November

Mwe wakwasi, mwakwavwa wana winu ukupekanya ivyasuko vino viwayanile ukulingana ni cimo. Manda yamwi, pisambililo pakawa ukulanzyanya pa milandu imikulu, ponga ngati aya mu matwala nanti pakuwa ni miwele imisanguluke na pa vintu vye vinji. Lelo nanti ciwe wo-o, kukawako amaparagrafu yamwi yano awana wangasukapo. Muwalondololela awana winu cino cingalenga mpindi zimwi wakane ukuwasonta nga watumpula ikasa. Ukucita wo-o kulilenga watakwivwa uwuwi nga watawasonsile. (1 Tim. 6:18) Swensinye tungapekanya ivyasuko ivizima vino vingacindika e Yehova nu kuwomelezya awanawitu na wankazi. (Imilu. 25:11) Swinya mpindi zimwi cingazipa nu kulandako pe vino twapisilemo. Pano tukucita wo-o, tutazipizile twalanda sana pa vya pa lwitu. (Imilu. 27:2; 2 Kor. 10:18) Lelo tuzipizile ukuwika amano pe Yehova, pi Zwi lyakwe na pa wantu wakwe wonsinye.—Ukuwu. 4:11. w23.04 24-25 ¶17-18

Ulukundo lungatwavwa ukuwa awalole swinya awacenjele. (Mat. 22:​37-39) Ukukunda Yehova kukatwavwa ukutwalilila ukuwizya asamulandu ni ntazi zino zingafumamo. (2 Tim. 1:​7, 8) Swinya tusipelela vye pakukunda Yehova, lelo tukalulanjizya na kwe walyanye wano tusipepa nawo. Tukaya mukuwawizizya ukuli konsinye kuno twawazana nu kuwomvya ama foni na ma kalata. Twasuwila ukuti wanda wumwi wangapiluka nu kutalika ukucita ivizima. (Ezek. 18:​27, 28) Twakunda nkaninye awanawitu na wankazi. Tukalanjizya ukuti twawakunda ukupitila ‘mukusimpisyanya nu kwavwana.’ (1 Tes. 5:11) Ngati awulyanye vino awasilika wakalanga wakwavwana ukulwa inkondo, naswenye tukawomelezyanya. Tusilonda ukulumisya awanawitu na wankazi umwezo ku mufulonye swinya tusinyocezya nu wuwipe pa wuwipe. (1 Tes. 5:​13, 15) Cinji acakuti, tukalanjizya lo-o ulukundo nga cakuti tukucindika awanawitu wano wakatungulula mwi wungwe.—1 Tes. 5:12. w23.06 10 ¶6; 11 ¶10-11

Cimwi cino cingatwavwa ukuwomya isuwilo litu, akwelenganya sana pa nzuwi ya kwe Yesu. Amuno inzuwi ayino yalenga tusuwile ukuti e Yehova alificilisya vino watulaya. Nga tukwelenganya sana pa mulandu wuno Yehova wapezile Umwana wakwe ukuwa anzuwi, na vino wayikundizile ukucita wo-o, isuwilo lyakuti alileta insi mpya likawomelako. Nomba amulandu ci wuno twalandila wo-o? Lekani tulande pe vino calinji pa kuti kuwe yo-o inzuwi. E Yehova watumile Umwana wakwe e katote swinya e ciwuza wakwe umupalamisye, ukuti ayize akwatilwe munsi nu wumi uwupwililike. Pano e Yesu walinji munsi, wasipicizizye intazi zyonsinye zino wapitangamo. Ukwasowa nu kuvwilika, pa-a palinji ukuwombesya. Umukwasi witu uwa lukundo atazumilizizye Umwana wakwe ukuti ayize acule nu kufwa pa kuti vye twize tuwe nu mutende pa ka mpindi vye katici, lelo apa kuti twize twikale umuyayaya. (Yoha. 3:16; 1 Pet. 1:​18, 19) Fwandi atalileka vyonsinye vyo-o viyevye mu minzi, alisinincizya ukuti mpakanye waleta insi mpya yino watulaya. w23.04 27 ¶8-9

Uzye e Yehova akalondesya ukuzyulupula awafwe? Ukwasowa nu kuvwilika, akalondesya nkaninye. Wanenile wakalemba we Baibolo wamwi ukuti walembe pa wulayo wuno wukalanda pakuzyulupuka kuno kulicitika ku nkolelo. (Ayize. 26:19; Ukuwu. 20:​11-13) Lyonsinye nga cakuti Yehova walaya cimwi, akaficilisya. (Josh. 23:14) Swinya akalondesya sana ukuzyulupula awafwe. Lekani tulandeko pamazwi yano Job walanzile. Wasuwizile ukuti nanti wafwanye, Yehova aliyivwa icete ukumulola naswinya. (Job 14:​14, 15) Swinya wonye avino akayivwa na pawawomvi wakwe wonsinye wano wafwa. Akalondesya sana ukuwazyulupula pakuti wize wawa ninsansa nu wumi uwuzima. Nga wano wafwa ukwasowa ukukwatapo ulongo lwa kusambilila pe Yehova, weni ciliwa wuli? Nawonye walizyulupuka. (Imili. 24:15) Amuno e Yehova akalonda ukuti nawonye wize wawe nu longo lwa kuwa iviwuza vyakwe nu kwikala umuyayaya monye munsi.—Yoha. 3:16. w23.04 9 ¶5-6

Mungacita wuli pa kuti muwe ni suwilo iliwome pe vino vilicitika ku nkolelo? Ku cakulolelako, nga cakuti mwawa ni suwilo lyakwikala munsi, mwawazya amawaliko yano yakalanda pe vino Paradaise iliwa nu kwelenganyapo. (Ayize. 25:8; 32:​16-18) Swinya mwakwelenganya na pe vino imikalile yiliwa munsi mpya. Mwavipanga ukuti akuno muli. Nga mukwelenganya sana pe vino insi mpya yiliwa, muliwalola Intazi zino mukupitamo ukuti ‘azyapa ka mpindi katichi.’ (2 Kor. 4:17) Isuwilo lino Yehova wamipa, lingamyavwa ukuwa mwe wawome. Watunena vyo tuzipizile ukucita pa kuti awatuwomya. Fwandi nga cakuti mukulonda ukumyavwa ukuwomba umulimo uwuwome, ukusipicizya intazi nanti ukutwalilila ukuwombela Yehova ni nsansa, mwapepa ukufuma pansi ya mwezo nu kuvwamba uwutunguluzi wa kwe Yehova ukupitila mukuyisambilizya. Swinya mwalenga ukuti awanawitu na wankazi wamyavwa. Cinji acakuti mwakwelenganya sana pe vyo ivintu viliwa ku nkolelo. Nga mwacita wo-o, apano muliwa ‘namaka yonsi yano yakafuma muwukankala wakuchindamikwa kwakwe, [Leza] alyakuti muwazizimicizya kwakwe vyonsi nuwuchimyamya’ mbali nu kusecelela.—Kolo. 1:11. w23.10 17 ¶19-20

Twawa ni milandu imivule iyakumusalifizyapo. Tungamusalifya pa vizima vino twawa navyo amuno icawupe consinye icizima cikafuma kwe weliwe. (Jemu. 1:17) Ku cakulolelako, yelenganyani pa nsi ni vintu vyakuzungusya vino welewula, tungamusalifya pe vyonsinyene vyo-o, ukuwikako nu wumi nye wuno watupa. Tungamusalifya na pa lupwa, iviwuza ni suwilo lya kunkolelo lyo twawa nalyo. Asa vyo-o vitupu, tungamusalifya na pe vyo watuzumilizya ukuwi viwuza vyakwe. Munsi muno twikala, mwizula vye awantu wano wasisalifya. Wakawika vye amano kwe vino wakulonda, ukucila ukusalifya pe vyo wali na vyo. Fwandi tuzipizile ukuwombesya nkaninye pa kuti twakwelenganya pe vino vingalenga tuwasalifya Yehova. Amuno nga tutacenjezile, tungapepela vye pe vino tukulonda, ukucila ukumusalifya pe vino akatucitila. Nomba nga tusakulonda ica musango wo-o ukutuciticila, tuzipizile twawombesya nkaninye ukumusalifya pe vyonsinye vino akatucitila.—Luk. 6:45. w23.05 4 ¶8-9

Pa mulandu wa kuti amukwasi walukundo asikwivwa icete nga tukuyimba. (Ayize. 63:9) Kweni atanga afumyepo intazi zyonsinye zino tukapitamo zino zyawa ngati anduzi nu mulilo. (Ayize. 43:2) Lelo watulaya ukuti wandi awatwavwa pano “tukupita” mwe zyozyo intazi. Atalileka zilenge wuciwuza witu naweliwe ukusila. Cinji acakuti akatupa umuzimu wakwe uwutele uwakutwavwa ukusipicizya. (Luk. 11:13; Flpi. 4:13) Na co-o cingalenga tusuwile ukuti aliwatupa vyonsinye vino vikulondekwa pa kuti tutwalilile ukusipicizya nu kuwa ni cisinka kwe weliwe. E Yehova akalonda tumusuwile. (Hebe. 11:6) Mpindi zimwi tungalola ngati intazi zino tukupitamo ziwomile nkani, icakuti zili ngati aviwumba ivitali vino tutanga tuciluke. Na co-o cingalenga tutalike ukuvwilika nga cakuti Yehova angatwavwa. Lelo e Baibolo yalenga tusuwile ukuti ku maka ya kwe Leza ‘tungacimvya amalinga.’ (Amalu. 18:29) Fwandi ukucila ukutalika ukuvwilika, tuzipizile vye twapepa kwe Yehova nu kusuwila ukuti aliyasuka amapepo yitu.—Jemu. 1:​6, 7. w23.11 22 ¶8-9

Ya-a amazwi yakalenga awatwalane ukusinincizya ukuti: wangatwalilila ukukundana. Awatwalane wazipizile ukuwombesya na maka pa kuti watwalilile ukukundana uwumi wawo wonsinye. Ku cakulolelako, umulilo wungatwalilila vye ukwaka nga cakuti pali wino akusoncelezya nanti ukuwikapo inkuni na zinji. Lelo nga pasi, wungazima. Wonye avino cawa na ku watwalane, wazipizile ukuwomya itwala lyawo pa kuti watwalilile ukukundana. Lelo mpindi zimwi awatwalane wangalola ngati walesile ukukundana nkani, maka maka nga cakuti wakupita mu ntazi ponga ngati, akusowezya indalama, ukulwalilila nanti intazi zino zyawa mu kukuzya awana. Awatwalane wazipizile ukuwa na wuciwuza uwuwome ne Yehova pa kuti ‘imbiwi ya kwe Jah’ yitwalilile ukwaka. w23.05 20-21 ¶1-3

Avyani vino tuzipizile ukucita pa kuwa awasipe? Awakwasi wangatuwomelezya ukuwa awasipe, lelo tutanga tusipe pamulandu vye wakuti avino weni wawa. Ukusipa kungawa ngati akusambilila cimwi icipya. Nomba cino cingakwavwa ukusambilila zuwa coco icintu, akuwika sana amano kwe wino akukusambilizya nu kumukolanya. Wonye avino cawa na ku kusipa. Tuzipizile ukuwikako sana amano ku wantu awasipe nu kuwakolanya. Ndi vino Daniel, nasweswenye tuzipizile ukuwayisambilizya Baibolo. Swinya twawomya wuciwuza witu ne Yehova ukupitila mu kulanda nawe lyonsinye nu kumunena vino tukuyivwa. Cinji acakuti, twasuwila Yehova ukuti wandi awatwavwa. Ukucita wo-o, kulilenga tuwe swe wasipe nga cakuti isuwilo litu lyelezwa. Awantu awasipe wakawacindika kwe wanji. Swinya awamusango wo-o, wangavwa na wantu wanji ukusambilila pe Yehova. Ukwasowa nu kuvwilika, twawa ni milandu yino yizipizile ukulenga tuwe swe wasipe. w23.08 2 ¶2; 4 ¶8-9

Izwi lya ciGreek ilya kuti ‘ukwelezya,’ waliwomvyanga pakulondolola vino awantu wacitanga pa kusinincizya nga cakuti ivyela avizima. Ku cakulolelako wacitanga wo-o, pano wakupima e silivala nanti e golide. Wonye avino nasweswe tuzipizile ukupima nanti ukwelezya pa kuti tulole nga cakuti vino tukutamba nanti ukuteyelezyako avya cisinka. Lelo kulicindama sana kwe sweswe maka maka pano uwucuzi wukulu wukuya wukupalamila. Ukucila ukuzumila vye vyonsinye vino twivwa, tuzipizile ukuvyelezya nu kuvilinganya kwe vino Baibolo yikalanda ni wungwe lya kwe Yehova. Ukucita wo-o, kulilenga tutakawipwe ku wufi uwuli wonsinye uwa kwe Satana. (Imilu. 14:15;1 Tim. 4:1) Twamanya ukuti awantu wa kwe Yehova walipusuka pa wucuzi wukulu. Nomba tutamanya vino viliciticila umuntu wenga na wenga. (Jemu. 4:14) Lelo icisinka acakuti, asamulandu tungafwa, e Yehova alitupa uwumi wamuyayaya nga cakuti twatwalilila ukuwa ni cisinka. Acino lekani swensinye twawika amano kwi suwilo lino twakwata nu kutwalilila ukuyipekanizizya ku wanda wa kwe Yehova! w23.06 13 ¶15-16

Tutamanya vino amasesemo yamwi yalificiliswa. (Dan. 12:​8, 9) Nanti acakuti tutamanya vino amasesemo yamwi yalificiliswa, twamanya ukuti aya cisinka. Tusivwilika nanti katicinye ukuti e Yehova alitusokololela ya-a amasesemo pa mpindi injanane ndi wulyanye vino wacisile ku nsizi. Nombanye wali nu kupunda ukuti “umutende ivintu vyonsi vilichete”. (1 Tes. 5:3) Swinya awa mu mawuteko walisansa ukupepa kwa wufi nu kukonona (Ukuwu. 17:​16, 17) Patalizimba walisansa na wantu wa kwe Leza. (Ezek. 38:​18, 19) Nga cawa wo-o, apano inkondo ya Armagedoni yilitalika. (Ukuwu. 16:​14, 16) Tusivwilika nanti katicinye ukuti vyo-o ivintu vyandi vicitike nombanye. Pano tukulindilila ukuti vyo-o vicitike, lekani tutwalilile ukusalifya umukwasi witu uwa kwi yulu ukupitila mukuwika amano ku masesemo ya mu Baibolo nu kwavwa wanji ukuyivwicisya. w23.08 13 ¶19-20

Pano umutumwa Paulo walandanga pi suwilo, ukulindilila nu lukundo, walanzile ukuti “Ichilutilizye pa kwe vyonsinye-vyoo alukundo.” (1 Kor. 13:13) Amulandu ci wuno walandizile wo-o? Amuno ku nkolelo, tutaliwalondekwapo nu kuwa ni suwilo mu malayo ya kwe Yehova yano yakalanda pansi mpya nanti ukulindilila ukuti yaficiliswe. Amuno yalilanga lyo yaficiliswa kaali. Lelo nanti ciwe wo-o, lyonsinye tuliwalondekwa ukukunda Yehova na wantu. Icisinka acakuti, tulitwalilila ukuwakunda umuyayaya. Swinya ulukundo aluno lukatumanyisya ukuti swe wina Klistu wacisinka. E Yesu wanenile awatumwa wakwe ukuti: “Ndimwakundana, apano awantu wonsi walimanya kuno mwewasambilizi wane.” (Yoha. 13:35) Cinji acakuti, ukuwa nu lukundo kukatwavwa ukutwalilila ukuwa swe walemenkane. E Paulo walondolozile ulukundo ukuti “lukasanzinkania nanti ukulemenkanya ivintu vyonsi apaliponga.” (Kolo. 3:14). Umutumwa Yohani walembezile awina Klistu wawuye ukuti: “Wino wakunda Leza akunde numunyinanye.” (1 Yoh. 4:21) Fwandi nga twakunda awantu wanji, lyo tukulanjizya ukuti twakunda e Yehova. w23.11 8 ¶1, 3

E Baibolo yakolanya imikalile ya wina Klistu kuluwilo. Wano wakasamala mwe lo-o uluwilo ukufika na kunsilo walipocelela uwumi wa muyayaya. (2 Tim. 4:​7, 8) Peyo-o impindi apano tuzipizile ukuwombesya ukusamala mwe lo-o uluwilo, amuno tuli mupipi sana nu kufika. Umutumwa Paulowalanzile pe vino vingatwavwa pa kuti tucimvye. Watili “Tuzule ivimwame vyonsi . . . tuwasamala nu luwilo mu nzila yino ili pakwe sweswe.” Uzye Paulo wasulanga mukuti pasi ivili vyonsinye vino umwina Klistu azipizile ukusenda? Awe asa muno wasuzile. Cino walandangapo acakuti, tutazipizile ukusenda na vino vitakulondekwa. Amuno vingatutonsya tupotwe nu kusamala. Lelo pa kuti tutwalilile ukusipicizya pano tukusamala mwe lo-o uluwilo, tuzipizile ukumanya vino vingatunyosezya insizi nu kuvisya. Nomba tutazipizile ukusya vino tuzipizile ukusenda. Amuno nga twavisya tutanga tutwalilile ukusamala. (2 Tim. 2:5) .—2 Tim. 2:5. w23.08 26 ¶1-2

Umutembo wungatwavwa ukucindika vino wanji wapingulapo. Ku cakulolelako, wankazi wamwi watemwa ukupenta ne wamwi wasilonda nanti katici. Swinya awanawitu na wankazi wamwi wakamwa ipala ne wamwi wasiwika na ku mulomo. Cinji acakuti, swe wina Klistu swensinye tukalonda ukuwa nu wumi uwuzima, lelo nanti ciwe wo-o tukasola imipozezye imipusane pusane. Fwandi nga cakuti lyonsinye tukwelenganya ukuti vino twapingulapo avino vili icete swinya twatalika nu kunena awanawitu na wankazi ukuti avino wazipizile ukucita, tungawapunuzya swinya tungalenga na mwi wungwe muwe ukupawunkana. (1 Kor. 8:9; 10:​23, 24) E Yehova asitusolela vino tuzipizile ukuzwala nu kupela nanti ukusakula, lelo watupa ivisinka vya masundo ya mu Baibolo vino vikatwavwa. Fwandi tuzipizile ukuzwala ivya mucinzi swinya vino vingalenga e Yehova ukucindikwa. Cinji acakuti vizipizile ukuwa ‘iviyane’ vino vikulanjizya ukuti twawa nu mutembo. (1 Tim. 2:​9, 10) Tutazipizile ukuzwala vino vingalenga awantu wawikavye amano kwe vino tukuloleka. Swinya ivisinka vya masundo ya mu Baibolo vingavwa na wa eluda ukukana panjila wanji amasundo pe vino wazipizile ukuzwala, ukupela nanti ukusakula. w23.07 23-24 ¶13-14

E Yehova watulanjizya vino tuzipizile ukucita pa kuti twize tuwe ni nsansa ku nkolelo. Wano wakakonka ukwita kwa “mwanaci mutumpe” wakalola nge wakayitopwa ivintu ‘ivinonelele’ ivya mukuvwama swinya ivya pa kampindi vye katici. Nomba vino vilifumamo avya kuti waliya “pansi-pansi munsi yawafwe.” (Imilu. 9:​13, 17, 18) Wano wakakonka ukwita kwa mwanaci wino akakwimililako ‘amano ya cisinka’ weni vino viliwaciticila vilipusanako. (Imilu. 9) Cinji acakuti tukasambilila ukukunda vino Yehova wakunda nu kupata vino wapata. (Amalu. 97:10) Swinya tukakwivwa icete nkaninye ukwitako wanji ukwiza mukusambilila ‘amano ya cisinka.’ Twawa ngati awawomvi wano wakupunda “pamasyo matumpuke nkani ayakaya. Awati, ‘Zanji mwe viwelewele-mwe!’” Ivizima vino tukazanamo ponga na wantu wano wakakwivwila vino tukuwanena, vitalipelela vye panye, vilitwalilila. Swinya vililenga tuwe ‘nu wulanzi’ wa muyayaya nga cakuti twatwalilila ‘ukukonka inzila zyamano.’—Imilu. 9:​3, 4, 6. w23.06 24 ¶17-18

Uzye mukayivwa wuli nga cakuti wino mukawomba nawe nanti wino mukasambilila nawe wamikolowozya iwuzyo pe vino twazumilamo? Uzye mukakwivwa intete? Kweni swe wavule avino tukayivwa. Nomba amawuzyo ya musango wo-o, yangatwavwa ukumanya vino umuntu akakwelenganya na vino wazumilamo. Na co-o cikalenga acipepuka ukulanzyanga nawe Ilyasi lizima. Lelo wamwi wakakolowozya amawuzyo pa mulandu vye wakuti twapusana nawo mwe vino twazumilamo swinya wakulonda twapanzinkana. Ica musango wowo nga cacitika tutazipizile ukuzunguka. Amuno cino cikalenga wamwi wacita wo-o, apa mulandu wakuti wawanena ivya wufi pe sweswe. (Imili. 28:22) Cinji acakuti, tukwikala “mu manda ya kupelelecezya,” muno awantu awavule ‘amintivwa’ ku vipangano swinya “awawukali.” (2 Tim. 3:​1, 3.) Ncepamwi mungayikolowozya ukuti, ‘Uzye ningawa wuli nemutekanye nu kuteka umwezo pano wumwi walanda iviwipe pe vino nazumilamo?’ Acani cino cingamyavwa ukucita wo-o? Ukufuka akuno kungamyavwa. Umuntu umufuke asifulwa zuwa swinya akateka umwezo pano wamunena iviwipe nanti pano atamanyile ivya kwasuka. w23.09 14 ¶1-2

Mpindi zimwi iwungwe lya kwe Yehova likatunena ivya kukonka vino vikatucinjilila ponga ngati, ukukana vwambisya ukuwa ni vintu ivivule nu kukana cita ivintu vino vingalenga tukane ukukonka amasundo ya kwe Yehova. Ivintu vikatuzipila nga cakuti twakonka wo-o uwutunguluzi. (Ayize. 48:​17, 18; 1 Tim. 6:​9, 10) Twamanya ukuti e Yehova alitwalilila ukuwomvya awantu pakututungulula mu wucuzi wukulu, na pa myaka 1000 iya kuteka kwa kwe Yesu. Nomba uzye tulitwalilila ukukonka uwutunguluzi? Icasuko kwe lyo-o iwuzyo cingawa ukulingana na vino tukacita peyo-o impindi nga cakuti iwungwe lya kwe Yehova lyatunena ivya kukonka. Acino lekani tutwalilile ukukonka uwutunguluzi wa kwe Yehova, ukuwikako na wulyanye wuno wukafuma ku wonsi wano wasonta ukututungulula. (Ayize. 32:​1, 2; Hebe. 13:17) Amuno twawa ni milandu imivule nkaninye yino yingalenga tusuwile e Katungulula witu e Yehova. Twasuwila ukuti akatulewusya kwe vino vingonona wuciwuza witu naweliwe nu kututungulula ku wumi wa muyayaya munsi mpya. w24.02 25 ¶17-18

E Paulo wivwanga icete ukuwombela Yehova nanti acakuti wawanga ni ntazi izivule. Wapitanga uwulendo uwutali nanti acakuti citalinji acipepuke pe yoyo impindi. Swinya wasunkanyanga intazi muno wapitanga ponga ngati ‘akwakapoka’ nga na “mwakwe wasumbi.” Cinji acakuti mpindi zimwi na walwani wamumanga. (2 Kor. 11:​23-27) Asa vyo-o vitupu, asa welyonsi pano awanawitu wamusalifyanga pe vyo wawombesyanga ukuwavwa. (2 Kor. 10:10; Flpi. 4:15.) Avyani vino vyavwizye e Paulo ukutwalilila ukuwombela Yehova? Wasambilizile ivivule pa miwele ya kwe Yehova ukupitila mu mawaliko nga na kwe vino wapisilemo. Swinya wasinincizizye ukuti wamukunzile. (Roma. 8:​38, 39; Efes. 2:​4, 5) Na co-o calenzile nawe amukunde nkaninye. Walanjizizye ukuti wakunzile e Yehova ukupitila ‘mukwavwa kuno wavwanga awina Klistu swinya watwalilizile ukuwavwa.’—Hebe. 6:10. w23.07 9 ¶5-6

Awantu awavule wasinincizya ukuti cacindama nkaninye ukuwa nu wuteko swinya wangakonka na masundo yamwi yano “wakateka wansi” wawikako. Lelo wanye awantu awaliwonganye wakakana ukwivwila amasundo yano watatemilwe nanti yo wakulola ukuti yasi icete. E Baibolo yikatunena ukuti amawuteko ya wantu yakalenga twayimba, yakatungululwa ne Satana swinya yandi yononwe nombanye. (Amalu. 110:​5, 6; Ekawi. 8:9; Luk. 4:​5, 6) Yikatunena nu kuti, “wensi wino akakanuzya amaka ya wuteko atela akukanuzya chino Leza wimika.” Pe yo-o impindi e Yehova wazumilizya ukuti amawuteko yatungulula pa kuti yalenga ivintu vyawako e filyako munsi swinya akatwenecela ukuti twayivwila. Fwandi tuzipizile ukutula “imitulo yonsi,” pano pawa umusonko, umucinzi nga ni civwila. (Roma. 13:​1-7) Mpindi zimwi tungalola ngati ukukonka lyo-o isundo asa kupepuke swinya pa kulondekwa ukuwombesya nu kuwomvya indalama izivule. Lelo icisinka acakuti, tukalonda ukwivwila lyo-o isundo pa mulandu wa kuti avino Yehova watunena, cikulu vye nga watakutulesya ukukonka amasundo yakwe.—Imili. 5:29. w23.10 8 ¶9-10

Pano Samusoni wakwasilwe, lyo awa Filisiti awano wakateka awina Israeli swinya wawacuzyanga. (Kapa. 13:1) Wo-o vino awa Filisiti walinji awankalwe, calenzile awina Israeli wacula nkaninye. Acino Yehova wasonsile e Samusoni ukuwomba “umulimo wakutula awa Israeli ku wa Filisiti.” (Kapa. 13:5) Fwandi pa kuti awombe icete, walondekwanga ukweyamila pe Yehova. Impindi yimwi awasilikali awa Filisiti wayile mukulema e Samusoni mu Leyi akaya kano kawezile mu Yuda. Awa Yuda wivwile intete nkaninye. Acino wizile awamunyepa ni ntambo ziwili nu kumutwala ku walwani wawo awa Filisiti. (Kapa. 15:​9-13) Lelo, “umuzimu wa kwe Leza wizile awumusimpisya” icakuti watenkuzile intambo zino wa munyefile. Swinya “wizile aswewelezya iyewo mwame ilyandokwe,” akomela awa Filisiti awonsi 1,000 wano wamulemile—Kapa. 15:​14-16. w23.09 2 ¶3-4

E Yehova akaya akutusokololela katici katici mwe Baibolo ‘chino akalonda ukuchita ukufumilila umuyayaya.’ Swinya akawomvya inzila izilekane lekane pa kuficilisya ko-o ukulonda kwakwe. Cinji acakuti, akaya akuficilisya amuno ‘consi cino welewula cawa ni nsilo nanti incito yakwe colico.’ (Imilu. 16:4) Asa vyo-o vitupu, vino vikafuma mwe vyo akacita viliwako umuyayaya. Avyani vino Yehova akalonda ukucita swinya avyani vino wapilulako, pa kuti aficilisye konye ukulonda kwakwe? E Yehova walondololezile e Adamu ne Eva umulandu wuno wawelewulizile. Wawanenile ukuti, “kavulanji muwakwatana, mwize mwizuzye insi yonsinye . . . nivintu vyonsi ivyawumi munsi.” (Inta. 1:28) Napalyanye pano e Adamu ne Eva wapondosile nu kulenga awantu wonsinye wawa awawembu, ukulonda kwa kwe Yehova kweni kutapilusile. Lelo wapiluzile vye inzila yakuwomvya pa kukuficilisya. Walile vye e Adamu ne Eva wapondoka, atalemile na kwisote, paponye wapanzile Uwufumu kwi yulu wuno walinji nu kuwomvya pa kuficilisya vino akalonda ukucita kunsi na ku wantu.—Mat. 25:34. w23.10 20 ¶6-7

E Yehova angatwavwa ukukana nenuka. Mpindi zimwi cisipepuka ukutwalilila ukuwombela Yehova maka maka nga kuli umusango wumwi wuno mwelezya pa mpindi ntali ukuwucimvya, lelo cikamitalila ukuwuleka. Manda yamwi tungalola ngati vyo sweswe tukaluvyanya vyakulisya ukucila vino calinji ku mutumwa Peter. Lelo e Yehova angatwavwa ukukana nenuka. (Amalu. 94:​18, 19) Ku cakulolelako, umwanawitu wumwi wacitanga uwuzelele na wonsi wawuye pa myaka imivule pano atani asambilile icine. Nomba pano wasambilizile, wizile leka nu kutalika ukukonka amasundo ya mu Baibolo. Lelo nanti ciwe wo-o, mpindi zimwi walwisyanyanga nu kutalika ukuvwambisya ukucita iviwipe naswinya. Acani cino camwavwizye ukukana nenuka? Walondolozile ukuti: “e Yehova awino akatuwomya.” Walanzile nu kuti: “Nasambilila ukuti e Yehova nga watwavwa ukuwomvya umuzimu wakwe uwutele . . . , cawa acipepuke nkaninye ukutwalilila ukukonka amasundo yakwe. Akambomvya swinya asa mulandu wa kuti ntapwililika watwalilila ukumbomya.” w23.09 23 ¶12

Mwe wanawitu awacitici, ukuwa we songo mu vya kwe Leza kusikwiza vye ngati amino ya mu mulomo, pakalondekwa ukuwombesya. Muzipizile mwakolanya awantu wano wawa ni miwele imizima. Mwakwelenganya icete, mwawa awasuwilwe swinya mwasambililako na vimwi vino vingamyavwa mu wumi, nu kuyipekanizizya ku cili ku milimo yino mungiza muwe nayo ku nkolelo.Nga cakuti mwelenganya pe vino vikulondekwa ukuti muwombe, mpindi zimwi mungalola ngati vyawoma mutandi mukumanisye. Lelo icisinka acakuti, mungakumanisya. Mwakwizuka ukuti e Yehova akavwambisya sana ukumyavwa. (Ayize. 41:​10, 13) Swinya awanawitu na wankazi mwi wungwe nawonye wangamyavwa. E Yehova akalonda ukuti muwe mwe wasongo mu vya kwe Leza. Fwandi nga cakuti mwiza mwafikapo, muliwa ni nsansa nkaninye. Twamikunda nkaninye wanawitu mwe wacitici! E Yehova atwalilile ukumyavwa pano mukuwombesya ukufikapo ukuwa mwe wasongo mu vya kwe Leza. w23.12 29 ¶19-20

Yelenganyani ukuti mwivwile icete pano mukwizizya caponga na wanawitu na wankazi, mwakopwako ni vikope. Pa mulandu wakuti icikope capakutalika citazifile mwakopwa na vinjinye viwili. Pe yo-o impindi vyawa na vitatu. Lelo pano mukutamba mwazana ukuti conga cikulanjizya umwanawitu wumwi akuloleka ngati afuzilwe. Mungafuta coco icikope amuno lyo mukweti vinji viwili vino vikulanjizya wonsinye wano walipo wamwentuzile. Ilivule vino tukasyala tukwizuka sana, avino twayitofilwe pano twalinji ponga na wanawitu na wankazi. Lelo nanti ciwe wo-o, ncepamwi pe wowo uwanda kungalanga kwalinji umwanawitu nanti e nkazi wino walanzile nanti ukucita cimwi cino catulumisizye nkaninye umwezo. Avyani vino tuzipizile ukucita nga cakuti tucili tukakwizuka vyovyo ivintu vino walanzile nanti ukucita? Tuzipizile ukwelezya na maka ukwiwililako, ndi wulyanye vino tungafuta ivikope vino twalola ukuti vitazifile. (Efes. 4:32) Ukwizuka ivizima vino umwanawitu nanti e nkazi akacita, akuno kungatwavwa ukwiwililako kutuluwo ututici tuno wacita nanti ukulanda. Swinya ivizima avino tuzipizile ukuwikako sana amano. w23.11 12-13 ¶16-17

Amazwi ya ci Greek yano Paulo wawomvizye, yakalanjizya ukuti umwina Klistu azipizile ukuzwala vino vikulanjizya ukuti acindisile wakampingu we wanji na vino wangayivwa pe vyovyo vino wazwala. Tukakwivwa icete nkaninye ukuwa na wankazi wano wakakonka ko-o ukusunda. Wankazi wonsinye wano wakulonda ukuwa awasongo mu vya kwe Leza wazipizile wakwiluka. Uzye ukwiluka acani? Ukwiluka akumanya icizima ni ciwipe nu kusolapo ukucita cino acizima. Lekani tulandeko pe Abigel. Vino umulume wapinguzilepo vitalinji icete icakuti vyalinji nu kuletelela wonsinye awa mu ng’anda yakwe. Lelo nanti ciwe wo-o, e Abigel atalemile na kwisote ukucitapo cimwi. Wamanyile icizima cino wazipizile ukucita, na co-o calenzile apususye awa mu ng’anda yakwe wonsinye. (1 Sam. 25:​14-23, 32-35) Ukwiluka kukatwavwa ukumanya impindi yakulanda ni mpindi pano tuzipizile ukumyalala. Swinya kukatwavwa ukuwika amano kwe wanji, ukupitila mukukana wakolowozya amawuzyo yano yakulanjizya ukuti tukulonda ukumanya vino tutakwetipo insambu nanti yano yangalenga wayivwe uwuwi.—1 Tes. 4:11. w23.12 20 ¶8-9

Umutumwa e Paulo walemvile ya-a amazwi ku wina Klistu wa mwi wungwe lya mu Roma. Wa-a wanawitu na wankazi wasambilizile pe Yehova ne Yesu, walinji ni suwilo swinya walinji awina Klistu. ‘Muno alisuwilo, Leza wawalolanga ukuti walungamana,’swinya wawapasile nu muzimu wakwe uwutele.(Roma. 5:1) Na cino cafumilemo aca kuti, watalisile ukulindilila ivizima vino vyalinji nu kucitika ku nkolelo. E Paulo walembezile awapakwe mu Efese pa vizima vino Yehova wawalayile. Pe vyo-o palinji nu “wupyani wakwe uwa kucindamikwa mu watele.” (Efes. 1:18) E Paulo wanenile na wina Kolose pe kuno walinji nu kuya mukupocela vino Yehova wawalayile. Watili “Mukalolela chino mwasengulilwa ichete mwiyulu.” (Kolo. 1:​4, 5) Fwandi awapakwe wawalaya, ukuzyulupucila kwi yulu nu wumi wa muyayaya kuno waliya mukuteka ponga ne Yesu Klistu.—1 Tes. 4:​13-17; Ukuwu. 20:6. w23.12 9 ¶4-5

Izwi lya kuti ‘ukuchinjilila’ waliwomvyanga nga wakulanda pa wasilika wano wacinjililanga umusumba pa kuti watawusansa. Awa mu musumba walalanga ukwasowa ukusakamikwa icili consinye pa mulandu wakumanya ukuti pali wano wakuwalonda. Wonye avino cikawa nga cakuti e Yehova watupa umutende wakwe wuno wukacinjilila imyezo yitu na melenganyo. Tukateka umwezo amuno tukamanya ukuti swe wacinjililwe. (Amalu. 4:8) Nanti acakuti intazi zitafumile papo napapo, naponye tungawa nu mutende ngati awulyanye vino calinji kwe Hana. (1 Sam. 1:​16-18) Cinji acakuti ngatwateka umwezo, cikapepuka ukwelenganya nu kupingula icete pa vintu. Avyani vino tuzipizile ukucita? Nga cakuti mwawa ni ntazi, mwamanyisya ‘uwakumicinjilila.’ Mungacita wuli wo-o? Mwapepa kwe Yehova ukuti amipe umutende wakwe. (Luk. 11:9; 1 Tes. 5:17) Nga cakuti muli ni ntazi, mwapepa kwe Yehova ukufuma pansi ya mwezo, alimipa umutende wuno wukacinjilila umwezo na melenganyo.—Roma. 12:12. w24.01 21 ¶5-6

E Yesu wasipicizizye pano wamucuzyanga, ukumutuka nu kumuwipizya, pa kuti vye acindamike izina lya kwe Yehova. Wamanyile ukuti wivwilanga e Yehova muvintu vyonsinye acino atazipizile nu kuwakwivwa insoni nanti ukuyilola ukuti wakwelenguka. (Hebe. 12:2) Swinya wamanyile nu kuti e Satana awino wamwelezyanga mwe yayo amanda amatale. (Luk. 22:​2-4; 23:​33, 34) Ukwasowa nu kuvwilika e Satana welezizye na maka ukuti e Yesu aleke ukuwa ni cisinka lelo waposilwe ukumucimvya. E Yesu wasinizile e Satana ukuti we cawufi nu kuti e Yehova wawa na wawomvi wano wakatwalilila ukuwa ni cisinka asa mulandu ni ntazi zino wakupitamo. Uzye mukalonda ukusecelesya Imfumu yinu e Yesu Klistu? Nga vino mukalonda lyo muzipizile ukutwalilila ukulumbanya izina lya kwe Yehova nu kwavwa wanji ukumumanya icete cete. Nga mwacita wo-o lyo mukukolanya e Yesu. (1 Pet. 2:21) Swinya lyo mukusecelesya e Yehova nu kusinila umulwani Wakwe e Satana ukuti we cawufi ngati awulyanye vino Yesu wacitanga. w24.02 11-12 ¶11-13

Pa myaka 5 yino yapita, awantu ukucila pe 1 milioni wabatizizwe nu kuwa Inte zya kwe Yehova. Nga cakuti mwayipa kwe Yehova, lyo mwasolapo ukuwa mwe wasambi wa kwe Yesu. Swinya lyo mwandi mwawika ukulonda kwa kwe Yehova pa nkolelo mu wumi winu wonsinye. Uzye mukucita wo-o mwasanzyamo vyani? E Yesu watili: “Ndi wumwi akulonda ukunkonka wazipila ayiwilila umwenecho.” (Mat. 16:24) Izwi lya ciGreek lino wapiliwula ukuti “ayiwilila umwenecho” lingasula nu kuti ‘ukuyikana.’ Nga cakuti mwayipa kwe Yehova, muliwakana ukucita vyonsinye vino visimusecelesya. (2 Kor. 5:​14, 15) Pe vyo-o pawa nu kukana cita “ukulonda kwa muwili,” ponga ngati akucita uwuzelele. (Gal. 5:​19-21; 1 Kor. 6:18) Uzye mukwelenganya ukuti ukukonka ya-a amasundo kuliwamicinga? Mutaliwalola ukuti yakumicinga nga cakuti mwakunda e Yehova swinya mwasinincizya nu kuti ya-a amasundo yawelako ku kuti ivintu vyamizipila.—Amalu. 119:97; Ayize. 48:17. w24.03 2 ¶1; 3 ¶4

E Yehova akapa umuzimu wutele kwe wano wawikako amano. (Mat. 12:18) Tungayikolowozya ukuti, ‘Uzye nawako ni miwele yimwi yino yawa pa vikomwa vya kumuzimu?’ Uzye nkatekanizizya sana wanji ukucila pe vino nalinji pano ntani nsambilile pe Yehova? Ukwasowa nu kuvwilika, nga mukuya mukuwelako ni miwele imizima yino yawa pa vikomwa vya kumuzimu, apano mwandi mwaya mukusuwila ukuti e Yehova wamiwikako amano! E Yehova wapa awantu wano wawikako amano inzuwi ya mwana wakwe. (1 Tim. 2:​5, 6) Tungacita wuli nga ca kuti tucili tukuyivwa ukuti e Yehova atatuwikako amano nanti aca kuti twasuwila mu nzuwi swinya twabatizwa? Tuzipizile twakwizuka ukuti asa welyonsi pano tuzipizile ukusuwila vino tukuyivwa, lelo tuzipizile ukusuwila Yehova. E Yehova akalola awantu wano wasuwila mu nzuwi ukuti awalungamane. Swinya wawalaya ukuwapaala.—Amalu. 5:12; Roma. 3:26. w24.03 30 ¶15; 31 ¶17