Komo namikuanij kinekij mokakauaskej

1, 2. ¿Toni moneki motajtaniskej namikuanij komo kiitaj ke amo ueli kiyektaliaj kuejmolmej?

ITECH xiuit 1988, se siuat kayot Italia itokay Lucia semi tayokoxtoya.a Satepan ke kiuikayajya majtakti xiuit kemej namikuanij, moitaya ke amo ueliskia sennemiskejok. Miakpa kitemoj keniuj oksepa kuali mouikas iuan inamik, sayoj ke amo teyi kuali kisak. Yejua ika mokakaujkej porin amo uelik moyekuikakej, uan axkan monekia iselti kiniskaltis iome siuapipiluan. Keman tanemilia itech nejon tonalmej, Lucia kielnamiki: “Senkis niknemiliaya ke amo teyi ueliskia techpaleuis maj tiksentokakan tinemikan kemej namikuanij”.

² Komo tikpiaj kuejmolmej iuan tonamik, uelis tikajsikamatiskej Lucia. Xa timotajtaniskej ox uelisok kuali timouikaskej iuan tonamik uan amo timokauaskej. Komo ijkon, techpaleuis komo timotajtaniaj nejin: ¿Nikchiuakya nochi tein Jiova tayolmajxitia itech Biblia tein tapaleuia maj kuali mouikakan namikuanij? (Salmo 119:105.)

3. Maski tel miakej kitsayanaj amat ininixpan tekiuanij, ¿keniuj momachiliaj miakej akin mokakauaj uan ininchankauan?

³ Kemansa, namikuanij kiitaj ke okachi kuali maj mokakauakan keman kipiaj miak kuejmolmej. Sayoj ke, maski itech miak uejueyi altepemej okachi momiakiliaj namikuanij akin mokakauaj, tel miakej takamej uan siuamej akin kitsayankej amat ininixpan tekiuanij moyolnonotsaj. Miakej kinkui okachi miak kokolismej, kemej itech ininnakayo uan inintanemilil, ke akin kisentokaj iniuan ininnamik. Konemej akin inintatuan mokakaujkej, miakpa tel miak xiujmej amo kiajsikamatij tein panok uan amo yolpakij. No tajyouiaj inintatuan namikuanij akin mokakauaj uan akin kuali iniuan mouikaj. ¿Uan toni uelis tikijtoskej ika tein kinemilia Dios, akin kiixtalij maj taltikpakneminij monamiktikan?

4. ¿Toni moneki mochiuas ika kuejmolmej tein kipiaj namikuanij?

⁴ Kemej tikitakejya itech achto tamachtilismej, Dios kiixtalij maj namikuanij sennemikan nochipaya (Génesis 2:24). Komo ijkon, ¿keyej miakej mokakauaj? Nejon amo ijsiujka mochiua. Miakpa achto panoua miak taman tein kinextia. Kuejmolmej tein amo uejueyi uelis moskaltiskej hasta nesis ke amo uelis kiyektaliskejok. Sayoj ke komo niman kiyektaliaj ijkon kemej kijtoua Biblia, uelis kinpaleuis miakej namikuanij maj amo mokakauakan.

MAJ AMO TIKCHIAKAN TEIN AMO UELIS MOCHIUAS

5. ¿Toni moneki amo kichiaskej namikuanij?

⁵ Se taman tein kemansa kichiua maj namikuanij kipiakan kuejmolmej yejua keman kichiaj maj mochiua tein amo uelis panos. Tataman amaixmej tein motelixmatij, tein moita itech televisión uan películas kemansa kichiuaj maj aksa kinemili ke uelis mochiuas seki taman tein amo keman uelis panos. Keman amo mochiua, xa uelis kimachilis ke kikajkayaujkej, amo yolpakis uan hasta nochipa kualantos. Komo ijkon, ¿keniuj namikuanij uelis yolpakiskej maski tajtakouanij? Moneki mochikauaskej.

6. 1) ¿Toni kijtoua Biblia ke kipiaskej namikuanij? 2) ¿Keyej tataman tanemilil kipiaj namikuanij?

⁶ Biblia semi tapaleuia. Kijtoua ke nemilis kemej namikuanij teualkuilia miak yolpakilis, sayoj ke no kijtoua ke kipiaskej “ouijkayot tech ninnemilispan” (1 Corintios 7:28). Kemej tikitakejya, takat uan siuat tajtakolejkej uan mopolouaj. Yejuan tataman kemej tanemiliaj, tein kimachiliaj uan kemej moskaltijkej. Kemansa tataman tanemilil kipiaj ika tomin, konemej uan ininchankauan ininnamik. Keman amo ueli kisenchiuaj teisa uan kipiaj kuejmolmej keman mosentekaj no uelis kichiuas maj motajtolteuikan. Amo ijsiujka se kiyektalia nejon kuejmolmej, sayoj ke moneki amo se mosenkauas. Tel miakej namikuanij uelis kiixejekoskej toni okachi kinpaleuis omen uan ijkon kiyektaliskej kuejmolmej.

MONEKI SE KITEMOS SE KIYEKTALIS KUEJMOLMEJ

7, 8. Komo namikuanij moyolxokolijkej oso taman kiajsikamatkej teisa, ¿toni kijtoua Biblia ke moneki se kichiuas?

⁷ Miakej semi ouij kinkisa yolseujtoskej keman kijtouaj tein kinyolxokolij, tein amo kiuelitiliaj ininnamik oso keman taman kiajsikamatkej teisa. Takat oso siuat amo kiyekijtoua: “Nikita ke amo tinechajsikamati”, ta kualani uan kitelijtoua tein yekmelauj mochiua. Miakej kijtouaj: “Sayoj motech titanemilia”, oso: “Amo tinechtasojta”. Xa ininnamik amo tanankilia porin amo kineki motajtolteuis iuan.

⁸ Okachi tepaleuis komo se kichiua nejin tein tayolmajxitia Biblia: “Komo nanyolkualanij, ijkuakon amo ximotajtakolmakakan. Uan namokualanyo ma amo xikpixtinemikan nochi se tonal hasta pankalakis in tonaltsin” (Efesios 4:26). Se takat uan se siuat akin kiajxitijkej sesenta xiujmej kemej namikuanij kintajtanijkej toni kinpaleuiani maj kuali mouikakan. Takat kijtoj: “Tikmatkej ke monekia tikyektaliskej kuejmolmej achto ke timoseuiskej, maski amo uejueyi yeskiaj”.

9. 1) ¿Keniuj kiyeknextia Biblia ke namikuanij moneki monojnotsaskej? 2) ¿Toni moneki miakpa kichiuaskej namikuanij, maski moneki kipiaskej yolchikaualis uan yolyemanilis?

⁹ Keman namikuanij amo sayoj se tanemilil kipiaj, sejse moneki tekakis. Biblia no kijtoua: “Xiyolikachiakan para xitajtokan uan no xiyolikachiakan para xikualanikan” (Santiago 1:19). Satepan ke mokakiskej ika nejmachkayot, nochin omen xa kiitaskej ke moneki motajtaniskej maj motapojpoluikan (Santiago 5:16). Moneki yolyemanilis uan yolchikaualis se kijtos: “Xinechtapojpolui porin nimitsyolxokolij”. Sayoj ke komo ijkon kichiuaj amo sayoj tapaleuis maj kiyektalikan kuejmolmej, ta no maj tel kuali mouikakan kemej okachi kinyolpaktis sennemiskej.

NAMIKUANIJ MONEKI MOSENTEKASKEJ

10. ¿Toni tein Pablo kinyolmajxitij akin nemiaj Corinto uelis no techpaleuis axkan?

¹⁰ Keman Pablo, se itatojtokakauj Cristo, kintajkuilouilij akin nemiaj Corinto, kinyolmajxitij maj monamiktianij porin “nouiyan ongak ne auilnemilis” (1 Corintios 7:2). Itech nejin tonalmej semi mochiua tein amo kuali ijkon kemej mochiuaya ne uejkauj itech xolal Corinto, oso xa okachiok. Auilnemilis tein ika tajtouaj taltikpakneminij kampa yeski, kemej motakentiaj uan nochi tein kijkuilouaj itech tataman amaixmej, tein moita itech televisión uan películas kichiua maj okachi kinejnekikan auilnemiskej. Pablo kiniluij akin nemiaj Corinto, kampa mochiuaya tein axkan mochiua: “Kachi kuali ximonamiktikan para ma amo xisiuatatanemilijtinemikan uan [...] amo xitakatanemilijtinemikan” (1 Corintios 7:9).

11, 12. 1) ¿Toni moneki kichiuaskej namikuanij, uan keniuj moneki kichiuaskej? 2) ¿Toni moneki kichiuaskej namikuanij komo kiitaj ke moneki amo mosentekaskej seki tonalmej?

¹¹ Yejua ika, Biblia kinnauatia namikuanij akin kichiuaj kemej Cristo: “Teyokich moneki ma kimouiskapoua isiuau uan ma iuan kochi [...]. Uan no in tesiuatsin moneki ma kimouiskapoua iyokich uan ma iuan kochi” (1 Corintios 7:3). Nejin tajtolmej kinextiaj ke sejse moneki kichiuas maj inamik kuali momachili, amo sayoj tajtanis tein yejua kinekis. Ijkuak namikuanij mosentekaj okachi yolpakij keman sejse kitemoua maj inamik kuali momachili. Kemej neskayot, Biblia kinnauatia takamej maj kipiakan “chipaukatamachilis”, oso maj kinajsikamatikan ininnamik (1 Pedro 3:7). Nejin semi melauak ika tein sejse moneki kitemakas uan kiselis keman mosentekaj. Komo takat amo kinextilia netasojtalis inamik, siuat uelis amo yolpakis keman mosentekaskej.

¹² Kemansa namikuanij xa amo uelis mosentekaskej. Kemej neskayot, siuat amo uelis itech seki tonalmej itech metsti oso keman tel sioujtos (no xikonita Levítico 18:19). Oso takat amo uelis keman kipanotos se ueyi ouijkayot itech itekipan uan moteltekipachojtos. Komo moneki seki tonalmej amo mosentekaskej porin panotok seki taman, okachi kuali maj namikuanij monojnotsakan uan maj kijtokan tein yekmelauj kinemiliaj uan maj moyektenkauakan (1 Corintios 7:5). Ijkon, nion se kinemilis okse taman. Sayoj ke, komo siuat amo kineki iuan motekas itakauj maski amo teyi kitsakuilia, oso komo takat iuan moteka inamik sayoj ke amo kineki kinextilis netasojtalis, inamik uelis ijsiujka uetsis itech se tayejyekolis. Komo panoua nejon, namikuanij uelis kipiaskej tel miak kuejmolmej.

13. ¿Toni kinpaleuis akin kichiuaj kemej Cristo maj kinemilikan tein chipauak?

¹³ Kemej nochin itekitikauan Dios, namikuanij moneki amo kiitaskej auilnemilis, porin nejin uelis kichiuas maj kinekikan kichiuaskej tein pitsotik oso hasta tein amo ixyetok kichiuas se taltikpaknenkej (Colosenses 3:5). No moneki kiitaskej tein kinemiliaj uan kichiuaj keman yetokej iuan se takat oso se siuat akin amo ininnamik. Jesús tanejmachtij: “Takan se tagat kinixuelitstinemi siuame san, ijkuakon ne tagat moteltajtakolmakak ya itech italnamikilis”, oso itech iyolo (Mateo 5:28). Komo namikuanij kichiuaj tein Biblia tayolmajxitia, kinpaleuis maj amo uetsikan itech tajtakol uan maj amo auilnemikan. Uan no, kinpaleuis maj kisentokakan yolpakikan keman mosentekaskej, porin nejin se netetayokolil tein chipauak tein kitemaka Jiova, akin kiixtalij maj taltikpakneminij monamiktikan (Proverbios 5:15-19).

KEMAN BIBLIA KIJTOUA KE NAMIKUANIJ UELIS KITSAYANASKEJ AMAT ININIXPAN TEKIUANIJ

14. ¿Toni tein tetayokoltij kemansa mochiua, uan keyej?

¹⁴ Techyolpaktia tikitaskej ke miakej namikuanij akin kichiuaj kemej Cristo ueli kiyektaliaj kuejmolmej tein kipiaj. Sayoj ke, kemansa amo ijkon panoua. Kemej namikuanij tajtakolejkej uan itech nejin tonalmej motelchiua tein amo kuali porin taixyekantok Satanás, sekin hasta mokakauaj (1 Juan 5:19). ¿Keniuj akin kichiuaj kemej Cristo moneki kiixnamikiskej nejin ueyi ouijkayot?

15. 1) ¿Kemanian sayoj uelis se kitsayanas amat ininixpan tekiuanij uan oksepa uelis se monamiktis? 2) ¿Keyej sekin amo kitsayanaj amat ininixpan tekiuanij maski ininnamik auilnemik?

¹⁵ Kemej moijtoj itech tamachtilis 2, Biblia kijtoua ke komo semej namikuanij auilnemi uelis se kitsayanas amat ininixpan tekiuanij uan oksepa uelis se monamiktis (Mateo 19:9).b Komo onkak tein senkis kinextia ke tonamik auilnemik, maski ouij, moneki tikixpejpenaskej ox tiksentokaskej tinemiskej iuan, oso tiktsayanaskej amat ininixpan tekiuanij. Amo ixyetok nion se tanauatil. Sekin akin kichiuaj kemej Cristo senkis kitapojpoluianij ininnamik, akin yekmelauj moyolnonotsak, uan oksepa kuali mouikaj. Oksekin kiixpejpenanij amo kikauaskej ininnamik porin kinpiaj konemej.

16. 1) ¿Keyej sekin kiixpejpenanij kitsayanaskej amat ininixpan tekiuanij? 2) Keman aksa kiixpejpena kitsayanas amat ininixpan tekiuanij oso amo, ¿keyej moneki maj amo tikijijtokan?

¹⁶ No moneki kuali kiixejekoskej, porin xa kikuik se kokolis porin auilnemik oso xa kipiak se konet. Oso xa moneki kinyekpiaskej konemej porin semej tetatmej ininka mauiltia. Ika nejin tikitaj ke moajsi miak taman tein moneki se kiixejekos achto ke se kiixpejpenas ox se kitsayanas amat ininixpan tekiuanij. Sayoj ke komo takat oso siuat iuan moteka inamik satepan ke kimatik ke auilnemik, kijtosneki ke kitapojpoluijya uan kineki kisentokas iuan. Biblia kinextia ke amo ueli kitsayanaok amat ininixpan tekiuanij uan oksepa monamiktis. Amo akin moneki mokalakis nion kiluis takat oso siuat akin inamik auilnemik toni moneki kichiuas, uan amo no moneki kijijtos komo kiixpejpenak kikauas. Yejua kipanos tein mochiuas satepan. “Cada se tokniu moneki kichiutinemis in tekit ijkon keme Dios kimaktilij ya.” (Gálatas 6:5.)

KEMAN BIBLIA KIJTOUA KE UELIS SE MOKAKAUAS

17. Komo amo akin auilnemik, ¿toni amo uelis kichiuas akin kiixpejpenak kikauas inamik oso kitsayanak amat ininixpan tekiuanij?

¹⁷ ¿Moajsi teisa tein uelis kichiuas maj se mokakaua oso maj se kitsayana amat ininixpan tekiuanij maski amo akin auilnemik? Kemaj, sayoj ke akin kichiua kemej Cristo amo uelis oksepa monamiktis (Mateo 5:32). Biblia kijtoua ke namikuanij uelis mokakauaskej, sayoj ke kijtoua ke akin youi “ma amo monamikti iuan okse [...], oso ma oksepa moyoltalij uan ma sen yetinemiti iuan ne achto [inamik]” (1 Corintios 7:11). ¿Kemanian uelis se kiixpejpenas se kikauas se inamik?

18, 19. ¿Kemanian aksa uelis kiixpejpenas kikauas inamik oso kitsayanas amat ininixpan tekiuanij, maski amo uelisok monamiktis?

¹⁸ Kalyetouanij uelis senkis amo kipiaskej tein ika moixpanoltiskej porin tepopaj tatsiui uan kichiua miak taman tein amo kuali.c Xa kitamia inintomin keman youi mauiltiti, tauanati oso keman kikui droga. Biblia kijtoua: “Aksa taneltokakke ten amo kinixpanoltijtiu ichankauan [...], yejua ne kisekokauak ya ne takuautamatilis den ualeutok de Dios. Uan kachi ok yejua kimajpeuaskia in Tajtoltsin de Dios, [...] uan nentinemi ok ijkon keme nekes ten amo taneltokani” (1 Timoteo 5:8). Komo se takat akin ijkon kichiua amo kineki mopatas uan xa hasta kikui tomin tein inamik kitani uan ika tauanati oso mauiltiti, siuat uelis kiixpejpenas kikauas uan ijkon moyekpias yejua uan ikoneuan, sayoj ke moneki kinixpantilis tekiuanij.

¹⁹ Aksa no uelis kiixpejpenas kikauas inamik uan kinixpantilis tekiuanij keman yejua tel ika mauiltia uan kiteuia hasta uelis kikokolispeualtis oso hasta kimiktis. No komo nochipa kichikaujkauia maj kitapanauili itanauatiluan Dios, okachiok keman kiita ke uelis moijtakos ikuali uikalis iuan Dios. Takat oso siuat akin kipanoua nejin ouijkayot uelis kiixejekos ke moneki kikauas inamik uan ijkon kitakamatis Dios uan amo taltikpakneminij (Hechos 5:29).

20. 1) Komo aksa kiixpejpena kikauas inamik, ¿keniuj uelis kipaleuiskej tokniuan akin yekyolmajsitokej uan tayekananij, uan toni moneki amo kichiuaskej? 2) ¿Toni moneki amo kichiuaskej namikuanij uan ijkon kikauaskej ininnamik?

²⁰ Keman aksa kitelteuiaj, moneki maj amo akin kiluijtinemi maj kikaua inamik nion maj kisentoka iuan nemi. Tokniuan akin yekyolmajsitokej uan akin taixyekanaj itech nechikol uelis kipaleuiskej uan kimakaskej tayolmajxitilis tein kitemaka Biblia, sayoj ke amo nochi senkis kimatij tein panoua iniuan namikuanij. Sayoj Jiova kimati. Sayoj ke, komo se siuat kitemoua teisa tein amo taixejekol porin kineki kikauas inamik, amo kinextijtos ke kipatiuita nejin netetayokolil tein Dios kitemaka. Sayoj ke komo kisentoka kiteltajyouiltiaj, amo akin moneki kijijtos komo kiixpejpena kikauas inamik. No ijkon panoua keman se takat akin kichiua kemej Cristo kiixpejpena kikauas inamik. “Cada tisenme de tejuan ya monekis ma tikmaktiliske Dios tocuentas nochi ten tikchiutinenke.” (Romanos 14:12.)

KENIUJ KIYEKTALIJKEJ ININKUEJMOLUAN NAMIKUANIJ AKIN KINEKIAJ MOKAUASKEJ

21. ¿Toni tein kipanok se siuat kinextia ke semi tapaleuia tein Biblia kinyolmajxitia namikuanij?

²¹ Ipeujyan nejin tamachtilis ika titajtojkej Lucia. Eyi metsti satepan ke kikauak inamik, kinixmatik itaixpantijkauan Jiova uan peuak iniuan momachtia. Yejua kijtoua: “Semi nikmoujkaitak maj itech Biblia nikajsini keniuj nikyektalis kuejmol tein nikpiaya. Satepan ke nimomachtij yekinika semana, niknekik niman nikyektalis kuejmol tein nikpiaya iuan nonamik. Axkan ueli nikijtoua ke Jiova kimati keniuj kinpaleuis namikuanij akin kipiaj uejueyi kuejmolmej, porin tein tamachtia kinpaleuia namikuanij maj mopoujkaitakan. Amo melauak, kemej kijtouaj sekin, ke itaixpantijkauan Jiova kichiuaj maj namikuanij mokakauakan. Senkis taman tein nouan mochiuak”. Lucia kimatik kichiuas tein kijtoua Biblia.

22. ¿Itech toni moneki takuaujtamatiskej nochin namikuanij?

²² Amo sayoj Lucia kipanouani nejon. Nemilis kemej namikuanij moneki yeski se tatiochiualis, amo se kuejmol. Yejua ika, Jiova kitemakak se amatajkuilol kampa moajsij tel kuali tayolmajxitilismej tein amo moajsij itech okse amatajkuilol: iTajtoltsin. Biblia “ueli kichiua tamatkej akin amo kipia tamatilis” (Salmo 19:7-11). Kinpaleuiani tel miakej namikuanij akin kinekiaj mokakauaskej uan kinpaleuiani oksekin maj kiyektalikan miak uejueyi kuejmolmej. Maj nochin namikuanij takuaujtamatikan itech tayolmajxitilis tein Jiova kinmaka. Yekmelauj, semi tapaleuia.