa vẽenem.” (Yɩɩn. 36:10; ges-y Yɩɩn. 27:1; 43:3.) Wĩntoogã sã n puki, a vẽenemã tara paasg “hal n wa ta wĩnto-sʋka.” Woto me, nin-tɩrsã sẽn paamd yam ning sẽn yit Wẽnnaam nengẽ wã, b sorã vẽenem paasdame. (Yel. 4:18) Sẽn na yɩl n tũ sor ning a Zeova sẽn dat tɩ d tũ wã, d segd n kẽna a vẽenemã pʋgẽ. (Eza. 2:3-5) La ned sẽn get yɛlã to-to wã sã n yaa ne yam-wẽnga, Wẽnnaam nifẽ, yaa wa a bee lik bida pʋgẽ. Sɩd me, ad a Zeezi sẽn yeele: “Fo nifã sã n get sẽn yaa wẽnga, fo yĩngã tõr na n yɩɩ lika. Vẽenem ning sẽn be fo pʋgẽ wã sã n yaa lika, lik-kãng sɩd na n yɩɩ kãsenga!”—Mat. 6:23; ges-y Tõo. 15:9; 28:54-57; Yel. 28:22; 2 Pɩy. 2:14.
Zak 2:8; it-2 162 s. a 7
Tõogo
“Naam tõogã.” Yaa tõog sẽn yaa kãsenga, la sẽn tar yõod wʋsg n yɩɩd tõod nins fãa rĩm sẽn tõe n lugl a soolmã neb yĩnga, sẽn na yɩl tɩ b bãng b manesem ne taab sẽn segd n yɩ to-to. (Zak 2:8) Tõogã kaoolã ra tika nonglmã zugu. “Nong f to wa f menga” sẽn yaa naam tõogã n yaa tõog a yiib-n-soab ning zug tõodã fãa ne Wẽnnaam no-rɛɛsdbã koees sẽn yẽbgã. (Mat. 22:37-40) Yaa sɩd tɩ kiris-nebã pa be tõogã kaoolã pʋgẽ ye. La b tog n saka Rĩm a Zeova ne a Biig a Zeezi Kirist sẽn yaa Rĩmã tõogã, wa sẽn zems kaool-paalgã.