Amano ya Cisinka Yakupunda

1. Uzye awantu wakalola wuli ukupanda amano kuno kwawa mu Baibolo? (Imilumbe 1:20, 21)

MUNSI mvule cazesile nkaninye ukulola awanawitu na wankazi wimilile mu vifulo muno mukapita sana awantu, ko-o lyo wakumwentula pano wakupa awantu amabuku yakuwazya. Mufwile na mwemwenye mwawomvyapo yo-o inzila pakuwizya. Swinya ncepamwi co-o cifwile calenzile mwizuke na mazwi yano yawa mwi buku lya Imilumbe yano yakalanda pa mano yano yakupunda ku cintu wavule, pakuti awantu wivwe ukusunda kwa kwe Yehova. (Wazyani Imilumbe 1:20, 21.) Mu Baibolo na mu mabuku yitu yano yakalanda pa vya mu Baibolo mwawa ‘amano yacisinka,’ akuli ukuti amano ya kwe Yehova. Yanye amano ayano awantu wakalondekwa ukuwa nayo pakuti wize wawe nu wumi wamuyayaya. Tukakwivwa icete nkaninye nga cakuti umuntu wazumila ukupoka ibuku litu. Lelo asa wewonsi wano wakazumila ukupoka. Wamwi wasilonda ukumanya icili consinye swinya wasilonda nukwivwa kwe vino Baibolo yikalanda. Ne wanji nawo wakatuseka. Asa vyo-o vitupu, wamwi wakakwelenganya ukuti vino vyawa mu Baibolo vyafuma mu fashoni. Wamwi wakalengulula pa miwele yino Baibolo yikalanda ukuti tuzipizile ukuwa nayo. Wakakwelenganya ukuti wano wakakonka ya-a amasundo, watawa nicikuku swinya wakayilola ngati walungamana. Lelo nanti ciwe wo-o, e Yehova watwalilila ukupa awantu wonsinye amano yakwe. Akacita wuli wo-o?

2. Amwinye muno tungazana amano yacisinka, swinya avyani vino awantu awavule wakasolapo ukucita?

² Inzila yonga yino Yehova akawomvya pakupa awantu amano yacisika, akupitila mwi Zwi lya kwe e Baibolo. Mupipi na wantu wonsinye munsi wakwata e Baibolo. Nomba nga pa mabuku yitu yano yakalanda pe Baibolo peni cawa wuli? Nga pa mabuku peni tukasalifya nkaninye e Yehova, amuno yeni akuno yawa ukucila na muvitundu 1,000. Fwandi wano wakakwivwa, akuli ukuti wano wakawazya nukuwomvya vino wakusambilila, wakazanamo ivizima. Lelo awantu awavule wakasolapo ukukanateyelezya ku mano yano yakafuma kwe Yehova. Nga wakulonda ukupingulapo pe cimwi, wakasolapo ukucita vino aweneco wakulonda nanti ukuteyelezya ku wantu wawuye. Manda yamwi wakatulola ngati swe wacawe cawe pamulandu wakuti tukakonka vino Baibolo yikalanda. Co-o icipande candi cilande pe vino vyalenga awantu wacita wo-o. Nomba lekani tetutalicile ukulanda pe vino tungacita pakuti tuwe na mano yano yafuma kwe Yehova.

VINO YEHOVA WAMANYA VIKALENGA TWAWA NA MANO

3. Avyani vino tuzipizile ukucita pakuti tuwe na mano ya cisinka?

³ Amano yasula mukuwomvya vino twamanya pakupingula icete pa vintu. Lelo amano yacisinka yalusya na pakucita wo-o. E Baibolo yikalanda ukuti: “Pakuwa namano chazipila ukutina Imfumu e Leza pakutalika. Ndi wamanya Umutele Wenga, wiluka.” (Imilu. 9:10) Fwandi nga cakuti tukulonda ukupingula pa cintu cimwi icicindame, tuzipizile ukuvwambilizya nukulola vino e Yehova akakwelenganya pe coco icintu. Tungacita wo-o ukupitila mukuwazya e Baibolo na mabuku yitu yano yakalanda pe Baibolo. Nga twacita wo-o apano tuliwa na mano ya cisinka.​—Imilu. 2:5-7.

4. Amulandu ci wuno tungalandila ukuti e Yehova wenganye awino angatupa amano ya cisinka?

⁴ E Yehova wenganye awino angatupa amano ya cisinka. (Roma. 16:27) Amulandu ci wuno tungalandila ukuti amano ya cisinka yakafuma kwe Yehova? Icakutalicila acakuti, e Yehova awili e Kelewula witu, wamanya vyonsinye pe vino welewula. (Amalu. 104:24) Icaciti wili acakuti, vyonsinye vino Yehova akacita vikalanjizya amano yano wakwata. (Roma. 11:33) Icaciti tatu acakuti, wonsinye wano wakakonka ukupanda amano kwakwe wakazanamo ivizima. (Imilu. 2:10-12) Fwandi nga tukulonda ukuwa na mano ya cisinka, tuzipizile ukukonka vyo ivisinka vitatu nukuleka viwatutungulula pano tukulonda ukupingula pe cimwi na pano tukulonda ukucita icili consinye.

5. Avyani vino vikafumamo nga cakuti awantu wakana ukuzumila ukuti amano ya cisinka Yakafuma kwe Yehova?

⁵ Awantu awavule wazumila ukuti mu nsi mwawa ivintu ivizima nkaninye vino vyapangwa icete, lelo wakakana ukuzumila ukuti kwawa e Kelewula swinya wazumila mu kupiluka. Ne wanji nawo wakalanda ukuti wazumila mwe Leza, lelo wakalola ukuti amasundo yano yawa mu Baibolo yafuma mu fashoni. Wakasolapo ukukonka vino aweneco wakulonda. Avyani vino vyafumamo pamulandu na wo-o vino wakacita? Uzye ivintu mu nsi vyazipa pamulandu wakuti awantu wakakonka vino aweneco wakulonda ukucila ukukonka amano ya kwe Yehova? Uzye wo-o vino wakacita vyalenga wawe ni nsansa zya cisinka nanti ukuwa ni suwilo lya kuti ivintu vilizipa ku nkolelo? Vino tukalola vikalenga tusinincizye ukuti ya-a amazwi yano Baibolo yalanda aya cisinka. Ayakuti: ‘Kutawa amano, ukucenjela nukwiluka vino vyacila pa mano ya kwe Yehova.’ (Imilu. 21:30) Fwandi co-o acino cikalenga twavwambisya sana ukuti e Yehova atupe amano ya cisinka. Lelo ku cawulanda, awantu awavule wasilonda. Amulandu ci?

CINO CALENGA AWANTU WAKANA AMANO YA CISINKA

6. Ukulingana ni Imilumbe 1:22-25, awaweni wano wakakana ukwivwa ku mano ya cisinka?

⁶ Awavule wakakana ukwivwa pano ‘amano ya cisinka yakupunda mumisolo.’ E Baibolo yalanda pa mawumba yatatu aye wano wakakana amano ya cisinka. Akuli ukuti wano ‘watamanya cimwi,’ ‘wakasoweka’ na ‘watumpe.’ (Wazyani Imilumbe 1:22-25.) Lekani tulande pe vino vyalenga wa-a awantu wakana amano ya kwe Leza swinya lekani tulole navino tungacita pakuti tutawa ndi vino wawa.

7. Acani cino calenga wamwi wasolepo ukutwalilila ukwikala ukwasowa ‘ukumanya cimwi’?

⁷ Awantu wano ‘watamanya cimwi’ awawo wano wakazumila vyonsinye vino wivwa swinya wano watatala ukuwasovya. (Imilu. 14:15.) Ilivule awantu wamusango wo-o tukawazana pano tukuwizya. Ku cakulolelako, teyelenganyani pa wantu ukuvula wano wawasovya ku ntunguluzi zya simapepo nanti kuwa mu vikanza vya nsi. Wamwi cikawaluma nkaninye nga cakuti wamanya ukuti intunguluzi zyawo zikawawipavye. Lelo wano walandwapo pa Imilumbe 1:22 weni wakasolapo ukutwalilila ukwikalavye ukwasowa ukumanya icili consinye, amuno wakunda wonye vino wawa. (Jere. 5:31) Wakakwivwa icete ukucita vino aweneco wakulonda, swinya wasilonda nanti katicinye ukusambilila pe Baibolo nukukonka amasundo yano yawamo. Ne awavule wakayivwa ndi vino umwanaci wumwi uwa ku Quebec, mu Canada wayivwanga wino wanenile e Nte wino wawizyanga ukuti, “Nga cakuti wasimapepo watusovya, lyo amulandu wawo, asa witu awe!” Tusilonda nanti katicinye ukuwa ndi vino wa-a awantu wano watamanya nanti cimwinye!​—Imilu. 1:32; 27:12.

8. Acani cino cingatwavwa ukuwa na mano?

⁸ Kwawa umulandu uwucindame wuno walenga e Baibolo yatuwomelezya ukuti tutazipizile ukuwa ngati awantu wano watamanya cimwi lelo ‘mumelenganizizye tuwe namano ya wusongo.’(1 Kor. 14:20) Tukawa na mano nga cakuti tukuwomvya ivisinka vya masundo ya mu Baibolo mu wumi witu. Nga twacita wo-o, tukalola vino e Baibolo yikatwavwa ukukanacita vino vingatuletela intazi swinya tukapingula icete pa vintu. Cacindama nkaninye ukwelenganya pevino twapingulapo ukucita. Nga cakuti tukasambilila e Baibolo swinya mpindi zimwi tukazanwa na mukulongana, cingazipa ukuyikolowozya cino calenga tukane ukuyipa kwe Yehova nukubatizwa. Nga cakuti twabatizwa, uzye tukaya tukuzifyako imiwizizye ni misambilizizye yi lyasi lizima? Uzye vino tukapingulapo vikalanjizya ukuti tukakonka ivisinka vya masundo ya mu Baibolo? Uzye pano tuli na wanji tukalanjizya imiwele ya wina Klistu? Nga cakuti mwazana ukuti pali pamwi pano mukulondeka ukupiluka muzipizile ukwelenganya sana pe vino e Yehova akatwizusyako vino ‘vikalenga umuntu wino atamanya cimwi ukuwa na mano.’​—Amalu. 19:7.

9. Uzye ‘wakasoweka’ wakalanjizya wuli ukuti wasilonda ukwivwa ku mano yano yafuma kwe Yehova?

⁹ Iwumba lya citi wili lino likakana amano ya kwe Yehova, alya ‘kasoweka.’ Mpindi zimwi nga tukuwizya tukazana awantu wamusango wo-o. Wakakwivwa icete ukuseka awantu wanji. (Amalu. 123:4) E Baibolo yikatunena ukuti mu manda ya kulecelezya muliwa wakasoweka. (2 Pet. 3:3, 4) Ngati awulyanye vino calinji kwa yisivyala Loti, awantu wamwi mwe ya-a amanda wasiwikako amano kukusoka kwa kwe Yehova. (Inta. 19:14) Awavule wakaseka wano wakakwivwila amasundo ya mu Baibolo. Wakacita wo-o pamulandu wakuti wakalonda ukukonka “inzila zyawo imbipe.” (Yud. 7, 17, 18) Vino Baibolo yalondolola wa kasoweka vyalingana nkaninye ni miwele ya wasangu na wano wakakana Yehova.

10. Ukulingana na Amalumbo 1:1, tungacita wuli pakuti tutakawe swe wakasoweka?

¹⁰ Tungacita wuli pakuti tutakawe swe wakasoweka? Conga cino tungacita akukanazanwa na wantu wano watemwa ukuyilizyanya. (Wazyani Amalumbo 1:1.) Co-o cikusula mukuti, tutazipizile ukuwazya nanti ukuteyelezya kwe vyonsinye vino vikafuma ku wasangu. Twamanya ukuti nga tutacenjezile nasweswenye tungawa nu muzimu wakulengulula, nukutalika ukuvwilika inzila yino Yehova akacitilamo ivintu nanti nga cakuti weliwe akatungulula iwungwe lyakwe. Acino cingazipa ukuyikolowozya ukuti: ‘Uzye nkatalika ukuyilizyanya nga cakuti twapocelela uwutunguluzi nanti uwulondolozi uwuli wonsinye? Uzye nkavwambilizya umwakuzanila iviluwo mwe wano wakatungulula mwi wungwe?’ Nga cakuti tutakulema na kwi sote ukuleka yo-o imisango, e Yehova aliwasecelela.​—Imilu. 3:34, 35.

11. Uzye awantu ‘awatumpe’ wakalola wuli amasundo ya kwe Yehova yano yakalanda pa miwele yino tuzipizile ukuwa nayo?

¹¹ Iwumba lya citi tatu ilye wano wakakana ukwivwa ku mano ya kwe Yehova, alya “watumpe.” Watumpa amuno wakakana ukukonka amasundo ya kwe Yehova yano yakalanda pa miwele yino tuzipizile ukuwa nayo. Wakasolapo ukucita vino aweneco wakulola ukuti avili ivizima. (Imilu. 12:15) Wa-a wantu wakakana Yehova, Intaliko ya mano. (Amalu. 53:1) Nga twawazana pano tukuwizya, wasipita na mumbali pakutulengulula pe wo-o vino tukakonka amasundo ya mu Baibolo. Lelo nanti ciwe wo-o, watanga watupe icili consinya cino cingalenga imikalile yitu ukuzipa. E Baibolo yikalanda ukuti: “Umuvwango wamano awutale ku muntu mutumpe ukwivwichisya. Atanga manye nichakuvwanga pano imilandu mikulu ikuvwangwa.” (Imilu. 24:7) Umutumpe atakwatapo amazwi ya mano ayakuwomelezya. Awuli umulandu wuno Yehova akatusocela ukuti “chisi achizima ukwikala apaliponga nawantu watumpe”!​—Imilu. 14:7.

12. Avyani vino vingatwavwa ukukanacita vino awatumpe wakacita?

¹² Sweswe tutawa ndi wa-a wano wapata ukusunda kwa kwe Yehova. Lelo twakunda vino Yehova akakwelenganya na masundo yakwe yonsinye. Tungaya tukukundilako e Yehova nga cakuti tukulinganya vino vikafuma mu kwivwila Yehova na vino vikafuma mukukana mwivwila. Lekani tulande pa ntazi zino awatumpe wakakwata pamulandu wakukana yivwila amasundo ya kwe Yehova. Swinya mulole na vino imikalile yinu yazipa pamulandu wakuti mukakwivwila Leza.​—Amalu. 32:8, 10.

13. Uzye e Yehova akatupaticizya ukwivwila ukusunda kwakwe?

¹³ E Yehova akapa wonsinye amano, lelo asipaticizya uwili wensinye ukuyakonka. Akatulondololela vino vikafuma mukukana ivwila amano yakwe. (Imilu. 1:29-32) E Baibolo yikalanda pe wano wakakana ukwivwila amano ya kwe Yehova ukuti ‘imintasambilila yilifwa amuno yikakana amano.’ Swinya mukupita kwa mpindi, vino wasolapo ukucita vitaliwaletelapo icili consinye. Lelo viliwaletelavye ukusakamikwa, intazi na mukulecelezya e Yehova ayize awonone. Lelo wano wakakwivwila ukusunda kwa kwe Yehova nukukuwomvya, e Yehova wawalaya ukuti: ‘Ukuwa wensi wino akunjivwa aliwa numutende. Aliwa numutende nanti kutina chimwi.’​—Imilu. 1:33.

TUKAZANAMO IVIZIMA MUKUWA NA MANO YA CISINKA

14-15. Avyani vino tukusambililako pa Imilumbe 4:23?

¹⁴ Nga cakuti twakonka amano ya kwe Yehova tukazanamo ivizima. Ndi vino tusambilizile, e Yehova walenga cipepuke nkaninye ukuzana amano ya cisinka. Ku cakulolelako, mwi buku lyonsinye ilya Imilumbe, e Yehova watuwicilamo ukupanda amano kuno kukawomba lyonsinye. Lekani tulande pa nzila 4 izye ko-o ukusunda kuno kukazanwa mwe lyo-o ibuku.

¹⁵ Cinjililani umwezo winu uwa mankolanya. E Baibolo yikati: ‘Umwezo wako ayili intaliko ya wumi. Wusungange icete ndi vino icuuma cako icicindame.’ (Imilu. 4:23) Teyelenganyani pe vino vikalondekwa ukucita pakuti tucinjilile umwezo wakusimicila. Tuzipizile ukulya ivyakulya ivizima, ukutukusya umuwili, nukukana cita vino vingonona uwumi witu. Wonye avino tuzipizile ukucita napakucinjilila umwezo witu uwamankolanya. Tukayisambilizya Baibolo lyonsinye. Tukayipekanizizya ukulongana nu kuzanwako apano nukwasukapo. Swinya tukawombako na mu mulimo wakuwizya lyonsinye. Tukataluka ku vintu iviwipe vino vingalenga tutawa awasanguluke mwe vino tukakwelenganya, ponga ngati akuzanwa na wantu awamiwele imiwipe ni vyakulesezyamo icitendwe iviwipe.

16. Uzye Imilumbe 23:4, 5 yikatwavwa wuli mwe ya-a amanda?

¹⁶ Mwatima na vino muli navyo. E Baibolo yikatunena ukuti: “Wanamano, utize ulele uyivune muno ukulonda ukuti uchindame. . . . Indalama zyako zingazyelenguka zisowe napano zyalyata, ziwe ngati zyamela amapa zyapapuka ngati anzwanga.” (Imilu. 23:4, 5) Ivyuuma visikwikalilila. Lelo nanti ciwe wo-o awantu wonsinye, awalanda na wakankala wakasakamala nkaninye pa vyakukwata indalama. Awuli umulandu wuno ilivule wakacitila ivintu vino vikakonona amazina yawo, wuciwuza wawo na wanji nga na mawumi yawonye. (Imilu. 28:20; 1 Tim. 6:9, 10) Lelo sweswe amano yakatwavwa ukukana sakamikwa sana pa ndalama. Naco-o cikalenga tutavwambisya ukuwa nivivule, lelo twateka umwezo kwe vino tuli navyo nukuwa ni nsansa.​—Ekawi. 7:12.

17. Tungacita wuli pakuti twalanda “amazwi ya muntu wamano,” yano yalumbulwapo pa Imilumbe 12:18?

¹⁷ Mwakwelenganyapo pano mutani mulande icili consinye. Nga tutacenjezile tungalanda ni cakutulya ku mazwi yano tukawomvya. E Baibolo yikati: “Amazwi amawipe yakachisa ayasonkontela ngati alupanga. Ukuwa amazwi ya muntu wamano yangapozya.” (Imilu. 12:18) Tukatwalilila ukwivwana icete na wantu wanji nga cakuti tutakulanda iviwipe pe woliwo. (Imilu. 20:19) Nga cakuti tukulonda twawomelezya wanji mwe vino tukalanda ukucila ukuwalumisya umwezo, tuzipizile twawazya Baibolo nukwelenganyapo. (Luk. 6:45) Nga cakuti tukwelenganya pe vino Baibolo yikalanda, amazwi yitu yaliwa ngati ‘acifula ca mano’ yano yakawomelezya wanji.​—Imilu. 18:4.

18. Uzye amazwi yano yawa pa Imilumbe 24:6 yangatwavwa wuli ukuwomba icete umulimo wakuwizya?

¹⁸ Mwakonka uwutunguluzi. Mu Baibolo mwawa ukupanda amano kumwi ukuzima nkaninye, ukwa kuti: “Nga pali uwutunguluzi wa mano ulilwa inkondo, swinya pano pali ukupanda amano ukwa wantu awavule pakawa ukucimvya.” [NWT] (Imilu. 24:6.) Lolani vino ukuwomvya co-o icisinka cisundo kungatwavwa ukuwa wakawizya swinya wakasambilizya awazima. Ukucila ukuwawomba umulimo wakuwizya nukusambilizya munzila yino sweweneco tukulola ukuti yili icete, tukakwelezya na maka ukuwomvya vino watuwicilako pa vyakuwomba icete mu mulimo. Pano tuli pakulongana, tukapocelela uwutunguluzi wa mano, ukupitila mukusambililako pano awanawitu na wankazi wakupa amalyasi yano yakalanda pa vya mu Baibolo na pavyakuwomba umulimo wakuwizya. Cinji acakuti, iwungwe lya kwe Yehova lyatupekanizizya iviwombelo vino vikawomba icete nkaninye, ndi vino amabuku na ma vidyo vino vingavwa awantu ukwivwicisya ivya mu Baibolo. Uzye na mwemwe mukawomvyako vyo-o iviwombelo?

19. Mukayivwa wuli pa mano yano Yehova akatupa? (Imilumbe 3:13-18)

¹⁹ Wazyani Imilumbe 3:13-18. Tukasalifya nkaninye e Yehova pakupanda amano kuno kwawa mu Baibolo. Manyi kuno twanga tuwe kusowa ko-o ukupanda amano. Mwe co-o icipande tusambilizile pakupanda amano ukuzima kuno kukazanwa mwi buku lya Imilumbe. Mu Baibolo mwizula ukupanda amano kuno kwafuma kwe Yehova. Acino lekani lyonsinye twavwambisya ukukonka ukusunda kwa kwe Yehova mu wumi witu. Awantu wa mwe yo-o insi wakalola ukuti amano ya kwe Yehova yatacindama, lelo sweswe twasuwila ukuti “wonsi wano wakuwanga namano wakasechela.”