ARTÍCULO ÑA̱ KAʼVIYÓ 39
“Kotondó, ku̱a̱ʼání na̱ yiví xi̱nii̱”
“Kotondó, ku̱a̱ʼání na̱ yiví xi̱nii̱, ta ni iinna kǒo kúchiñu kaʼvi-ñaʼá chi ku̱a̱ʼání kúúna, [...] ndítana nu̱ú trono xíʼin nu̱ú ta̱ íyo táki̱ʼva íyo ndikachi” (REV. 7:9).
YAA 60 Nátúʼunyó ña̱ va̱ʼa ka̱kuna
ÑA̱ KA̱ʼA̱NYÓ XA̱ʼA̱a
1. ¿Ndáa tu̱ndóʼo ndíka̱a̱ ta̱ apóstol Juan tá xa̱a̱ kúni̱ ndiʼi ña̱ siglo nu̱ú?
TÁ XA̱A̱ kúni̱ ndiʼi ña̱ siglo nu̱ú, ta̱ apóstol Juan ndíka̱a̱ra nu̱ú iin tu̱ndóʼo. Xa̱a̱ káʼnuníra, ta ndíka̱a̱ra veʼeka̱a chí isla ña̱ Patmos ta sana nda̱a̱ iinlá miíra kúú apóstol ta̱ táku (Rev. 1:9). Ta xi̱kunda̱a̱-inira ña̱ na̱ sáa̱-ini xíni ña̱ nda̱a̱, sándaʼvina na̱ congregación ta ndátaʼvínana. Ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, savana nda̱kanixi̱nína ña̱ va̱ása kooka na̱ ndásakáʼnu Ndióxi̱ (Jud. 4; Rev. 2:15, 20; 3:1, 17).
Ta̱ apóstol Juan xi̱nira “ku̱a̱ʼání na̱ yiví” na̱ ndíxi ti̱ko̱to̱ káni̱ ña̱ yaa ta níʼina yu̱ku̱ ndaʼa̱ tú palmera. (Koto párrafo 2).
2. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Revelación 7:9-14, ¿ndáa visión kúú ña̱ xi̱ni ta̱ Juan? (Koto na̱ʼná ña̱ va̱xi chí nu̱ú kíxáʼaña).
2 Tá ndíka̱a̱ka ta̱ Juan nu̱ú tu̱ndóʼo yóʼo xi̱nira iin visión. Xi̱nira, ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼin sava na̱ ángel ña̱ ná kasina tu̱ndóʼo ña̱ íyo nda̱a̱ táki̱ʼva íyo ta̱chí, ña̱ ndeéní ña̱ va̱xi xíʼin ña̱ gran tribulación, nda̱a̱ ná ndakiʼin ndiʼi na̱ nda̱ka̱xin Ndióxi̱ sello ña̱ so̱ndíʼi (Rev. 7:1-3). Na̱yóʼo kúú na̱ 144,000 na̱ ku̱ʼu̱n kaʼndachíñu xíʼin ta̱ Jesús chí ndiví (Luc. 12:32; Rev. 7:4). Ta saátu ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Juan xa̱ʼa̱ inka tiʼvi na̱ yiví, ta ka̱chira “kotondó”. Ña̱ tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra yóʼo náʼa̱ña ña̱ nda̱kanda̱ní-inira. ¿Ndáana káʼa̱nña xa̱ʼa̱? Káʼa̱nña xa̱ʼa̱ na̱ gran muchedumbre, ta ni iinna kǒo kúchiñu kaʼvi-ñaʼá chi ku̱a̱ʼání kúúna, ndiʼi ñuu ke̱ena, ñuu válí, ñuu náʼnu ta saátu na̱ káʼa̱n inka tu̱ʼun ndítana nu̱ú trono xíʼin nu̱ú ta̱ íyo táki̱ʼva íyo ndikachi (kaʼvi Revelación 7:9-14).b Sana ni̱kusi̱íní-ini ta̱ Juan tá ku̱nda̱a̱-inira ña̱ chí nu̱únínu koo ku̱a̱ʼání na̱ ndasakáʼnu Jehová.
3. a) Tá kúnda̱a̱-iniyó xa̱ʼa̱ visión ña̱ xi̱ni ta̱ Juan, ¿nda̱chun va̱ʼaka kándíxayó Ndióxi̱? b) ¿Ndáaña sakuaʼayó nu̱ú artículo yóʼo?
3 Ña̱ visión yóʼo chi̱ndeétáʼanníña xíʼin ta̱ Juan ña̱ va̱ʼaníka ka̱ndíxara Ndióxi̱. Ta saátu xíniñúʼu chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ kándíxakayó Ndióxi̱, chi ña̱ visión yóʼo xínunu̱úña tiempo ña̱ ndóoyó vitin. Tiempo vitin, xítoyó ña̱ ku̱a̱ʼání na̱ yiví kíʼvina ti̱xin ñuu Ndióxi̱, ta ndátuna ka̱kuna ti̱xin ña̱ gran tribulación ta ndakiʼinna ña̱ kutakuna ndiʼi tiempo. Nu̱ú ña̱ artículo yóʼo, kotoyó nda̱a̱ ki̱ʼva ni̱na̱ʼa̱ Jehová nu̱ú na̱ ñuura xa̱a̱ yáʼaka 80 ku̱i̱ya̱ ndáa na̱ kúú na̱ gran muchedumbre. Saátu ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ u̱vi̱ ña̱ʼa ña̱ kunda̱a̱-iniyó ndáa ki̱ʼva íyona: 1) nda̱saa kúúna 2) ta xa̱a̱ síín síín íyona. Ña̱yóʼo ndasandakúña-ini ndiʼi na̱ ndátu kutáʼan xíʼin na̱yóʼo.
¿NDÁA MÍÍ KUNDOO KU̱A̱ʼÁNÍ NA̱ YIVÍ YÓʼO?
4. ¿Ndáaña va̱ása kúnda̱a̱-ini na̱ veʼe-ñu̱ʼu, ta ndáaña xi̱kunda̱a̱-ini na̱ xi̱kaʼvi Biblia?
4 Na̱ veʼe-ñu̱ʼu va̱ása sánáʼa̱na ña̱ nda̱a̱ ña̱ káʼa̱n Biblia, tá kúú ña̱ ndiʼi tiempo kutaku na̱ yiví na̱ xíniso̱ʼo ña̱ káʼa̱n Jehová nu̱ú ñuʼú yóʼo (2 Cor. 4:3, 4). Tiempo vitin, ndiʼi na̱ veʼe-ñu̱ʼu káʼa̱nna ña̱ ndiʼi na̱ yiví na̱ kéʼé ña̱ va̱ʼa, ku̱a̱ʼa̱nna koona chí ndiví tá xíʼi̱na. Soo tá xa̱a̱ kúni̱ ndiʼi ña̱ siglo 19, iin tiʼvi na̱ yiví na̱ xi̱kaʼvi Biblia ta xi̱tavana ña̱ revista ña̱ naní vitin La Atalaya síínva íyo ña̱ xi̱ndakanixi̱ní na̱yóʼo. Xi̱kunda̱a̱-inina ña̱ ndasalivi Ndióxi̱ nu̱ú ñuʼú yóʼo ta ku̱a̱ʼání na̱ yiví na̱ xíniso̱ʼo ña̱ káʼa̱nra kutakuna nu̱ú ñuʼú yóʼo, ta su̱ví chí ndiví. Soo tá ni̱ya̱ʼa tiempo, saáví ku̱nda̱a̱ káxi inina ndáana kúú na̱ yiví na̱ kuniso̱ʼo yóʼo (Mat. 6:10).
5. ¿Ndáaña xi̱kunda̱a̱-ini na̱ xi̱kaʼvi Biblia xa̱ʼa̱ na̱ 144,000?
5 Ta saátu, na̱ xi̱kaʼvi Biblia xi̱kunda̱a̱-inina ña̱ tu̱ʼun Ndióxi̱ sánáʼa̱ña, ña̱ savana ndakiʼinnana nu̱ú ñuʼú yóʼo ña̱ kaʼndachíñuna xíʼin ta̱ Jesús chí ndiví (Rev. 14:3). Na̱yóʼo koo na̱ 144,000, na̱ nda̱kúní ni̱xi̱yo ini xíʼin Jehová nu̱ú ñuʼú yóʼo ta chi̱ka̱a̱na ndee̱ ña̱ ka̱chíñuna nu̱úra. Soo ¿ndáana xa̱a̱ koo na̱ gran muchedumbre?
6. ¿Ndáaña xi̱ndakanixi̱ní na̱ xi̱kaʼvi Biblia xa̱ʼa̱ na̱ gran muchedumbre?
6 Ta̱ Juan xi̱nira iin tiʼvi na̱ yiví yóʼo ndítana nu̱ú trono xíʼin nu̱ú ta̱ íyo táki̱ʼva íyo ndikachi (Rev. 7:9). Xíʼin ña̱yóʼo, na̱ xi̱kaʼvi Biblia ku̱nda̱a̱-inina ña̱ na̱ gran muchedumbre ku̱ʼu̱nna koona chí ndiví, ta saátu na̱ 144,000. Soo tá u̱vi̱ tiʼvi saá na̱yóʼo ná ku̱ʼu̱nna koona chí ndiví ¿ndáa ki̱ʼva kunda̱a̱-iniyó ña̱ xa̱a̱ síín síín íyona? Na̱ xi̱kaʼvi Biblia xi̱ndakanixi̱nína ña̱ na̱ gran muchedumbre va̱ása nda̱kúní níxi̱yo inina xíʼin Ndióxi̱, tá ni̱xi̱yona nu̱ú ñuʼú yóʼo. Na̱yóʼo loʼova ña̱ va̱ʼa xi̱keʼéna chi savana xi̱ndiku̱nkavana ña̱ veʼe-ñu̱ʼu. Ña̱ xi̱kunda̱a̱-ini na̱ xi̱kaʼvi Biblia kúú, ña̱ na̱ yiví yóʼo loʼova xi̱chika̱a̱na ndee̱ ña̱ kachíñuna nu̱ú Ndióxi̱, xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo va̱ása kuchiñu kaʼndachíñuna xíʼin ta̱ Jesús. Ta xa̱ʼa̱ ña̱ loʼo kuití xi̱kuʼvi̱-inina xi̱xinina Ndióxi̱ kivi kundita kuitína nu̱ú trono, soo va̱ása kivi kundoona nu̱ú trono.
7. a) Nda̱a̱ táki̱ʼva xi̱ndakanixi̱ní na̱ xi̱kaʼvi Biblia, ¿ndáana kundoo nu̱ú ñuʼú yóʼo ti̱xin ña̱ mil ku̱i̱ya̱? b) ¿Ndáaña xi̱ndakanixi̱nína xa̱ʼa̱ na̱ ta̱a na̱ nda̱kú ni̱xi̱yo ini tiempo xi̱naʼá?
7 Ña̱kán, ¿ndáana kundoo nu̱ú ñuʼú yóʼo? Na̱ xi̱kaʼvi Biblia xi̱ndakanixi̱nína, ña̱ tá ná ndiʼi ku̱ʼu̱n na̱ 144,000 xíʼin na̱ gran muchedumbre chí ndiví, ku̱a̱ʼání na̱ yiví kutakuna nu̱ú ñuʼú yóʼo ta ndakiʼinna ña̱ va̱ʼa ti̱xin ña̱ mil ku̱i̱ya̱ ña̱ kaʼndachíñu ta̱ Jesús. Na̱ xi̱kaʼvi Biblia va̱ása níndakanixi̱nína ña̱ na̱ yiví na̱ kundoo nu̱ú ñuʼú yóʼo siʼnaka Jehová ndasakáʼnuna tá kúma̱níka kixáʼa ña̱ mil ku̱i̱ya̱, chi ña̱ nda̱kanixi̱nína kúú ña̱ ti̱xin ña̱ mil ku̱i̱ya̱ sakuaʼa na̱kán xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Ta na̱ yiví na̱ ke̱ʼé ña̱ kúni̱ Ndióxi̱ ndakiʼinna ña̱ kutakuna ndiʼi tiempo nu̱ú ñuʼú yóʼo, ta na̱ va̱ása níxiniso̱ʼo ndiʼi-xa̱ʼa̱na. Na̱ xi̱kaʼvi Biblia xi̱ndakanixi̱nína ña̱ saátu sava na̱ koo príncipe ti̱xin ña̱ mil ku̱i̱ya̱ nu̱ú ñuʼú yóʼo, sana kivi ndakiʼinna ña̱ kutakuna chí ndiví tá ná ndiʼi ña̱ mil ku̱i̱ya̱. Ta tañu na̱yóʼo kuʼun sava na̱ ta̱a na̱ ndataku na̱ nda̱kúní ni̱xi̱yo ini xíʼin Ndióxi̱, na̱ ni̱xi̱ʼi̱ tá ta̱ʼán kixi ta̱ Jesús (Sal. 45:16).
8. ¿Ndáa u̱ni̱ tiʼvi na̱ yiví ni̱xi̱yo xi̱ndakanixi̱ní na̱ xi̱kaʼvi Biblia?
8 Tasaá na̱ xi̱kaʼvi Biblia xi̱kandíxana ña̱ íyo u̱ni̱ tiʼvi na̱ yiví: 1) na̱ 144,000, na̱ kaʼndachíñu xíʼin ta̱ Jesús chí ndiví; 2) na̱ gran muchedumbre na̱ loʼo nda̱kú ni̱xi̱yo ini, na̱ kundita nu̱ú trono xíʼin nu̱ú ta̱ íyo táki̱ʼva íyo ndikachi chí ndiví, 3) na̱ yiví na̱ sakuaʼa xa̱ʼa̱ Jehová nu̱ú ñuʼú yóʼo ti̱xin ña̱ mil ku̱i̱ya̱ ña̱ kaʼndachíñu ta̱ Jesús.c Tasaá, mií Jehová chi̱ndeétáʼan xíʼinna ña̱ ku̱nda̱a̱ va̱ʼaka inina xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo (Prov. 4:18).
KÚNDA̱A̱KA-ININA XA̱ʼA̱ ÑA̱ NDA̱A̱
Asamblea ña̱ ni̱xi̱yo tá ku̱i̱ya̱ 1935, ku̱a̱ʼání na̱ ndátu koo nu̱ú ñuʼú yóʼo nda̱kuchina. (Koto párrafo 9).
9. a) Tá nu̱ú ñuʼú yóʼo íyo na̱ gran muchedumbre, ¿ndáa ki̱ʼva kundítana nu̱ú trono xíʼin nu̱ú ta̱ íyo táki̱ʼva íyo ndikachi? b) ¿Nda̱chun va̱ʼaní káxi kúnda̱a̱-iniyó xíʼin ña̱ káʼa̱n Revelación 7:9?
9 Tá ku̱i̱ya̱ 1935, na̱ testigo Jehová ku̱nda̱a̱ káxi inina ndáana kúú na̱ gran muchedumbre, na̱ xi̱ni ta̱ Juan nu̱ú visión. Saá ku̱nda̱a̱-inina ña̱ va̱ása xíniñúʼu ku̱ʼu̱nví na̱ yiví yóʼo chí ndiví, ña̱ va̱ʼa kunditana nu̱ú trono xíʼin nu̱ú ta̱ íyo táki̱ʼva íyo ndikachi, chi ña̱ tu̱ʼun yóʼo iin ña̱ náʼa̱ kuití nu̱úyó kúúña. Ni nu̱ú ñuʼú yóʼo ndóo na̱ gran muchedumbre, tá íyo na̱ ndíta nu̱ú trono saá íyona tá kándíxana ña̱ mií Jehová kúú ta̱ kúúmií yichi̱ ña̱ kaʼndachíñura, ta ndíku̱nna ña̱ káʼa̱nra (Is. 66:1). Ta ndítana nu̱ú ta̱ íyo táki̱ʼva íyo ndikachi tá kándíxana ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ra xa̱ʼa̱na. Ki̱ʼva saátu íyo ña̱ va̱xi nu̱ú Mateo 25:31, 32. Yóʼo káʼa̱nña ña̱ ndiʼi na̱ ñuu ndakutáʼanna nu̱ú ta̱ Jesús xíʼin nu̱ú tronora, ta saátu nda̱a̱ na̱ kéʼé ña̱ va̱ása va̱ʼa. Ña̱yóʼo náʼa̱ña nu̱úyó ña̱ ndiʼi na̱ ñuu yóʼo íyona nu̱ú ñuʼú yóʼo, ta su̱ví chí ndiví. Káxiní íyo ña̱ ku̱nda̱a̱-inina tá ku̱i̱ya̱ 1935. Ku̱nda̱a̱-inina nda̱chun kúú ña̱ va̱ása káʼa̱n ña̱ Biblia ña̱ ku̱ʼu̱n na̱ gran muchedumbre chí ndiví. Chi nda̱saa kuití na̱ 144,000 kúú na̱ kutaku ndiʼi tiempo chí ndiví ta kaʼndachíñu xíʼin ta̱ Jesús (Rev. 5:10).
10. ¿Nda̱chun xíniñúʼu kunda̱a̱-ini na̱ yiví na̱ kundoo nu̱ú ñuʼú yóʼo xa̱ʼa̱ ña̱ kúni̱ Jehová tá kúma̱níka kixáʼa ña̱ mil ku̱i̱ya̱?
10 Nda̱a̱ tá ku̱i̱ya̱ 1935, miíyó na̱ ndásakáʼnu Jehová kúnda̱a̱ káxi iniyó ndáana kúú na̱ yiví na̱ xi̱ni ta̱ Juan nu̱ú visión, na̱yóʼo kúú na̱ cristiano na̱ nda̱kú íyo ini ndásakáʼnu Ndióxi̱, ta ndátuna kutakuna ndiʼi tiempo nu̱ú ñuʼú yóʼo. Ña̱ va̱ʼa ka̱kuna ti̱xin ña̱ gran tribulación xíʼin nu̱ú ndiʼi ña̱ʼa ña̱ kuu, na̱ cristiano yóʼo xíniñúʼu kunda̱a̱-inina xa̱ʼa̱ ña̱ kúni̱ Jehová, ta na̱ʼa̱na ña̱ ndinuʼu-inina kándíxanara tá kúma̱níka kixáʼa ña̱ mil ku̱i̱ya̱ ña̱ kaʼndachíñu ta̱ Jesús (Luc. 21:34-36).
11. ¿Nda̱chun xi̱ndakanixi̱ní na̱ xi̱kaʼvi Biblia ña̱ koo sava na̱ ta̱a na̱ ku̱ʼu̱n chí ndiví tá ná ndiʼi ña̱ mil ku̱i̱ya̱?
11 Nda̱a̱ táki̱ʼva xa̱a̱ ku̱nda̱a̱-iniyó nu̱ú ña̱ párrafo 7, sava na̱ xi̱kaʼvi Biblia xi̱ndakanixi̱nína, ña̱ koo sava na̱ ta̱a na̱ nda̱kú íyo ini na̱ ku̱ʼu̱n chí ndiví tá ná ndiʼi ña̱ mil ku̱i̱ya̱. ¿Nda̱chun xi̱ndakanixi̱ní saá? Ni̱ka̱ʼa̱nna xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo nu̱ú ña̱ revista 15 tí febrero ña̱ ku̱i̱ya̱ 1913 ña̱ naní vitin La Atalaya, savana nda̱kanixi̱nína tá ná cristiano na̱ loʼo nda̱kú ni̱xi̱yo ini ku̱ʼu̱nna chí ndiví, ¿nda̱chun na̱ ta̱a na̱ nda̱kúka ni̱xi̱yo ini xíʼin Ndióxi̱ tiempo xi̱naʼá ndakiʼin kuitína ña̱ kutakuna nu̱ú ñuʼú yóʼo? U̱vi̱ kúú ña̱ xi̱ndakanixi̱nína: 1) ña̱ na̱ gran muchedumbre kutakuna chí ndiví 2) ta na̱yóʼo loʼo kuití nda̱kú koo inina, soo su̱ví saá níxi̱yoña.
12, 13. ¿Ndáaña kúnda̱a̱-ini na̱ ku̱ʼu̱n chí ndiví xíʼin na̱ gran muchedumbre xa̱ʼa̱ ña̱ ndakiʼinna?
12 Nda̱a̱ táki̱ʼva xa̱a̱ ku̱nda̱a̱-iniyó, nda̱a̱ tá ku̱i̱ya̱ 1935 miíyó na̱ ndásakáʼnu Ndióxi̱ kúnda̱a̱ káxi iniyó ña̱ na̱ ka̱ku ti̱xin ña̱ Armagedón, kúú na̱ gran muchedumbre na̱ xi̱ni ta̱ Juan nu̱ú visión. Ka̱kuna ti̱xin ña̱ gran tribulación nu̱ú ñuʼú yóʼo ta kachina: “Ña̱ ni̱ka̱kuyó tíxa̱ʼvi Ndióxi̱yó kúúña, ta̱ íyo nu̱ú trono, ta saátu ta̱ íyo táki̱ʼva íyo ndikachi” (Rev. 7:10, 14). Saátu káʼa̱n ña̱ Biblia ña̱ ndiʼi na̱ yiví na̱ ndataku chí ndiví iin ña̱ va̱ʼaníka kúú ña̱ ndakiʼinna, nu̱ú na̱ ta̱a na̱ nda̱kú ni̱xi̱yo ini tá tiempo xi̱naʼá (Heb. 11:40). Xa̱ʼa̱ ña̱ ku̱nda̱a̱ va̱ʼaka ini na̱ hermano xíʼin ña̱yóʼo, ki̱xáʼana chi̱ka̱a̱na ndee̱ ña̱ natúʼunna xíʼin na̱ yiví ña̱ ndasakáʼnuna Jehová, ta ndakiʼinna ña̱ kutakuna ndiʼi tiempo nu̱ú ñuʼú yóʼo.
13 Ña̱ ndátu na̱ gran muchedumbre ndakiʼinna sákusi̱íníña-inina. Kúnda̱a̱-inina ña̱ mií Jehová kúú ta̱ ndaka̱xin, á chí ndiví á nu̱ú ñuʼú yóʼo kúú nu̱ú kundoo na̱ ndásakáʼnu-ñaʼá. Na̱ ku̱ʼu̱n chí ndiví xíʼin na̱ gran muchedumbre kúnda̱a̱-inina ña̱ kivi ndakiʼinna ña̱ va̱ʼa xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱kuʼvi̱-ini Ndióxi̱ xi̱nirana, ta ta̱xira ta̱ Jesús ni̱xi̱ʼi̱ra xa̱ʼa̱na (Rom. 3:24).
KU̱A̱ʼÁNÍ NA̱ YIVÍ
14. Tándi̱ʼi ña̱ ku̱i̱ya̱ 1935, ¿nda̱chun ku̱a̱ʼánína xi̱nda̱ka̱tu̱ʼun xíʼin miína nda̱saa xa̱a̱ na̱ gran muchedumbre ku̱a̱ʼání koona?
14 Tándi̱ʼi ku̱nda̱a̱ka-ini na̱ ñuu Ndióxi̱ xa̱ʼa̱ na̱ gran muchedumbre tá ku̱i̱ya̱ 1935, ku̱a̱ʼáníkana xi̱nda̱ka̱tu̱ʼun xíʼin miína nda̱saa xa̱a̱ na̱ cristiano na̱ kutaku nu̱ú ñuʼú yóʼo ku̱a̱ʼáníka koona. Tá kúú, ta̱ Ronald Parkin, tá kúúmiíra 12 ku̱i̱ya̱ ku̱nda̱a̱-inina ndáana kúú na̱ gran muchedumbre, ndákaʼánra: “Tá tiempo saá ni̱xi̱yo 56,000 na̱ nátúʼun xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ nu̱ú iníísaá ñuyǐví, ta ku̱a̱ʼánína sana xi̱kuuna na̱ ku̱ʼu̱n chí ndiví. Ña̱kán na̱ kundoo nu̱ú ñuʼú yóʼo loʼoníva xi̱kuuna”.
15. ¿Ndáa ki̱ʼva ni̱xa̱a̱ na̱ gran muchedumbre ku̱a̱ʼání ku̱una?
15 Soo tá ni̱ya̱ʼa tiempo chi̱ndaʼána na̱ misionero ku̱a̱ʼání ñuu, tasaá na̱ testigo Jehová ku̱a̱ʼáníka ni̱xa̱a̱na ku̱una. Tá ku̱i̱ya̱ 1968, ki̱xáʼana kúúmiína iin programa nu̱ú káʼvina Biblia xíʼin ña̱ libro La verdad que lleva a vida eterna. Xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása yo̱ʼvi̱ íyo ña̱ káʼa̱n ña̱yóʼo ku̱a̱ʼáka na̱ yiví ki̱xáʼa sákuaʼa xa̱ʼa̱ Jehová. Tá ni̱ya̱ʼa ku̱mí ku̱i̱ya̱, yáʼaka iin sava millón na̱ yiví nda̱kuchi. Ta saátu ku̱a̱ʼáníkana nda̱kuchina tá ki̱xáʼa sava na̱ yiví sándakoona ña̱ veʼe-ñu̱ʼu, chí ñuu América Latina xíʼin inkaka país, ta saátu tá ki̱xáʼa táxi na̱ yiví ña̱ ñuu Europa oriental xíʼin inkaka táʼvi ña̱ África ña̱ natúʼunna xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ (Is. 60:22). Tiempo vitin na̱ ñuu Jehová ki̱xáʼana távána ku̱a̱ʼáníka ña̱ kivi chindeétáʼan xíʼin na̱ yiví, ña̱ kunda̱a̱-inina xa̱ʼa̱ ña̱ sánáʼa̱ Biblia. Tiempo vitin na̱ gran muchedumbre xa̱a̱ yáʼaka u̱na̱ millón kúúna.
KU̱A̱ʼÁNÍ NA̱ YIVÍ NA̱ XA̱A̱ SÍÍN SÍÍN ÑUU KE̱E
16. ¿Ndáa míí ke̱e ku̱a̱ʼání na̱ yiví yóʼo?
16 Nu̱ú visión ña̱ xi̱ni ta̱ Juan ku̱a̱ʼání na̱ yiví yóʼo ke̱ena ñuu náʼnu ñuu válí ta xa̱a̱ síín síín tu̱ʼun ka̱ʼa̱nna. Ta ki̱ʼva saátu íyo ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ profeta Zacarías. Ka̱ʼyíra: “Tiempo kán u̱xu̱ na̱ ta̱a na̱ káʼa̱n ku̱a̱ʼání tu̱ʼun, tiinna ti̱ko̱to̱ iin ta̱ judío ta ka̱ʼa̱nna xíʼinra: ‘Kúni̱ndi̱ ku̱ʼu̱nndi̱ xíʼinndó chi xi̱niso̱ʼondi̱ ña̱ íyo Ndióxi̱ xíʼinndóʼ” (Zac. 8:23).
17. ¿Ndáaña kéʼé na̱ ñuu Ndióxi̱ ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanna xíʼin na̱ yiví na̱ xa̱a̱ síín síín ñuu, ta xa̱a̱ síín tu̱ʼun káʼa̱nna?
17 Miíyó na̱ ndásakáʼnu Jehová kúnda̱a̱-iniyó ña̱ va̱ʼa ndakutáʼan na̱ yiví na̱ káʼa̱n xa̱a̱ síín síín tu̱ʼun, xíniñúʼu ku̱ʼu̱nyó natúʼunyó xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱ xíʼin ndiʼi na̱ káʼa̱n inka tu̱ʼun. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, xa̱a̱ yáʼaka 130 ku̱i̱ya̱ na̱ ñuu Ndióxi̱ távána tutu ña̱ íyo xa̱a̱ síín síín nu̱ú tu̱ʼun. Ta tiempo vitin xa̱a̱ ku̱a̱ʼání nu̱ú tu̱ʼun kána tutu yóʼo. Ña̱yóʼo náʼa̱ña nu̱úyó ña̱ mií Jehová kúú ta̱ chíndeétáʼan xíʼin na̱ ñuura, ña̱ va̱ʼa ndakutáʼan ku̱a̱ʼání na̱ yiví na̱ xa̱a̱ síín síín ñuu. Xa̱ʼa̱ ña̱ íyo ku̱a̱ʼání tutu xa̱a̱ síín síín nu̱ú tu̱ʼun, na̱ gran muchedumbre inkáchi ndásakáʼnuna Jehová. Ta saátu ku̱a̱ʼá na̱ yiví xíni̱na na̱yóʼo xa̱ʼa̱ ña̱ xíkana nátúʼunna xíʼin ña̱ si̱í-ini xa̱ʼa̱ Ndióxi̱, ta kúʼvi̱-inina xíni táʼanna. Ndiʼi ña̱yóʼo ndásandakúníña ña̱ kándíxayó Ndióxi̱ (Mat. 24:14; Juan 13:35).
¿NDÁAÑA XÍNIÑÚʼU KUNDA̱A̱-INIYÓ XA̱ʼA̱ VISIÓN YÓʼO?
18. a) Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Isaías 46:10, 11, ¿nda̱chun va̱ása ndákanda̱-iniyó ña̱ sa̱xínu Jehová profecía ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ na̱ gran muchedumbre? b) ¿Nda̱chun va̱ása ndákava-ini na̱ ndátu koo nu̱ú ñuʼú yóʼo?
18 Íyo ku̱a̱ʼání xa̱ʼa̱ kúú ña̱ kivi kusi̱í-iniyó xíʼin ña̱ profecía yóʼo. Va̱ása ndákanda̱-iniyó ña̱ ku̱a̱ʼání ki̱ʼva sa̱xínu Jehová ña̱ profecía yóʼo (kaʼvi Isaías 46:10, 11).d Na̱ gran muchedumbre táxinína tíxa̱ʼvi xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼa ña̱ ta̱xi Jehová ndaʼa̱na. Na̱yóʼo va̱ása ndákava-inina xa̱ʼa̱ ña̱ kǒo níndaka̱xin Jehová miína ña̱ kaʼndachíñuna xíʼin ta̱ Jesús chí ndiví. Ña̱ Biblia káʼa̱nña ña̱ espíritu santo Jehová xi̱niʼiña yichi̱ nu̱ú na̱ ta̱a xíʼin ná ñaʼá, na̱ nda̱kú ni̱xi̱yo ini tá tiempo xi̱naʼá, soo na̱yóʼo va̱ása kúúna táʼan na̱ 144,000 tá kúú ta̱ Juan ta̱ sándakuchi xíʼin ta̱ David (Mat. 11:11; Hech. 2:34). Na̱yóʼo xíʼin ku̱a̱ʼáníkana ndatakuna ta kundoona nu̱ú ñuʼú yóʼo. Ndiʼi na̱ ndataku yóʼo xíʼin na̱ gran muchedumbre kivi na̱ʼa̱na ña̱ nda̱kú íyo inina xíʼin Jehová ta saátu ña̱ chíñura.
19. Tá kúnda̱a̱ va̱ʼa iniyó xa̱ʼa̱ visión ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ na̱ gran muchedumbre, ¿ndáaña keʼéyó?
19 Nda̱a̱ ni iin yichi̱ ta̱ʼán ndakaya Jehová ku̱a̱ʼání na̱ yiví na̱ xa̱a̱ síín síín ñuu, ña̱ ndasakáʼnunara. Kúúyó na̱ kundoo nu̱ú ñuʼú á chí ndiví, xíniñúʼu chika̱a̱yó ndee̱ ña̱ chindeétáʼanyó xíʼin inkaka na̱ yiví ña̱ xa̱a̱na koona táʼan na̱ gran muchedumbre (Juan 10:16). Nda̱a̱ si̱lóʼo tiempo ta taxi Jehová ña̱ kixáʼa ña̱ gran tribulación ña̱ sandiʼi-xa̱ʼa̱ña ndiʼi na̱ chíñu, ta saátu na̱ veʼe-ñu̱ʼu na̱ sáxo̱ʼvi̱ na̱ yiví. Ndiʼi na̱ gran muchedumbre ndakiʼinna iin ña̱ va̱ʼaní, ña̱ ndasakáʼnuna Jehová ndiʼi tiempo nu̱ú ñuʼú yóʼo (Rev. 7:14).
YAA 139 ¿Á koún ñuyǐví xa̱á?
a Nu̱ú ña̱ artículo yóʼo ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ visión ña̱ xi̱ni ta̱ Juan, tá ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ ndakutáʼan “ku̱a̱ʼání na̱ yiví”. Ña̱yóʼo ndasandakúníña-ini ndiʼi na̱ ndátu xa̱a̱ kutáʼan xíʼin na̱yóʼo.
b Revelación 7:9-14: “Tándi̱ʼi ku̱u ña̱yóʼo, ku̱a̱ʼání na̱ yiví xi̱nii̱, ta ni iinna kǒo kúchiñu kaʼvi-ñaʼá chi ku̱a̱ʼání kúúna, ndiʼi ñuu ke̱ena, ñuu válí, ñuu náʼnu ta saátu na̱ káʼa̱n inka tu̱ʼun ndítana nu̱ú trono xíʼin nu̱ú ta̱ íyo táki̱ʼva íyo ndikachi, ta ndíxina ti̱ko̱to̱ káni̱ ña̱ yaa ta níʼina yu̱ku̱ ndaʼa̱ tú palmera. Ta ndeéní káʼa̱nkana ta káchina: ‘Ña̱ ni̱ka̱kuyó tíxa̱ʼvi Ndióxi̱yó kúúña, ta̱ íyo nu̱ú trono, ta saátu ta̱ íyo táki̱ʼva íyo ndikachiʼ. Ta ndiʼi na̱ ángel ndítana iníísaá sa̱tá tú trono, ta saátu na̱ anciano xíʼin ku̱mí na̱ ángel na̱ xa̱a̱ síín íyo, ta nda̱kuxítína nu̱ú trono ta nda̱sakáʼnuna Ndióxi̱, ta ka̱china: ‘Saá ná koo. Ña̱ bendición, ña̱ ndúkáʼnu, ña̱ ndíchi, ña̱ taxiyó tíxa̱ʼvi, ña̱ to̱ʼó xíʼin ña̱ ndee̱ ná ndakiʼin Ndióxi̱yó ña̱yóʼo ndiʼi tiempo. Saá ná kooʼ. Ta ni̱ka̱ʼa̱n iin ta̱ anciano xíʼi̱n: ‘Ta na̱ ndíxi ti̱ko̱to̱ náni̱ ña̱ yaaka, ¿ndáana kúúna, ta ndáa míí ki̱xina?ʼ Saá ndi̱ku̱n kama ni̱ka̱ʼi̱n xíʼinra: ‘Táta miíún kúú ta̱ xíni̱i̱ʼ. Ta ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼi̱n: ‘Na̱yóʼo kúú na̱ ni̱ya̱ʼa nu̱ú tu̱ndóʼo káʼnu, ta vitin nda̱katana ti̱ko̱to̱ káni̱na ta nda̱sayaanaña xíʼin ni̱i̱ ta̱ íyo táki̱ʼva íyo ndikachiʼ”.
c Koto nu̱ú libro ña̱ naní Los testigos de Jehová, proclamadores del Reino de Dios, página 159 nda̱a̱ 163.
d Isaías 46:10, 11: “Ta yi̱ʼi̱ kúú ta̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ña̱ ki̱xáʼa tiempo xi̱naʼá xíʼin xa̱ʼa̱ ña̱ va̱xi chí nu̱únínu, ta̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ña̱ʼa ña̱ kúma̱níka kuu. Ta yi̱ʼi̱ kúú ta̱ káʼa̱n: ‘Consejo ña̱ táxii̱ kooña ndiʼi tiempo, ta ndiʼi ña̱ kúni̱i̱ keʼíi̱, keʼévai̱ñaʼ; Ta yi̱ʼi̱ kúú ta̱ kána chí nu̱ú kíta ñu̱ʼu kití ndáchí tí xáxí ku̱ñu; nu̱ú ndíka̱a̱ iin ñuu xíka, kán kixi iin ta̱a ta̱ keʼé consejo ña̱ káʼi̱n. Yi̱ʼi̱ kúú ta̱ káʼa̱n; ta sáxi̱nui̱ ña̱ káʼi̱n. Táki̱ʼva ndákanixi̱níi̱ saá kooña”.