MISTOQSIJIET MILL-​QARREJJA

Kienu l-​Iżraelin joqtlu lill-​kriminali billi jdendluhom maʼ zokk?

Ħafna popli fi żminijiet tal-​qedem kienu joqtlu lil ċerti kriminali billi jsammruhom maʼ zokk jew arblu. Ir-​Rumani kienu jorbtu jew isammru bniedem bħal dan mal-​oġġett tat-​tortura, u għandu mnejn kien jibqaʼ ħaj diversi ġranet sakemm ma jkunx jistaʼ jissaporti iżjed l-​uġigħ, l-​għatx, il-​ġuħ, u l-​elementi. Ir-​Rumani kienu jqisu t-​tismir maʼ zokk bħala kastig taʼ mistħija li kien jingħata biss lill-​agħar kriminali.

Xi ngħidu għall-​ġens taʼ Iżrael tal-​qedem? Kienu l-​Iżraelin joqtlu lill-​kriminali billi jdendluhom maʼ zokk? Il-​Liġi Mosajka qalet: “Jekk xi raġel jagħmel dnub li jistħoqqlu s-​sentenza tal-​mewt, u jingħata l-​mewt, u int iddendlu maʼ zokk, il-​ġisem mejjet tiegħu m’għandux jibqaʼ l-​lejl kollu mdendel maz-​zokk; imma qis li tidfnu dak il-​jum stess.” (Dt. 21:22, 23) Għalhekk, milli jidher, fi żmien l-​Iskrittura Ebrajka, bniedem li kien jistħoqqlu l-​mewt kien l-​ewwel jinqatel u mbagħad jiddendel maʼ zokk jew siġra.

Rigward dan, Levitiku 20:2 jgħid: “Kull raġel minn ulied Israel, u kull resident barrani li jgħammar bħala barrani f’Israel, li jagħti lil xi ħadd minn uliedu lil Molek, żgur li għandu jingħata l-​mewt. In-​nies tal-​pajjiż għandhom iħaġġruh sakemm imut.” Dawk li kienu “medji taʼ l-​ispirti” jew li kellhom “spirtu taʼ tbassir” ukoll kellhom jinqatlu. Kif? Billi “jħaġġruhom.”—Lev. 20:27.

F’​Dewteronomju 22:23, 24 naqraw: “Jekk ikun hemm tfajla verġni mgħarrsa maʼ raġel, u raġel ieħor isibha fil-​belt u jimtedd magħha, oħorġuhom it-​tnejn li huma fil-​bieb taʼ dik il-​belt u ħaġġruhom sakemm imutu, it-​tfajla għar-​raġuni li ma werżqitx fil-​belt, u r-​raġel għar-​raġuni li umilja lil mart sieħbu. Għalhekk, trid teqred il-​ħażen minn ġo nofsok.” Mela, fost l-​Iżraelin tal-​bidu, it-​tħaġġir kien il-​metodu prinċipali kif kienu jinqatlu dawk ħatja taʼ delitt ikrah.a

Dewteronomju 21:23 jgħid li “min jiġi mdendel ikun xi ħaġa misħuta minn Alla.” Il-​wiri fil-​pubbliku tal-​ġisem mejjet tal-​bniedem vili ‘misħut minn Alla’ żgur li ħalla effett fuq l-​Iżraelin. Tabilħaqq, ġisem taʼ individwu bħal dan imdendel maʼ zokk jew siġra serva bħala twissija għal oħrajn.