Tein mokui keman tikitaj Tein timomachtiaj itech nechikol Tonemilis uan toTanojnotsalis
2-8 METSTI SEPTIEMBRE
TAMACHTILIS TEIN KIPIA BIBLIA | HEBREOS 7, 8
“Mochiua tiopixkat nochipaya kemej Melquisedec”
it-2 pág. 359
Melquisedec
Yejua katka tekiuaj ompa Salem uan no katka “tiopixkat akin kitekitiliaya Dios akin okachi Ueyichiujkej”, Jiova (Gé 14:18, 22). Yejua yekinika tiopixkat akin ika motajtoua itech Biblia. Katka tiopixkat achto ke ajsiskia xiuit 1933 achto ke ualaskia Jesús. Salem kijtosneki “Yolseuilis”. Yejua ika, tatitanil Pablo kitokaytia Melquisedec “tayekanke ten kualkui yolseuilis”, porin ompa taixyekanaya. Uan itokay kijtosneki “Tayekanke ten yolmelauak” (Heb 7:1, 2). Nesi ke satepan, ompa Salem mochiuak xolal Jerusalén. Tokayit Salem momajxitij itech itokay xolal Jerusalén, uan yejua ika, kemansa kitokaytiaj “Salem” (Sl 76:2).
Abrán, akin satepan moixmatik kemej Abrahán, kintanik Kedorlaomer uan okseki tekiuanij. Satepan, Abrahán ajsik tal tamanis tein moixmati kemej Savé oso tein iaxka tekiuaj. Ompa, Melquisedec “kikixtij pantsin uan vino”, kitiochiuak Abrahán, uan kiluij: “¡Xitatiochiual Abrán akin tiktekilia Dios akin okachi Ueyichiujkej, Akin kichijchiuak iluikak uan taltikpak; uan maj taueyichiual Dios akin okachi Ueyichiujkej, akin kintemakak momako akin mitsixnamikiaj!”. Satepan, Abrahán kimakak Melquisedec, akin katka tekiuaj uan tiopixkat, “ne diezmo ten [...] kinkuilijka ya ne tayekanani reyes kuak kintamitanilij tech in guerra” (Gé 14:17-20; Heb 7:4).
it-2 pág. 360 § 4
Melquisedec
¿Keyej moijtoua ke Melquisedec amo kipia ipeujyan nion itamian?
Pablo kijtoj ke Melquisedec “amo kana tajtoa de nitat uan nion no inan uan nion no niueyitatuan. Uan amo no teyi techilia kemanian yejua yoliko ne Melquisedec, uan nion no techilia kemanian yejua momikilij”. No kijtoj ke yejua “kinejneuilia Jesús Tekonetsin de Dios porin Cristo Jesús tekititinemi keme tiopixkatsin sen nachipa” (Heb 7:3). Melquisedec yolik uan no momikilij ijkon kemej tinochin techpanoua. Biblia amo kijtoua inintokay itatuan, iuejkaujtatuan, ikoneuan uan amo no kijtoua kemanian yolik uan kemanian momikilij. Yejua ika, Melquisedec kiixnextij Jesucristo, akin yeski tiopixkat nochipaya. Ijkon kemej Melquisedec amo moijtoua akoni kikauilij tekit kemej tiopixkat nion akoni mochiuak tiopixkat satepan, no ijkon, amo akin kikauilij Cristo tekit kemej tiopixkat, uan Biblia kijtoua ke amo keman aksa kiixpatas. Uan no, maski Jesucristo ualeuaya itech ikalyetouanij Judá uan David, nejon amo kitsakuilij maj mochiuani tiopixkat uan nejon amo no kipaleuij maj mochiuani tiopixkat uan tekiuaj, ta kipiak nejon tekimej porin Jiova ijkon motenkaujka.
Maj senkis titakuaujtamatikan itech Tekiuajyot
16 Itenkopa tekiuaj David, Jiova kimelauak ke kichiuaskia se netenkaualis iuan Jesús uan ijkon mochiuaskia ome taman: 1) motaliskia ‘iyekmakopa’ hasta keman kinixpolos taixnamikinij, uan 2) yeskia se ‘tiopixkat ijkon kemej Melquisedec nochipaya’ (xikonixtajtolti Salmo 110:1, 2,4). ¿Keyej se ‘tiopixkat ijkon kemej Melquisedec’? Porin miak xiujmej achto ke ikoneuan Abrahán kiseliskiaj Tal tein Dios motenkaujka kinmakas, Melquisedec, akin tekiuajtia Salem, katka “tiopixkat itenkopaka Totajtsin Dios ten kachi ueyi chiuke” (Heb. 7:1-3). Jiova kiixtalijka kemej tekiuaj uan tiopixkat. Itech Escrituras Hebreas monextia ke sayoj Melquisedec kichiuak nejon ome tekit. Uan no, kemej amo teyi kinextia ke moajsik aksa achto oso satepan akin no kichiuak nejon ome tekit, uelis moijtos ke yejua Jesús “tiopixkat [...] sen nachipa”.
17 Ika nejin netenkaualis, Jiova kiixtalij Jesús kemej tiopixkat. Yejua ika Jesús yeski “tiopixkatsin sen nachipa [...] ijkon keme tekititinemik ne uejkautiopixkat ten monotsa Melquisedec” (Heb. 5:4-6). Nejin netenkaualis kiyeknextia ke Jiova senkis motenkaua kikuis iTekiuajyo Mesías uan ijkon kichiuas itanejnekilis tein kipialia taltikpak uan taltikpakneminij.
Maj tiktemokan tamachtilis ika nejmachkayot
w00 15/8 pág. 14 § 11
Netetayokolilmej tein Jiova kiselia
11 Tatitanil Pablo kijtoj: “Totajtsin Dios kinijitak uan kintalij ma tekititinemikan in ueyi tiopixkame nikan taltikpak uan ma kitayokolikan Dios miak tataman tetayokolil, uan no ma yejuan kinmiktikan sekin tapialme tenika kimouistiliske” (Hebreos 8:3). Pablo kijtoj ke ne uejkauj, tayekankatiopixkat ompa Israel kitemakaya “tetayokolilme” uan nemaktilmej, oso “okuilinme ten kimiktiliaj para ijkon Dios kintapojpoluis in tagayot de nintajtakoluan” (Hebreos 5:1). Kemansa, miakej temakaj netetayokolilmej porin ika kinextiaj ke tetasojtaj uan tepatiuitaj, oso porin kinekij kuali mouikaskej iuan aksa oso kinekij maj kuali kinitakan (Génesis 32:20; Proverbios 18:16). No ijkon, seki netemaktilmej tein moijtouaya itech Tanauatil ke monekia motemakaskej katkaj “netetayokolilmej” tein kimakayaj Dios porin ijkon kinextiayaj ke kinekiaj kuali mouikaskej iuan. Keman amo kitakamatiaj Tanauatil, monekia kiyektaliskej ininnepolol oso kitemakaskej teisa tein ika kiixtauaskiaj tein kichiujkej. Yejua ika, kitemakakayaj “okuilinme ten kimiktiliaj para ijkon Dios kintapojpoluis in tagayot de nintajtakoluan”. Itech Pentateuco, okachiok itech amatajkuilolmej Éxodo, Levítico uan Números tein ompa pouij, okachi ika motajtoua tataman netemaktilmej tein monekia motemakaskej. Maski amo senkis uelis tikajsikamatiskej oso tikelnamikiskej keniuj monekia motemakaskej nejon netemaktilmej, moneki tikitaskej tein kijtosnekij seki netemaktilmej tein motemakayaj.
it-2 pág. 574 § 4
Netenkaualis
¿Keyej moijtoua ke netenkaualis itech Tanauatil “soltik ya uan amo kipia chikaualis ok”?
Netenkaualis itech Tanauatil mochiuak “soltik ya uan amo kipia chikaualis ok” keman Dios kijtoj itechkopa tanauatijkej Jeremías ke kichiuaskia se yankuik netenkaualis (Jer 31:31-34; Heb 8:13). Itech xiuit 33, netenkaualis itech Tanauatil amo kualtiakok porin Cristo kitemakak inemilis uan momikilij itech se kouit (Col 2:14) uan kiixpatak ika yankuik netenkaualis (Heb 7:12; 9:15; Hch 2:1-4).
9-15 METSTI SEPTIEMBRE
TAMACHTILIS TEIN KIPIA BIBLIA | HEBREOS 9, 10
“Se taman tein kinextia tein kuali tein mochiuas satepan”
it-2 pág. 635 § 4
Netapojpoluilis
Tanauatil tein Dios kinmakak israelitas kijtouaya ke komo aksa tajtakouaya oso kinchiuliaya tein amo kuali oksekin, yejuatsin kitapojpoluiskia tajtakolchiujkej komo kiyektaliaya tein amo kuali tein kichiujka. Miakpa, no monekia kimakas Jiova se nemaktil kampa monekia motoyauas iesyo se tapial (Le 5:5–6:7). Yejua ika, Pablo kijtoj: “Ijkon technextilia in tanauatil de Moisés ke kampa monekis tachipaualis, ijkuakon kipia de kichipauaske ika esti. Uan no technextilia in tanauatil de Moisés de ke komo amo kinmiktiaya tapialme para ma mimilaui esti, ijkuakon Dios amo uelis kintapojpoluilis” (Heb 9:22). Sayoj ke, ininesyo tapialmej tein motemakayaj kemej nemaktilmej amo kiixpolouaya tajtakolmej nion kipaleuiaya aksa maj itanemilil senkis moajsini chipauak (Heb 10:1-4; 9:9, 13, 14). Sayoj ke, yankuik netenkaualis tapaleuiaya maj Dios senkis tetapojpoluiani porin Jesucristo kitemakak inemilis (Jer 31:33, 34; Mt 26:28; 1Co 11:25; Ef 1:7). Keman Jesús nemik nikan taltikpak, kinextij ke uelia tetapojpoluiaya keman kipajtij se akin amo uelia nejnemia (Mt 9:2-7).
Keyej moneki maj tiyektikej
13 (Xikonixtajtolti Efesios 1:7.) Akin tiktasojtaj Jiova uan iKonetsin tikitaj ke motelneki maj Jesús ininka motemakani taltikpakneminij (Gál. 2:20). Sayoj ke, tein yekmelauj techijkuanilia tajtakol yejua tein Jesús kichiuak satepan ke momikilij uan moajokuik. Nejon moixnextiaya ika tein mochiuaya itech Tonal keman Kintapojpoluiayaj ininTajtakoluan. Ijkuak, tayekankatiopixkat kalakia kampa Okachi Yektik itech tabernáculo, uan satepan itech templo, uan kiuikaya tepitsin ininesyo tapialmej tein kitemakakaj kemej netetayokolilmej uan kiuikaya iixpan Jiova, porin kemej yeskia ompa moajsia yejuatsin (Lev. 16:11-15). No ijkon, satepan ke Jesús moajokuik, mokepak iluikak uan ompa kimaktilij Jiova ipatiuj tein kipiaya iesyo kemej taltikpaknenkej (Heb. 9:6, 7, 11-14, 24-28). ¡Semi tiktasojkamatiliaj maj ijkon kichiuani! Kemej titakuaujtamatij itech ipatiuj tein kipia nejon esti, Dios techtapojpoluia totajtakoluan uan uelis tikpiaskej se tanemilil chipauak.
it-2 pág. 638 § 7
Senkis ajsitok
Tanauatil tein kiselij Moisés senkis ajsitoya. Tanauatil tein Dios kinmakak israelitas itechkopa Moisés, kijtouaya ke monekia moajsis se tiopixkat uan no monekia motemakaskej tapialmej kemej nemaktilmej. Tatitanil Pablo kijtoj ke Tanauatil katka ajsitok porin Dios kitemakaka. Sayoj ke, no kijtoj ke Tanauatil, tiopixkat uan nemaktilmej amo kinpaleuij akin tatakamatiaj maj amo kipianijok tajtakol (Heb 7:11, 19; 10:1). Tanauatil amo kinkixtilij tajtakol nion kinmakixtij itech mikilis israelitas, ta kinelnamiktiaya ke katkaj tajtakouanij (Ro 3:20; 7:7-13). Sayoj ke, nochi tein moijtouaya itech Tanauatil tapaleuij maj mochiua tein Dios kiixtalijtoya, porin Tanauatil mochiuak kemej se “tapixke” tein tapaleuij maj miakej iuan takuaujtamatinij Cristo. Nejon “kinejneuilia ne tatiochiualisme de Dios ten kipia de ualaske” (Gál 3:19-25; Heb 10:1). Pablo kijtoj ke “ne tanauatil de Moisés amo kualkuia uelilis para ika tikchiuaske ten kuali, porin ne soltik totalnamikilis momautoya ika tajtakol” (Ro 8:3). Tanauatil kijtouaya ke tayekankatiopixkat monekia kitemakas nemaktilmej uan kalakis kampa Okachi Yektik itech Tonal keman Motapojpoluiaya Tajtajkolmej. Yejua ika, Pablo kijtosnekia ke tayekankatiopixkat, akin katka judío, amo uelia “kinmakixtis para sen nachipa” akin kintekitiliaya, ijkon kemej kijtoua Hebreos 7:11, 18-28. Melauak ke tiopixkat akin kitemakaya nemaktilmej, akin ualeuaya itech ichankauan Aarón, kinpaleuiaya israelitas maj Dios kuali kinseliani. Maski ijkon, nejon amo kichiuak maj kinemilianij ke amo katkajok tajtakouanij. Tatitanil ijkon kinextij keman kijtoj ke nemaktilmej tein motemakayaj tein Dios ika kintapojpoluiskia “amo keman uelik sepan san kinyekyolchipautiuala ne tamouistiliani ten kinekiaj motokiske inauaktsin”. Nejon kijtosneki ke keman kitemakayaj nemaktilmej amo kinpaleuiaya maj kipianijya chipauak inintanemilil (Heb 10:1-4; no xikonita Heb 9:9). Tayekankatiopixkat amo uelia kitemakaya tein monekia tein Dios ika ueliskia senkis kinkixtilis tajtakol. Nejon sayoj ueli mochiua porin Cristo tekiti kemej tiopixkat nochipaya uan porin kitemakak inemilis (Heb 9:14; 10:12-22).
Maj tiktemokan tamachtilis ika nejmachkayot
w92 1/3 pág. 31 § 4-6
Tein tajtanij akin taixtajtoltiaj
Pablo kijtoj ke Dios ueliskia kichiuas se netenkaualis iniuan taltikpakneminij sayoj komo motemakaya inemilis aksa oso se tapial. Se neskayot, yejua netenkaualis ika Tanauatil. Itechkopa Moisés, Dios kichiuak se netenkaualis iniuan israelitas. Moisés kichiuak se ueyi tekit porin kinpaleuij israelitas maj kichiuanij se netenkaualis iuan Dios. Ueliskia moijtos ke yejua kichiuak netenkaualis ika Tanauatil, maski yejua Jiova akin kipeualtij. Sayoj ke, Moisés amo monekik maj kitemakani inemilis uan ijkon mochiuaskia netenkaualis ika Tanauatil. Ijkuak, motemakayaj tapialmej, uan ininesyo kiixpatak iesyo Moisés (Hebreos 9:18-22).
Itechkopa Jesucristo, Jiova kichiuak yankuik netenkaualis iuan Israel tein iaxka. Maski Jiova kipeualtij nejon netenkaualis, Jesucristo tapaleuij maj mochiua. Uan no, keman Jesús yetoya nikan taltikpak iniuan moajsia akin pouiskiaj itech nejon netenkaualis (Lucas 22:20, 28, 29). Sayoj inemilis Jesús tein kitemakaskia tapaleuiskia maj mochiua nejon netenkaualis porin amo kipiaya tajtakol. Ijkon, amo monekiskiaok motemakaskej tapialmej kemej nemaktilmej, porin amo semi kipiayaj ininpatiuj. Yejua ika, Pablo kijtoj ke Cristo kichiujka nejon yankuik netenkaualis. Nejon netenkaualis peuak tapaleuia satepan ke “Totekotsin Cristo kalakito nepa eluiyaktsinko iixpantsinko Totajtsin Dios para ompa kitematiltito por tejuan” (Hebreos 9:12-14, 24).
Keman Pablo kijtoj ke Moisés uan Jesús kichiujkej seki netenkaualismej, amo kijtosnekia ke yejuan kipeualtijkej, ta Dios kinpeualtij. Nejon ome takamej sayoj tapaleuijkej maj mochiuakan nejon netenkaualismej. Keman mochiujkej nejon netenkaualismej monekia momikilis aksa oso se tapial. Itech netenkaualis tein kichiuak Moisés, monekia motemakaskej tapialmej. Uan keman Jesús kichiuak yankuik netenkaualis, yejua kitemakak inemilis.
it-1 pág. 291 § 4
Neauilis
Lucas kijkuiloj ke Jesús kitataujtij Dios keman moauij (Lu 3:21). Akin kijkuiloj amatajkuilol Hebreos kijtoj ke keman Jesucristo “uala nikan taltikpak” (amo ika motajtoua keman yolik, porin ijkuak amo ueliskia kijtos nejon tajtolmej, ta keman moauij uan kipeualtij itanojnotsalis), kijtoj tein kijtoua Salmo 40:6-8. Ompa moijtoua: “‘Netetayokolil uan nemaktil amo tiknekik, sayoj ke tinechchijchiuak kemej taltikpaknenkej[’]. [...] ‘¡Xikita! Niualaj (itech amatajkuilol ijkuiliujtok tein nikchiuas) nikchiuako motanejnekilis, noDios’” (Versión de los Setenta; Heb 10:5-9). Kemej Jesús katka judío, no pouia itech netenkaualis tein Dios kichiujka iniuan israelitas, oso netenkaualis ika Tanauatil (Éx 19:5-8; Gál 4:4). Yejua ika, Jesús pouiaya itech se netenkaualis iuan Jiova keman Juan kiauij. Yejua kichiuaskia okachi ke tein kijtouaya Tanauatil. Kinextij ke kichiuaskia itanejnekilis Jiova, akin katka iPopaj, uan yejua ika monekia kitemakas inemilis uan ijkon tapaleuiskia maj amo motemakanijok tapialmej kemej nemaktilmej ijkon kemej moijtouaya itech Tanauatil. Tatitanil Pablo kijtoua: “Ika ya nojon Totajtsin Dios techyekyolchipauak porin Jesucristo kiyekchiuako ijkon keme kimonekiltij Itajtsin. Uan Cristo motemaktij yejua mismo uan motekauilij ma kimiktikan sepa san para ijkon kisentamixtaua ya intajtakoluan de taltikpakuani” (Heb 10:10). Jiova no kinekia maj Jesús kitayekanaltiani Tekiuajyot, uan Jesús no kichiuak nejon (Lu 4:43, TNM; 17:20, 21, TNM). Jiova kiselij iKonetsin keman iuan motemaktij, kimakak iyektikatsin espíritu uan kiluij: “Tejua tinotasojkonetsin, ika por tejuatsin semi nimoyolpakiltia axkan” (Mr 1:9-11; Mt 3:13-17; Lu 3:21-23).
16-22 METSTI SEPTIEMBRE
TAMACHTILIS TEIN KIPIA BIBLIA | HEBREOS 11
“¿Keyej motelneki maj titakuaujtamatikan?”
Maj titakuaujtamatikan itech tein Jiova motenkaua
6 Biblia ome taman kemej kimelaua toni kijtosneki takuaujtamatilis itech Hebreos 11:1 (xikonixtajtolti). Yekinika kijtoua ke “kuak titakuautamatij iuan Dios, ijkuakon timoyekmatiltiaj ya ke se tonal tikselijtiue nochi ne ten axkan tikyolikachixtokke”. Itech tein tikchixtokej pouij tatiochiualismej tein Dios motenkaua kiualkuis satepan. Kemej neskayot, tikyekmatij ke nochi tein amo kuali ixpoliuis uan ke onkas se yankuik taltikpak. Uan ojpatika, kijtoua ke ijkuak titakuaujtamatij, timoyekmatiltiaj ke yekmelauj moajsi nochi tein amo tikitstinemij. Seki taman tein yekmelauj moajsi sayoj ke amo tikitaj yejua Jiova, Jesucristo, ángeles uan Tekiuajyot tein moajsi iluikak (Heb. 11:3). ¿Keniuj tiknextiaj ke yekmelauj titakuaujtamatij itech tein Dios motenkaua uan itech tein amo tikitaj? Tiknextiaj kemej timonejnemiltiaj uan ika tein tikijtouaj uan tikchiuaj.
Dios kintatiochiuia akin mochikauaj kitemoskej
¿Keniuj uelis tikyolpatiskej Jiova? Tatitanil Pablo kijkuiloj: “Komo se aksa amo takuautamatinemis iuan Dios, ijkuakon amo uelis kiyolpaktijtinemis”. Pablo amo kijtoua ke ouij yeski tikyolpaktiskej Dios komo amo iuan titakuaujtamatij, ta ke senkis amo tikyolpaktiskej. Nejon kijtosneki ke komo tiknekij tikyolpaktiskej, motelneki iuan titakuaujtamatiskej.
Sayoj ke, ¿toni kijtosneki se takuajtamatis? Moneki se kichiuas ome taman. Yekinika, moneki maj se “kiyekneltoka ke ongak se Dios”, porin amo uelis se kiyolpaktis komo amo se kineltoka ke yekmelauj nemi. Sayoj ke, amo sayoj moneki se kineltokas nejon, porin amokuali ejekamej no kineltokaj ke Dios nemi (Santiago 2:19). Komo se “kiyekneltoka ke ongak se Dios” moneki teolinis maj se kichiua kemej yejuatsin kiyolpaktia (Santiago 2:20, 26).
Ojpatika, moneki se kineltokas ke Dios ‘tepaleuia’ oso tetatiochiuia. Akin takuaujtamati iuan Dios senkis kineltoka ke amo nenkaj yeski komo mochikaua kichiuas tein yejuatsin kiyolpaktia (1 Corintios 15:58). Komo amo tikneltokaj ke uelis techtatiochiuis oso ke amo kineki kichiuas, amo uelis tikyolpaktiskej (Santiago 1:17; 1 Pedro 5:7). Komo tiknemiliaj ke Dios amo kiuelita kitemakas teisa, ke amo techpatiuita oso ke amo toka motekipachoua, kijtosneki ke amo kuali tikixmatij.
¿Akonimej kintatiochiuia Dios? Pablo kijtoj ke sayoj “ten kiyoltemoske”. Itech se amatajkuilol tein kitekitiltiaj akin kitajtolkepaj Biblia, moijtoua ke itech nejin texto, tajtol griego tein mokepa kemej “ten kiyoltemoske”, amo sayoj kijtosneki maj se kitemo Dios, ta no kijtosneki maj se kiueyichiua. Okse amatajkuilol kijtoua ke moneki se mochikauas se kitemos Dios. Yejua ika, Jiova kintatiochiuia akin iuan takuaujtamatij uan nejon kinolinia maj kiueyichiuakan porin senkis kitasojtaj (Mateo 22:37).
Maj tikchikauakan totakuaujtamatilis itech tein tikchiaj tikseliskej
10 Itech Hebreos capítulo 11, tatitanil Pablo kijtoj: “Seki touejkaunanuan ninkoneuan momikilijkaj pero Dios kinpankixtij yoltokke intsalan in animajme. Uan oksekin touejkautatuan kixijxikoayaj ne ueyi toneukayot kuak in tayekanani kintajyouiltijtiualayaj uan amo kisekokauke nintakuautamatilis para ijkon ueliskia makisaske [...] porin kiyolnejnekke moaxkatiliske de ne yek nemilis” (Heb. 11:35). Miakej itekitikauan Dios amo keman kikaujkej maski kipanokej uejueyi ouijkayomej porin takuaujtamatiaj ke yejuatsin oksepa kinmakaskia ininnemilis ijkon kemej motenkaujka uan ke nemiskiaj nochipaya nikan taltikpak. Maj titanemilikan itech tein kinpanok Nabot uan Zacarías. Yejuan kintetenkej uan ijkon kinmiktijkej porin kitakamatkej Dios (1 Rey. 21:3,15; 2 Crón. 24:20,21). Daniel kipantamotkej kampa moajsiaj tekuanimej tein tel mayantoyaj, uan eyi itasojikniuan kinpantamotkej tikoijtik. Okachi kuali kinekkej momikiliskej uan amo kitapanauiliskej itanauatiluan Jiova. Nejin takamej takuaujtamatkej ke Jiova kinmakaskia iyektikatsin espíritu uan kinpaleuiskia maj kixikokan tein yeski tajyouilis (Dan. 3:16-18, 20, 28; 6:13, 16, 21-23; Heb. 11:33, 34).
11 Miakej tanauatianij kinkejkelojkej oso kintsakkej, kemej Micaya uan Jeremías. Uan ijkon kemej Elías, okseki tanauatianij “nentinemiaj kampa tayiukan san uan kampa tepepan uan kampa tekalme uan kampa uejueyi ostokme”. Nochin kixikojkej ouijkayomej uan amo keman kikaujkej Jiova porin ‘moyekmatiltiayajʼ ke se tonal kiseliskiaj tein kichiayaj (Heb. 11:1, 36-38; 1 Rey. 18:13; 22:24-27; Jer. 20:1, 2; 28:10, 11; 32:2).
Maj tiktemokan tamachtilis ika nejmachkayot
it-1 pág. 920 § 3
Takuaujtamatilis
Akin takuaujtamatkej iuan Dios ne uejkauj. “Uel miakke taneltokani” akin Pablo ininka tajtoua kimatiaj seki taman uan yejua ika takuaujtamatkej iuan Dios (Heb 12:1). Kemej neskayot, Abel kimatia ke Dios motenkaujka ke se ‘konetsin’ kikuaxamaniskia “kouat”. Uan no, kiitak keniuj itatuan tajyouiayaj porin Jiova kintatsakuiltijka ompa Edén. Kemej amo ompa nemiajok, Adán uan ichankauan semi tajyouiayaj keman kitemouayaj tein kikuaskej porin Jiova kitejtelchiujka tal uan yejua ika motelchiuaya uitsti. Abel xa kiitaya ke Eva kitelnekia maj itakauj, kitasojta. No kiitaya ke Adán kiixyekanaya Eva. Imomaj xa no kiluij ke semi tajyouij keman yolkej ikoneuan. Uan no, ikalakyan xochital tein moajsia ompa Edén moasiaj ome querubines akin tayekpiayaj uan no moajsia se espada (Gé 3:14-19, 24). Yejua ika, Abel ‘moyekmatiltijkaya ke yek melauj motamichiuaskia nochi ne tein ayamo kitstinemia’. No kiyekmatia ke konetsin tein Dios kijtojka ke ualaskia kimakixtiskia. Yejua ika, takuaujtamatik iuan yejuatsin uan “kimaktilij Dios se nemaktil tenika kimouistilij Yejuatsin. Uan ne inemaktil de Abel kachi kuali uan ke ne inemaktil de ikniu Caín” (Heb 11:1, 4).
Kimatik ke kiyolpaktij Dios
Yejua ika, ¿toni kijtosneki maj Enoc kipanoltianij itech mikilis uan maj amo kimachiliani? Xa Jiova kipanoltij ika nejmachkayot Enoc itech mikilis uan ijkon amo tajyouiskia. Sayoj ke ¿keniuj kimatik achto ke momikiliskia, ke ‘kiyolpaktijtinemik Dios’? Xa ika inepaleuil Dios, kiitak keniuj nejin taltikpak mokepas se xochital. Satepan ke Jiova kinextij ika nejin taman ke kiseliaya tein kichiuak, Enoc momikilij. Pablo se imomachtijkauj Jesús ika tajtoj Enoc uan oksekin takamej uan siuamej akin amo kikaujkej Dios, yejua kijkuiloj: “Nochi nijin [...] takuautamatinenke iuan Dios” (Hebreos 11:13). Satepan ke momikilij, akin kitauelitayaj xa kitemojkej inakayo, sayoj ke amo uelik kiajsikej porin Jiova kichiuak maj poliui. Ijkon amo kichiuiliskiaj tein amo kinamiki nion kikuiskiaj itech inintaueyichiualis tein amo melauak.
23-29 METSTI SEPTIEMBRE
TAMACHTILIS TEIN KIPIA BIBLIA | HEBREOS 12, 13
“Keman Jiova techmelaua kinextia ke techtasojta”
w12 15/3 pág. 29 § 18
Maj amo tikitakan tein tikaujkej taikan
18 Keman techmelauaj. ¿Techmelaujkej oso chikauak techyolmajxitijkej? Komo tiksentokaj tikualantokej, tiksentokaskej timoyolkokojtoskej uan hasta uelis timosenkauaskej (Heb. 12:5). Komo yekinika amo kuali tikseliaj tein techyolmajxitiaj oso komo tikakij sayoj ke timosenkauaj, amo techpaleuis nion kichiuas maj okachi kuali tikchiuakan teisa. Yejua ika, okachi kuali maj tikchiuakan tein Salomón tayolmajxitij. Yejua kijtoj: “Xikitski tamejmelaualis; amo xikmajkaua. Xikyekpia, ta nejin kijtosneki monemilis” (Pro. 4:13). Moneki tikchiuaskej kemej aksa akin kinejnemiltia se tepos. Keman kiita itech ojti kampa monextia tein moneki kichiuas, amo kiixnamiki, kitakamati uan kisentoka kinejnemiltia tepos (Pro. 4:26, 27; Xikonixtajtolti Hebreos 12:12, 13).
w18 15/3 pág. 23 § 1
Keman Dios techmelaua kinextia ke techtasojta
1 ITECH Biblia tajtol tamelaualis amo sayoj kijtosneki tatsakuiltilis. Ompa moijtoua ke tamelaualis semi tapaleuia uan kemansa iuan mouika taixmatilis, tamatilis, netasojtalis uan nemilis (Prov. 1:2-7; 4:11-13). Dios techmelaua porin techtasojta uan kineki maj tinemikan nochipaya (Heb. 12:6). Maski keman techmelaua xa no techtatsakuiltia, amo keman kitelpanoltia nion kitemoua techijtakos. Tein melauj, tajtol tamelaualis iuan mouika tamachtilis, kemej keman se tepopaj kimachtia ikonetsin akin kitasojta.
“Xikakikan tamelaualis uan ximochiuakan nantamatinij”
18 Melauak ke keman temelauaj amo teyolpaktia, sayoj ke okachi tetayokoltij komo se kiixtopeua (Heb. 12:11). Maj tikitakan ininneskayo Caín uan tekiuaj Sedequías. Keman Dios kiitak ke Caín kitauelitaya iikniuj uan kinekia kimiktis, kiluij: “¿Keyej titelkualantok uan tiyolkuetaujtok? Komo tikchiua tein kuali, ¿amo oksepa tikpias tatiochiualis? Sayoj ke komo tikchiua tein amo kuali, tajtakol ichtakayetok kaltenoj, uan kitelnejneki mitstanis; sayoj ke ¿tiktanis tajtakol?” (Gén. 4:6, 7). Caín amo kikakik. Kimiktij iikniuj uan tajyouij nochi inemilis (Gén. 4:11, 12). Komo Caín kikakiskia itamelaualis Jiova, amo motajyouiltiskia.
Maj tiktemokan tamachtilis ika nejmachkayot
w11 15/9 pág. 17 § 11
Maj timotalokan ika taxikolis
11 “Uel miakke taneltokani” amo sayoj kemej yeskia techitstokej. Amo sayoj moajsij kampa miakej motalouaj porin kinekij kiitaskej keniuj motatanij oso porin kinekij kiitaskej ox tatanis akin kinekij. Yejuan ompa moajsij porin kinekij kinyolchikauaskej akin motalouaj. Uelij kinyolchikauaj porin achto no ompa motalojkej uan tatankej. Maski momikilijkejya, kemej yeskia kisentokaj yoltokej uan teyolchikauaj. ¿Keniuj kinpaleuia akin yekin peua motalouaj kimatiskej ke kinitstokej akin uejkaujya tatankej? Mochikauaj okachi motaloskej. “Uel miakke taneltokani” kinmatiltiaj ke uelis tataniskej maski ouij yeski. Komo itech tanemiliaj ininneskayo “uel miakke taneltokani”, moyolchikauaskej uan ‘mofuerzajuijtiyaskej ika nejmach para kiyekchiujtiyaskej ne tekit tein Jesús technextiliko’. Nejin tayolmajxitilis semi kinpaleuij tokniuan hebreos itech yekinika siglo, uan tejuan no uelis techpaleuis.
w89 15/12 pág. 22 § 10
Maj tikmakakan Jiova tein kiyolpaktis
10 Yejua ika, hebreos monekia maj amo mokauanij maj judíos ‘kintaneltoktianij ika miak tataman tamachtilis’ (Gálatas 5:1-6). Sayoj “iteiknelilis” Dios kinpaleuiskia maj mochikauani inintakuaujtamatilis uan amo nejon tamachtilismej. Nesi ke miakej ika motajtolteuiyayaj seki takual uan seki nemaktilmej, porin Pablo kijtoj: “Amo aken uelis mopaleuis de keniu moyolmajxitis den itakuautamatilis ika por ne tanauatilme ten kinyekana in takualis”. Yejua ika, yejuan kuali mouikaskiaj iuan Dios komo kimouistiliayaj uan kitasojkamatiaj inemilis Jesús tein kitemakak, uan amo komo kikuayaj seki taman takual oso kitakamatiaj tein monekia mochiuas seki tonalmej (Romanos 14:5-9). Uan no, inemilis Jesús tein kitemakak kiixpatak nemaktilmej tein motemakayaj (Hebreos 9:9-14; 10:5-10).
30 METSTI SEPTIEMBRE HASTA 6 METSTI OCTUBRE
TAMACHTILIS TEIN KIPIA BIBLIA | SANTIAGO 1, 2
“Tein techuika maj titajtakokan uan maj timomikilikan”
g17.4 pág. 14
Tanejnekilis
Keman tiknejnekij teisa, uelis techolinis maj tikchiuakan teisa tein amo kuali. Kemej neskayot, xionmonemili ke keman tejuatsin tiontakouati, tikonita teisa tein tikonuelita uan tikonnemilia ke ueliskia tikonichtekis uan amo akin mitsonitas. Sayoj ke, tikonnemilia ke moneki amo tikonchiuas, uan yejua ika amo tikonsentoka itech tiontanemilia. Ijkuak, tionmoijkuanilij nejon amo kuali tanejnekilis.
TEIN KIJTOUA BIBLIA
Komo kemansa tijnejnekij tikchiuaskej tein amo kuali, amo kijtosneki ke amo tiyolkualmej. Biblia kijtoua ke kemansa tinochin tiknejnekij tikchiuaskej tein amo kuali (1 Corintios 10:13, TNM). Tein okachi moneki yejua ox tikchiuaskej nejon tein tiknejnekij oso amo. Miakej kisentokaj itech tanemiliaj tein amo kuali tein kinejnekij, uan yejua ika satepan kichiuaj. Sayoj ke, oksekin niman moijkuaniliaj se amo kuali tanemilil porin kimatij ke amo kuali yetok.
“Kuak in pitsotik tanejnekilis de yejua san kiyoltilana in tokniu taneltokke uan kikajkayaua, ijkuakon yejua san iselti uetsis tech in tajtakol, porin ne pitsotik tanejnekilis ualeutok de yejua san.” (Santiago 1:14.)
g17.4 pág. 14
Tanejnekilis
Biblia kimelaua tein uelis techuikas maj titajtakokan. Santiago 1:15 kijtoua: “Tech ne pitsotik tanejnekilis mochiuas in tajtakol”. Nejon kijtosneki ke komo amo timoijkuaniliaj se amo kuali tanejnekilis, ajsis tonal keman tikchiuaskej. Sayoj ke, uelis timoijkuaniliskej se amo kuali tanejnekilis.
Maj tiktemokan tamachtilis ika nejmachkayot
it-2 pág. 263 § 3
Tanex (yekinika)
Jiova yejua “Totajtsin Dios ten kinchijchiuak in tanexme den ne eluiyak” (Snt 1:17). Yejuatsin “kitemaka tanex ika tonaltsin” uan “kiixtalia keniuj metsti uan sitalimej kitemakaskej tanex itech youak” (Jer 31:35). Uan no, itech ualeua tamachtilis tein kemej yeskia tanex (2Co 4:6). Itanauatiluan, itamelaualis uan itajtol kemej yeskia tanex tein kintauilia akin ika moyekanaj (Sl 43:3; 119:105; Pr 6:23; Isa 51:4). Semej akin kijkuiloj salmos, kijtoj: “Ika motanex ueli tikitaj tanex” (Sl 36:9; no xikonita Sl 27:1; 43:3). Keman tanesi, Tonaltsin okachi tatanextijtiuj “hasta keman mokaua kualtsin tonayan”. No ijkon, Jiova okachi tatanextijtiuj itech ojti tein kitojtokaj akin yolmelaujkej ika itamachtilis (Pr 4:18). Akin kitakamati itanauatiluan Jiova, kemej yeskia kitojtoka itanex (Isa 2:3-5). Yejua ika, keman aksa kiita teisa porin kineki kichiuas tein amo kuali, kemej yeskia moajsi tayouayan. Jesús kijtoj: “Takan namoixtololouan amo yek tekitij porin tensa kitsajtsakuilia namoixkokoneu, no ijkon amo uelis kalakis in tanex uan ijkon nochi namonakayo mokauas tech in tayouayanilot. Uan komo ne tanex ten nankipiaskiaj ijkon mokuepas tayouayanilot, ijkuakon yek melau nanmokauaske tech se tayouayanilot ten semi tiltik” (Mt 6:23; no xikonita Dt 15:9; 28:54-57; Pr 28:22; 2Pe 2:14).
Maj tikmachtikan totanemilil ika itanauatiluan uan itamachtilisuan Dios
15 ¿Katiyejua tanauatil tein okachi moneki tikchiuaskej tiitekitikauan Dios? Timotasojtaskej. Jesús kiniluij imomachtijkauan: “Komo namejuan nanmoyoltasojtatinemij, ijkuakon nochi in taltikpakuani kajsikamatiske ke melau nannomomachtijkauan” (Juan 13:35). Netasojtalis no moixmati kemej “melauak tanauatil” (Sant. 2:8). Uan Pablo kijtoj: “Kuak titetasojtatinemij, ijkuakon tejuan tikajsikatakamatinemiske ya nochi in tanauatil de Dios” (Rom. 13:10). Taixejekol maj itech Biblia moijto ke motelneki titetasojtaskej, “porin to Dios Yejuatsin tetasojtatinemi” (1 Juan 4:8). Jiova kiita ke netasojtalis amo sayoj se kimachilia, ta se kinextia ika tein se kichiua. Juan kijkuiloj: “Dios technextilij ya ne itetasojtalistsin ijkuin: Dios techualtitanilij ya ne iyojtsin Konetsin nikan taltikpak para maj tejuan tikpiakan ne nachipa nemilis ika ne chikaualis de Cristo” (1 Juan 4:9). Yejua ika, keman tiknextiaj ke tiktasojtaj Jiova uan iKonetsin, tokniuan uan okseki taltikpakneminij, tiknextiaj ke tiyekyolmajsitokej (Mat. 22:37-39).