Għala Titgħammed?
“Morru . . . agħmlu dixxipli mill-ġnus kollha, u għammduhom.”—Mattew 28:19.
1, 2. (a) Xi magħmudijiet taħt liema ċirkustanzi saru? (b) Liema mistoqsijiet iqumu rigward il-magħmudija?
FIS-SNIN 775-77 E.K., Karlumanju, ir-Re tal-Franki, ordna lis-Sassoni, li kienu waqgħu taħt idejh, biex jitgħammdu kollha kemm huma. “Hu sforzahom biex jikkonvertu għal Kristjanità taʼ l-isem,” kiteb John Lord, studjuż taʼ l-istorja. Bl-istess mod, wara li żżewweġ prinċipessa Ortodossa Griega fis-sena 987 E.K., il-ħakkiem Russu Vladimir I iddeċieda li ċ-ċittadini tiegħu kellhom isiru “Kristjani.” Hu ordna lin-nies tiegħu kollha biex jitgħammdu, u min jirrifjuta kien se jingħata l-mewt!
2 Kienu xierqa dawn il-magħmudijiet? Għandhom sinifikat veru? Jistaʼ jitgħammed min ġie ġie?
Magħmudija—Kif?
3, 4. It-tbexxix jew it-tferrigħ taʼ l-ilma fuq ir-ras għala m’huwiex magħmudija Kristjana xierqa?
3 Meta Karlumanju u Vladimir I sforzaw lin-nies biex jitgħammdu, dawk il-ħakkiema ma kinux qed jaġixxu fi qbil mal-Kelma t’Alla. Fil-fatt, ma jsir ebda ġid meta l-magħmudijiet isiru bit-traxxix taʼ l-ilma, it-tferrigħ taʼ l-ilma fuq ir-ras, jew saħansitra t-tgħaddis taħt l-ilma taʼ nies li ma ġewx mgħallmin il-verità tal-Bibbja.
4 Ikkunsidra x’ġara meta Ġesù taʼ Nazaret mar għand Ġwanni l-Għammied fis-sena 29 E.K. Ġwanni kien qed jgħammed lin-nies fix-Xmara Ġordan. Kienu ġew għandu minn jeddhom għall-magħmudija. Qagħdu huma sempliċement bil-wieqfa fil-Ġordan waqt li hu ferrgħalhom xi ftit ilma tax-xmara fuq rashom jew raxxaxhom bih? X’ġara meta Ġwanni għammed lil Ġesù? Mattew jgħidilna: “Ġesù, wara li tgħammed, minnufih talaʼ mill-ilma.” (Mattew 3:16) Hu kien tniżżel fl-ilma, għax kien ġie mgħaddas fix-Xmara Ġordan. Bl-istess mod, l-ewnuku Etjopjan, li kien raġel devot, ġie mgħammed “f’post fejn kien hemm l-ilma.” Dan kien meħtieġ għaliex il-magħmudijiet taʼ Ġesù u tad-dixxipli tiegħu kienu jinvolvu t-tgħaddis totali taħt l-ilma.—Atti 8:36.
5. Il-Kristjani tal-bidu kif kienu jgħammdu lin-nies?
5 Il-kliem Grieg tradott “tgħammed,” “magħmudija,” eċċ., jirreferi għal tgħaddis, jew tfigħ taħt l-ilma. Smith’s Bible Dictionary jgħid: “Magħmudija tfisser eżatt, u letteralment, tgħaddis.” B’hekk, ċerti traduzzjonijiet tal-Bibbja jirreferu għal “Ġwanni l-Għaddâs” u “Ġwanni li jniżżel in-nies taħt l-ilma.” (Mattew 3:1, Rotherham; Diaglott interlinear) Il-ktieb History of the Christian Religion and Church, During the Three First Centuries taʼ Awgustu Neander josserva: “Oriġinalment, il-magħmudija kienet issir billi wieħed jiġi mgħaddas taħt l-ilma.” Larousse du XXe Siècle (Pariġi, 1928), xogħol letterarju Franċiż magħruf ħafna, jikkummenta: “L-ewwel Kristjani ħadu l-magħmudija billi ġew mgħaddsin taħt l-ilma kulfejn dan kien jinsab.” U n-New Catholic Encyclopedia tgħid: “Huwa evidenti li l-Magħmudija fil-Knisja tal-bidu kienet issir bit-tgħaddis.” (1967, it-Tieni Volum, paġna 56)a Hekk ukoll illum, il-magħmudija tax-Xhieda taʼ Jehovah hija pass volontarju li jinvolvi t-tgħaddis totali taħt l-ilma.
Raġuni Ġdida għall-Magħmudija
6, 7. (a) Ġwanni għal liema skop kien jgħammed? (b) X’kien hemm ġdid dwar il-magħmudija tas-segwaċi taʼ Ġesù?
6 Il-magħmudijiet li għamel Ġwanni kienu differenti fl-iskop minn dawk li wettqu s-segwaċi taʼ Ġesù. (Ġwann 4:1, 2) Ġwanni kien jgħammed lin-nies fil-pubbliku b’simbolu taʼ l-indiema tagħhom għad-dnubiet li għamlu kontra l-Liġi.b (Luqa 3:3) Iżda fil-magħmudija tas-segwaċi taʼ Ġesù kien hemm involuta xi ħaġa ġdida. F’Pentekoste tas-sena 33 E.K., l-appostlu Pietru ħeġġeġ lis-segwaċi tiegħu: “Indmu, u jitgħammed kull wieħed minnkom fl-isem taʼ Ġesù Kristu għall-maħfra taʼ dnubietkom.” (Atti 2:37-41) Għalkemm kien qed jindirizza lil-Lhud u l-proseliti, Pietru ma kienx qed jitkellem dwar magħmudija b’simbolu taʼ l-indiema għad-dnubiet kontra l-Liġi; lanqas ma ried ifisser li l-magħmudija f’isem Ġesù tiffigura li wieħed jindaf minn dnubietu.—Atti 2:10.
7 F’dik l-okkażjoni, Pietru uża l-ewwel wieħed mill-“imfietaħ tas-Saltna.” Għal liema skop? Sabiex jikxef għas-semmiegħa tiegħu l-għarfien dwar l-opportunità li kellhom biex jidħlu fis-Saltna tas-smewwiet. (Mattew 16:19) Peress li l-Lhud kienu ċaħdu lil Ġesù bħala l-Messija, huma ma setgħux ifittxu l-maħfra mingħand Alla u jirċivuha mingħajr l-indiema u t-turija taʼ fidi f’Ġesù, għax dan kien fattur ġdid u vitali għalihom. Huma setgħu jagħtu evidenza fil-pubbliku taʼ din il-fidi billi jiġu mgħaddsin taħt l-ilma f’isem Ġesù Kristu. B’dan il-mod kienu se jissimbolizzaw id-dedikazzjoni persunali tagħhom lil Alla permezz taʼ Kristu. Kulmin illum jixtieq ikollu l-approvazzjoni t’Alla jrid jeżerċita fidi simili, jiddedika lilu nnifsu lil Alla Jehovah, u jirċievi l-magħmudija Kristjana b’simbolu taʼ dedikazzjoni bla riżerva lil dak Alla l-Iktar Għoli.
L-Għarfien Eżatt Huwa Essenzjali
8. Għala mhux kulħadd jikkwalifika għall-magħmudija Kristjana?
8 Mhux kulħadd jikkwalifika għall-magħmudija Kristjana. Ġesù ordna lis-segwaċi tiegħu: “Morru . . . agħmlu dixxipli mill-ġnus kollha, u għammduhom fl-isem tal-Missier u taʼ l-Iben u taʼ l-Ispirtu s-Santu, u għallmuhom iħarsu dak kollu li ordnajtilkom jien.” (Mattew 28:19, 20) Qabel jitgħammdu, in-nies iridu jiġu ‘mgħallmin iħarsu dak kollu li Ġesù ordna lid-dixxipli tiegħu.’ Għaldaqstant, magħmudijiet sforzati li jsiru lil nies li m’għandhomx fidi bbażata fuq għarfien eżatt dwar il-Kelma t’Alla huma bla valur u kontra l-inkarigu li Ġesù ta lis-segwaċi veri tiegħu.—Lhud 11:6.
9. Xi jfisser li titgħammed “fl-isem tal-Missier”?
9 Xi jfisser li titgħammed ‘fl-isem tal-Missier’? Ifisser li l-kandidat tal-magħmudija jirrikonoxxi l-pożizzjoni u l-awtorità taʼ Missierna tas-sema. B’hekk, Alla Jehovah jiġi rikonoxxut bħala l-Ħallieq tagħna, l-Iktar “Għoli fuq l-art kollha,” u s-Sovran Universali.—Salm 83:19 (83:18, NW); Isaija 40:28; Atti 4:24.
10. Xi jfisser li titgħammed ‘fl-isem taʼ l-Iben’?
10 Li titgħammed ‘fl-isem taʼ l-Iben’ ifisser li tirrikonoxxi l-pożizzjoni u l-awtorità taʼ Ġesù bħala l-Iben waħdieni t’Alla. (1 Ġwann 4:9) Dawk li jikkwalifikaw għall-magħmudija jaċċettaw lil Ġesù bħala dak li permezz tiegħu Alla pprovda “fidwa għall-kotra.” (Mattew 20:28; 1 Timotju 2:5, 6) Il-kandidati tal-magħmudija jridu jirrikonoxxu wkoll li Alla ‘għolla’ lil Ibnu għal pożizzjoni superjuri.—Filippin 2:8-11; Apokalissi 19:16.
11. Xi jfisser li titgħammed ‘fl-isem taʼ l-Ispirtu s-Santu’?
11 X’inhu s-sinifikat taʼ magħmudija ‘fl-isem taʼ l-Ispirtu s-Santu’? Dan jindika li l-kandidati tal-magħmudija jirrikonoxxu li l-ispirtu s-santu huwa l-forza attiva taʼ Jehovah li tintuża f’diversi modi fi qbil maʼ l-iskop tiegħu. (Ġenesi 1:2; 2 Samwel 23:1, 2; 2 Pietru 1:21) Dawk li jikkwalifikaw għall-magħmudija jirrikonoxxu li l-ispirtu s-santu jgħinhom jifhmu l-affarijiet profondi t’Alla, iwettqu x-xogħol taʼ l-ippridkar tas-Saltna, u juru l-frott taʼ l-ispirtu—“l-imħabba, l-hena, is-sliem, is-sabar, il-ħniena, it-tjieba, il-fidi, il-ħlewwa, ir-rażan.”—1 Korintin 2:10; Galatin 5:22, 23; Ġoel 2:28, 29.
Importanti li Tindem u Ddur Lura
12. Il-magħmudija Kristjana kif inhi assoċjata maʼ l-indiema?
12 Ħlief fil-każ taʼ Ġesù li kien bla dnub, il-magħmudija hija simbolu approvat minn Alla assoċjat maʼ l-indiema. Meta nindmu, inħossu dispjaċir jew sogħba profonda, dwar xi ħaġa li għamilna jew inqasna li nagħmlu. Il-Lhud taʼ l-ewwel seklu li riedu jogħġbu lil Alla kellhom jindmu minn dnubiethom kontra Kristu. (Atti 3:11-19) Xi Ġentili f’Korintu nidmu miż-żína, l-idolatrija, is-serq, u dnubiet gravi oħrajn. Minħabba l-indiema tagħhom, huma ġew ‘imnaddfin’ fid-demm taʼ Ġesù; ġew ‘imqaddsin,’ jew imwarrba apparti, għas-servizz t’Alla; u ġew ‘ġustifikati’ f’isem Kristu u bl-ispirtu t’Alla. (1 Korintin 6:9-11) L-indiema hija pass vitali biex wieħed jikseb kuxjenza nadifa u serħan mogħti minn Alla mill-ħtija tad-dnub.—1 Pietru 3:21.
13. Rigward il-magħmudija, x’tinvolvi l-konverżjoni?
13 Il-konverżjoni tagħna trid isseħħ qabel ma nitgħammdu bħala Xhieda taʼ Jehovah. Il-konverżjoni hija att volontarju li jsir spontanjament minn xi ħadd li jkun ħa d-deċiżjoni b’qalbu kollha li jsegwi lil Kristu Ġesù. Dan l-individwu jiċħad it-triq ħażina taʼ qabel u jiddeċiedi li jagħmel dak li hu sewwa f’għajnejn Alla. Fl-Iskrittura, kemm bl-Ebrajk u kemm bil-Grieg, il-verbi li jirreferu għal konverżjoni għandhom is-sens li ddur, terġaʼ lura. Dan l-att ifisser dawrien lejn Alla minn triq ħażina. (1 Slaten 8:33, 34) Il-konverżjoni tesiġi “opri xierqa taʼ ndiema.” (Atti 26:20) Tirrikjedi li nabbandunaw il-qima falza, naġixxu fi qbil mal-kmandamenti t’Alla, u nagħtu devozzjoni esklużiva lil Jehovah. (Dewteronomju 30:2, 8-10; 1 Samwel 7:3) Il-konverżjoni twassal għal bidliet fil-ħsibijiet, fl-objettivi, u fil-personalità tagħna. (Eżekjel 18:31) Aħna ‘nerġgħu lura’ hekk kif karatteristiċi ħżiena jagħmlu l-wisaʼ għall-personalità l-ġdida.—Atti 3:19; Efesin 4:20-24; Kolossin 3:5-14.
Id-Dedikazzjoni b’Qalbna Kollha Hija Vitali
14. X’tifsir għandha d-dedikazzjoni tas-segwaċi taʼ Ġesù?
14 Il-magħmudija tas-segwaċi taʼ Ġesù trid tiġi wkoll wara li tkun saret id-dedikazzjoni b’qalb sħiħa lil Alla. Id-dedikazzjoni tfisser li persuna titwarrab apparti għal skop sagru. Dan il-pass tant hu importanti li għandna nesprimu fit-talb lil Jehovah id-deċiżjoni tagħna li nagħtuh devozzjoni esklużiva għal dejjem. (Dewteronomju 5:9) M’għandniex xi ngħidu, id-dedikazzjoni tagħna ma ssirx lil xi xogħol jew lil xi bniedem iżda lil Alla nnifsu.
15. Il-kandidati tal-magħmudija għala jiġu mgħaddsin taħt l-ilma?
15 Meta niddedikaw lilna nfusna lil Alla permezz taʼ Kristu, aħna nesprimu determinazzjoni li se nużaw ħajjitna biex nagħmlu r-rieda t’Alla kif insibuha fl-Iskrittura. B’simbolu taʼ din id-dedikazzjoni, il-kandidati tal-magħmudija jiġu mgħaddsin taħt l-ilma, bħalma Ġesù ġie mgħammed fix-Xmara Ġordan biex jissimbolizza l-preżentazzjoni tiegħu nnifsu lil Alla. (Mattew 3:13) Taʼ min jinnota li Ġesù kien qed jitlob f’din l-okkażjoni tassew importanti.—Luqa 3:21, 22.
16. Il-ferħ tagħna kif jistaʼ jintwera b’mod xieraq meta naraw lin-nies jitgħammdu?
16 Il-magħmudija taʼ Ġesù kienet ġrajja serja iżda ferriħija. Hekk ukoll hi l-magħmudija tal-Kristjani llum. Meta naraw nies qed jissimbolizzaw id-dedikazzjoni tagħhom lil Alla, il-ferħ tagħna jistaʼ jintwera b’applaws taʼ rispett u billi nifirħulhom mill-qalb. Iżda għajat, tisfir, u affarijiet bħal dawn jiġu evitati b’rispett lejn il-qdusija taʼ din l-espressjoni taʼ fidi. Nesprimu l-ferħ tagħna b’mod dinjituż.
17, 18. X’jgħin biex jiġi determinat jekk individwu jikkwalifikax għall-magħmudija jew le?
17 Kuntrarju għal dawk li jroxxu l-ilma fuq it-trabi jew jisforzaw il-magħmudija fuq popolazzjonijiet sħaħ taʼ nies li m’għandhomx l-għarfien tal-Bibbja, ix-Xhieda taʼ Jehovah qatt ma jobbligaw lil ħadd biex jitgħammed bilfors. Fil-fatt, ma jgħammduhomx lil dawk li ma jikkwalifikawx spiritwalment. Saħansitra qabel ma xi ħadd ikun jistaʼ jsir predikatur mhux mgħammed taʼ l-aħbar tajba, l-anzjani Kristjani jaraw li dan jifhem it-tagħlim bażiku tal-Bibbja, jgħix fi qbil miegħu, u jwieġeb fl-affermattiv għal mistoqsija taʼ din ix-xorta, “Trid verament issir wieħed mix-Xhieda taʼ Jehovah?”
18 Fil-biċċa l-kbira, meta individwu jkun qed jieħu sehem sinifikanti fix-xogħol taʼ l-ippridkar tas-Saltna u jesprimi x-xewqa li jrid jitgħammed, l-anzjani Kristjani jiddiskutu miegħu biex jaraw li dan iħaddan il-fidi, iddedika ruħu lil Jehovah, u jissodisfa l-ħtiġijiet t’Alla għall-magħmudija. (Atti 4:4; 18:8) L-individwu jwieġeb fi kliemu stess għal iktar minn 100 mistoqsija dwar it-tagħlim tal-Bibbja. Dan jgħin lill-anzjani jiddeterminaw jekk hu jikkwalifikax Skritturalment sabiex jiġi mgħaddas taħt l-ilma. Xi wħud ma jikkwalifikawx, u għalhekk ma jiġux aċċettati għall-magħmudija Kristjana.
Hemm Xi Ħaġa Żżommok Lura?
19. Meta tqis dak li nsibu fi Ġwann 6:44, min se jkunu l-werrieta sħab maʼ Ġesù?
19 Ħafna li ġew imġagħlin jipparteċipaw f’magħmudijiet taʼ popolazzjonijiet sħaħ forsi ntqalilhom li meta jmutu kienu se jmorru s-sema. Imma meta rrefera għas-segwaċi li jimxu fuq il-passi tiegħu, Ġesù qal: “Ħadd ma jistaʼ jiġi għandi jekk il-Missier li bagħatni ma jiġbdux lejja.” (Ġwann 6:44) Jehovah ġibed lejn Kristu 144,000 li se jkunu werrieta sħab maʼ Ġesù fis-Saltna tas-sema. Magħmudija sforzata qatt ma qaddset lil ħadd għal dan il-post glorjuż fl-arranġament t’Alla.—Rumani 8:14-17; 2 Tessalonikin 2:13; Apokalissi 14:1.
20. X’jistaʼ jgħin lil xi wħud li għadhom ma tgħammdux?
20 B’mod partikulari minn nofs is-snin tletin tas-seklu l-ieħor, kotriet kbar li jittamaw li jibqgħu ħajjin wara t-tribulazzjoni l-kbira u li jgħixu fuq l-art għal dejjem ngħaqdu man-“nagħaġ oħra” taʼ Ġesù. (Apokalissi 7:9, 14; Ġwann 10:16) Huma jikkwalifikaw għall-magħmudija għaliex ġabu ħajjithom fi qbil mal-Kelma t’Alla u jħobbuh ‘b’qalbhom kollha, b’ruħhom kollha, b’saħħithom kollha, u b’moħħhom kollu.’ (Luqa 10:25-28) Għalkemm xi nies jirrealizzaw li x-Xhieda taʼ Jehovah ‘jaduraw lil Alla fl-ispirtu u l-verità,’ dawn għadhom ma segwewx l-eżempju taʼ Ġesù u taw evidenza fil-pubbliku taʼ mħabba ġenwina u devozzjoni esklużiva lejn Jehovah billi tgħammdu. (Ġwann 4:23, 24; Dewteronomju 4:24; Mark 1:9-11) Talb ħerqan u speċifiku rigward dan il-pass vitali jistaʼ jipprovdilhom l-inċentiv u l-kuraġġ meħtieġ biex iġibu ħajjithom fi qbil sħiħ mal-Kelma t’Alla, jiddedikaw ruħhom bla riżerva lil Alla Jehovah, u jitgħammdu.
21, 22. Xi wħud għal liema raġunijiet iżommu lura mid-dedikazzjoni u l-magħmudija?
21 Xi wħud iżommu lura mid-dedikazzjoni u l-magħmudija għaliex tant ikunu involuti fl-attivitajiet tad-dinja jew fil-ġiri wara l-għana li ftit li xejn ikollhom ħin għal affarijiet spiritwali. (Mattew 13:22; 1 Ġwann 2:15-17) Kemm ikunu henjin li kieku jbiddlu l-ħarsa u l-mira tagħhom! Jekk jersqu eqreb lejn Jehovah se jistagħnew spiritwalment, se jiġu megħjunin biex jittaffewlhom l-ansjetajiet, u se jkollhom is-sliem u s-sodisfazzjon li jiġu meta wieħed jagħmel ir-rieda t’Alla.—Salm 16:11; 40:9 (40:8, NW); Proverbji 10:22; Filippin 4:6, 7.
22 Oħrajn jgħidu li jħobbuh lil Jehovah imma ma jiddedikawx ruħhom u jitgħammdu għax jaħsbu li b’hekk ma jkollhomx responsabbiltà quddiem Alla. Iżda kull wieħed minna jrid jagħti kont lil Alla. Ir-responsabbiltà waqgħet fuqna meta smajna l-kelma taʼ Jehovah. (Eżekjel 33:7-9; Rumani 14:12) Bħala ‘poplu magħżul,’ l-Iżraelin tal-qedem twieldu f’ġens dedikat lil Jehovah, u għalhekk kellhom l-obbligu li jaqduh fedelment fi qbil mal-kmandamenti tiegħu. (Dewteronomju 7:6, 11) Illum ħadd ma jitwieled bħala qaddej dedikat t’Alla, imma jekk irċivejna tagħrif eżatt mill-Iskrittura, b’fidi għandna naġixxu fi qbil miegħu.
23, 24. Liema affarijiet m’għandhomx ibeżżgħu lil individwu u jżommuh lura milli jitgħammed?
23 Il-biżaʼ li m’għandhomx għarfien biżżejjed jistaʼ jżomm lura lil xi wħud mill-magħmudija. Madankollu, ilkoll kemm aħna għandna ħafna x’nitgħallmu għaliex ‘il-bnedmin qatt ma se jirnexxilhom jikxfu x’għamel Alla mill-bidu sat-tmiem.’ (Koħèlet 3:11) Ikkunsidra l-ewnuku Etjopjan. Bħala proselit, hu kellu xi għarfien taʼ l-Iskrittura, imma ma setax iwieġeb kull mistoqsija dwar l-iskopijiet t’Alla. Madankollu, wara li tgħallem dwar il-provvediment taʼ Jehovah għas-salvazzjoni permezz tas-sagrifiċċju tal-fidwa taʼ Ġesù, l-ewnuku mill-ewwel tgħammed fl-ilma.—Atti 8:26-38.
24 Xi wħud joqogħdu jaħsbuha biex jiddedikaw ruħhom lil Alla għaliex jibżgħu li ma jirnexxilhomx jibqgħu sodi. Monique, li għandha 17-il sena, tgħid: “Jien ilni naħsibha biex nitgħammed għax nibżaʼ li ma jirnexxilix nibqaʼ miexja fi qbil mad-dedikazzjoni tiegħi.” Madankollu, jekk nafdaw f’Jehovah b’qalbna kollha, ‘hu jwittilna triqatna.’ Hu se jgħinna biex nibqgħu “mexjin fil-verità” bħala qaddejja dedikati u leali tiegħu.—Proverbji 3:5, 6; 3 Ġwann 4.
25. Liema mistoqsija issa xieraq li nikkunsidraw?
25 Minħabba fiduċja assoluta f’Jehovah u mħabba mill-qalb għalih, kull sena eluf iħossuhom imqanqlin biex jiddedikaw ruħhom u jitgħammdu. U ċertament li l-qaddejja dedikati kollha t’Alla jixtiequ jkunu leali lejh. Madankollu, aħna qed ngħixu fi żminijiet kritiċi, u qed niffaċċjaw diversi provi tal-fidi. (2 Timotju 3:1-5) X’nistgħu nagħmlu biex ngħixu fi qbil mad-dedikazzjoni tagħna lil Jehovah? Dan se nikkunsidrawh fl-artiklu li jmiss.
[Noti taʼ taħt]
a Fil-Bibbja taʼ l-Għaqda Biblika Maltija, in-nota taʼ taħt għal Rumani 6:3 tgħid: “Fi żmien l-Appostlu [Pawlu] min jitgħammed kien jogħdos bħallikieku ndifen fl-ilma.”
b Peress li Ġesù kien bla dnub, hu ma tgħammidx b’simbolu taʼ l-indiema. Il-magħmudija tiegħu kienet simbolu tal-preżentazzjoni tiegħu nnifsu lil Alla biex jagħmel ir-rieda taʼ Missieru.—Lhud 7:26; 10:5-10.
Tiftakar Int?
• Kif issir il-magħmudija Kristjana?
• Liema għarfien hu meħtieġ biex wieħed jitgħammed?
• Liema passi jwasslu għall-magħmudija tal-Kristjani veri?
• Xi wħud għala jżommu lura mill-magħmudija, imma dawn kif jistgħu jiġu megħjunin?
[Stampi f’paġna 14]
Taf xi jfisser li titgħammed ‘fl-isem tal-Missier, taʼ l-Iben, u taʼ l-Ispirtu s-Santu’?