Pregunta ña̱ kéʼé na̱ káʼvi tutu yóʼo
Tá ndi̱ʼi ka̱ku ta̱ Jesús ñuu Belén, ¿nda̱chun nda̱kaxin ta̱ José xíʼin ñá María ña̱ kindo̱ona ñuu kán nu̱úka ña̱ ndikóna ñuu Nazaret?
Kǒo káʼa̱nví Biblia xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, soo káʼa̱nña xa̱ʼa̱ sava ña̱ʼa ña̱ kivi chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ kunda̱a̱-iniyó nda̱chun nda̱kaxinna kindo̱ona ñuu kán.
Tá ni̱ka̱ʼa̱n iin ángel xíʼin ñá María ña̱ ke̱e se̱ʼeñá, chí ñuu Nazaret ni̱xi̱yoñá, ta saátu ta̱ José ñuu yóʼo ni̱xi̱yora, ta ñuu Nazaret xi̱kindooña chí Galilea (Luc. 1:26-31; 2:4). Ñuu Egipto ni̱xa̱ʼa̱nna ni̱xi̱yona loʼo tiempo saá ndi̱kó tukuna chí ñuu Nazaret, xa̱ʼa̱ ña̱ xa̱ʼnu ta̱ Jesús ñuu Nazaret xi̱ka̱ʼa̱nna nazareno xíʼinra (Mat. 2:19-23). Ña̱kán tá káʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ñuu Nazaret ndákaʼányó xa̱ʼa̱ ta̱ José ñá María xíʼin ta̱ Jesús.
Soo, ñá María xi̱xini̱vañá ndáa ki̱ʼva ni̱xi̱yo ñuu Judea. ¿Nda̱chun va̱ʼa xíni̱yó ña̱yóʼo? Saáchi kán ni̱xi̱yo ñá Elisabet, ta táʼanñá ni̱xi̱yo ñáyóʼo. Ñá Elisabet xi̱kuuñá ñá síʼi ta̱ su̱tu̱ Zacarías ta ñáyóʼo xi̱kuu siʼí ta̱ Juan ta̱ xi̱sandákuchi na̱ yiví (Luc. 1:5, 9, 13, 36). Ñá María ni̱xa̱ʼa̱nñá xi̱toñá ñá Elisabet ta ni̱xi̱yoñá u̱ni̱ yo̱o̱ xíʼinñá tándi̱ʼi ndi̱kóñá chí Nazaret (Luc. 1:39, 40, 56).
Tándi̱ʼi ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱ xi̱niñúʼu kaʼyína ki̱vi̱ ndiʼi na̱ yiví na̱ xi̱ndoo kán. Ta ña̱ va̱ʼa keʼé ta̱ José ña̱yóʼo ke̱era chí Nazaret ta ni̱xa̱a̱ra chí ñuu Belén, ña̱ ni̱xi̱yo ñuu ta̱ David, ta kán ni̱ka̱ʼa̱n profecía ña̱ kaku ta̱ Mesías (Luc. 2:3, 4; 1 Sam. 17:15; 20:6; Miq. 5:2). Ñuu kán ka̱ku ta̱ Jesús, ta ta̱ José va̱ása ka̱ʼa̱nvíra xíʼin ñá María ña̱ ndikó tukuna chí Nazaret saáchi sa̱kán ka̱ku se̱ʼeñá. Ñuu Belén ni̱ndo̱ona ta yatinníva xi̱kindo̱o ña̱yóʼo nu̱ú xi̱ndikaa̱ ñuu Jerusalén, 9 kilómetro xi̱kindo̱o ña̱yóʼo (6 milla). Va̱ʼaníva ke̱ena saáchi yatinva xi̱kindoo templo ña̱ va̱ʼa ku̱ʼu̱nna xíʼin ta̱ Jesús ña̱ taxina ofrenda ndaʼa̱ Ndióxi̱ ña̱ xi̱kaʼa̱n ley xa̱ʼa̱ (Lev. 12:2, 6-8; Luc. 2:22-24).
Ná ndakaʼányó chi ta̱ ángel ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ñá María xa̱ʼa̱ ta̱ loʼo se̱ʼeñá ña̱ koora nu̱ú trono ta̱ David ta nduura rey. ¿Á nda̱kanda̱-ini ta̱ José xíʼin ñá María ña̱ ka̱ku ta̱ Jesús ñuu ta̱ David? (Luc. 1:32, 33; 2:11, 17). Sana nda̱kanixi̱nína ña̱ xi̱niñúʼu kindo̱ona ñuu Belén nda̱a̱ ná ka̱ʼa̱n Ndióxi̱ xíʼinna ndáaña keʼéna.
Kǒo xíni̱yó nda̱saa tiempo ni̱xi̱yona chí ñuu Belén, soo tá ni̱xa̱ʼa̱n na̱ astrólogo xi̱tona ta̱ Jesús su̱ví iin ta̱ lée loʼokaví níxi̱kuura, ta xi̱ni̱xi̱yova iin veʼe nu̱ú xi̱ndoona (Mat. 2:11). Ña̱kán nu̱úka ña̱ ndikóna chí norte ña̱ Nazaret, nu̱ú ki̱ndoona xi̱kuu ñuu Belén.
Ta̱ Herodes ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ kaʼníra ndiʼi na̱ va̱lí na̱ ni̱xi̱yo ñuu Belén na̱ xi̱kuumií u̱vi̱ ku̱i̱ya̱ á na̱ válíka (Mat. 2:16). Iin ta̱ ángel ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ José ña̱ xi̱kuni̱na kaʼnína ta̱ Jesús, ña̱kán xi̱nuna ku̱a̱ʼa̱nna chí Egipto ta kán ni̱xi̱yona nda̱a̱ tá ni̱xi̱ʼi̱ ta̱ Herodes saá ndi̱kó tukuna chí Nazaret. Soo, ¿nda̱chun kǒo níndikókana chí Belén? Saáchi iin ta̱ se̱ʼe ta̱ Herodes ta̱ kininí xi̱keʼé xi̱xaʼndachíñu chí Judea, ta Arquelao xi̱naní ta̱yóʼo. Iin ta̱ ángel ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ José ña̱ kivi kaʼnína ta̱ Jesús, ña̱kán nda̱kiʼinna ku̱a̱ʼa̱nna chí Nazaret. Ñuu kán kǒo ña̱ kundoʼoví ta̱ Jesús ta va̱ʼaní sakúaʼara xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ (Mat. 2:19-22; 13:55; Luc. 2:39, 52).
Tá nda̱taku ta̱ Jesús saá kúú ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ discípulora ña̱ kivi ku̱ʼu̱nna chí ndiví, soo ta̱ José ya̱chi̱kava ni̱xi̱ʼi̱ra ta kǒo nikivi ndakiʼinra ña̱ va̱ʼa yóʼo ña̱ ku̱ʼu̱nra chí ndiví, ña̱kán ta̱ José ndatakura nu̱ú ñuʼú yóʼo ta kivi nda̱ka̱tu̱ʼunyóra ndáa xa̱ʼa̱ kúú ña̱ ni̱ndo̱ona chí Belén tá ka̱ku ta̱ Jesús.