Xristeǁî ǀumis ge ge hui te î ta aiǃgû

1913ǁÎ kurib ǃnâb ge ti ǁgûb Johaneb Millsa 25 kurigu ǀkha ge ǁāǁnâhe New Yorki ǃnâ. ǃGâsab Russelli ge ǁîb ǃhoasa ge mā. ǁNās khaoǃgâb ge ti ǁgûba Trinidada ǃoa ge ī tsî Constance Farmer di ǀōn hâ ǁkhoaǂgao ǃgâsas ǀkha ǁnāpa ge ǃgame. Ti ǁgûb ge ǃgâsab William R. Browna ge hui îb “Photo-Drama of Creation” sa ǁgau. ǁÎn ge nēsa Brown omaris ge 1923ǁî kurib ǃnâ huriǂoas Afrikab disa ǃoa a sîhes kōse ge dī. Ti ǁgûra hîna ge hoara ǀhommi ǃâubasensa ūhâ i ra ge Trinidadi ǃnâ ge aiǃgû.

ǁGÛRA HÎNA A ǀNAM DA RA

Ti ǁgûra ge khoese ǀgôana ge ūhâ i tsî ǁîra ǂguro ǀgôaba Rutherford di ge ǂgai, Rutherfordi ǃoagu hîna ge ǁnā ǁae Watch Tower Bible and Tract Societis president îba. Tsî tita ge 30 Desemberi 1922ǁî kuri ǃnae o, o ta ge Clayton J. Woodworthi, The Golden Age nētsē a Awake ǂkhanib di xoa-ao ge īb ǃoagu ge ǀon ǂgai-e. Ti ǁgûra ge ǂhâ da hâ ǁkhāǁkhāsa ge mā da xawe ǀō-aisase gagasi xūn ǃoa-ai. Ti ǁgûs ge ǃgâise xoade ra sîsen-ūse ge ǃhoa ǁkhā i. Ti ǁgûb ge ûitsamase Elobmîs ǃnaeǃkhaide ǁkhoaxa ǀgaub ǃnâ khomaiba das xa ge ǃgâibahe i.

ǁÎra di ǁgūtsâ di ge ǃgâi sîsenǂuiba ge ūhâ i. Koro axaga xu i ge ǃnonaga Gilead skola ge ǁhaoǃnâ ǁkhā i. Sige ǃnona ǃgâsadi ge ǂgui kuriga Trinidadi tsî Tobagob ǃnâ aimâba-ao sîsen-e gere dī. ǁÎra di ǃgâi ǁkhāǁkhā ǀgaub tsî aiǁgaudi ǃnâ-ū ra ge sida ǁgûra ‘Jehovab di ommi’ ǃnâ ge kaikai da. ǁÎra di ǂkhâǃnâdi ge ge hui da “ǃKhūb ommi ǃnâ ǂgāhe” tsî ǁnāpa hâ tsî aiǃgûsa.​—Psa. 92:13.

Sida omsa xu da ge aoǁnâ sîsen-e ǃkhōǂgā hâ xūn hoana gere dī. Aimâba-aon ge nēpa ǀhao tsî ǃgâsab George Youngi Kanadaba xu Trinidadi ǃnâ ge sari hâ i sîsabeb xa gere ǃhoa. Ti ǁgûra ge ǃgâi ǀgaub ǃnâ ǁîra di ǀhōsa ra Brown di ge ǀon hâ îra hîna ge huriǂoas Afrikab dis ǃnâ hâ îra xa gere ǃhoa. Nēn hoan ge ge ǁgari te î ta disi kurixa ta a hîna aoǁnâ sîsenni ǀkha tsoatsoa.

ǂGURO SÎSEN ǀGAUB

Sida di ǂkhanin ge ǁnā ǁaeb ǃnâ ǀgaisase ama tama ǂgomdi ǂhumib xa gere ǃhoa, xūǃgunuxasib, mari kurub tsî ǂgīǂgōsi xūn ǃnâ ǃâ-e ūhâs tsîn xa. Nēsa mâǃoas ǃaromab ge kerkeb di ǂgaeǂgui-aoba 1936ǁî kurib ǃnâ Trinidadi di ǂnûǁkhaeba-aob ǀkha ǃhoa tsî sida sîsenga gere ǀam kai ǂgao. ǂKhanina da ge gere sâu xawe toan nîs kōse ge sîsen-ū. ǂHôa tani-aon, ǂnūbis aoǁnâ-aon hîna ǂkhariro māǂûi-e ra ǂkhanirogu tsî ǁîn ain gere ǁgā kardi tsîna gere sîsen-ūna da ge ge ūhâ i. Tsî ǀōba ra ǀhuru audodi tsîna Tunapunas ǃāsa xū tsî da ge Trinidadi hoab ǃnâs tsîna gere aoǁnâ. Nēs ge kaise ge ǃgâi i. Nē gagasi ǁaxasigu ge ge hui te î ta 16 kurixa ta a hîna ǁāǁnâhe.

Sida omaris di gagasi ǀumis tsî gagasi ǁaxasigu hoagu ge tita ǃnâ turaba ge omkhâi î ta sîsabe kai. Nē turab ge noxoba tita ǃnâ ge hâ i Aruba ti ǀon hâ ǃāsa ǃoa ta ge 1944ǁî kuri a ī o ǃgâsab Edmund W. Cummingsa ta ge sī ǀhao-ūba. Disi khoena 1945ǁî kurib ǃnâ Jesub ǁōb ǂâiǂâisensa ǃoa ǁkhaus ge kaise ge ǂkhî kai khom. Sao ra kurib ǃnâ i ge ǂguro ǀhû-omma ǁnā ailands ai ge omhe.

ǁNās khaoǃgâ ta ge ti sîsen ǁare-aos Oris Williamsa ge aoǁnâba. Oris ge ǁîs ǂgoms tawas ge ǁkhāǁkhāsen xūna ǁkhaubas ǃaroma gere ǂnoagu. Elobmîsa ǁkhāǁkhāsens ǃnâ-ūs ge amaba ge mûǂan tsî 5 Januari 1947ǁî kurib ǃnâ ge ǁāǁnâhe. Tsî ǁaeb ge ǃkharu khamim ge ge ǀnamgu tsî ge ǃgame. ǁÎs ge Novemberi 1950ǁî kurib ǃnâ aimâba-ao sîsenni ǀkha ge tsoatsoa. Oris ǀkha ta ge ǀasa ûiba ge tsoatsoa.

ǂKHÎ ǃOABAS NIGERIAB ǃNÂ

1955ǁÎ kurim ge Gilead skola ǃoa ge ǁkhau-e. Nēs ǃaroma ǂhomisens ǃgaom ge Oris hama sim sîsenga ǁnāxū, sim oms tsî xūn tsîna ǁamaxū tsî Arubaba xū ge doe. 29 Julib 1956ǁî kurim ge 27ǁî klas Gilead skoli dis ǀkha toa tsî Nigeriaba ǃoa ge sî-e.

Kō-oam ra os ge Orisa ra mûǂan: “Jehovab gagab ge khoe-e a hui ǁkhā ǁî-i di sîsabe sîsenni ǃnâ aun tsî ǃgomgu tsîn hoan ǃnâ mâǀgaibesa. Ti kaikhoeb khami ta ge tita ge sîsabe kai ǂgao tama hâ i. Xawe oms tsî ǀgôana ūhâs ǁkhoreba ge ūhâ i. Ti ǂâi ǀgauba ta ge ge ǀkharaǀkhara aoǁnâ sîsenni di ǂhâǂhâsasiba ta ge mû o. Gilead skoli ǀkham ge toa o, o ta ge ge aiǂhomisa i nē sîsabe sîsenni ǀkha tsoatsoasa. Queen marys ǂgaus aim ra ǂoa hînab ge ǃgâsab Worth Thorntona ǃgâsab Knorri berosa xu ge tawede mî. ǁÎb ge ge mîba mî Betels tawam sī nî ǃoabasa. Nēs ge ī ǁoa ti ta ge ge mî. Xawe ta ge nē ǂâi ǀgauba ǀkharaǀkhara tsî Betelsa ge ǀnam ǃkharagagu ǁgaumâide ta ge ūhâ ī amaga. Nē di hoadi xa ta ge ǂgâxa ra khoena ǃkhōǃoas dis xa ge ǃgâibahe i. Tita ge khoena a ǀnam tsî nē sîsenni ge Nigeriab ǃgâsan ǀkha ǀguiba sîsensa gere mā-am te. ǂGuin ge ǀurixases, tsau hâses tsî ǁgâ hâses tsîna nēba gere hā. Kaise ta ge ge ǃgâibahe i ǁîna ǂhâban hâ xū-i hoa-i ǀkha huisa. Nēn hoan ge ge ǃanu sîsen i Jehovab ǃaroma tsî ǁnās ǃaroma i ge kai ǃgâiaǂgaob tsî ǂkhîb tsîna gere mā te.” Mâ ǁgaumâis hoas ge ge hui mî im aiǃgû.

1961ǁÎ kuri Trinidadi ǃnâ da ǀguiba ǃgâiǁaeba ūhâ hînab ge ǃgâsab Browna ǁîb ge Afrikab ǃnâ ūhâ i ǁkhoaxa ǁaegu xa gere ǁgamba da. O ta ge Nigeriab ǃnâ da ra kai ǀgaub xa ge ǂanǂan bi. ǃGâsab Browni ge ǁîb di ǁôaba ǁgui-aide tsî ti ǁgûba ǃoa ge mî: “Johane sats ge Afrikab kōse ge sī ǁoa i xawe Woodworthi ge ǁnāpa ge hâ i.” Ti ǁgûb ge ǃeream tsî ge mî: “Aiǃgû re Worth aiǃgû re.” Nē aogu hîna ǂgui kuriga sîsabe sîsenni ǃnâ hâgu di ǂkhâǃnâdi ge ge hui te ti sîsenni ǀkha noxoba aiǃgûsa.

1962ǁÎ kurib ǃnâ ta ge noxoba ǁkhāǁkhāsa ge hō 37ǁî klas Gilead skoli dis ǃnâ, nēs ge disi ǁkhâga ge ū. ǃGâsab Wilfred Goochi hîna ge Nigeriab ǃnâ ǁnâub mûǂam-ao îb ge 38ǁî klas ǃnâ ge ǁhao tsî Englanda ǃoa ge ǁgaumâi-e. Tsî ta ge tita Nigeriab ǁnâuba gere kōǃgâ. ǃGâsab Browni aiǁgausa ra saose ta ge ǃnāsa ǃnāde gere ǃnarimâ tsî ǃgâsana Nigeriab ǃnâ gere ǂan tsî ǀnam. ǁÎn ge ǂgui xūna ūhâ tama hâ i xawen ge kai ǃgâiaǂgaob tsî ǂkhîb tsîna ge ūhâ i, nēs ge ge ǁgau ama-ai ûiba ūhâs ge mari-e xu hâ tama hâ. ǁÎn di mâsigu ǂam-ain ge ǃanuses tsî ǃamkuses tsîna ǀhaode ǃoa gere ī. Kai ǀhaodi tawan gere sī o, on ge lorrigu tsî bolekajasa di tsîn ǀkha gere sī (nē gu ge ǁîn ǃhūb ǃnâ gere kuruhe bēga). Nē bēgu ge ǂgui buruburuxa xūna ge xoa-aisa i. ǀGuib ge: “ǂKhari ǁgamron ge kai huriba ra kuru” di ge xoa-aisa i.

Nē xoasa mîdi ge a ama. Mâ khoe-i hoa-i ǁgūtsâdi ge ra ǃgôa; sida dina da ge ge ǀaro. 1974ǁÎ kurib ǃnâb ge Nigeriaba ge ǂguro ǃhū-i Amerikab ǃauga hîna ge 100 000 aoǁnâ-aona a hōba. Nē sîsenni ge ge khōraǂuisen.

Nigeriab torob ge 1967ǁî kuriba xu 1970ǁî kurib kōse ge hâ i nē sîsenni ra kai hîna. ǂGui ǁkhâga i ge sida ǃgâsan hîna ge Biafran ǀkhāb Niger ǃāb dib ǃnâ hâ îna ǁnâub berosa xu huiba ge hō ǁoa i. ǁÎna da ge gagasi ǂûn ǀguina sī ge mā ǁkhā i. ǂGuro i go mî-e khami da ge ǀgores tsî Jehovab ǃnâ ǂgoms tsîn ǃnâ-ū nē ǃāba ǂgui ǃnāde gere ǃgâu.

ǂÂihō ta ge ra mati da ge ǁkhōǁkhōsasib toroǃkham-aoga xus, ǀaegu tsî ǀnî hâ xūn tsîna xu nē ǃāba gere ǃgâu ǀgausa. ǀGui xū-i ge ge i nē ǃaoǃaosa toroǃkham-aogu ǃnâ-ū ǃgûsa xawe i ge ge ǀnî hâ xū-i Biafrans ǀkhāba xu ǃgâusa. ǀGui ǃui ta ge Niger ǃāba kanoeb ǀkha ge ǃgâu Asabasa xu Onitshas kōse tsî ta ge Enugus ǃnâ ge hâ i mûǂam-aoga sī gere ǂkhâǃnâ. ǀGui ǃnaeǃkhais ge Abas ǃnâ ge hâ i mûǂam-aoga ge ǀgaiǀgai. Port Harcourts ǃnâ i ge sida ǀhaosa ǃhaese ǀgores ǀkha ge ǀam, toroǃkham-aogu ge Biafrans ǃnâ a sī o.

Nē ǀhaodi ge kaise ge ǂhâǂhâsa i sida ǃgâsana i ge Jehovab ǀnammi xa gere ǂâiǂâiǃnâ amaga tsî ǂhâbasa ǂkhâǃnâs tsîna ǀkhā-e ū tama is tsî ǀguiǃnâxasib tsîn xa gere mā amaga. Nigeriab ǃgâsan ge nēs ǃnâ-ū ǃgâise ge ǃkharu. ǁÎn ge ǀnammi hîna ǃhaoǃnâbe ǃhuiba ūhâ tama hâba ge ǁgau tsî Xristeǁî ǀguiǃnâxasiba ge ūhâ ǀgara. Nēs ge ge kai aiǂhanu-i ǁîn ǀkha nē ǁaeb ǃnâ hâsa.

1969ǁÎ kurib ǃnâb ge ǃgâsab Milton G. Henschela “Peace on Earth” di hâ xoaǂamsa ge ūhâ i ǂharis kai ǀhaos tawa ge aiǂnû-ao-i, Yankee ǂgās, New Yorki ǃnâ tsî tita ge ǁîb hui-aose ǂgui xūna ge ǁkhāǁkhāsen. Nēs ge ge ǁaexa i, 1970ǁî kurib ǃnâ da ge “Men of Goodwill” di hâ xoaǂamsa ūhâ hoaǃnâ-aixa ǂharis kai ǀhaosa Nigeriab Lagos ǃnâ ūhâ i amaga. Nēs ge torob khaoǃgâ hâ i amaga i ge nēsa Jehovab huib ǀkha ǀgui ge īǁkhā. Nēs ge 17 gowagu ǃnâ ge hâ i tsî 121 128 khoen xa ge hâǃnâ-e. ǃGâsab Knorri tsî Henscheli tsî nau ǃgâsan hîna ge Amerikab tsî Englandi tsîna xu sari hâ-în tsîn ge kaise ge buru, mûn ge o kai ǃgôab Xristeǁîn hîna gere ǁāǁnâhena, nē ǃgâsan ge ge 3 775 i. Nē ǁaxasiba aiǂhomis ǀkha huis ge kaise ge ǀhape ǁae-i ti ûib ǃnâ. Nē aoǁnâ-aon ge kai ǀgaub ge kais ǀguisa ge hî tama hâ i xawe gere ǃhui.

30 Kurigu hîna ta ge Nigeriab ǃnâ a hâgu ǃnâ ta ge ǃnarimâra mûǂam-aose sîsens tsî huriǂoas Afrikab dis ǃnâ ǁaeba xu ǁaeb ǀkha mûǂam-aose sîsens tsîn xa kaise ge ǁkhoaxabahe i. Sîsaben ge kaise gere ǃgâiaǂgao huib tsî ǂkhâǃnâs tsînan ge hō o. Kaise i ge gere ǂkhî kai te ǁîna mîbasa kō ǃkharu-e taman ge hâ di. Nē sîsenni ge ge ǁkhāǁkhā te mâ khoe-i hoa-i ǃnâ ǃgâiǃgâibasensa ūhâs ge ǁîna ra hui în aiǃgû tsî ǀgaiba ūhâ tsî ǀguiǃnâxase Jehovab ǀapeǂhomis ǃnâ hâ.

Jehovab huib ǀkham ge ǃgomsin hîna ge torob tsî ǀaegu xa gere ǃaroma-ena gere mâǃoa hō. Jehovab ǀkhaebam ge hoaǁae gere mû. Oris ge ra mî:

“Hoam ge malariasa ǂgui ǃnāde ge ūhâ i. ǀNî ǃnās aib ge Wortha Lagos ǃnâ kaise ǀaesen tsî ǀaeǃkhō ǃkhais ǃnâ ge ǁgoe-i. Mîba-e ta ge ge ǁîb ge nî ǁō di xaweb ge ǃgâi ǃkhaisa ge ûi. ǃGâiseb ge tsâ o, ob ge Elob Gaosib xa ǁîba gere kōǃgâ ǀaedī-aob ǀkha gere ǃhoa. Ega ta ge Worthi ǀkha ǁnā ǀaedī-aob hîna Nwambiwe di ǀon hâba ǃoa ge ī im sī Elobmîs ǃnâb ūhâ ǃgâiǃgâibasensa omkhâi. ǁÎb ge amaba ge ūǃoa tsî ega ge ǀhaohâb ǃûi-ao kai Abas ǃnâ. Tita tsîn ge ǂgui khoena huis ǃnâ ge ǃgâiǃō, nēs ge Muslim khoen hîna ge ega Jehovaba a ǃoaba tsoatsoan tsîna ǃkhōǂgā hâ. Kai ǂkhîbam ge ge hō Nigeriab khoenam ge ǂan tsî a ǀnam ǃkhais ǃgao, nēs ge ǁîn ǁnaetīgu, dīxūn tsî gowab tsîna ǃkhōǂgā hâ.”

ǀNî hâ xū-i hînam ge ǁkhāǁkhāsen-i: Sim ǁgaumâis ǃnâm sim ǃgâsana nî ǀnamsa ǁîn dīxūn sida dina xu ra ǀkhara xawes tsîna.

ǀASA ǁGAUMÂIS

Nigeriab Betels ǃnâm ge ǃoabas khaoǃgâm ge 1987ǁî kurib ǃnâ ǀasa ǁgaumâisa ge hō, nēs ge sîsaben ase St. Lucia ailands hîna Caribbeans ǃnâ hâs ǃnâ. Nē ǁgaumâis ge kaise ge ǂoaǂamsa i xawe ǀasa ǃgomsina gere ǃaroma. Afrikab ǃnâb ge aoba ǂgui tarade gere ūhâ khami i ge nēba ge ī tama hâ i xawe nēba St. Lucias ǃnâ i ge khoera ǃgame tama hâse ǀguiba gere hâ. Elobmîs ǀgaib ge ǂgui khoen hînam ge Elobmîsa gere ǁkhāǁkhāna ge ǂkhâǃnâ în ǀkharaǀkharana dī.

Sim ǀgaib ge kurigu xa ǃaroma-e hâse a ǂkhabu o, om ge ǂGaeǂgui ra soros xa dana berosa ǃoa Brooklyn, New Yorki ǃnâ ge sî-e, 2005ǁî kurib ǃnâ. Tsēs hoasa ta ge Jehovaba ra gangan Oris ǃgao. ǁÎs ge 2015ǁÎ kurib ǃnâ ge ǁō, nēs ge kaise ge khôa te. ǁÎs ge ge ǀō-aisa tsî ǀnamǀnamxa tara i. Tita ge ǁîsa kaise ge ǀnam-i 68 kurigu hînam ge ǀguiba hâ îgu ǃnâ. Hoam ge ǃgâiaǂgaob ra ǃaroma xū-e ǀguiba ge ǂanǂui ǃgameb ǃnâs tsî ǀhaohâb ǃnâs tsîna, nēs ge aoba ǃgôaǃgâs, ǀûbagus, ǃgamǃgamsenxasib tsî gagab ǂûga ǁgaus tsîna ǃkhōǂgā hâ.

ǁNâusāgudi gere hâ o, om ge Jehovaba ǃoa gere kō îb huim sim ǁguibade ǃgâi ǀgaub ǃnâ dīsa. ǀKharaǀkhara-em gere khamim ge xūn ra ǃgâi ǀgausa gere mû tsîn noxoba ǃgâi xūna nî hāsa.​—Jes. 60:17; 2Kor. 13:11.

Trinidadi tsî Tobagob tsîn ǃnâb ge Jehovaba ti ǁgûra tsî ǀnî hâ ǃgâsan tsîn di sîsenga ge ǀkhae, nēsi i 9 892 khoena ama ǃoabas ǃnâ nî ǁhaos kōse. Arubab ǃnân ge ǂguina gere ǁgūtsâ ǀhaohâba ǀgaiǀgaisa, tita tsîn ge nēs ǃnâ ge ǃâ-i. ǁNā ailands ge nēsi 14 ǀhaohâga ūhâ. Tsî Nigeriab ǃnâ i ge aoǁnâ-aon ǃgôaba 381 398 kōse ge kai. Tsî St. Lucia ailands ǃnâ i ge 783 khoena Jehovab Gaosiba ra ǂkhâǃnâ.

Nēsi ta ge 90 kurigu ǃnâ hâ. Psalmdi 92:14 ge ǁnān hîna Jehovab ommi ǃnâ hân xa ra mî: “Kairasib xaweb ǃnân ge ra ǂûtani, kausa tsîn ge a ǃam.” Kaise ta ge ra ǃgâiaǂgao Jehovaba ǃoabas ǃnâ ta ūhâ ûib ǃgao. Xristeǁî ǀumis hîna ta ge hōs ge ra ǂkhâǃnâ te Jehovaba ǀoasase ǃoabasa. ǁÎb ǀnammi ǃnâb ge Jehovaba “ai-omgu sida Elob digu ǃnâ nîra ǀomkhâi” te.​—Psa. 92:13.