Kif tgħallem lill-​adoloxxenti dwar is-​sigurtà fuq l-​Internet

L-​ISFIDA

Ir-​rapporti tal-​aħbarijiet jagħtuk l-​impressjoni li l-​Internet huwa kenn għall-​bullies, predaturi sesswali, u wħud li jisirqu l-​identità taʼ dak li jkun. Bir-​raġun li tkun imħasseb: L-​adoloxxent tiegħek ikun onlajn spiss u jidher li ma jafx bil-​perikli.

Int tistaʼ tgħallem lill-​adoloxxent tiegħek dwar is-​sigurtà fuq l-​Internet. Però, l-​ewwel ikkunsidra xi affarijiet li għandek tkun taf dwar x’jiġri onlajn.

X’GĦANDEK TKUN TAF

L-​adoloxxenti jistgħu jkollhom aċċess għall-​Internet minn mowbajl jew tablet. Ir-​regola taʼ li l-​kompjuter għandu jitpoġġa f’post fejn jarah kulħadd fid-​dar għadha tgħodd. Imma b’tablet jew mowbajl li jistaʼ jaqbad mal-​Internet, l-​adoloxxent tiegħek jistaʼ jkollu aċċess għad-​dinja onlajn iżjed minn qatt qabel—u mingħajr is-​superviżjoni tiegħek.

Xi adoloxxenti jqattgħu ħin eċċessiv onlajn. “Jien nixgħel il-​kompjuter bl-​iskop li niċċekkja l-​e-​mails għal ħames minuti u nispiċċa nara l-​vidjows għal sigħat sħaħ,” tammetti tfajla taʼ 19-​il sena. “Għandi bżonn nitrażżan ħafna.”

L-​adoloxxenti jistgħu jgħidu dwarhom infushom onlajn iktar milli jmisshom. Nies b’intenzjonijiet ħżiena jistgħu jiġbru flimkien il-​kummenti li adoloxxent ikun għamel onlajn u r-​ritratti tiegħu biex jitkixxfu fejn jgħix, fejn imur skola, u l-​ħinijiet meta ma jkun hemm ħadd id-​dar.

Xi adoloxxenti ma jifhmux il-​konsegwenzi taʼ dak li jitfgħu fuq l-​Internet. Dak li jitfgħu fuq l-​Internet jibqaʼ fuq l-​Internet. Xi drabi kummenti u ritratti imbarazzanti jinstabu iktar tard—minn, pereżempju, xi maniġer li jkun irid ifittex dwar xi ħadd li jkun applika għax-​xogħol.

Minkejja tħassib bħal dan, ftakar: L-​internet mhuwiex l-​għadu tiegħek. Pjuttost, dak li jwassal għall-​inkwiet huwa l-​użu mhux għaqli tal-​Internet.

DAK LI TISTAʼ TAGĦMEL

Għallem lill-​adoloxxent tiegħek kif jagħmel prijoritajiet u kif jimmaniġġa l-​ħin. Li wieħed isir adult responsabbli jinvolvi li jitgħallem ipoġġi l-​iktar affarijiet importanti l-​ewwel. Il-​komunikazzjoni fil-​familja, il-​ħowmwerk, u l-​faċendi huma iktar importanti minn użu tal-​Internet mhux ippjanat. Jekk l-​ammont taʼ ħin li l-​adoloxxent tiegħek iqattaʼ onlajn huwa taʼ tħassib, poġġi l-​limiti—anki tuża żveljarin jekk ikun hemm bżonn.—Prinċipju Bibliku: Filippin 1:10.

Għallem lill-​adoloxxent tiegħek jaħseb qabel ma jitfaʼ affarijiet fuq l-​Internet. Għin lill-​adoloxxent jistaqsi mistoqsijiet bħal: Il-​kumment li se nagħmel jistaʼ jweġġaʼ ’l xi ħadd? Dan ir-​ritratt kif se jeffettwa r-​reputazzjoni tiegħi? Se nħossni imbarazzat li kieku l-​ġenituri jew adulti oħrajn jaraw dan ir-​ritratt jew kumment? X’se jikkonkludu dwari li kieku kellhom jarawh? Jien x’kont naħseb dwar xi ħadd li tefaʼ kumment jew ritratt bħal dan fuq l-​Internet?—Prinċipju Bibliku: Proverbji 10:23.

Għallem lill-​adoloxxent tiegħek jgħix skont il-​valuri—mhux biss skont ir-​regoli. Ma tistax toqgħod tgħasses fuq l-​adoloxxent tiegħek il-​ħin kollu. Barra minn hekk, il-​mira tiegħek bħala ġenitur mhix li tikkontrolla lil uliedek imma li tgħinhom ikollhom “is-​sensi tagħhom imħarrġin biex jagħrfu jagħżlu kemm it-​tajjeb u kemm il-​ħażin.” (Ebrej 5:14) Għalhekk, minflok ma tenfasizza regoli u kastigi bħala l-​fattur ewlieni, inkuraġġixxi lill-​adoloxxent juża s-​sens morali tiegħu. X’reputazzjoni jrid li jkollu ibnek? Bintek għal liema tip taʼ kwalitajiet trid tkun magħrufa? Il-​mira tiegħek għandha tkun li tgħin lill-​adoloxxent tiegħek jieħu deċiżjonijiet għaqlin, sew jekk int tkun preżenti u sew jekk le.—Prinċipju Bibliku: Proverbji 3:21.

L-​użu tal-​Internet, bħas-​sewqan taʼ karozza, jirrikjedi d-​dehen—mhux sempliċement abbiltà teknoloġika. Għalhekk, il-​gwida tiegħek bħala ġenitur hi kruċjali. Wara kollox, hu kif jgħid Parry Aftab, espert fis-​sigurtà fuq l-​Internet: “It-​tfal jafu iktar dwar it-​teknoloġija. Il-​ġenituri jafu iktar dwar il-​ħajja.”