Uliedna​ —Wirt Prezzjuż

“Ara, wirt il-​Mulej huma l-​ulied, ħlas tiegħu hu frott il-​ġuf.” ​—SALM 127:3.

1. Kif seħħ it-​twelid taʼ l-​ewwel tarbija umana?

IKKUNSIDRA l-​ġrajjiet mirakolużi li Alla Ġeħova għamel possibbli bil-​mod kif ħalaq l-​ewwel raġel u mara. Kemm il-​missier, Adam, kif ukoll l-​omm, Eva, taw xi ħaġa minnhom infushom li żviluppat f’ġuf Eva u saret persuna ġdida fformata għalkollox​—l-​ewwel tarbija umana. (Ġenesi 4:1) Sal-​ġurnata taʼ llum, il-​ġrajja tat-​tnissil u t-​twelid taʼ tarbija timliena bl-​istagħġib u hija deskritta minn ħafna bħala xi ħaġa xejn inqas minn miraklu.

2. Għala tistaʼ tgħid li dak li jseħħ fil-​ġuf taʼ mara tqila huwa miraklu?

² Wara xi 270 ġurnata, iċ-​ċellula oriġinali, li tkun inħolqot ġewwa l-​omm meta din ngħaqdet mal-​missier, issir tarbija magħmula minn triljuni taʼ ċelluli. Dik iċ-​ċellula oriġinali fiha l-​istruzzjonijiet meħtieġa biex tipproduċi iżjed minn 200 tip taʼ ċellula. Billi jsegwu dawn l-​istruzzjonijiet meraviljużi, li l-​bniedem ma jistax jifhem, dawn iċ-​ċelluli kumplessi b’mod impressjonanti jiżviluppaw fl-​ordni u l-​manjiera eżatta biex tifforma persuna ħajja ġdida!

3. Ħafna nies li jirraġunaw għala jaqblu li Alla żgur hu l-​Wieħed li għamel possibbli t-​twelid taʼ bniedem ġdid?

³ Fl-​opinjoni tiegħek, min taħseb li hu verament dak li għamel it-​tarbija? Dan żgur li huwa l-​Wieħed li ħalaq il-​ħajja nfisha! Is-​salmista Bibliku kanta: “Kunu afu li l-​Mulej hu Alla: hu li għamilna, u mhux aħna lilna nfusna.” (Salm 100:​3, Karm Żammit) Ġenituri, intom tafu tajjeb li ma kienx minħabba xi ħila speċjali min-​naħa tagħkom li nissiltu tarbija prezzjuża bħal din. Ried ikun biss Alla t’għerf infinit biex b’miraklu joħloq bniedem ħaj ġdid. Għal eluf taʼ snin, nies li jirraġunaw taw il-​kredtu lill-​Ħallieq Grandjuż għall-​ħolqien taʼ tarbija li tikber f’ġuf ommha. Hekk tagħmel int?​—Salm 139:​13-​16.

4. Liema nuqqas tal-​bniedem qatt ma nistgħu ngħidu li Ġeħova għandu minnu?

⁴ Madankollu, huwa Ġeħova Ħallieq mingħajr ebda sentimenti li sempliċement stabbilixxa proċess bijoloġiku sabiex l-​irġiel u n-​nisa setgħu jipproduċu nisel? Xi bnedmin m’għandhomx sentimenti, imma Ġeħova qatt m’huwa hekk. (Salm 78:​38-​40) Il-​Bibbja tgħid f’Salm 127:3: “Ara, wirt il-​Mulej huma l-​ulied, ħlas tiegħu hu frott il-​ġuf.” Ejja issa nikkunsidraw x’inhu wirt u taʼ xiex jagħti prova.

Wirt u Rigal

5. It-​tfal għala huma wirt?

⁵ Wirt hu bħal rigal. Spiss il-​ġenituri jaħdmu iebes u għal żmien twil sabiex ikunu jistgħu jħallu wirt lit-​tfal tagħhom. Dan għandu mnejn jikkonsisti fi flus, proprjetà, jew forsi xi ħaġa taʼ valur li jkollhom. Ikun xi jkun il-​każ, huwa evidenza taʼ l-​imħabba tal-​ġenituri. Il-​Bibbja tgħid li lill-​ġenituri Alla tahom lil uliedhom bħala wirt. Huma rigal kollu mħabba mingħandu. Jekk int ġenitur, tistaʼ tgħid li l-​azzjonijiet tiegħek juru li int tqis liċ-​ċkejknin tiegħek bħala rigal li l-​Ħallieq taʼ l-​univers fdalek f’idejk?

6. X’kien l-​iskop taʼ Ġeħova li għamilha possibbli għall-​bnedmin biex ikollhom it-​tfal?

⁶ L-​iskop taʼ Ġeħova li jagħti dan ir-​rigal kien biex jimla l-​art bid-​dixxendenti taʼ Adam u Eva. (Ġenesi 1:​27, 28; Isaija 45:18) Ġeħova ma ħalaqx lil kull bniedem individwalment, bħalma ħalaq lill-​miljuni t’anġli. (Ebrej 1:7; Rivelazzjoni 4:​11) Minflok, Alla għażel li joħloq lill-​bnedmin bl-​abbiltà li jkollhom tfal li jkunu tant jixbhuhom. Xi privileġġ meraviljuż hu dan għal omm u missier li jkollhom u jieħdu ħsieb persuna ġdida bħal din! Tirringrazzjawh intom bħala ġenituri lil Ġeħova talli għamilha possibbli għalikom li tgawdu dan il-​wirt prezzjuż?

Tgħallem mill-​Eżempju taʼ Ġesù

7. B’kuntrast maʼ dak li jagħmlu xi ġenituri, Ġesù kif wera interess u mogħdrija għal “ulied il-​bnedmin”?

⁷ B’dispjaċir, mhux il-​ġenituri kollha jqisu t-​tfal bħala rigal. Ħafna ftit li xejn juru mogħdrija maʼ wliedhom. Ġenituri bħal dawn ma jimitawx l-​attitudni taʼ Ġeħova jew taʼ Ibnu. (Salm 27:10; Isaija 49:15) B’kuntrast, ikkunsidra l-​interess li wera Ġesù fit-​tfal. Anki qabel Ġesù ġie fuq l-​art bħala bniedem​—meta għex bħala persuna spirtu setgħan fis-​sema​—il-​Bibbja tgħid li kien ‘jitgħaxxaq b’ulied il-​bnedmin.’ (Proverbji 8:​31) Imħabbtu għall-​bnedmin tant kienet kbira li minn jeddu ta ħajtu b’fidwa biex aħna jistaʼ jkollna l-​ħajja taʼ dejjem.​—Mattew 20:28; Ġwanni 10:18.

8.Ġesù kif ħalla eżempju tajjeb għall-​ġenituri?

⁸ Meta kien fuq l-​art, Ġesù ħalla eżempju mill-​aqwa speċjalment għall-​ġenituri. Ikkunsidra x’għamel. Hu qattaʼ l-​ħin mat-​tfal, anki meta kellu ħafna x’jagħmel u kellu stress. Kien joqgħod jarahom jilagħbu ħdejn is-​suq u fit-​tagħlim tiegħu semma xi affarijiet li rahom jagħmlu. (Mattew 11:​16, 17) Matul l-​aħħar vjaġġ tiegħu lejn Ġerusalemm, Ġesù kien jaf li kellu jbati u jinqatel. Għalhekk, meta n-​nies ġabulu t-​tfal biex jarawh, id-​dixxipli taʼ Ġesù, x’aktarx biex inaqqsulu l-​istress, ipprovaw ikeċċu lit-​tfal. Imma Ġesù ċanfar lid-​dixxipli tiegħu. Hu wera li kien ‘jitgħaxxaq’ biċ-​ċkejknin u qal: “Ħallu t-​tfal żgħar jiġu għandi; tipprovawx twaqqfuhom.”​—Marku 10:​13, 14.

9. Għala dak li nagħmlu jistaʼ jkun iktar importanti minn dak li ngħidu?

⁹ Aħna nistgħu nitgħallmu mill-​eżempju taʼ Ġesù. Meta ż-​żgħar jiġu għandna, kif nirreaġixxu​—anki meta jkollna x’nagħmlu? Bl-​istess mod li rreaġixxa Ġesù? Dak li t-​tfal għandhom bżonn, speċjalment mill-​ġenituri tagħhom, hu dak li Ġesù kien lest li jagħtihom​—il-​ħin u l-​attenzjoni tiegħu. Veru, kliem bħal “inħobbok” huma importanti. Madankollu, dak li tagħmel hu iktar importanti minn dak li tgħid. L-​imħabba tiegħek tintwera mhux biss b’dak li tgħid imma iktar u iktar b’dak li tagħmel. Tintwera billi tieħu ħsieb iċ-​ċkejknin u tagħtihom mill-​ħin u l-​attenzjoni tiegħek. Madankollu, anki jekk tagħmel dan kollu, jistaʼ jkun li ma jkollokx riżultati ċari, għallinqas mhux daqshekk malajr. Meħtieġa l-​paċenzja. Nistgħu rrawmu l-​paċenzja jekk nimitaw il-​mod li bih Ġesù ttratta lid-​dixxipli tiegħu.

Il-​Paċenzja u l-​Affezzjoni taʼ Ġesù

10. Ġesù kif għallem lid-​dixxipli tiegħu lezzjoni dwar l-​umiltà, u kellu suċċess għall-​ewwel?

¹⁰ Ġesù kien konxju tal-​kompetizzjoni kontinwa għall-​prominenza fost id-​dixxipli tiegħu. Darba waħda, wara li wasal Kafarnahum mad-​dixxipli tiegħu, staqsiehom: “‘Fuqiex kontu qed targumentaw fit-​triq?’ Huma baqgħu siekta, għax fit-​triq kienu argumentaw bejniethom dwar min hu l-​akbar.” Minflok ma ċanfarhom bl-​herra, Ġesù bil-​paċenzja ġabilhom eżempju prattiku biex ikun jistaʼ jgħallimhom l-​umiltà. (Marku 9:​33-​37) Dan li għamel ġab ir-​riżultat mixtieq? Mhux fil-​pront. Xi sitt xhur wara, Ġakbu u Ġwanni ħeġġew lil ommhom biex titlob lil Ġesù jagħtihom pożizzjonijiet prominenti fis-​Saltna. Għal darb’oħra, Ġesù kkoreġa bil-​paċenzja l-​mod kif kienu jaħsbu.​—Mattew 20:​20-​28.

11. (a) Liema drawwa naqsu li jagħmlu l-​appostli taʼ Ġesù wara li waslu miegħu f’kamra taʼ fuq? (b) X’għamel Ġesù, u kellhom suċċess l-​isforzi tiegħu dak il-​ħin?

¹¹ Il-​Qbiż tas-​sena 33 E.K. malajr wasal, u Ġesù flimkien maʼ l-​appostli tiegħu ltaqgħu waħedhom biex jiċċelebrawh. Mal-​wasla tagħhom fil-​kamra taʼ fuq, ħadd mit-​12-il appostlu ma ħa l-​inizjattiva biex ikompli bid-​drawwa tal-​ħasil tas-​saqajn mimlijin trab taʼ l-​oħrajn​—ix-​xogħol baxx li kien isir minn qaddej jew mara fid-​dar. (1 Samwel 25:41; 1 Timotju 5:​10) Min jaf kemm tnikket Ġesù meta ra li d-​dixxipli tiegħu komplew juru kilba għall-​pożizzjoni! Għalhekk, Ġesù ħasel saqajn kulħadd u mbagħad talabhom bil-​ħerqa jsegwu l-​eżempju tiegħu li jaqdi lil oħrajn. (Ġwanni 13:​4-​17) Għamlu hekk huma? Il-​Bibbja tgħid li iktar tard dik il-​lejla “qam ukoll argument sħun fosthom dwar min minnhom kien jidher li hu l-​akbar.”​—Luqa 22:24.

12. Kif jistgħu l-​ġenituri jimitaw lil Ġesù fl-​isforzi tagħhom biex iħarrġu lil uliedhom?

¹² Ġenituri, meta wliedkom jonqsu li jieħdu l-​pariri tagħkom, tirrealizzaw kif setaʼ ħassu Ġesù? Ftakru li Ġesù ma qatax qalbu mill-​appostli għalkemm huma ħadu ż-​żmien biex jikkoreġu n-​nuqqasijiet tagħhom. Il-​paċenzja tiegħu pproduċiet il-​frott maż-​żmien. (1 Ġwanni 3:​14, 18) Intom il-​ġenituri tagħmlu tajjeb jekk timitaw l-​imħabba u l-​paċenzja taʼ Ġesù, billi ma taqtgħux qalbkom fl-​isforzi tagħkom biex tħarrġu lil uliedkom.

13. Għala ġenitur m’għandux ikeċċi b’mod żorr lil tifel li jiġi jistaqsih xi ħaġa?

¹³ Iż-​żgħar għandhom bżonn ikunu konxji li l-​ġenituri tagħhom iħobbuhom u jinteressahom minnhom. Ġesù ried ikun jaf x’kienu jaħsbu d-​dixxipli tiegħu, u għalhekk qagħad jismaʼ meta kellhom xi mistoqsijiet. Hu staqsa għall-​opinjoni tagħhom dwar ċerti kwistjonijiet. (Mattew 17:​25-​27) Iva, it-​tagħlim effettiv jinkludi li tismaʼ bl-​attenzjoni u b’interess ġenwin. Ġenitur għandu jirreżisti xi inklinazzjoni li jkeċċi b’mod żorr lil tifel li jiġi jistaqsih xi ħaġa billi jgħidlu: “Itlaq ’l hemm! M’intix tara li għandi x’nagħmel?” Jekk ġenitur veru jkollu x’jagħmel, għandu jgħid lit-​tifel li se jara x’għandu bżonn iktar tard. Il-​ġenituri mbagħad għandhom ikunu żguri li jaraw x’ried it-​tifel f’ħin ieħor. B’hekk, it-​tifel se jinduna li l-​ġenitur verament jinteressah minnu u iktar se jkun lest li jiftaħ qalbu mal-​ġenitur.

14. X’jistgħu jitgħallmu l-​ġenituri minn Ġesù dwar il-​wiri taʼ l-​affezzjoni lejn it-​tfal tagħhom?

¹⁴ Huwa xieraq li l-​ġenituri juru l-​affezzjoni tagħhom billi jdawru idejhom madwar uliedhom u jgħannquhom? Hawnhekk, ukoll, il-​ġenituri jistgħu jitgħallmu minn Ġesù. Il-​Bibbja tgħid li “ħaddan it-​tfal miegħu u beda jberikhom waqt li jpoġġi idejh fuqhom.” (Marku 10:16) Kif taħseb li rreaġixxew it-​tfal? Żgur li qlubhom imtlew bil-​ferħ u ħassewhom jinġibdu lejn Ġesù! Jekk hemm l-​affezzjoni u l-​imħabba ġenwina bejnkom il-​ġenituri u t-​tfal tagħkom, huma se jkunu iżjed lesti li jwieġbu għall-​isforzi li tagħmlu biex tiddixxiplinawhom u tgħallmuhom.

Il-​Kwistjoni taʼ Kemm Hemm Bżonn Ħin

15, 16. Liema idea dwar it-​trobbija tat-​tfal saret popolari, u milli jidher kif bdiet?

¹⁵ Xi wħud jiddubitaw jekk it-​tfal għandhomx bżonn verament ħafna mill-​ħin u l-​attenzjoni mogħtija bl-​imħabba mill-​ġenituri tagħhom. Idea dwar it-​trobbija tat-​tfal li b’sengħa kbira tmexxiet ’il quddiem hi dak li ġie msejjaħ ħin taʼ kwalità. Dawk li jippromwovu din l-​idea jsostnu li t-​tfal m’għandhomx bżonn ħafna mill-​ħin tal-​ġenituri tagħhom ladarba l-​ħin limitat li l-​ġenituri jqattgħu mat-​tfal tagħhom ikun siewi, preparat tajjeb, u pjanat. Hija din l-​idea tal-​ħin taʼ kwalità effettiva u mibdija bl-​iskop li tkun taʼ ġid għat-​tfal?

¹⁶ Kittieb wieħed li kien tkellem maʼ ħafna tfal qal li dak li “riedu l-​iktar mill-​ġenituri tagħhom kien iktar ħin,” flimkien m’“attenzjoni sħiħa.” Taʼ min jinnota, professur taʼ l-​università qal: “It-​terminu [ħin taʼ kwalità] inħoloq minħabba l-​ħtija li ħassew il-​ġenituri. In-​nies sabu skuża tajba biex jiġġustifikaw ruħhom meta jqattgħu inqas ħin mat-​tfal tagħhom.” Il-​ġenituri kemm għandhom iqattgħu ħin maʼ wliedhom?

17. X’għandhom bżonn it-​tfal mill-​ġenituri tagħhom?

¹⁷ Il-​Bibbja ma tgħidx. Madankollu, ġenituri Iżraelin ġew imħeġġin jitkellmu maʼ wliedhom meta jkunu d-​dar, meta jkunu mexjin fit-​triq, meta jimteddu, u meta jqumu. (Dewteronomju 6:7) Dan ifisser biċ-​ċar li l-​ġenituri għandhom jikkomunikaw maʼ wliedhom u jgħallmuhom il-​ħin kollu u kuljum.

18. Ġesù kif ħa vantaġġ minn opportunitajiet biex iħarreġ lid-​dixxipli, u l-​ġenituri x’jistgħu jitgħallmu minn dan?

¹⁸ Ġesù ħarreġ lid-​dixxipli tiegħu b’suċċess meta kiel magħhom, ivvjaġġa magħhom, u saħansitra qattaʼ ħin taʼ mistrieħ magħhom. B’hekk, hu ħa vantaġġ minn kull opportunità biex jgħallimhom. (Marku 6:​31, 32; Luqa 8:​1; 22:14) Bl-​istess mod, ġenituri Kristjani għandhom ikunu għaqlin biżżejjed ħalli jużaw kull opportunità biex jistabbilixxu u jżommu komunikazzjoni tajba maʼ wliedhom u biex iħarrġuhom fil-​mogħdijiet taʼ Ġeħova.

X’Tgħallem u Kif

19. (a) X’inhu meħtieġ minbarra li tqattaʼ l-​ħin mat-​tfal? (b) Il-​ġenituri l-​ewwelnett x’jeħtieġ li jgħallmu lit-​tfal?

¹⁹ Il-​fatt li sempliċement tqattaʼ ħin mat-​tfal u saħansitra li tgħallimhom m’huwiex biżżejjed biex trabbihom b’suċċess. Huwa vitali wkoll dak li tgħallimhom. Innota kif il-​Bibbja tenfasizza x’għandu jkun dan. “Dan il-​kliem u dawn il-​kmandamenti li qiegħed nagħtik illum,” hi tgħid, “tennihom lil uliedek.” X’inhu “dan il-​kliem” li t-​tfal jeħtieġ li jiġu mgħallmin? Jidher ċar li huwa l-​kliem li kien għadu kif issemma, jiġifieri: “Ħobb, mela, lill-​Mulej, Alla tiegħek, b’qalbek kollha, b’ruħek kollha u b’saħħtek kollha.” (Dewteronomju 6:​5-7) Ġesù qal li dan huwa l-​iktar importanti mill-​kmandamenti kollha t’Alla. (Marku 12:​28-30) Il-​ġenituri l-​ewwelnett jeħtieġ li jgħallmu lit-​tfal dwar Ġeħova, u jispjegawlhom għala hu biss jistħoqqlu l-​imħabba u d-​devozzjoni tagħna b’qalb sħiħa.

20. Ħafna żmien ilu, Alla xi kkmanda lill-​ġenituri biex jgħallmu lil uliedhom?

²⁰ Madankollu, “dan il-​kliem” li lġenituri huma mħeġġin jgħallmu lil uliedhom jinkludi iktar milli sempliċement tħobb lil Alla b’ruħek kollha. Se tinnota li fil-​kapitlu taʼ qabel tad-​Dewteronomju, Mosè reġaʼ tenna l-​liġijiet li Alla kiteb fuq it-​twavel tal-​ġebel​—l-​Għaxar Kmandamenti. Dawn il-​liġijiet jinkludu kmandi biex wieħed ma jigdibx, ma jisraqx, ma joqtolx, u ma jikkommettix adulterju. (Dewteronomju 5:​11-​22) Għalhekk, f’dak iż-​żmien il-​ġenituri ġew megħjuna jifhmu ċar il-​bżonn li jgħallmu valuri morali lil uliedhom. Il-​ġenituri Kristjani taʼ llum iridu jipprovdu lil uliedhom istruzzjonijiet simili jekk iridu jgħinuhom ikollhom futur sigur u hieni.

21. X’kienet tfisser l-​istruzzjoni li ‘ttenni’ l-​kelma t’Alla lit-​tfal?

²¹ Innota li l-​ġenituri jintqalilhom kif għandhom jgħallmu “dan il-​kliem,” jew il-​kmandamenti, lit-​tfal tagħhom: “Tennihom lil uliedek.” Il-​kelma oriġinali għal ‘ittenni’ tfisser ‘li tgħallem u ddaħħal b’ripetizzjonijiet jew twissijiet spissi: inkuraġġixxi jew saħħaħ fil-​moħħ.’ Mela bażikament, Alla qed jgħid lill-​ġenituri biex jistabbilixxu programm pjanat taʼ istruzzjoni mill-​Bibbja li l-​għan speċifiku tiegħu huwa li jnaqqxu affarijiet spiritwali fi mħuħ uliedhom.

22. Xi ntqalilhom jagħmlu l-​ġenituri Iżraelin biex jgħallmu lil uliedhom, u x’kien ifisser dan?

²² Programm pjanat bħal dan jirrikjedi linizjattiva tal-​ġenituri. Il-​Bibbja tgħid: “Torbothom [jiġifieri “dan il-​kliem u dawn il-​kmandamenti” t’Alla] b’sinjal maʼ idek u ddendilhom bejn għajnejk. U tiktibhom mal-​ġnub tal-​bibien u fuq il-​bwieb tiegħek.” (Dewteronomju 6:​8, 9) Dan ma jfissirx li l-​ġenituri għandhom letteralment jiktbu l-​liġijiet t’Alla mal-​ġnub tal-​bibien u fuq il-​bwieb, jorbtu kopja minnhom maʼ idejn uliedhom, u jdendlu waħda bejn għajnejhom. Minflok, il-​punt hu li l-​ġenituri għandhom ifakkru lil uliedhom il-​ħin kollu dwar it-​tagħlim t’Alla. Uliedhom tant għandhom jiġu mgħallma b’mod regulari u konsistenti li jkun bħallikieku t-​tagħlim t’Alla qiegħed quddiem it-​tfal il-​ħin kollu.

23. X’se jiġi kunsidrat fil-​lezzjoni tal-​ġimgħa ddieħla?

²³ X’inhuma xi affarijiet importanti ferm li l-​ġenituri jeħtieġ li jgħallmu lil uliedhom? Għala hemm bżonn vitali llum li t-​tfal jiġu kemm mgħallma kif ukoll imħarrġa biex jipproteġu lilhom infushom? Liema għajnuna hija issa disponibbli għall-​ġenituri biex tgħinhom jgħallmu ’l uliedhom b’mod effettiv? Dawn u mistoqsijiet oħrajn li jinteressaw lil ħafna ġenituri se jiġu kunsidrati fl-​artiklu li jmiss.

Int Kif Twieġeb?

• Il-ġenituri għala għandhom iqisu lit-​tfal tagħhom prezzjużi?

• X’jistgħu jitgħallmu l-​ġenituri u oħrajn minn Ġesù?

• Il-ġenituri kemm għandhom jiddedikaw ħin għat-​tfal tagħhom?

• X’għandhom jiġu mgħallmin it-​tfal, u kif għandu jingħata t-​tagħlim?

[Stampa f’paġna 10]

X’jistgħu jitgħallmu l-​ġenituri mill-​mod li bih għallem Ġesù?

[Stampi f’paġna 11]

Meta u kif kellhom il-​ġenituri Iżraelin jgħallmu lil uliedhom?

[Stampi f’paġna 12]

Il-​ġenituri għandhom ifakkru lil uliedhom dwar it-​tagħlim t’Alla