okachi nikpias tonalmej uan uelis okachi nikchiuas itekiyo Dios, uan xa hasta uelis nimochiuas niprecursor oso okse tekit ijkuitik?” (Hebreos 6:11, 12.)

Komo se tokniuj amo kineki maj kitsakuakan, uan yejika kiselia nejon tekit itech altepet uan amo kikuejmoloua itanemilil, oksekin tokniuan moneki kipoujkaitaskej itanemilil (Romanos 14:10). Uan no ijkon kichiuaskej komo nejon tokniuj kinemilia amo kichiuas nejon tekit (1 Corintios 10:29; 2 Corintios 1:24).

Fracciones tein ualeua itech esti. Nejin fracciones kikixtiaj itech yekinika naui componentes tein kisa keman kixejxelouaj esti: glóbulos rojos, glóbulos blancos, plaquetas uan plasma. Itech glóbulos rojos, kikixtiliaj se proteína tein itokay hemoglobina. Ika nejin hemoglobina, tein ualeua itech se taltikpaknenkej oso tapial, mochijchiua pajti tein kimakaj akin esyojtami oso tel eskisa.

Uan componente tein itokay plasma —tein ika chijchiujtok se 90% at— kipia miak hormonas, sales inorgánicas, enzimas uan nutrientes, tein iuantia minerales uan azúcares. Nejin plasma no kipia tein kitetsaualtia esti, kipia proteínas kemej albúmina uan seki taman tein kiixnamiki kokolismej. Keman tapajtianij kiitaj ke se aksa uelis kikuis se kokolis, kimakaj inyecciones tein tachijchiuj ika gammaglobulina, se fracción tein kitelpia tein kiixnamiki kokolismej, tein kikixtiaj itech imin plasma taltikpakneminij tein kipanokejya nejon kokolis. Uan itech glóbulos blancos kikixtiaj tein itokay interferones uan interleuquinas, uan nejin ika kinpajtiaj akin kinkalakkauiaj virus oso kipiaj cáncer.

Tein kichiuaj kemej Cristo, ¿uelis kiseliskej pajti tein kipia se fracción tein ualeua itech esti? Itech Biblia amo senkis techiluia ox uelis tikseliskej oso amo. Yejika tisejsemej moneki titaixpejpenaskej iixpan Dios, uan kemej techiluis totanemilil. Sekin senkis kiixtopeuaj fracciones, porin kinemiliaj ke ijkuak Dios kinimakak Tanauatil israelitas, kiniluiaya ke imin esyo tapialmej tein kimiktiskiaj, monekia ‘kimimiloskej talpan’ (Deuteronomio 12:22-24). Uan oksekin, maski amo kiseliaj maj kinpanoltilikan senkis esti itech imin nakayo niono yekinika naui componentes, kemaj kiseliaj pajti tein kipia se fracción tein ualeua itech esti, porin kiitaj ke kemej kitakixtilijkejya, amo kiixnextiaok iesyo taltikpaknenkej oso tapial.

Achto ke tikijtoskej ox tikseliskej oso amo, moneki timotajtaniskej: “¿Nikajsikamati ke komo nikixtopeua nochi fracciones tein ualeua itech esti, nikijtojtok ke amo nikselia nion semej tein onkas, tein iuantia pajti tein kiixnamiki seki kokolismej oso tein kitsakuilia esti keman aksa tel eskisa? ¿Nikmatis nikmelauilis se tapajtijkej keyej nikixtopeua oso keyej nikselia semej oso seki fracciones tein ualeua itech esti?”.

Tapajtilis kampa mokui se iesyo. Hemodilución uan recuperación de sangre yejua ome taman tapajtilis tein okachi mokui. Hemodilución yejua tapajtilis kampa oksekopa kiojtiaj se iesyo, uan keman ijkon kichiujtokej, tetalilijtokej se pajti tein kikixtiaj itech plasma, uan satepan oksepa tetaliliaj esti itech se inakayo. Uan recuperación de sangre yejua tapajtilis keman kisentiliaj esti tein kisa kampa tetekij uan kampa tsikitsin takojkoyoktik, ompa kichipauaj uan satepan oksepa tetaliliaj. Kemej tapajtianij amo se tamansaj tapajtiaj, akin kichiua kemej Cristo moneki kitajtanis tapajtijkej keniuj kikuiti iesyo keman kipajtis.

Achto ke tikijtoskej ox tikseliskej oso amo tapajtilis kampa monekis mokuis se iesyo, moneki timotajtaniskej: “Komo kiojtiaj kalampakopa noesyo oso hasta tepitsin motsakuilia, ¿nechkauaskia notanemilil tein nikmachtijtok ika Biblia, maj nikitaok ke nejon esti kisentoka notech poui, uan yejika amo moneki ‘kimimiloskej talpan’?” (Deuteronomio 12:23, 24). “¿Seujtoskia notanemilil komo keman nechtekij kikixtiaj tepitsin noesyo, kimanelouaj ika okse taman pajti uan oksepa nechpanoltiliaj?” “¿Nikajsikamati ke komo nikixtopeua nochi taman tapajtilis kampa motekitiltia se iesyo, kijtosneki ke amo no nikselis maj nechkixtilikan tsikitsin esti uan maj kiitakan ox nikpia se kokolis, ijkon kemej hemodiálisis uan bomba de circulación extracorpórea?”

Akin kichiua kemej Cristo yejua kijtos keniuj kiselis maj kitekitiltikan iesyo keman kitekiskej. No moneki yejua kijtos ox kiselis oso amo, pruebas uan tapajtilis kampa monekis kikixtiliskej tepitsin iesyo uan oksepa kitaliliskej, xa satepan ke kimanelojkej ika okse taman pajti.

Dios amo kiyolpaktia maj aksa momajmatoka iselti, porin kiuika maj kineki yejuasaj moyolpaktis uan kijtakoua itanemilil.a Akin kichiua nejon, uelis kiuikas maj sayoj kinita oksekin kemej aksamej tein uelis imiuan auilnemis uan moyolpaktis. Tein melauj, amo kiitaok sexo kemej se teisa tein ika uelis kinextis netasojtalis, ta kemej se teisa tein uelis kiualkuilis yolpakilis tein amo uejkaua uan kiseuilis itanejnekilis. Sayoj ke nejon panouasaj. Uan amo yejuasaj, ta akin momajmatoka iselti, kiiskaltilia tanejnekilis tein kichiuas maj auilnemi uan maj kichiua tein pitsotik (Colosenses 3:5).

Tatitanil Pablo kijkuiloj: “Notasojikniuan, [...] moneki maj tiksentokakan tichipaujkanentinemikan [...]. Porin ne tajtakolnemilis techmaujtinemi ika tajtakol tech totakayo [oso tonakayo] uan tech totalnamikilis. Uan moneki maj timoyekyolchipaujtiyakan porin tikmouistilijtinemij Totajtsin Dios” (2 Corintios 7:1). Sekin tel ouij kinkisa mochipauaskej kemej techiluia nejin texto, sayoj ke moneki maj amo siyouikan. Jiova “niman tetapojpoluia” uan tepaleuia (Salmo 86:5; Lucas 11:9-13). Komo kikuejmoloua itanemilil uan mochikaua kikauas nejon tachiualis maski kemansa uetsis, kinextia ke kipia kuali iyolo. Maj amo keman tikelkauakan ke “Dios okachi ok ueyi [...] ke [...] toyolo porin Yejuatsin nochi kimati ten tikchiujtinemij” (1 Juan 3:20). Keman Jiova techita, amo kiita totajtakoluan ta toyolo. Kemej senkis techixmati, techiknelia keman tiktajtaniaj maj techtapojpolui. Yejika, maj tiksentokakan timotatataujtilikan ika