Hemm Evidenza Arkeoloġika taʼ l-Eżistenza taʼ Ġesù?
“EVIDENZA taʼ Ġesù Mnaqqxa fil-Ġebel.” Hekk kien hemm miktub fuq il-qoxra tal-Biblical Archaeology Review (Novembru/Diċembru 2002). Fl-istampa taʼ fuq il-qoxra kien hemm kaxxa tal-ġebel bl-għadam tal-mejtin, ossarju, li nstabet f’Iżrael. L-ossarji kienu jiġu użati ħafna mil-Lhud matul il-perijodu qasir bejn l-ewwel seklu Q.E.K. u s-sena 70 E.K. Dan kellu sinifikat speċjali minħabba l-iskrizzjoni bl-Aramajk fuq waħda mill-ġnub tiegħu. L-istudjużi qalu li l-kitba kienet tgħid: “Ġakbu, bin Ġużeppi, ħu Ġesù.”
Skond il-Bibbja, Ġesù taʼ Nazaret kellu ħuh jismu Ġakbu li kienu jafuh bħala bin Ġużeppi, ir-raġel taʼ Marija. Meta Ġesù Kristu għallem fil-belt fejn twieled, dawk fl-udjenza baqgħu mbellhin u staqsew: “Dan m’huwiex bin il-mastrudaxxa? Ommu m’hijiex dik li jisimha Marija, u ħutu Ġakbu u Ġużeppi u Xmun u Ġuda? U ħutu l-bniet m’humiex kollha magħna?”—Mattew 13:54-56; Luqa 4:22; Ġwann 6:42.
Iva, l-iskrizzjoni fuq l-ossarju taqbel mad-deskrizzjoni taʼ Ġesù n-Nazzarenu. Jekk dan Ġakbu li hu msemmi fl-iskrizzjoni kien ħu Ġesù Kristu mill-omm, mela din hi “l-eqdem evidenza arkeoloġika minbarra l-Bibbja dwar Ġesù,” qal André Lemaire, espert fuq skrizzjonijiet antiki u l-kittieb taʼ l-artiklu li ssemma qabel fil-Biblical Archaeology Review. Hershel Shanks, l-editur tar-rivista, qal li l-ossarju “huwa oġġett li tistaʼ tarah u tmissu b’idejk u li jiħodna lura għall-iktar persunaġġ importanti u uniku li qatt għex fuq l-art.”
Madankollu, it-tliet ismijiet li jistgħu jinqraw fl-iskrizzjoni taʼ fuq dan l-ossarju kienu komuni fl-ewwel seklu. B’hekk, huwa possibbli li kien hemm familja oħra minbarra l-familja taʼ Ġesù Kristu li l-membri tagħha kienu jinkludu wħud li kien jisimhom Ġakbu, Ġużeppi, u Ġesù. Lemaire jikkalkula: “F’Ġerusalemm matul iż-żewġ ġenerazzjonijiet taʼ qabel is-sena 70 E.K. kien hemm . . . probabbilment madwar 20 persuna li kienu msejħin ‘Ġakbu/Ġakobb l-iben taʼ Ġużeppi ħu Ġesù.’” Minkejja dan, hu jħoss li hemm ċans taʼ 90 fil-mija li Ġakbu li ssemma fuq l-ossarju kien ħu Ġesù Kristu mill-omm.
Hemm fattur ieħor li jġiegħel lil xi wħud jemmnu li Ġakbu li ssemma fl-iskrizzjoni kien ħu Ġesù Kristu mill-omm. Għalkemm kien komuni li jissemma missier il-mejjet fuq skrizzjonijiet bħal dawn, kien rari ferm li jissemma wieħed minn ħutu. B’hekk, xi studjużi jemmnu li dan Ġesù bilfors li kien xi ħadd importanti, u dan iġagħalhom jaħsbu li hu kien Ġesù Kristu, il-fundatur tal-Kristjanità.
Huwa l-Ossarju Awtentiku?
X’inhu ossarju? Dan huwa kaxxa, jew tebut, li fih jintefgħu l-għadam taʼ xi mejjet wara li ġismu jkun ittiekel fl-għar fejn ikun indifen. Ħafna ossarji nsterqu minn ġo l-oqbra madwar Ġerusalemm. Il-kaxxa bl-iskrizzjoni taʼ Ġakbu nstabet fis-suq taʼ l-antikitajiet, u mhux f’xi post uffiċjali li fih ħaffru għall-fdalijiet. Kien hemm min qal li dak li xtara l-ossarju kien xtrah għal ftit mijiet taʼ liri fis-snin 70. B’hekk, l-oriġini taʼ l-ossarju għadu misteru. Il-Professur Bruce Chilton mill-Kulleġġ taʼ Bard, fi New York, jgħid, “Jekk ma tistax tgħid fejn instab dan l-ossarju u fejn kien għal kważi 2,000 sena, ma tistax tistenna li tagħmel konnessjoni bejn l-oġġett u n-nies li għandu mnejn ikunu msemmijin fuqu.”
Biex ipatti għan-nuqqas taʼ sfond arkeoloġiku, André Lemaire bagħat il-kaxxa lill-Ministeru inkarigat mill-Istħarriġ Ġeoloġiku f’Iżrael. Ir-riċerkaturi hemmhekk ivverifikaw li l-ossarju kien magħmul minn ġebel tal-ġir taʼ l-ewwel jew it-tieni seklu E.K. Huma rrapportaw li “ma kien hemm ebda indikazzjoni li ntużat xi għodda jew strument modern.” Xorta waħda, xi studjużi tal-Bibbja li ġew intervistati minn The New York Times esprimew l-opinjoni li “x-xiehda ċirkustanzjali li turi li hemm konnessjoni maʼ Ġesù kienet x’aktarx qawwija, però din xorta waħda tibqaʼ biss ċirkustanzjali.”
Ir-rivista Time stqarret li “kważi l-ebda persuna edukata llum ma tiddubita li Ġesù eżista.” Xorta waħda, ħafna jħossu li hemm bżonn taʼ iktar evidenza minbarra dik li nsibu fil-Bibbja dwar l-eżistenza taʼ Ġesù. Għandha l-arkeoloġija tkun il-bażi għat-twemmin f’Ġesù? X’evidenza għandna dwar “l-iktar persunaġġ importanti u uniku li qatt għex fuq l-art”?
[Sors tal-Istampa f’paġna 3]
Xellug, l-Ossarju taʼ Ġakbu: AFP PHOTO/J.P. Moczulski; lemin, iskrizzjoni: AFP PHOTO/HO