¿Tikonmatia?

Se tajkuilol kinextia ke melauj tein kijtoua Biblia

ITECH Museo de las Tierras de la Biblia tein yetok Jerusalén, moajsi se tet tein kipia se tajkuilol tein kichijchiujkej kemej itech xiujmej 700 uan 600 achto ke ualaskia Cristo. Tet kiajsikej itech se ostok kampa kintaliayaj mikemej, kampa ika xolal Hebrón (Israel). Tajkuilol kijtoua: “Maj Yahweh Sabaot kitatsakuilti Hagaf ikoneuj Hagav”. ¿Keniuj nejin tajkuilol kinextia ke melauj tein kijtoua Biblia? Kinextia ke itokay Dios, Jiova oso Yahweh, tein ijkuiliujtok ika letras YHWH itech tajtol hebreo tein ne uejkauj mokuia, semi moixmatia uan ke taltikpakneminij mojmostaj kikuiaj. Tein melauj, kiajsinij okseki tajkuilolmej itech ostokmej kampa kintaliayaj mikemej tein kinextiaj ke miakpa akin ompa mosentiliayaj oso ompa motatiayaj kijkuilouayaj itech tepamit itokay Dios uan no inintokay taltikpakneminij kampa mokuia itokay Dios.

Rachel Nabulsi, akin momachtia keniuj peuak se tajtol uan tekiti itech Universidad de Georgia, kijtoj ika nejon tajkuilolmej tein kiajsikej: “Tokayit YHWH miakpa ixnesi itech nejin tajkuilolmej. Nejin techmachtia miak taman [...]. Textos [tein moajsij itech Biblia] uan tajkuilolmej kinextiaj ke akin nemiaj Israel uan Judá semi kipatiuitayaj YHWH”. Tein melauj, itech Biblia, itokay Dios, tein ijkuiliujtok YHWH itech tajtol hebreo, semi miakpa ixnesi. Itech inintokay miakej taltikpakneminij no mokuia itokay Dios.

Tajtolmej Yahweh Sabaot, tein ijkuiliujtok itech tet tein achto ika titajtojkej, kijtosneki “Jiova akin kinixyekana tateuianij”. Nejin kinextia ke itokay Dios uan tajtolmej “Jiova akin kinixyekana tateuianij” semi mokuiaj ne uejkauj. No kinextia ke taixejekol maj itech Biblia mokui tajtolmej “Jiova akin kinixyekana tateuianij”, tein ixnesi panoua 250 itech Escrituras Hebreas, okachi itech amatajkuilolmej Isaías, Jeremías uan Zacarías.