“Xiakan [...] uan xitlamachtikan makichiuakan tlen ne onikchi”

1-6. Xikijto ken tetlapouiaj tokniuan itech miakej altepemej.

SE TOKNI itoka Rebecca tlen chanti altepetl Ghana otetlapouiaya kanin omomachtiaya. Nochipa okinuikaya amatlajkuilolmej ijtik imochila uan otetlapouiaya ijkuak omoseuiaya. Ye opejki kinmachtia ika Biblia miakej tlen inuan omomachtiaya.

² Se tokni uan isiua tlapaleuiaj ken precursores itech isla Madagascar tlen amo uejka kajki ompa África ik kanin kisa tonaltsin. Yejuan miakej okinmachtiayaj itech se altepetsintli. Maski otonaya onejnemiayaj kanaj 25 kilómetros para ompa ajsitiuij.

³ Tokniuan okitayaj oui kintlapouiskej akinmej chantij ik kanin panoua aueyatl Paraguay uan Paraná. Ikinon miakej tokniuan tlen chantij Paraguay uan oksekimej tlen oualayaj itech 15 altepemej okichijkej se barco. Non barco okatka etik kanaj 45 toneladas uan uelis ompa yaskiaj kanaj 12 tokniuan. Non okinpaleui tokniuan makintlapouikan akinmej ik ompa ochantiayaj.

⁴ Tokniuan tlen chantij Alaska okachi tetlapouiaj ijkuak tlatotonia porque miakej ompa yauij. Miakej yauij itech barcos uan tlatlamantli inmialtepe porque ompa paxialotiuij ijkuak tona. Ikinon miakej tokniuan kintlaliaj carritos kanin moketsaj barcos. Nonmej carritos kinpiaj miakej amatlajkuilolmej ika tlatlamantli tlajtoli. Noijki tokniuan kiuikaj se avioneta ijkuak yauij kintlapouitiuij akinmej kinmixmatij ken aleutianos, atabascanos, chimesianos uan coluchanos.

⁵ Se tokni itoka Larry otetlapouiaya kanin kinmaluiaj akinmej yikipiaj miak xiuitl. Ye chanti Texas ompa Estados Unidos. Nochipa otetlapouiaya maski amo onejnemiaya. Ye okintlapouiaya tlen kichiuas iTekiuajkayo toTajtsin Dios akinmej ompa okatkaj. Noijki okinmiluiaya kineltoka oksepa nejnemis ijkuak toTajtsin Dios kikopas tlaltikpak se xochitlali (Is. 35:5, 6).

⁶ Sekimej tokniuan tlen chantij altepetl Myanmar tlen achto okiluiayaj Birmania, otlejkokej itech se barco ompa Mandalay uan ouejkajkej eyi tonal ajsitiuij kanin monechikoskiaj. Yejuan okinekiayaj tetlapouiskej ikinon okinuikakej miakej amatlajkuilolmej para kinmakaskiaj akinmej oyayaj ipan barco. Ijkuak kanaj omoketsaya barco, tokniuan otemouayaj uan san niman okintemakayaj amatlajkuilolmej. Ijkuak oualmokopayaj miakej yotlejkokej ikinon oksekimej okintlapouiayaj.

7. ¿Ken tetlapouiaj itekipanojkauan Jehová uan tleka?

⁷ Tlen otikitakej kiteititia itekipanojkauan Jehová tetlapouiaj ipan nochi tlaltikpak. Yejuan mochijchikauaj nochtin kintlapouiskej “iTekiuajkayo toTajtsin Dios” (Hech. 28:23). Tetlapouiaj tekalijtik, itech ojtli, kinmijkuilouaj cartas uan tlanotsaj ika teléfono. Noijki kintlapouiaj akinmej yauij itech camión, akinmej paxialouaj parque uan akinmej tepitsin moseuiaj kanin tekipanouaj. Maski tlatlamantli tetlapouiaj nochtin kitematiltiaj kuali tlajtoli (Mat. 10:11).

8, 9. (1) ¿Tleka yetoskia ken se milagro tlen tikchijtokej? (2) ¿Tlen timotlajtlaniaj uan tlen moneki tikchiuaskej?

⁸ ¿Tejuatsin noijki titlapaleuia matitetlapouikan itech 235 altepemej uan okseki altepetsitsintin? Tla ijkon tikchiua, xiyolpaki porque tikinpaleuia oksekimej makimatikan tlen kichiuas iTekiuajkayo toTajtsin Dios. Xiyolpaki porque tlen tikchijtokej yetoskia ken se milagro. Sapanoua miakej itech nochi altepemej tikintlapouiaj “iTekiuajkayo toTajtsin Dios”. Ijkon tikchiuaj maski tikixnamikij miak tlamantli oui, tekiuajkej techtlajyouiltiaj uan amo techkauiliaj matitetlapouikan.

⁹ Ijkuak tikitaj nochi tlen tikchiuaj xamo timotlajtlaniaj: “¿Tleka amitlaj techtsakuilia matitetlapouikan, nion Satanás nion oksekimej?”. Moneki tikilnamikiskej tlen opanok achto siglo tla tiknekij tikmatiskej tlen timotlajtlaniaj. Ijkuakon tokniuan opejki tetlapouiaj uan axkan tejuan tiiTlaixpantijkauan Jehová tikchiuaj tlen yejuan okipeualtijkej.

Sapanoua omonekiaya tetlapouiskej

10. ¿Tlen okichi Jesús uan tlen kuali okimatiaya?

¹⁰ Jesucristo okitlali achto tlanechikol uan ye nochipa otetlapoui kuali tlajtoli. Ye nochipa okipatioitaya tetlapouis uan okijto: “Noijki itech okseki altepemej moneki niktematiltis kuali tlajtoli tlen kijtoua toTajtsin Dios ualtlanauatis ipan tlaltikpak, ikinon onechualtitlankej” (Luc. 4:43). Pero Jesús kuali okimatiaya amo kitlamiskia tetlapouis. Ijkuak yikimiktiskiaj, okijto: “Motetlapouis kuali tlajtoli para nochtin makimatikan” (Mar. 13:10). Tla ye amo uelis nochtin kintlapouiskia, ¿akin tetlapouiskia uan ken kichiuaskia?

11. ¿Tlen okinnauati Jesús idiscípulos uan tlen okinmilui?

¹¹ Ijkuak okiyolitijkej Jesús, ye okinmonextili idiscípulos uan okinnauati: “Xiakan itech nochi altepemej uan xitlamachtikan makichiuakan tlen ne onikchi. Xiteapolaktikan ika itoka noTajtsin, iKone uan espíritu santo. Xikinmachtikan makichiuakan nochi tlen onamechnauati. Uan xikilnamiktokan, nochipa namouan niyetos hasta ijkuak tlamis tlen axkan onka” (Mat. 28:19, 20). Ijkuak okinmilui idiscípulos ‘inuan yetos’, okinmilui kinpaleuiskia matetlapouikan uan matlamachtikan. Omonekiaya kinpaleuis porque ye okinnejmachti ijkuak okinmilui: “Nochi altepemej namechkokoliskej” (Mat. 24:9). Ijkuak yiyaskia iluikak, noijki okinmilui kinpaleuiskia iespíritu santo toTajtsin Dios. Non kinyolchikauaskia matetlapouikan “ipan nochi tlaltikpak” (Hech. 1:8).

12. ¿Tlen timotlajtlaniaj uan tleka moneki matiknankilikan?

¹² ¿Tlen okichijkej apóstoles uan tokniuan tlen okatkaj achto siglo? ¿Okitematiltijkej iTekiuajkayo toTajtsin Dios ijkon ken omonekiaya? ¿Otetlapouijkej maski amo miakej okatkaj uan maski okintlajyouiltijkej? ¿Melauak okinpaleui Jehová uan okinmakak iespíritu santo? Nochi nin monankilia itech libro Hechos. Moneki matikmatikan non tlamantli. ¿Tleka? Jesús okijto akinmej kichiuaskiaj ken ye, tetlapouiskiaj uan kinmachtiskiaj oksekimej makichiuakan tlen ye okichi “hasta ijkuak tlamis tlen axkan onka”. Nochtin akinmej kichiuaj ken Cristo moneki kichiuaskej nin tekitl uan noijki tejuan tlen tikatej itlamian tonalmej. Ikinon tiknekij timomachtiskej libro Hechos.

¿Tlen techmachtia libro Hechos tlen okichijkej apóstoles?

13. ¿Akin okijkuilo libro Hechos uan kanin okikixti tlen okijto?

¹³ ¿Akin okijkuilo Hechos? Itech nochi libro amo moijtoua akin okijkuilo, pero kanin peua kiteititia okijkuilo Lucas akin noijki okijkuilo se Evangelio (Luc. 1:1-4; Hech. 1:1, 2). Ikinon yikipia miak xiuitl miakej kijtouaj Lucas okijkuilo non libro. Ye okatka ‘tepajti [...] tlen okitlasojtlayaj’ uan kuali okitemouaya tlen okijkuilouaya (Col. 4:14). Hechos kijtoua tlen opanok kanaj 28 xiuitl. Peua kijtoua tlen opanok xiuitl 33 ijkuak Jesús oyajki iluikak uan tlami kanaj xiuitl 61 ijkuak Pablo otsaktoka tekalijtik. Lucas okitak miak tlamantli tlen okijkuilo. Tikmatij ijkon opanok porque ye okijto ompa okatka ijkuak itlaj okijtouaya. Ikinon ualeua okijtouaya yejuan uan ok kanaj okijtouaya tejuan. Non kiteititia ompa okatka (Hech. 16:8-10; 20:5; 27:1). Lucas okinekiaya kijkuilos itech libro tlen melauak opanok. Ikinon xamo okintlajtlani Pablo, Bernabé, Felipe uan oksekimej.

14. ¿Tlen techtlapouia Hechos?

¹⁴ ¿Tlen techtlapouia Hechos? Ijkuak Lucas okijkuilo iEvangelio, okijkuilo tlen okijto Jesús uan noijki tlen okichi. Pero ijkuak okijkuilo Hechos, okijkuilo tlen okichijkej idiscípulos Jesús. Nin libro kijtoua tlen tlamantli tetlajtlachialti okichijkej akinmej okinmitayaj “amo oueyititokaj uan amo okachi omomachtijkej” (Hech. 4:13). Ikinon kijtoua ken opejki tlanechikol uan ken opejkej momiaktiliaj akinmej okichiuayaj ken Cristo. Kijtoua ken otetlapouiayaj tokniuan achto siglo uan kijtoua oyolpakiayaj ijkuak ijkon okichiuayaj (Hech. 4:31; 5:42). Noijki kijtoua iespíritu santo toTajtsin Dios okinpaleui makitematiltikan kuali tlajtoli (Hech. 8:29, 39, 40; 13:1-3; 16:6; 18:24, 25). Tlen ompa ijkuilitok mouika iuan tlen kijtoua Biblia ijkuak toTajtsin Dios kichipauas itoka ika iTekiuajkayo tlen kiyekanas Cristo. Saiktlami techiluia ken otetlapouijkej tokniuan maski sapanoua okintlajyouiltijkej (Hech. 8:12; 19:8; 28:30, 31).

15. ¿Ken techpaleuis timomachtiskej Hechos?

¹⁵ ¿Ken techpaleuis timomachtiskej Hechos? Techpaleuis okachi matitlaneltokakan tla timokuayejyekouaj tlen okichijkej tokniuan tlen okatkaj achto siglo. Tikchiuaskej ijkon ken okichijkej ijkuak tikitaskej yejuan otlaneltokayaj uan okatkaj yolchikauakej. Non techpaleuis okachi kuali matikchiuakan tlen otechnauati Jesús ijkuak okijto: “Xiakan [...] uan xitlamachtikan makichiuakan tlen ne onikchi”. Nin libro mitspaleuis kuali ximomachti tlen kijtoua Hechos. Matikitakan ken uelis tikchiuas.

Techpaleuis matimomachtikan

16. ¿Tlen eyi tlamantli kipia nin libro?

¹⁶ Nin libro kipia eyi tlamantli tlen techpaleuis. Se, Jehová techiluia techpaleuis ika iespíritu santo matitetlapouikan iTekiuajkayo uan matitlamachtikan. Ome, techyolinia matiyolpakikan ijkuak titetlapouiaj ijkon ken okichijkej tokniuan tlen okatkaj achto siglo. Eyi, techpaleuis okachi matiktlakaitakan ialtepe Jehová. Noijki techpaleuis matikintlakaitakan tokniuan tlen techyekanaj matitetlapouikan uan noijki tlen kinyekanaj tlanechikolmej.

17, 18. ¿Ken okiyektlalijkej nin libro uan tlen tlamantli kipia para timomachtiskej?

¹⁷ Axkan matikitakan ken okiyektlalijkej nin libro. Kipia chikueyi secciones uan sejse tlajtoua itech Hechos. Amo techyekiluia tlen kijtosneki sejse versículo. Pero techiluia tlen okichijkej tokniuan tlen okatkaj achto siglo uan ken uelis tikchiuaskej ijkon ken yejuan. Sejse tlamachtil peua ika seki tlajtoli tlen okachi ipati uan satepan ijkuilitok seki textos kanin okikixtijkej tlamachtil.

¹⁸ Nin libro kipia miak tlamantli tlen techpaleuis matimomachtikan Hechos. Kipia miak fotos kuajkualtsitsintin tlen techpaleuiaj matimokuayejyekokan tlen opanok. Miakej tlamachtilmej kinpiaj recuadros kanin kijtouaj okseki tlamantli miak ipati. Seki recuadros kijtouaj tlen okinpanok itekipanojkauan toTajtsin Dios uan kiteititiaj yejuan otlaneltokayaj. Okseki recuadros kijtouaj kanin itlaj opanok, tlen opanok, tlen okichiuayaj uan tlen okichijkej oksekimej.

19. ¿Tleka moneki tikitaskej tlen okachi tikpatioitaj?

¹⁹ Noijki nin libro mitspaleuis xikita tlen tikchijtok. Moneki tinochtin tikitaskej tlen okachi tikpatioitaj maski yitikpiaj miak xiuitl titetlapouiaj noso amo. Noijki matikitakan kox ok techpaktia titetlapouiskej uan titlamachtiskej (2 Cor. 13:5). Matimotlajtlanikan: “¿Ok nikpatioita nitetlapouis ijkon ken ijkuak opejki nikchiua?” (1 Cor. 7:29-31). “¿Ok nikneltoka tlen nitetlapouia uan niyolpaki?” (1 Tes. 1:5, 6). “¿Nimochijchikaua okachi nitetlapouis?” (Col. 3:23).

20, 21. ¿Tleka miak ipati matikchiuakan tlen otechnauatijkej uan tlen techyolinis ijkon matikchiuakan?

²⁰ Matikilnamiktokan miak ipati tlen otechnauatijkej matikchiuakan. Moneki titetlapouiskej porque yitlamis tlen amo kuali uan miakej moneki kimatiskej tlen panos. ¿Kox miakej kiseliskej tlen tikinmiluiaj uan kox kineltokaskej? (Hech. 13:48). Amo tikmatij. Pero moneki axkan tikinpaleuiskej porque satepan ayakmo uelis ijkon tikchiuaskej (1 Tim. 4:16).

²¹ Nin techititia moneki tikchiuaskej ijkon ken okichijkej tokniuan tlen okatkaj achto siglo. Kuali matimomachtikan nin libro porque techyolinis matiyolpakikan ijkuak titetlapouiaj uan matiyetokan tiyolchikauakej. Noijki techyolinis nochtin matikintlapouikan “iTekiuajkayo toTajtsin Dios” uan matikchiuakan ika nochi toyolo (Hech. 28:23).