Adolexxenti bi Ngħas—Xi Ħaġa taʼ Tħassib?

MINN KITTIEB GĦAL STENBAĦ! FIL-​KANADA

IL-​GAZZETTA tal-​Kanada l-​Globe and Mail tgħid li n-​nuqqas taʼ rqad idgħajjef il-​kapaċità mentali u l-​memorja, u l-​istudenti adolexxenti huma fost dawk li l-​iktar li jinsabu f’riskju. Din iżżid li l-​fatt li t-​tfal u l-​adolexxenti ma jorqdux biżżejjed huwa konness ukoll maʼ problemi fl-​imġiba tagħhom, maʼ li jkunu nervużi u li ma jkollhomx kwiet f’ġisimhom (hyperactive). Ix-​xjenzati studjaw id-​drawwiet taʼ rqad taʼ xi 2,200 student fl-​iskola sekondarja, u sabu li madwar 47 fil-​mija kienu qed jorqdu inqas minn tmien sigħat kull lejl, l-​ammont taʼ rqad rikkmandat.

Għalkemm taʼ spiss iż-​żgħażagħ ma jorqdux kemm għandhom bżonn minħabba l-​istil taʼ ħajja tagħhom, “xi wħud jistgħu wkoll ikunu qed ibatu minn problemi mediċi [li ma jkunux jafu bihom],” tgħid il-​Globe. “L-​apnea taʼ l-​irqad teffettwa lil xi 4 fil-​mija tat-​tfal, taʼ bejn l-​4 u t-​18-il sena.” Waqt l-​irqad, il-​pajp tan-​nifs fuq in-​naħa taʼ wara tal-​gerżuma jingħalaq ftit jew għalkollox, u għalhekk l-​ossiġnu ma jkunx jistaʼ jgħaddi. B’hekk, il-​moħħ ma jkunx jistaʼ jirrilassa kompletament, u t-​tfal iqumu b’burdata ħażina u għajjenin.

Wieħed jinduna li forsi għandu din il-​problema jekk jonħor jew iħarħar, jekk taʼ spiss ikollu wġigħ taʼ ras fil-​għodu, jekk ikollu problemi li għandhom x’jaqsmu mal-​memorja u l-​konċentrazzjoni, kif ukoll jekk ikollu ngħas qawwi matul il-​ġurnata kollha. Ikun tajjeb li l-​ġenituri kultant jissemmgħu lil uliedhom waqt li jkunu reqdin fil-​fond. It-​Tabib Robert Brouillette, espert fl-​irqad tat-​tfal fl-​Isptar tat-​Tfal taʼ Montreal, jgħid li tifel li jbati minn problema medika jistaʼ jkun li jieqaf jieħu n-​nifs waqt l-​irqad, avolja sidru jkun tielaʼ u nieżel. Hu jkompli jgħid li l-​pawsa tieqaf meta t-​tifel iqum kompletament jew iqum imma jkun għadu nofsu rieqed, jieħu xi nifsijiet u jerġaʼ jorqod mill-​ewwel. Din il-​ħaġa tistaʼ tiġri mijiet taʼ drabi kull lejl u minħabba f’hekk tifel jistaʼ jħossu mifluġ meta jqum.

L-​Assoċjazzjoni Amerikana tal-​Problemi fl-​Irqad tirrikkmanda li wieħed ikollu kamra tas-​sodda friska u mudlama mingħajr ma jkun hemm xejn li jtellef, bħat-​televixin jew il-​kompjuter. Sabiex it-​tfal u l-​adolexxenti jkunu jistgħu jorqdu raqda tajba bil-​lejl, ikun tajjeb li jżommu maʼ skeda regulari għal x’ħin imorru jorqdu u x’ħin iqumu. Xi wħud li jbatu mill-​waqfien tan-​nifs fl-​irqad jużaw magna (CPAP) li titfaʼ l-​arja bil-​mod minn ġo l-​imnifsejn u l-​ħalq sabiex in-​naħa taʼ wara tal-​gerżuma tibqaʼ miftuħa matul l-​irqad. Ċerta tabiba tat-​tfal qalet: “L-​irqad huwa iktar importanti mill-​ikel li nieklu. Huwa iktar importanti mill-​eżerċizzju. L-​irqad jikkontrollalna l-​ormoni, l-​emozzjonijiet u s-​sistema taʼ l-​immunità tagħna.”