Isuwilo ni Milimo Vingalenga Muwe mwe Walungamane

1. Nga twelenganya pi suwilo lino Abrahamu walinji nalyo, aliwuzyo ci lino tungayikolowozya?

NANTI acakuti awantu wivwapo pe Abrahamu, watamanya ivivule peweliwe, lelo mwemwe mwamanya. Ku cakulolelako, mwamanya ukuti e Baibolo yikamwita ukuti, “amukwasi wakwe wonsi wano wasuwila Leza.” (Roma. 4:11) Mpindi zimwi mungayikolowozya ukuti, ‘Uzye ningakonka mu ntampulo zya kwe Abrahamu nu kuwa ni suwilo ngati alino wakweti?’ Ukwasowa nu kuvwilika mungakonka swinya mungawa ni suwilo ndi vino weliwe.

2. Amulandu ci wuno cicindamizile ukusambilila pe Abrahamu? (Jemusi 2:​22, 23)

² Ukuyisambilizya pe Abrahamu kungatwavwa ukuwa ni suwilo iliwome ngati alino walinji nalyo. E Abrahamu wacitanga vyonsinye vino Yehova wamunena. Ku cakulolelako, wamunenile ukuya ku cifulo ca kutali kuno wayile ayikala mu matenti pa myaka imivule. Swinya wazumizile ukupa umwana wakwe e Isaki wino wakwasilwe wenganye ukuwa ngati anzuwi. Vyonsinye vyo-o, vyalanjizyanga ukuti walinji ni suwilo iliwome. Isuwilo lino wakweti na vino wacitanga vyalenzile awe we ciwuza wa kwe Yehova. (Wazyani Jemusi 2:​22, 23.) Wonye avino Yehova akalonda ciwe kwe swensinye, ukuwikako namwemwenye pa lwinu. Akalonda ukuti tuwe swe viwuza vyakwe. Conye acino calenzile anene e Paulo ne Jemusi ukulemba amazwi mu Baibolo yano yakalanda pe Abrahamu. Lekani tusambilile pe vino ya-a mawaliko yawili yakalanda pe Abrahamu. Akuli ukuti Waroma icipandwa 4 ne Jemusi icipandwa 2. Ya-a amawaliko yakalanda pa cintu cimwi icicindame nkaninye pe Abrahamu.

3. Akwinye kuno e Paulo ne Jemusi wasenzile amazwi yano walemvile?

³ Amazwi yano Paulo ne Jemusi walemvile yafumile pa Intaliko 15:​6, pano pakati: ‘[E Abrahamu] asuwila Imfumu e Leza; nawe Leza amunena ukuti wemulungamane.’ E Yehova akalola umuntu ukuti amulungamane nga cakuti akucita ivya kumusecelesya. Acakuzungusya nkaninye ukuzana ukuti angita nu muntu umuwembu ukuti amulungamane! Ukwasowa nu kuvwilika, namwemwenye mukalonda ukuti avino Yehova awamilola, swinya acipepuke nkaninye ukuti awamilola wo-o. Acino lekani tusambilile pe cino calenzile Yehova awalola e Abrahamu ukuti amulungamane na vino sweswe tungacita pa kuti awatulola ndi vino wamulolanga.

TUZIPIZILE UKUWA NI SUWILO

4. Acani cino cikalenga awantu ukukanawa awalungamane?

⁴ Mwe kalata yino Paulo walembezile awina Roma, walanzile ukuti awantu wonsinye awawembu. (Roma. 3:23) Nomba nga cakuti swe wawembu, lyo amulandu ci wuno Yehova angatwitila ukuti swe walungamane? Pa kutwavwa ukumanya icasuko kwe lyo-o iwuzyo, e Paulo walanzile pe Abrahamu.

5. Amulandu ci wuno Yehova witizile e Abrahamu ukuti umulungamane? (Waroma 4:​2-4)

⁵ E Yehova wisile e Abrahamu ukuti umulungamane lyo acili akakwikala ku Kenani. Atamwisile ukuti umulungamane pa mulandu wakuti wakonkanga amasundo ya kwe Musa. Amulandu ci wuno twalandila wo-o? (Roma. 4:13) Amuno pano Amasundo ya kwe Musa yapilwe ku wina Israeli, lyo papita ni myaka ukucila pe 400 ukufumilila pano Yehova wamwitizile ukuti umulungamane. Nomba lyo fwandi amulandu ci wuno wamwitizile ukuti umulungamane? E Yehova wamulanjizizye icikuku nu kumwita ukuti umulungamane pa mulandu wisuwilo.—Wazyani Waroma 4:​2-4.

6. Amulandu ci wuno Yehova angitila awantu awawembu ukuti awalungamane?

⁶ E Paulo wakonkinyepo ukulanda ukuti nga cakuti umuntu wasuwila Leza, “isuwilo lyakwe likapanzwa kuwulungamane.” (Roma. 4:5) Walanzile nu kuti: “Chonye choo achino nu Davidi watasile pano wavwanganga ivyachimwemwe chamuntu wino Leza wapochelela ngati amulungamane nanti milimo: ‘Awalongo awantu wano Leza wawatetela ukuwifya kwawo nu kuvwimbilichizya amawembuko yawo; awalongo umuntu wino Leza atawalika uluwembu lwakwe.’” (Roma. 4:​6-8; Amalu. 32:​1, 2) E Yehova akatetela nu kuvwimba pa mawembuko yewonsi wano wakasuwila mwe weliwe. Swinya nga watetela akakwiwililako nu kukanasunga vyovyo iviluwo. Cinji acakuti, akatalika ukulola wawo awantu ukuti awazima swinya awalungamane pa mulandu wisuwilo lyawo.

7. Amulandu ci wuno tungalandila ukuti awawomvi wa kwe Yehova awa kunsizi walinji awalungamane?

⁷ E Yehova wisile e Abrahamu, e Davidi, na wawomvi wakwe wanji awacisinka ukuti awalungamane, nanti acakuti walinji awawembu. Wawalolanga ukuti awalungamane pa mulandu ni suwilo lino walinji nalyo, maka maka nga wawalinganya ku wantu wano watalinji ni suwilo. (Efes. 2:12) Mwe kalata yino Paulo walembezile awina Roma walanzile ukuti, tuzipizile ukuwa ni suwilo pa kuti tuwe swe viwuza vya kwe Leza. Fwandi e Abrahamu ne Davidi walinji aviwuza vya kwe Leza pa mulandu wakuti walinji ni suwilo. Nasweswenye nga tukulonda ukuwa iviwuza vya kwe Leza, tuzipizile ukuwa ni suwilo.

VINO ISUWILO LYALEMENKANA NI MILIMO

8-9. Avya wufi ci vino wamwi wakalanda pe vino e Paulo ne Jemusi walemvile, swinya amulandu ci?

⁸ Wasimapepo watalikana pa myaka imivule pa kulemenkana kuno kwawa pi suwilo ni milimo. Wamwi wakati cino uzipizile vye ukucita pa kuti upusuke, akusuwila mwe Yesu Klistu. Namwemwenye mufwile mwivwapo wamwi wakulanda ukuti, “Nga wasuwila vye mwe Yesu, lyo casila wapusuka.” Wakalanda nu kuti e Paulo wazumilizizye co-o icisinka pano walanzile amazwi yakuti: ‘Leza wamupochelela ngati amulungamane nanti milimo.’ (Roma. 4:6) Ne wanji wakalanda ukuti “ungayipususya we mweneco” nga cakuti vye ukucita ivizima swinya ukuya na mukupepa ku cifulo cino awa mu mipepele wakalola ukuti acitele. Pakuwomya co-o icisinka, wafwile wakawomvya amazwi yape Jemusi 2:24 pano pakati: “Leza awino akalungamika umuntu muno amilimo yakwe, isuwilo tupu pole.”

⁹ Pa mulandu na vyo-o ivipusane pusane vino awantu wamanya, wakalemba we Baibolo wamwi awa mu vipepelwe wakakwelenganya ukuti, vino Paulo ne Jemusi walemvile pe vino umuntu azipizile ukucita pa kuti awe we ciwuza wa kwe Yehova visikwivwana. Ku cakulolelako wakalanda ukuti, e Paulo watili pa kuti umuntu awe amulungamane azipizile ukuwa vye ni suwilo ukwasowa imilimo. Swinya wakati e Jemusi wasambilizyanga ukuti imilimo yitupunye ayino yacindama nkani pa kuti umuntu awe we ciwuza wa kwe Leza. Umusambilile sana wumwi watili: “E Jemusi ativwicisizye cino calenzile e Paulo alembe ukuti, [pakuti umuntu awe amulungamane] azipizilevye ukuwa ni suwilo ukwasowa imilimo.” Lelo icisinka acakuti, e Yehova awino wavwizye wonsinye wa-a wawili e Paulo ne Jemusi ukulemba ya-a amazwi. (2 Tim. 3:16) Fwandi kufwile kwawa inzila iyipepuke yino yingatwavwa ukwivwicisya vyo-o vino walemvile. Tuzipizile ukumanya na vinji vino walandangapo mu ma kalata yawo pa kuti citwavwe ukwivwicisya.

10. “Amilimo” ci yino Paulo walandangapo? (Waroma 3:​21, 28) (Lolani ni cikope.)

¹⁰ ‘Amilimo’ ci yino Paulo walandangapo mu Waroma icipandwa 3 ne 4? Walandanga pa “milimo ya masundo,” akuli ukuti pa kwivwila amasundo yano Yehova wapile awina Israeli. (Wazyani Waroma 3:​21, 28.) Cikaloleka ngati mu mpindi zya kwe Paulo, awa Yuda wamwi wacilinji wakulola ngati wazipizile ukutwalilila ukukonka amasundo ya kwe Musa. Acino e Paulo wawomvizye icakulolelako ca kwe Abrahamu, pa kwavwa awantu ukwivwicisya ukuti watazipizile ukupelela vye pakukonka amasundo pa kuti wawe awalungamane. Isuwilo alino likalenga umuntu ukuwa amulungamane. Ukumanya co-o, kukatuwomelezya nkaninye. Amuno kukalenga tutwalilile ukuwa ni suwilo iliwome mwe Yehova ne Yesu, na co-o cingalenga tuwe swe viwuza vyawo.

11. ‘Amilimo ci yino Jemusi walandangapo?

¹¹ ‘Imilimo’ yino yalandwapo mwe Jemusi icipandwa 2 yapusanako ni “milimo yisundo” yino Paulo walanzilepo. Imilimo yino Jemusi walandangapo, avintu vino umwina Klistu akacita mu wumi wakwe. Vyo-o ivintu avino vikalanjizya nga cakuti ali ni suwilo lya cisinka nanti awe. Katulande pa vyakulolelako viwili vino Jemusi wawomvizye.

12. Uzye e Jemusi walondolozile wuli ukulemenkana kuno kwawa pi suwilo ni milimo? (Lolani ni cikope.)

¹² Mu cakulolelako cakutalicila, e Jemusi walanzile pa mulandu wuno awina Klistu watazipizile ukuwela na kapatulula. Walondolozile co-o icisinka pano walanzile pa monsi wumwi wino walanjizizye icikuku ku mukankala, lelo wakana ukulanjizya icikuku ku mupina. Watili umuntu wa musango wo-o, mpindi zimwi angakwelenganya ukuti wawa ni suwilo. Lelo iwuzyo alyakuti, uzye vwilani molimomye vyo-o vino wacita vikulanjizya ukuti wawa ni suwilo? (Jemu. 2:​1-5, 9) Icakulolelako ca citi wili, aca muntu wino walola ‘Umwanawitu nanti e nkazi atakweti ivyakulya nanti ivyakuzwala’ lelo wakana ukucitapo cimwi pa kumwavwa. Mpindi zimwi nawenye angalanda ukuti wawa ni suwilo, lelo vino wacita avino vikulanjizya ukuti atawa nalyo. Amuno lyo wacita ndi wulyanye vino Jemusi walemvile ukuti, “ndi isuwilo lyasowa imilimo, alitela lyafwa.”—Jemu. 2:​14-17.

13. Acakulolelako ci cino Jemusi wawomvizye pa kulanjizya ukuti tuzipizile ukuwa ni suwilo lino lyawa ni milimo? (Jemusi 2:17, 25)

¹³ E Jemusi walanzile na pe Rahabu wino walanjizizye ukuti walinji ni suwilo ukupitila mwe vino wacisile. (Wazyani Jemusi 2:​17, 25.) E Rahabu wivwilepo vimwi pe Yehova na vino wavwanga awina Israeli. (Josh. 2:​9-11) Walanjizizye ukuti walinji ni suwilo ukupitila mwe vino wacisile. Wacinjilizile awina Israeli inengu wano walondanga ukuwakoma. Naco cafumilemo acakuti, we-e umwanaci umuwembu swinya wino atalinji amwina Israeli wizile awa amulungamane ndi vino Abrahamu. Kwe Rahabu tukasambililako uwucindami wuno wawa mukuwa ni suwilo lino lyawa ni milimo.

14. Amulandu ci wuno tungalandila ukuti amazwi yano Paulo ne Jemusi walemvile yasipinkana?

¹⁴ E Paulo ne Jemusi wawomvizye vye inzila impusane pusane pakulondolola pi suwilo ni milimo. Ku cakulolelako, e Paulo wanenile awa Yuda ukuti watazipizile vye ukupelela pa kukonka amasundo ya kwe Musa pa kuti wawe awalungamane. E Jemusi walondolozile pa mulandu wuno awina Klistu wazipizile ukulanjizya ukuti wawa ni suwilo ukupitila mukucitila wanji ivizima.

15. Anzila ci zimwi zino tungalanjizizyamo ukuti twawa ni suwilo lino lyawa ni milimo? (Lolani ni cikope.)

¹⁵ E Yehova asitunena ukuti pa kuti tuwe swe walungamane tuzipizile ukucita vilyanye vino Abrahamu wacisile. Kwawa inzila izivule zino tungalanjizizyamo ukuti twawa ni suwilo lino lyakwata imilimo. Ku cakulolelako, tungapocelela awapya wano wakwiza mukulongana, ukwavwa awanawitu na wankazi wano wasowezizye nu kucitilako awa mu lupwa ivizima. (Roma. 15:7; 1 Tim. 5:​4, 8; 1 Yoh. 3:18) Cinji icicindamisye cino tungalanjizizyamo ukuti twawa ni suwilo, akuwizizya wanji ilyasi lizima. (1 Tim. 4:16) Vino swensinye tukacita avino vingalanjizya ukuti twawa ni suwilo lyakuti Yehova alificilisya vino watulaya swinya vino akatunena ukucita lyonsinye avili ivizima. Nga twacita vyonsinye vyo-o, e Yehova aliwatulola ukuti swe walungamane swinya swe viwuza vyakwe.

UKUWIKA AMANO PA MALAYO KUKAWOMYA ISUWILO LITU

16. Avyani vino Yehova walayile e Abrahamu, swinya avyani vino Abrahamu nawe wasuwizile?

¹⁶ Mu Waroma icipandwa 4 tukasambililamo isambililo na linji ilicindame nkaninye pe Abrahamu. Tukasambilila ukuti tuzipizile ukuwika sana amano ku malayo. E Yehova walayile ukuti mwe Abrahamu amuno “imyiko mivule” yilipaalilwa. Ukwasowa nu kuvwilika, wo-o uwulayo wazifile nkaninye kwe Abrahamu. (Inta. 12:3; 15:5; 17:4; Roma. 4:17) Lelo nanti ciwe wo-o, wizile akumanisya imyaka 100, ne Sara iyili 90, ukwasowa ukuti wakwate umwana nanti wumwi. Mu milolele yitu swe wantu, tungakwelenganya ukuti asa cipepuke ukukwata umwana pe co-o icimo cino wafisilepo. Wo-o walinji awelezyo uwukulu nkaninye kwe Abrahamu. Lelo nanti ciwe wo-o, ‘Abrahamu walindililanga cingatenga atalinji nicakusuwilila, alyakuti awe we yisi wa myiko mivule.’ (Roma. 4:​18, 19) Swinya mukupita kwa mpindi, vino wasuwilanga vizile avicitika. Wizile akwata umwana nu kumwinika ukuti we Isaki.—Roma. 4:​20-22.

17. Twamanya wuli ukuti e Yehova angatulola ukuti swe walungamane swinya swe viwuza vyakwe?

¹⁷ Tungawa swe viwuza vya kwe Yehova swinya angatulola ukuti swe walungamane ndi wulyanye vino calinji kwe Abrahamu. Conye acino nu mutumwa Paulo walandangapo ukuti: “Namazwi yakuti ‘Leza wamupochelezile ngati amulungamane’ yatalinji ayakwe weliwe wenga [Abrahamu]. Yataka nasweswenye swewantu twandi twapochelelwa ngati swewalungamane muno tukusuwila wino wazyulupuzile Yesu Imfumu yitu kumfwa.” (Roma. 4:23, 24) Ndi wulyanye vino Abrahamu walinji, nasweswenye tuzipizile ukuwa ni suwilo lino lyawa ni milimo nu kusinincizya ukuti e Yehova alificilisya vino watulaya. Mu Waroma icipandwa 5 e Paulo wakonkinyepo ukulanda na vinji pe vino Yehova watulaya swinya vyonye avino tulisambililapo mu cipande cino cikonsilepo.