BIBLIOTECA NU̱Ú INTERNET Watchtower
Watchtower
BIBLIOTECA NU̱Ú INTERNET
tu’un sâví
ǒ
  • ʼ
  • a̱
  • e̱
  • i̱
  • ǐ
  • o̱
  • ǒ
  • u̱
  • BIBLIA
  • NDIʼI TUTU
  • REUNIÓN
  • w25 marzo pág. 26-31
  • Ná kandíxayó ña̱ chindeétáʼan Jehová xíʼinyó

Kǒo video ndíka̱a̱ yóʼo.

Káʼnu koo iniún, kǒo kívi kana ña̱ video.

  • Ná kandíxayó ña̱ chindeétáʼan Jehová xíʼinyó
  • Tutu Ña̱ Nátúʼun xíʼinyó Xa̱ʼa Reino Jehová (Ña̱ kaʼviyó) 2025
  • Subtema
  • Inka ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ña
  • ¿NDÁAÑA SÁKUAʼAYÓ XÍʼIN ÑA̱ KE̱ʼÉ TA̱ MOISÉS TA SAÁTU NA̱ ÑUU ISRAEL?
  • TÁ KÚMA̱NÍ XU̱ʼÚN NU̱ÚYÓ
  • TÁ NDÁKANIXI̱NÍYÓ NDÁA MÍÍ KIʼINYÓ XU̱ʼÚN TÁ XA̱A̱ NÁ KUCHÉEYÓ
  • Ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n na̱ ta̱a na̱ xi̱ndasakáʼnu Jehová
    Tutu Ña̱ Nátúʼun xíʼinyó Xa̱ʼa Reino Jehová (Ña̱ kaʼviyó) 2024
  • Kundaa-inindó Jehová tá ndáka̱xinndó ña̱ keʼéndó
    Tutu nu̱ú va̱xi ña̱ keʼéyó reunión Ña̱ Kéʼé na̱ Ndásakáʼnu Ndióxi̱ 2023
  • Ná ndakuniyó ña̱ʼa ña̱ kǒo kúnda̱a̱-iniyó xa̱ʼa̱
    Tutu Ña̱ Nátúʼun xíʼinyó Xa̱ʼa Reino Jehová (Ña̱ kaʼviyó) 2025
  • Ndióxi̱ ta̱ táku kúú Jehová
    Tutu Ña̱ Nátúʼun xíʼinyó Xa̱ʼa Reino Jehová (Ña̱ kaʼviyó) 2024
Yóʼo va̱xikaña
Tutu Ña̱ Nátúʼun xíʼinyó Xa̱ʼa Reino Jehová (Ña̱ kaʼviyó) 2025
w25 marzo pág. 26-31

ARTÍCULO ÑA̱ KAʼVIYÓ 13

YAA 4 Jehová kúú ta̱ ndáa yi̱ʼi̱

Ná kandíxayó ña̱ chindeétáʼan Jehová xíʼinyó

“¿Á va̱ása kivi keʼé Jehová ña̱yóʼo túviún?” (NÚM. 11:23).

ÑA̱ KA̱ʼA̱NYÓ XA̱ʼA̱

Ña̱ artículo yóʼo chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ kandíxayó ña̱ mií Jehová taxi ña̱ xíniñúʼuyó.

1. ¿Ndáa ki̱ʼva ni̱na̱ʼa̱ ta̱ Moisés ña̱ xi̱ndaa-inira Jehová tá ta̱vára na̱ ñuu Israel chí Egipto?

TUTU Hebreos káʼa̱nña xa̱ʼa̱ ku̱a̱ʼání na̱ yiví na̱ xi̱kandíxa Jehová. Ta iin na̱yóʼo xi̱kuu ta̱ Moisés, saáchi ta̱yóʼo va̱ʼaní xi̱kandíxara Jehová ta va̱ʼaní yichi̱ sa̱ndákoora nu̱úyó (Heb. 3:​2-5; 11:​23-25). Ni̱na̱ʼa̱ra ña̱ xi̱kandíxaníra Ndióxi̱ tá chi̱ndeétáʼanra xíʼin na̱ ñuu Israel ña̱ ke̱ena chí ñuu Egipto. Ta va̱ása níyi̱ʼvíra kunira ta̱ faraón xíʼin ndiʼi na̱ xi̱kitáʼan xíʼinra. Xíʼin ndinuʼu-inira xi̱ndaa-inira Jehová ta xi̱niʼira yichi̱ nu̱ú na̱ ñuu Israel tá ni̱ya̱ʼana mar Rojo ta saátu tá ni̱xi̱kana chí nu̱ú ñuʼú yi̱chí (Heb. 11:​27-29). Ku̱a̱ʼání na̱ ñuu Israel va̱ása níxi̱kandíxakana ña̱ kiviva kundaa Jehová miína, soo ta̱ Moisés ka̱ndíxavara ña̱ keʼé Jehová ña̱yóʼo. Ta va̱ʼaníva ke̱ʼéra ña̱ xi̱ndaa-inira Jehová, saáchi mií Jehová ta̱xi ña̱ xi̱xi na̱ ñuu Israel tá ni̱xi̱kana nu̱ú ñuʼú yi̱chí ta saátu ta̱xira ti̱kui̱í xi̱ʼina (Éx. 15:​22-25; Sal. 78:​23-25).a

2. ¿Nda̱chun ni̱nda̱ka̱tu̱ʼun Jehová ta̱ Moisés ña̱ va̱xi nu̱ú Números 11:​21-23?

2 Tá ni̱ya̱ʼa ki̱ʼva iin ku̱i̱ya̱ ña̱ ke̱e na̱ ñuu Israel chí Egipto, Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ taxira ku̱ñu kuxuna. Ni xi̱kandíxaníva ta̱ Moisés Jehová, soo ni̱xi̱ka-inira xíʼin ña̱yóʼo saáchi i̱xayo̱ʼvi̱ña xíʼinra ndakanixi̱níra ndáa ki̱ʼva taxi Jehová ku̱ñu kuxu ku̱a̱ʼání na̱ yiví chí nu̱ú ñuʼú yi̱chí. Xa̱ʼa̱ ña̱kán ni̱nda̱ka̱tu̱ʼun Jehová ña̱yóʼora: “¿Á va̱ása kivi keʼé Jehová ña̱yóʼo túviún?” (kaʼvi Números 11:​21-23). Tá ni̱ka̱ʼa̱n Jehová ña̱yóʼo, ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ ndee̱ ña̱ kúúmiíra á xa̱ʼa̱ espíritu santora. Ña̱ xi̱kuni̱ Jehová ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ Moisés kúú ña̱yóʼo: “¿Á ndákanixi̱níún ña̱ va̱ása kuchiñui̱ keʼíi̱ ña̱ ni̱ka̱ʼi̱n keʼíi̱?”.

3. ¿Ndáaña ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ nu̱ú artículo yóʼo?

3 ¿Á xa̱a̱ ndákanixi̱níún sava yichi̱ á taxi Jehová ña̱ xíniñúʼún xíʼin na̱ veʼún? Tá xa̱a̱ nda̱kanixi̱níún xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo á ni ta̱ʼán ndakanixi̱níún xa̱ʼa̱ña, yóʼo sakúaʼayó nda̱chun va̱ása níkandíxa ta̱ Moisés xíʼin na̱ ñuu Israel ña̱ kundaava Jehová miína. Saátu kotoyó sava texto ña̱ kivi chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ kandíxayó ña̱ kúúmiíníva Jehová ndee̱ ta kivi chindeétáʼanra xíʼinyó.

¿NDÁAÑA SÁKUAʼAYÓ XÍʼIN ÑA̱ KE̱ʼÉ TA̱ MOISÉS TA SAÁTU NA̱ ÑUU ISRAEL?

4. ¿Nda̱chun ku̱a̱ʼání na̱ ñuu Israel ki̱xáʼana xíka-inina á kuchiñu Jehová kundaarana?

4 ¿Nda̱chun ku̱a̱ʼání na̱ ñuu Israel ki̱xáʼana xíka-inina á kuchiñu Jehová kundaarana? Tá ke̱e na̱ ñuu Israel chí Egipto, ku̱a̱ʼa̱n ku̱a̱ʼání na̱ yiví na̱ ke̱e inka ñuu xíʼinna ta ndiʼi na̱yóʼo xa̱a̱ ku̱a̱ʼání tiempo xíkana chí nu̱ú ñuʼú yi̱chí ña̱ va̱ʼa xa̱a̱na nu̱ú ñuʼú ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová taxira ndaʼa̱na (Éx. 12:38; Deut. 8:15). Na̱ yiví na̱ ke̱e inka ñuu, va̱ása níxikuni̱kana kuxuna maná ta ki̱xáʼana káʼa̱nkúáchina ta ki̱ʼva saátu ki̱xáʼa kéʼé ku̱a̱ʼání na̱ ñuu Israel (Núm. 11:​4-6). Ta ki̱xáʼana ndákaʼánna xa̱ʼa̱ ña̱ʼa ña̱ xi̱xixina chí ñuu Egipto. Xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱kaʼa̱nkúáchinína xíʼin ta̱ Moisés, ni̱ndi̱ʼi̱ní-inira saáchi kǒo níxi̱kunda̱a̱-inira ndáa míí kiʼinra ku̱ñu ña̱ kuxu ndiʼi na̱yóʼo (Núm. 11:​13, 14).

5, 6. ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱ ndo̱ʼo na̱ ñuu Israel?

5 Na̱ yiví na̱ ke̱e inka ñuu kǒo níxi̱taxina tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ Jehová xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ xi̱taxira ndaʼa̱na, xa̱ʼa̱ ña̱kán saátu ki̱xáʼa kéʼé na̱ ñuu Israel. Saátu kivi kundoʼo miíyó ta kixáʼayó keʼéyó nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé na̱ ñuyǐví yóʼo ta va̱ása kusi̱íka-iniyó xíʼin ndiʼi ña̱ táxi Jehová ndaʼa̱yó. Kivi kixáʼayó ndakaʼányó xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ʼa ña̱ xi̱kuumiíyó tá ya̱chi̱ á kivitu kixáʼayó kukúíni̱-iniyó á kuu i̱ni̱-iniyó kuniyó inkana xa̱ʼa̱ ña̱ kúúmiína ku̱a̱ʼání ña̱ʼa. Soo tá kúsi̱í-iniyó xíʼin ña̱ʼa ña̱ xa̱a̱ kúúmiíyó, si̱íníva kooyó.

6 Na̱ ñuu Israel xi̱xiniñúʼu ndakaʼánna xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová taxira ndaʼa̱na. Mií Jehová ni̱ka̱ʼa̱n xíʼinna ña̱ taxira ku̱a̱ʼání ña̱ʼa ndaʼa̱na tá ná xa̱a̱na nu̱ú ñuʼú ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra taxira ndaʼa̱na, soo kǒo níka̱ʼa̱nra xíʼinna ña̱ taxiraña ndaʼa̱na tá ni̱xi̱kakana nu̱ú ñuʼú yi̱chí. Ki̱ʼva saá xíniñúʼu keʼé miíyó, nu̱úka ña̱ ndakaniníxi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ʼa ña̱ kǒo kúúmiíyó tiempo vitin va̱ʼaka ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ káʼa̱n Jehová taxira ndaʼa̱yó nu̱ú ñuyǐví xa̱á. Saátu ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ texto ña̱ kivi chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ kundaaka-iniyó Jehová.

7. ¿Nda̱chun kivi kandíxayó ña̱ kúúmiíníva Jehová ndee̱?

7 Sana ndákanixi̱níyó nda̱chun ni̱nda̱ka̱tu̱ʼun Jehová ña̱yóʼo ta̱ Moisés: “¿Á va̱ása kivi keʼé Jehová ña̱yóʼo túviún?”. Sana xi̱kuni̱ra chindeétáʼanra xíʼin ta̱ Moisés ña̱ kunda̱a̱-inira ña̱ kúúmiíníva Jehová ndee̱ ta kivi keʼéra nda̱a̱ ndáaka ña̱ kúni̱ miíra. Xa̱ʼa̱ ña̱kán, ni nu̱ú ñuʼú yi̱chí ni̱xi̱ka na̱ ñuu Israel, kiviva taxi Jehová ku̱a̱ʼání ku̱ñu kuxuna. Jehová ni̱na̱ʼa̱ra nu̱ú na̱ ñuura ña̱ kúúmiíníra ndee̱ (Éx. 6:6). Ña̱kán tá yáʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo, kiviva kandíxayó ña̱ kuniñúʼu Jehová ndee̱ra ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanra xíʼinyó ni nda̱a̱ ndáaka nu̱ú íyoyó (Sal. 138:​6, 7).

8. ¿Ndáaña xíniñúʼu kiʼinyó kuenta xíʼin ña̱ va̱ʼa kǒo keʼéyó nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé na̱ ñuu Israel? (Koto na̱ʼná).

8 Jehová sa̱xínuvara ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra keʼéra ta ta̱xira ku̱a̱ʼání tí codorniz á ka̱añu̱ʼú ña̱ va̱ʼa kuxuna, soo na̱ ñuu Israel va̱ása nítaxina tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ra xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼéra milagro yóʼo. Ña̱ ni̱ndi̱ʼi̱ka-ini ku̱a̱ʼánína xa̱ʼa̱ kúú ña̱ ndakayana ku̱a̱ʼání tí codorniz, ta ki̱ʼva iin ki̱vi̱ sava nda̱kayana tíyóʼo. Ni̱sa̱a̱ní Jehová xíʼin na̱yóʼo saáchi ña̱ ni̱ndi̱ʼi̱ka-inina xa̱ʼa̱ kúú ña̱ kuxuna, ña̱kán ta̱xira castigo ndaʼa̱na (Núm. 11:​31-34). ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱ ke̱ʼé na̱yóʼo? Ña̱ xíniñúʼu kiʼinyó kuenta ta kǒo kuni̱yó kuumiíyó ku̱a̱ʼání ña̱ʼa. Ni kúúyó na̱ ku̱i̱ká á na̱ nda̱ʼví, ña̱ xíniñúʼu kundi̱ʼika-iniyó xa̱ʼa̱ kúú ña̱ kundiku̱nyó sa̱tá “ña̱ ku̱i̱ká ña̱ íyo chí ndiví” ta ndasandakúyó ña̱ kítáʼanyó xíʼin Jehová ta saátu xíʼin ta̱ Jesús (Mat. 6:​19, 20; Luc. 16:9). Tá ná keʼéyó ña̱yóʼo, kivi kandíxayó ña̱ mií Jehová taxi ña̱ xíniñúʼuyó.

Tá ñuú, ku̱a̱ʼání na̱ ñuu Israel ñúʼuna ndákayana tí codorniz chí nu̱ú ñuʼú yi̱chí.

¿Ndáaña ke̱ʼé ku̱a̱ʼání na̱ ñuu Israel tá ni̱xi̱kana chí nu̱ú ñuʼú yi̱chí ta ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱ ke̱ʼéna? (Koto párrafo 8).


9. ¿Ndáaña kǒo xíniñúʼu kaka-iniyó xa̱ʼa̱?

9 Tiempo vitin, Jehová ndákundeévara chíndeétáʼanra xíʼin na̱ káchíñu nu̱úra. Soo su̱ví ña̱yóʼo kúni̱ kachiña ña̱ nda̱a̱ ni iin yichi̱ va̱ása kuma̱ní xu̱ʼún nu̱úyó á ña̱ kuxuyó.b Soo ni saá, kiviva kandíxayó ña̱ va̱ása sandákoondaʼa̱ Jehová miíyó ta taxivara ndee̱ ndaʼa̱yó ña̱ va̱ʼa kundeé-iniyó ya̱ʼayó nu̱ú nda̱a̱ ndáaka tu̱ndóʼo. Vitin ná ka̱ʼa̱nyó ama kivi na̱ʼa̱yó ña̱ kándíxayó ña̱ kundaava Jehová miíyó. Ña̱ nu̱ú, tá kúma̱ní xu̱ʼún nu̱úyó. Ña̱ u̱vi̱, tá ndákanixi̱níyó ndáa míí kiʼinyó xu̱ʼún ña̱ kuniñúʼuyó tá xa̱a̱ ná kuchéeyó.

TÁ KÚMA̱NÍ XU̱ʼÚN NU̱ÚYÓ

10. ¿Ndáa tu̱ndóʼo kivi ya̱ʼayó nu̱ú?

10 Tá kúyatinka ki̱vi̱ ña̱ ndiʼi-xa̱ʼa̱ ñuyǐví yóʼo, sana ixayo̱ʼvi̱níkaña xíʼinyó ña̱ kuumiíyó ña̱ xíniñúʼuyó. Kivi ixayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó tá nása̱ma na̱ chíñu, tá íyo guerra tá ndeéní kúún sa̱vi̱ á tá kúú inkaka tu̱ndóʼo ta saátu tá kíxáʼa íyo inka kue̱ʼe̱ ña̱ xíkun. Sana kivi tavána miíyó nu̱ú káchíñuyó, kivi ndiʼi-xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ʼa ña̱ kúúmiíyó á nda̱a̱ xíniñúʼu sandákooyó veʼeyó. Ña̱kán sana xíniñúʼu ndukúyó inka chiñu ña̱ kachíñuyó á ku̱ʼu̱nyó kundooyó inka ñuu xíʼin na̱ veʼeyó ña̱ va̱ʼa taxiyó ña̱ xíniñúʼuna. ¿Ndáaña kivi chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ vií ndaka̱xinyó ña̱ keʼéyó tasaá na̱ʼa̱yó ña̱ kándíxayó ña̱ chindeétáʼanva Jehová xíʼinyó?

11. ¿Ndáaña kivi chindeétáʼan xíʼinyó tá kúma̱ní xu̱ʼún nu̱úyó? (Lucas 12:​29-31).

11 Iin ña̱ kivi chindeétáʼan xíʼinyó kúú ña̱ ka̱ʼa̱nyó xíʼin Jehová xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ sándi̱ʼi̱-iniyó (Prov. 16:3). Ná ka̱ʼa̱nyó xíʼinra ña̱ taxira ña̱ ndíchi ndaʼa̱yó ña̱ vií koo ña̱ ndaka̱xinyó keʼéyó ta saátu ña̱ ná chindeétáʼanra xíʼinyó ña̱ va̱ása kundi̱ʼiní-iniyó (kaʼvi Lucas 12:​29-31). Ná ka̱ʼa̱nyó xíʼinra ña̱ chindeétáʼanra xíʼinyó ña̱ kusi̱í-iniyó xíʼin ña̱ʼa ña̱ xa̱a̱ kúúmiíyó (1 Tim. 6:​7, 8). Ná nandukúyó nu̱ú tutu ña̱ tává na̱ ñuu Ndióxi̱ ña̱ kivi chindeétáʼan xíʼinyó tá kúma̱ní xu̱ʼún nu̱úyó. Tá kúú nu̱ú jw.org va̱xi video xíʼin artículo ña̱ káʼa̱nka xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, ta xa̱a̱ va̱ʼaní chíndeétáʼan ña̱yóʼo xíʼin ku̱a̱ʼánína.

12. ¿Ndáaña xíniñúʼu ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ tá kúma̱níka ndaka̱xinyó á kiʼinyó iin chiñu?

12 Savana sándakoona na̱ veʼena ña̱ va̱ʼa ku̱ʼu̱nna kachíñuna inka ñuu, soo tá yáʼa tiempo kíʼinna kuenta ña̱ va̱ása va̱ʼa íyo ña̱ nda̱kaxinna keʼéna. Xa̱ʼa̱ ña̱kán tá kúma̱níka ndaka̱xiún á kiʼún iin chiñu, va̱ása xíniñúʼu ndakani kuití xi̱níún xa̱ʼa̱ nda̱saa xu̱ʼún chaʼvina yóʼó chi saátu xíniñúʼu ndakanixi̱níún á chindeétáʼan ña̱ ndaka̱xiún keʼún xíʼin miíún ta saátu xíʼin na̱ veʼún ña̱ viíka kutáʼanndó xíʼin Ndióxi̱ (Luc. 14:28). Ndakanixi̱ní xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo: “Tá ná kiʼii̱n chiñu ña̱ xíká kíndo̱o, ¿á sakúxíkaña yi̱ʼi̱ nu̱ú yiíi̱ á ñá síʼi̱? ¿Á kasiña nu̱úi̱ ña̱ ku̱ʼi̱n ndiʼi reunión, ña̱ ku̱ʼi̱n predicación ta saátu ña̱ tavái̱ tiempo ña̱ koi̱ xíʼin na̱ hermano?”. Tá íyo se̱ʼún saátu xíniñúʼu ndakanixi̱níún xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo: “¿Ndáa ki̱ʼva sakúaʼnui̱ na̱ va̱lí se̱ʼi̱ ta kuniʼii̱ yichi̱ nu̱úna nda̱a̱ táki̱ʼva kúni̱ Jehová tá kǒi̱ íyo xíʼinna?” (Efes. 6:4). Tá kúma̱níka ndaka̱xiún ña̱ keʼún, koto ndáaña ndákanixi̱ní Jehová xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ta kǒo kundiku̱ún ña̱ káʼa̱n na̱ veʼún á na̱ migoún na̱ va̱ása ndíku̱n ña̱ káʼa̱n Biblia.c Ku̱a̱ʼá yichi̱ ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼin ta̱ Tony ta̱ íyo chí Asia occidental ña̱ ku̱ʼu̱nra kachíñura inka ñuu. Soo ni̱ka̱ʼa̱nníra xíʼin Jehová xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ta saátu na̱túʼun-táʼanra xíʼin ñá síʼira xa̱ʼa̱ña, tasaá nda̱kaxinra ña̱ kǒo kiʼinra chiñu yóʼo ta chi̱kaa̱tura ndee̱ ña̱ loʼoka xu̱ʼún kuniñúʼura xíʼin na̱ veʼera. ¿Ndáaña ndákanixi̱ní ta̱ Tony xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱kaxinra ke̱ʼéra? Ta̱yóʼo káchira: “Ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ʼa ndákiʼi̱n xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱kaxii̱n keʼíi̱ ña̱yóʼo, saáchi xa̱a̱ ku̱a̱ʼání na̱ yiví chíndeétáʼi̱n xíʼin ña̱ xa̱a̱na sakúaʼana xa̱ʼa̱ Jehová. Ta saátu na̱ va̱lí se̱ʼi̱ chíkaa̱nína ndee̱ ña̱ kachíñuna nu̱ú Jehová. Ki̱ʼinndi̱ kuenta ña̱ tá ndíku̱nyó ña̱ káʼa̱n Mateo 6:​33, miíva Jehová taxi ña̱ xíniñúʼuyó”.

TÁ NDÁKANIXI̱NÍYÓ NDÁA MÍÍ KIʼINYÓ XU̱ʼÚN TÁ XA̱A̱ NÁ KUCHÉEYÓ

13. ¿Ndáaña xíniñúʼu keʼéyó ña̱ va̱ʼa kuumiíyó loʼo xu̱ʼún ña̱ kuniñúʼuyó chí nu̱únínu?

13 Saátu kivi ixayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó na̱ʼa̱yó ña̱ kándíxayó Jehová tá ndákanixi̱níyó ndáa míí kiʼinyó xu̱ʼún ña̱ kuniñúʼuyó tá xa̱a̱ ná kuchéeyó. Ña̱ Biblia káʼa̱nña xíʼinyó ña̱ ná chikaa̱yó ndee̱ ña̱ kachíñuyó ña̱ va̱ʼa kuumiíyó xu̱ʼún ña̱ kuniñúʼuyó chí nu̱únínu (Prov. 6:​6-11). Tá kivi, nda̱a̱ vitin ná kixáʼayó ndataánva̱ʼayó loʼo xu̱ʼún ña̱ va̱ʼa kuniñúʼuyóña chí nu̱únínu. Ña̱ nda̱a̱ kúúña, kiviva chindeétáʼan xu̱ʼún xíʼinyó tá yáʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo, soo su̱ví ña̱yóʼo kúú ña̱ xíniñúʼu kundi̱ʼiníka-iniyó xa̱ʼa̱ (Ecl. 7:12).

14. ¿Ndáa ki̱ʼva chíndeétáʼan Hebreos 13:5 xíʼinyó tá ndákanixi̱níyó ndáa míí kiʼinyó xu̱ʼún ña̱ kuniñúʼuyó tá ná kuchéeyó?

14 Ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ va̱ása ndáyáʼviníví ña̱ kuumiíyó ku̱a̱ʼání ña̱ ku̱i̱ká chi ña̱ ndáyáʼviníka kúú ña̱ kundi̱ʼi-iniyó xa̱ʼa̱ chiñu Ndióxi̱ (Luc. 12:​16-21). Saáchi va̱ása kúnda̱a̱-iniyó ndáaña kundoʼoyó ki̱vi̱ taa̱n, xa̱ʼa̱ ña̱kán ná kǒo kundi̱ʼiní-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ kuumiíyó ña̱ ku̱i̱ká (Prov. 23:​4, 5; Sant. 4:​13-15). Ta saátu ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús ña̱ ndiʼi na̱ kúni̱ kundiku̱n sa̱tára xíniñúʼu chikaa̱-inina ña̱ sandákoona ndiʼi ña̱ ku̱i̱ká ña̱ kúúmiína (Luc. 14:33). Na̱ cristiano na̱ ni̱xi̱yo chí Judea tá siglo nu̱ú, ke̱ʼéna ña̱yóʼo xíʼin ña̱ si̱í-ini (Heb. 10:34). Tiempo vitin, ku̱a̱ʼání na̱ hermano távánana nu̱ú káchíñuna á kíndaana ña̱ʼa ña̱ kúúmiína xa̱ʼa̱ ña̱ kǒo kíʼvina xíʼin ña̱ política (Apoc. 13:​16, 17). Ta na̱yóʼo náʼa̱na ña̱ xíʼin ndinuʼu-inina kándíxana ña̱ káʼa̱n Jehová tá káchira: “Nda̱a̱ ni iin yichi̱ va̱ása sandákoi̱ yóʼó ta nda̱a̱ ni iin yichi̱ va̱ása sañándaʼíi̱ yóʼó” (kaʼvi Hebreos 13:5). Miíyó chíkaa̱yó ndee̱ ña̱ kachíñuyó ña̱ va̱ʼa kuumiíyó loʼo xu̱ʼún ña̱ kuniñúʼuyó tá xa̱a̱ ná kuchéeyó, ta xíʼin ndinuʼu-iniyó kándíxayó ña̱ mií Jehová chindeétáʼan xíʼinyó tá ná kuu iin ña̱ʼa ña̱ kǒo níndakanixi̱níyó kuu.

15. ¿Ndáaña va̱ása xíniñúʼu ndakanixi̱ní na̱ íyo se̱ʼe xa̱ʼa̱ se̱ʼena? (Koto na̱ʼná).

15 Sava ñuu, ku̱a̱ʼání na̱ yiví íyo se̱ʼena saáchi ndákanixi̱nína ña̱ tá ná kuaʼnu na̱ va̱lí yóʼo kivi kachíñuna ta kuumiína ku̱a̱ʼání xu̱ʼún ña̱ va̱ʼa kundaana na̱ yivána tá xa̱a̱ ná kuchéena. Soo ña̱ Biblia káʼa̱nña ña̱ na̱ íyo se̱ʼe kúú na̱ xíniñúʼu taxi ña̱ xíniñúʼu se̱ʼena (2 Cor. 12:14). Ña̱ nda̱a̱ kúúña, tá xa̱a̱ kúchée na̱ íyo se̱ʼe sana xíniñúʼuna ña̱ ná chindeétáʼan se̱ʼena xíʼinna á ña̱ taxina sava ña̱ xíniñúʼuna. Ta ku̱a̱ʼánína chíndeétáʼanvana xíʼin na̱ yivána xíʼin ña̱ si̱í-ini (1 Tim. 5:4). Soo ku̱a̱ʼání na̱ ndásakáʼnu Jehová na̱ íyo se̱ʼe, ña̱ sákusi̱íka-inina kúú ña̱ xítona ña̱ chíkaa̱ se̱ʼena ndee̱ ña̱ káchíñuna nu̱ú Jehová ta su̱ví ña̱ kachíñuna ña̱ va̱ʼa kuumiína ku̱a̱ʼání xu̱ʼún ta kundaana na̱yóʼo (3 Juan 4).

Xíʼin videollamada káʼa̱n iin na̱ matrimonio xíʼin se̱ʼena ta saátu xíʼin yii̱ñá ta na̱yóʼo ndíxina ti̱ko̱to̱ ña̱ ndíxina tá káchíñuna.

Na̱ ndásakáʼnu Ndióxi̱ na̱ xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱, xíniñúʼu kiʼinna kuenta xíʼin ña̱ káʼa̱n Biblia tá ndáka̱xinna ndáaña keʼéna chí nu̱únínu. (Koto párrafo 15).d


16. ¿Ndáa ki̱ʼva kivi chindeétáʼan na̱ íyo se̱ʼe xíʼin se̱ʼena? (Efesios 4:28).

16 Ndóʼó na̱ íyo se̱ʼe, sanáʼa̱ndó na̱ va̱lí se̱ʼendó ña̱ ná sakúaʼana kachíñuna tasaá kivi kuumiína ña̱ kuniñúʼuna chí nu̱únínu, chikaa̱níndó ndee̱ ña̱ chinúundó iin yichi̱ va̱ʼa nu̱úna ta saátu sanáʼa̱ndóna ña̱ ná kundaa-inina Jehová. Nda̱a̱ tá válína sanáʼa̱ndóna ña̱ ndáyáʼviní sakúaʼana kachíñuna (Prov. 29:21; kaʼvi Efesios 4:28). Nani xáʼnu na̱ va̱lí se̱ʼendó, chindeétáʼanndó xíʼinna ña̱ va̱ʼa ná chikaa̱na ndee̱ sakúaʼana tá ku̱a̱ʼa̱nna escuela. Nandukúndó nu̱ú tutu ña̱ tává na̱ ñuu Ndióxi̱ ña̱ kivi chindeétáʼan xíʼinndó ña̱ chindeéndó na̱ va̱lí se̱ʼendó ña̱ vií ndaka̱xinna ndáaña keʼéna, tá kúú á xíniñúʼu kaʼvi va̱ʼana á va̱ása. Saátu chindeétáʼanndó xíʼin se̱ʼendó ña̱ va̱ʼa ndani̱ʼína iin chiñu nu̱ú kachíñuna ña̱ va̱ʼa satána ña̱ xíniñúʼuna, ta saátu ña̱ va̱ʼa koo tiempo nu̱úna ña̱ keena natúʼunna xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ á nda̱a̱ xa̱a̱na koona precursor.

17. ¿Ndáaña va̱ása xíka-iniyó xa̱ʼa̱?

17 Miíyó na̱ ndásakáʼnu Jehová ni loʼo kǒo xíka-iniyó ña̱ kiviva chindeétáʼan Jehová xíʼinyó ta taxira ña̱ xíniñúʼuyó. Tá kúyatinka ki̱vi̱ ña̱ ndiʼi-xa̱ʼa̱ ñuyǐví yóʼo, xíniñúʼu chikaa̱níkayó ndee̱ ña̱ kundaa-iniyó Jehová. Soo ni nda̱a̱ ndáaka ña̱ ná kuu, ná kandíxayó ña̱ kuniñúʼuva Jehová ndee̱ra ña̱ chindeétáʼanra xíʼinyó ta taxira ña̱ xíniñúʼuyó. Nda̱a̱ ni loʼo va̱ása xíka-iniyó ña̱ kúúmiíníva Jehová ndee̱ ta kivi keʼéra nda̱a̱ ndáaka ña̱ kúni̱ra ta chindeétáʼanra xíʼinyó ni nda̱a̱ ndáaka nu̱ú ndóoyó.

¿NDÁAÑA NDAKUIÚN?

  • ¿Ndáaña sákuaʼayóxíʼin na̱ ndo̱ʼo ta̱ Moisés ta saátu na̱ ñuu Israel?

  • ¿Ndáa ki̱ʼva kivi na̱ʼa̱yó ña̱ kándíxayó Jehová tá kúma̱ní xu̱ʼún nu̱úyó?

  • ¿Ndáaña xíniñúʼu kiʼinyó kuenta xíʼin tá ndákanixi̱níyó ndáa míí kiʼinyó xu̱ʼún kuniñúʼuyó tá ná kuchéeyó?

YAA 150 Jehová kúú ta̱ sáka̱ku yóʼó

a Kaʼvi ña̱ naní “Pregunta ña̱ kéʼé na̱ káʼvi tutu yóʼo”, ña̱ ka̱na nu̱ú Tutu Ña̱ Nátúʼun xíʼinyó octubre 2023.

b Kaʼvi ña̱ naní “Preguntas de los lectores”, ña̱ ka̱na nu̱ú La Atalaya 15 tí septiembre 2014.

c Kaʼvi artículo ña̱ naní “Nadie puede servir a dos amos”, ña̱ ka̱na nu̱ú La Atalaya 15 tí abril 2014.

d ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ NA̱ʼNÁ: Na̱ matrimonio yóʼo, káʼa̱nna xíʼin se̱ʼena ta saátu xíʼin yii̱ñá tá ñúʼuna káchíñuna nu̱ú kúva̱ʼa salón.

    Publicación ña̱ va̱xi tu̱ʼun sâví (1993-2025)
    Kita
    Yóʼo ki̱ʼviún
    • tu’un sâví
    • Chindaʼáña ndaʼa̱ inkana
    • Nda̱saa kúni̱únña
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ña̱ xíniñúʼuna
    • Política ña̱ privacidad
    • Configuración ña̱ privacidad
    • JW.ORG
    • Yóʼo ki̱ʼviún
    Chindaʼáña ndaʼa̱ inkana