TAMACHTILIS ITECH IPEUJYAN AMAIX | BIBLIA: ¿KENIUJ MOAJSI HASTA AXKAN?
Biblia amo poliuik
UELISKIA POLIUIS. Biblia kijkuilojkej itech papiro uan pergamino (2 Timoteo 4:13).a ¿Keniuj nejin taman ueliskia kichiuas maj Biblia poliui?
Papiro niman ueli tsayani, kisa itapalyo uan niman kuetaui. Tatemouanij ompa Egipto Richard Parkinson uan Stephen Quirke kijtouaj: “Ijkon kemej panouaj tonalmej, papiro uaki uan mochiua talnex. Keman amo kikuij amatajkuilol tein tetekuiniujtok uelis poxkauis uan palanis porin moajsi kampa takochauak uan keman taltoktok uelis kikuaskej okuilimej tein nemij taltampa, uan okachi askat tein istak”. Satepan keman kinajsikej seki papiros kintalijkej kampa semi tonaya oso kampa takochauaya uan nejon kichiuak maj niman ijtakauikan.
Pergamino amo niman ijtakaui kemej papiro, sayoj ke no ijtakaui komo amo kikuij kemej moneki oso komo moajsi kampa tel tona oso takochaua.b Uan no kijtakouaj okuiltsitsin. Yejua ika, miak uejkauj tajkuilolmej amo moajsijok hasta axkan. Komo Biblia kipanoskia nejon, tein kijtoua ueliskia poliuis.
KENIUJ MOAJSI HASTA AXKAN. Tanauatil tein kinmakakej israelitas kinnauatiaya nochin tekiuanij maj kijkuilokan “Tanauatil itech se amat”, yekinika makuil amaixmej tein kipia Biblia (Deuteronomio 17:18). Uan no, akin kitelmatiaj kipanoltiskej Biblia itech okseki amamej tel miak kimaijkuilojkej, nejon tapaleuij maj itamian yekinika siglo moajsinij itech kalmej kampa taueyichiuayaj judíos noyampa xolal Israel uan hasta Macedonia tein moajsia uejka (Lucas 4:16, 17; Hechos 17:11). ¿Keniuj moajsij hasta axkan seki nejon uejkauj amatajkuilolmej?
Amatajkuilolmej tein tetekuiniujtoyaj tein kinajsikej mar Muerto, yetoyaj tel miak xiujmej itech tsotsokolmej tein moajsiaj itech tekoyokmej kampa tauakyan.
Philip Comfort akin motelmachtia tein kipia Nuevo Testamento kijtoua: “Momatia ke judíos kitaliayaj amatajkuilolmej tein motetekuinouayaj itech seki tsotsokolmej uan ijkon amo ijtakauiskiaj”. Uan akin kitojtokayaj Cristo no ijkon kichiujkej. Yejua ika seki amatajkuilolmej tein kipia Biblia moajsinij itech tsotsokolmej, itech cuartos kampa tayouayan, itech tekoyokmej, ijkon kemej kampa tauakyan.
KENIUJ TAPALEUIJ. Tel miak takoton amatajkuilolmej, seki uejkauj kayomej panouaya ome mil xiuit, moajsij hasta itech totonaluan. Nion se uejkauj tajkuilol kipia miak amatajkuilolmej tein tel uejkauj kayomej kemej Biblia.
a Papiro se taman kampa tajkuilouaj tein chijchiujtok ika se xiuit tein moskaltia aijtik tein no ijkon motokaytia. Pergamino chijchiujtok ika ininkuetaxyo tapialmej.
b Amat kampa moijkuiloj ke ueyi altepet Estados Unidos ueliskia iselti moixyekanas kijkuilojkej itech pergamino. Ayamo panoua doscientos cincuenta xiujmej uan tajkuilol poliujtiyajki hasta amo ueliok moixtajtoltia.