1922 Papita Imyaka 100

“AKWELENGANYA KUZIMA”

Pamulandu wakuti umulimo wakuwizya wayanga wukukulilako, awanawitu na wankazi walondekwanga amabuku amavule ayakuwomvya pa kuwizya. Nanti acakuti awanawitu pa Bethel ya ku Brooklyn wafumyanga ama magazini, wayanga mukupulinta amabuku ya nkupo imbome ku makampani yakupulintilako. Pano papisile imyezi imivule ukwasowa ukukwatapo amabuku icakuti nu mulimo wakuwizya wanyocela ku nsizi, umwanawitu e  Rutherford wakolowozizye umwanawitu e Robert Martin wino wawombelanga ku vya mabuku nga cakuti wangatalika ukuyipulintila vye aweneco.

Umwanawitu e  Martin watili ko-o kwalinji “akwelenganya kuzima. Amuno twalinji nu kuyikwatila icikulwa umwa kupulintila nukupanga amabuku.” Acino awanawitu wasoncezile icikulwa ku 18 Concord Street mu Brooklyn swinya wakazile ni viwombelo vino vyalondekwanga.

Asa wewonsi wano watemilwe pano awanawitu watalisile ukuyipuluntila amabuku. Ku cakulolelako, e songo wakampani kano awanawitu wayangako mukupulinta amabuku yitu wayile kuno awanawitu watalisile ukuwombela, nukuwanena ukuti, “Pa-a pano muli, mukweti iviwombelo ivizima nkaninye ivya kupulintilako lelo mutakweti umuntu nanti wumwi wino amanyile ivya kuviwomvya. Kuno imyezi 6 yikusilila lyo vyonsinye vyo-o iviwombelo vino mukweti vyononeka kaali.”

Umwanawitu e Martin walanzile ukuti vino we-e umuntu walanzile “vivwisile ngati avya cisinka lelo twamanyile ukuti e Yehova walinji nukutwavwa swinya wonye avino wacisile.” Vino umwanawitu e Martin walanzile vyalinji avya cisinka, amuno e mashini iyipya iyakupanjilako amabuku yafumyanga amabuku 2,000 cila wanda.

UKUWIZIZYA AWANTU AWAVULE UKUWOMVYA E REDYO

Ukulunda pakuyipulintila amabuku, awantu wa kwe Yehova wizile awatalika ukuwomvya inzila iyipya pakusalanganya ilyasi lizima, akuli ukuti umulawasa wa pa redyo. Pa Sabata umusanya pa 26 February, 1922 apano umwanawitu e Rutherford walanzile ilyasi lya pa redyo umuku wakutalicila. Lyo-o ilyasi lyalinji nu mutwe wakuti “Imintapendwa ya Wantu Wano Wacili nu Wumi Watalitela Wafwe” [“Millions Now Living Will Never Die”] pa redyo ya ku KOG mu Los Angeles, California, U.S.A.

Nga akwelenganya vye ncepamwi awantu 25,000 awano wateyelezizye kwe yo-o e programu. Wamwi watumanga na makalata pa kusalifya umwanawitu e Rutherford pilyasi lino walanzile. Wenga pe wano walemvile amakalata we Willard Ashford, umwikazi wa ku Santa Ana mu California. Wasalifizye umwanawitu Rutherford pevino ilyasi “livwisile icete na vino lyazifile.” Walanzile nukuti: “Mulupwa lwane mwawa awantu watatu awalwale wano wasifuma pa ng’anda. Fwandi mwanga mutalandila pa redyo nga kutalinji nanti wumwinye mulupwa wino wanga akwate ulongo lwakwivwa kuno mukulanda ilyasi nanti acakuti mwanga muwe apa fupi na pamwitu.”

Mu masabata yano yakonsilepo awanawitu wizile awalanda amalyasi ya pa redyo ayavule. Swinya kukusila kwa mwaka wa 1922, Ulupungu lumwi lwalanzile ukuti “nga akwelenganyavye tungati awantu mupipi ne 300,000 wateyelezizyeko kumulawasa wa pa redyo.”

Pamulandu na makalata yakuwomelezya na vino awantu walandanga, calenzile Awasambi we Baibolo wapingulepo ukuti kuwe ukuzenga umulawasa wa redyo ku Staten Island, apapipi na pa Bethel yaku Brooklyn. Mu myaka yino yakonsilepo, Awasambi we Baibolo watalisile ukuwomvya umulawasa wa, WBBR pakusalanganya ilyasi lya Wufumu mu ncende imvule.

“ADV”

Ulupungu lwa June 15, 1922, lwamanyisizye awantu ukuti ukulongana kwa citungu ukwa wantu wonsi kuliwela ku Cedar Point, Ohio, ukutalika pa 5 ukufika pa 13 September, 1922. Awasambi we Baibolo wivwile icete nkaninye pano wafisile ku Cedar Point.

Mwi lyasi lya kwiyulila ukulongana, umwanawitu Rutherford walanzile amazwi yakuti: “Ntakuvwilika nanti katicinye ukuti e Tatakulu . . . Wandi apaale ko-o ukulongana kwa citungu swinya wandi asinincizye ukuti uwunte wawizwa ku wantu ukucila vino cisitela ciwepo munsi.” Wakalanda wamalyasi pe ko-o ukulongana, wawomelezizye nkaninye awanawitu na wankazi ukuwomba umulimo wakuwizya.

Pe Cisano pa 8 September  awantu 8,000 winjizile mucikulwa muno mwawezile ukulongana swinya wavwambisyanga sana ukuteyelezya kwi lyasi lya mwanawitu Rutherford. Wenecelanga ukuti wandi awalondololele muno mwasulanga izwi lyakuti “ADV,” lino lyalinji patupepala twakwitilako awantu. Pano wonsinye wisile pansi, awavule wizile awalola icimwenda icikulu cino calinji ku nkolelo. E Arthur Claus, wino wafumile ku Tulsa, Oklahoma, U.S.A., nukwiza mukuzanwa kukulongana kwa citungu, wizile azana apakwikala apazima pano wivwanga vyonsinye vino wakalanda wa malyasi wakulanda. Citalinji acipepuke ukuzana apakwikala apazima ndi wowo apakuti ukwivwa navyonsinye vino wakalanda wakulanda, amuno kutalinji ama mayikulofoni na masipika ayakukuzya amazwi.

Pakuti kutawa uwakuvulunganya ilyasi, e ceyamani wawilizizye ukuti pasi uwili wensinye wino wacelwa wo wandi wazumilizya ukwinjila mu cikulwa cakulonganilamo nga cakuti umwanawitu  Rutherford watalika ukulanda ilyasi. Pano umwanawitu Rutherford watalisile ukulanda ilyasi ku ma 9:30, walanzile amazwi ya kwe Yesu yano yakazanwa pe Mateyu 4:17 pano pakati: “Uwufumu wamwiyulu wapalamila.” Pano umwanawitu Rutherford walandanga pe vino awantu waliyivwa pewo-o Uwufumu walanzile ukuti: “E Yesu watili mukuwapo kwakwe aliwatungulula umulimo wakusombola, peyoyo impindi alikolonganika awa cisinka swinya wano wakamwivwila.”

Umwanawitu Claus, wino wisile kunkolelo ya cikulwa cakulonganilamo, walanzile ukuti: “Twivwanga vyonsinye vino umwanawitu walandanga.” Nomba ukwasowa ukwenecela umwanawitu Claus wizile alwala nukufuma panzi nanti acakuti atalondanga. Amuno wamanyile ukuti nga wafuma, watandi wize wamuzumilizye ukwinjila naswinya pano umwanawitu Rutherford akulanda ilyasi.

Pa nsizi ya maminetivye matici wizile ayivwako icete. Walanzile ukuti pano wanyocelanga kucikulwa cakulonganilamo, wivwile awantu watota nkaninye. Na co-o cizile acimukuwula umwezo. Acino wasozilepo ukuti mpakanye wandi ayivwe ilyasi lyonsi nanti acakuti walinji nukufwemba iciwumba pakuti akwele mu musonje. Pe yo-o impindi umwanawitu Claus lyo ali ni myaka 23. Swinya wizile azana apakukwelela ukuya mu musonje. Pano wakwelanga lyo namalayiti yamupela mucikulwa yasile. Swinya watili wikala mupela, wazanile ukuti amazwi “yakwivwika icete nkaninye.”

Lelo e Arthur atalinji wenga mu musonje, mwalinji na wanjinye wano wakwezile. Wenga pa wawuye, walinji we Frank Johnson, wino watili walola e Arthur wayile mukumukolowozya ukuti, “Uzye ukwetiko akamupeni akakole?”

E Arthur wasusile ukuti “ndi nako.”

E Frank nawe watili “Tetukupepavye ukuti tuzane wumwi wino akweti akamupeni. Uzye uciweni co-o icimwenda icikulu? Acimanyilo cino wanyepelezile kwe yo-o imisomani. Uwikeko sana amano pano Kapingula akulanda.a Nga walandavye ukuti, ‘swinya muzipizile ukusalanganya, ukusalanganya,’ uputule zyo-o intambo 4.”

E Arthur walemelezilevye umupeni ku makasa pano weliwe na wawuye walindililanga ukwivwa kuno umwanawitu Rutherford akulanda amazwi yano yalinji acimanyilo cakuti waputule icimwenda. Patazimvile, umwanawitu e Rutherford wizile afika pa cisinka cino calinji acicindame nkaninye mwi lyasi lyakwe. Pano wafisile pe co-o icisinka walinji ni cimwemwe swinya wivwile icete. Afwile wapunzile nkaninye pano walandanga ukuti: “Wani ni cisinka swinya Inte zya cisinka izye Tatakulu. Pitanji mu wulwi mpaka e Babiloni Mukulu alowe. Mwawizya ilyasi lizima konsinye amuno awantu wazipizile ukumanya ukuti e Yehova awili e Leza ne Yesu Klistu awili Imfumu ya zya Mfumu swinya e Yisikulu wa Yisikulu. Wo-o awuli uwanda uwucindame pa manda yonsinye. Lolani kuno Imfumu yikuteka. Muli nu mulimo uwakunena awantu wonsinye pe co-o. Acino salanganyani, salanganyani, salanganyani pa Mfumu na pa Wufumu wakwe!”

Umwanawitu e Arthur walanzile ukuti pano wivwilevye ya-a amazwi weliwe na wawuye wizile awaputula intambo, nicimwenda catalisile ukupona katici katici. Cinji acakuti amazwi yakuti “ADV,” yano yalinji pa cimwenda yasulanga mukuti: “Salanganyani pa Mfumu na pa Wufumu.”

UMULIMO UWUCINDAME

Ukulongana kwa citungu kuno kwawezile mu Cedar Point kwavwizye awanawitu na wankazi ukuwika sana amano kukuwizya pa Wufumu, swinya kwavwizye na wano walinji nu mwezo wakuwomba, ukuwombako mwe wo-o umulimo. E kolopota wumwi (wino pe yo-o impindi twamanya ukuti e Painiya) ukufuma ku Oklahoma, U.S.A., watili, “Ku ncende kuno nawizizyanga awavule wawombanga mu mayini swinya walinji awapina nkaninye. Walanzile nukuti ilivule awantu nga wawawizizya pi lyasi lizima lino lyalinji mwe magazini yakuti Golden Age, “watalikanga ukulila.” Swinya watili, “Alisyuko nkaninye ukunsansamusya wa-a wantu.”

Awasambi we Baibolo waweni vino amazwi ya kwe Yesu yacindime nkaninye, yano yakazanwa pe Luka 10:2 ayakuti: “Umulimo wakusombola awukulu, lelo wakawomba wacefile.”[NWT] Kukusila kwa mwaka Awasambi we Baibolo wayanga wakukundilako ukusalanganya ilyasi pa Wufumu ku wantu wonsinye.