INEMILIS
Akinmej tlaneltokaj nochipa kitekichiuiliaj Jehová
TINOCHTIN tikilnamikij tlen yiuejkika otimotlapouijkej. Yopanok kanaj 50 xiuitl uan ok nikilnamiki otikatkaj kanin otlatlatijkej uan onimotlapoui iuan se noyolikni ompa altepetl Kenia. Miak metstli otinemiayaj itech okseki altepemej ikinon sapanoua otechtlati tonaltsin. Iuan noyolikni onimotlapoui itech se película kanin otlajtouaya itech religión. Noyolikni onechilui: “Non amo kiteititia tlen kijtoua Biblia”.
Ijkuakon san oniuetskak. Amo onimokuayejyeko noyolikni nechtlapouiskia itech religión ikinon onikilui: “¿Melauak tikmati tlen kijtoua Biblia?” Amitlaj onechilui, pero satepan onechtlapoui inantsin okimachti seki tlamantli, ye okatka iTlaixpantijka Jehová. Ijkuakon onikilui okachi manechtlapoui.
Otimotlapouijkej hasta yiyouak. Noyolikni onechmachti Satanás tlanauatijtok itech nochi tlaltikpak (Juan 14:30). Ijkuak ijkon onikmatki, onechtlajtlachialti. Miak xiuitl onikak itech seki religiones otlamachtiayaj nikan tlaltikpak otlanauatiaya se Dios yolkuali pero ne amo ijkon onikitaya. Maski san onikpiaya 26 xiuitl onikitaya opanouaya miak tlamantli tlen onechtekipachouaya.
Notajtsin okatkaj soldado uan okiuikaya avión ompa Estados Unidos. Ijkuak onikatka nichokotsin onikmatiaya ajsiskia tonal kiualtlamotlaskiaj bombas. Soldados san omochixtokaj ijkon kichiuaskej. Ijkuak onimomachtijtoka itech universidad ompa California, akinmej ochantiayaj Vietnam okichijkej guerra ikinon sapanoua onitlajyoui. Oniaya itech marchas iuan oksekimej tlen inmiuan onimomachtiaya. Policías okinekiayaj techuitekiskej ikinon omonekiaya ticholoskej, maski amo ueli otikitayaj ik kanin tiaskej porque okatka gas lacrimógeno. Nonmej tonalmej sapanoua otitlajyouijkej porque miakej omoteuiayaj, okinmiktiayaj akinmej opouiayaj itech política uan oksekimej okichiuayaj protestas. Miakej tlatlamantli omokuayejyekouayaj ikinon amo onikmatiaya tlen nikchiuas.
Ijkuak onikatka Londres uan satepan onia África central.
1970 onitekipanoto costa norte ompa Alaska, itech non altepetl onechtlaxtlauiayaj miak tomin. Satepan onia Londres (Inglaterra), ompa onikmokouili se moto uan onia ik sur. Satepan onia África ompa onikinmajsitoj miakej tlen noijki ocholojkej porque ayakmo okinekiayaj tlajyouiskej.
Nochi tlen onikitaya okichi manikajsikamati melauak tlen kijtoua Biblia, ompa kijtoua Satanás tlanauatia nikan tlaltikpak pero onimotlajtlaniaya tleka toTajtsin Dios amitlaj okichiuaya.
Satepan onikmatki tleka ijkon opanotoka. Onikinmixmatki miakej tlakamej uan siuamej maski otlajyouijkej omochijchikajkej kitlakamatiskej toTajtsin Dios.
OKIJTOUAYAJ OMPA IRLANDA OKINCHIUAYAJ BOMBAS UAN TEPOSMEJ TLEN IKA TLAMIKTIAJ
Ijkuak onimokopki Londres, oniknotski inantsin noyolikni uan ye onechmakak se Biblia. Satepan onia Ámsterdam (Países Bajos), se tonal se iTlaixpantijka Jehová onechitak itech ojtli oniktlajtoltijtoka Biblia ye onechmachti okseki tlamantli. Satepan onia Dublín (Irlanda), ompa onikajsik kali Betel. Ijkuak ompa oniajsito onechseli Arthur Matthews ye okatka iTlaixpantijka Jehová, miak xiuitl okitekichiuilijtoka Jehová. Onikilui oniknekiaya okachi nimomachtis Biblia uan ye okijto nechmachtiskia.
Sapanoua onechpaktiaya nikintlajtoltis amochmej uan revistas tlen kichiuaj iTlaixpantijkauan Jehová. Onechpaktiaya tlen onimomachtijtoka, noijki mojmostla oniktlajtoltiaya Biblia. Ijkuak onimonechikouaya onechtlajtlachialtiaya konemej okimatiayaj kinankiliskej tlen miakej ixtlamatkej yiuejkika omotlajtlaniayaj: ¿Tleka panoua tlen amo kuali? ¿Akin toTajtsin Dios? ¿Tlen kinpanoua akinmej yoixpolikej? San opejki nimouika iuan akinmej okatkaj iTlaixpantijkauan Jehová, yejuan onechpaleuijkej maniktlasojtla Jehová uan manikchiua tlen ye kipaktia.
Nigel, Denis uan ne
Onimoapolakti 1972, opanok se xiuitl uan onimochi precursor, satepan onia Newry (Irlanda del Norte), ompa amo miakej omonechikouayaj. Oniktlane se kali tlen ochijchitoka ika tetl uan okatka itech tepetl. Ompa okatkaj vacas, inmixpan onimomachtiaya. Omotaya onechkakiaya ijkuak otsatsiayaj. Maski amitlaj onechiluiayaj onechpaleuiaya manimokuayejyeko miakej onechkaktokaj. Itech 1974 tokniuan okijtojkej nitlapaleuiskia ken precursor especial, onitetlapouiskia iuan tokni Nigel Pitt akin ok iuan nimouika.
Itech altepetl Irlanda del Norte sapanoua omoteuiayaj, miakej okijtouayaj ompa okinchiuayaj bombas uan teposmej tlen ika otemiktiayaj. Okatkaj miakej tlen otlateuiayaj itech ojtli, okitlamotlayaj bombas uan otlatojtoponiayaj. Ijkon opanotoka porque akinmej otlayekanayaj itech religiones uan akinmej opouiayaj itech política amo kuali omouikayaj. Pero católicos uan protestantes okimatiayaj iTlaixpantijkauan Jehová amo timokajkalakiaj itech política ikinon ueli otitetlapouijkej. Akinmej otikintlapouiayaj ualeua otechiluiayaj tlen hora amo uelis titetlapouiskiaj porque itlaj amo kuali techpanoskiaj.
Ualeua itlaj amo kuali otechpanouayaj, se tonal onitetlapouito iuan Dennis Carrigan, ye okatka precursor, otiajkej itech se altepetl tlen amo uejka okatka. Ompa amo okatkaj iTlaixpantijkauan Jehová, tokni yiuejkika ompa otetlapouito ikinon amo okixmatiaya. Se siuatl okijto tejuan otikatkaj soldados británicos uan amo otitlajtouayaj ken irlandéses. Ijkuak ijkon opanok sapanoua otimomojtijkej uan otimokuayejyekojkej tla tikintlajpaloskia soldados xamo otechtlatojtoponiliskiaj. Sapanoua oseuaya ijkuak Dennis uan ne otikchixtokaj autobús. Ijkuakon otikitakej oajsito se carro kanin okatka cafetería, siuatl tlen otechtelui oajsito iuan sekimej tlakamej uan opejkej motlapouiaj, ye sapanoua okualantoka uan omotaya totech omotlapouijtokaj. Satepan nonmej tlakamej oyajkej kanin otikatkaj uan opejkej techtlajtlaniaj tlen hora opanouaya autobús. Ijkuak oajsito otitlejkokej uan yejuan opejkej kitlajtlaniaj akin okiuikaya autobús pero tejuan amo otikakej tlen omotlapouijkej. Ijkuak otitemokej oniktlajtlani tlakatl: “¿Tlen okinekiayaj nonmej tlakamej?” Ye otechilui: “Amo ximotekipachokan amitlaj namechpanos, yonikinmilui tlen nankichiuaj namejuan”.
Marzo 1977 otimonamiktijkej.
Itech 1976 ompa Dublín omochi ueyi nechikol de distrito a ompa onikixmatki Pauline Lomax. Ye ochantiaya Inglaterra uan okatka precursora especial, okipaktiaya kitechiuilis Jehová, okatka yolyamanki uan sapanoua kualtsin. Ye uan ikni tlen itoka Ray opejkej momachtiaj ijkuak okatkaj tsikitsitsintin. Opanok se xiuitl uan onimonamikti iuan Pauline, satepan itech altepetl Ballymena (Irlanda del Norte) otitlapaleuitoj ken precursores especiales.
Seki xiuitl otikintlajpalojkej tokniuan ompa Belfast Londonderry uan noijki itech okseki altepemej kanin sapanoua okichiuayaj tlen amo kuali. Otechtlajtlachialtiayaj tokniuan sapanoua otlaneltokayaj, yejuan opejkej kitechiuiliaj Jehová uan ayakmo otekokoliayaj nion otechikoitayaj. Otikitayaj Jehová okinteochiuaya uan okinmaluiaya.
Majtlaktli xiuitl onikatka itech altepetl Irlanda. 1981 otechyolejkej matiakan tlamachtil 72 ompa Patterson tlen itoka Galaad. Ijkuak otlanki timomachtiaj, otechtitlankej Sierra Leona (África Occidental).
OTIKTEKICHIUILIJKEJ JEHOVÁ OMPA SIERRA LEONA MASKI AMO OTIKPIAYA MIAK TLAMANTLI
Otichantitoj iuan 11 misioneros yolkualmej. Itech kali kanin otikatkaj nochtin ompa otitlakualchiuayaj, otikpiayaj eyi baños, ome regaderas, se lavadora uan se secadora ikinon oyayaj luz. Ikuapak kali onemiayaj kimichimej uan itlampa okalakiayaj kouamej.
Otipanokej itech aueyatl para tiaskiaj toueyi nechikol itech altepetl Guinea.
Maski kanin otichantiayaj amo okachi kuali okatka, sapanoua otiyolpakiayaj titetlapouiskej. Miakej otechkakiayaj uan okitlakaitayaj tlen kijtoua Biblia, satepan opejkej momachtiaj uan omochijkej iTlaixpantijkauan Jehová. Miakej otechiluiayaj tlakatl uan siuatl “Robert”. Satepan opejki okachi nitlapaleuia Betel ikinon san seki tonal onitetlapouiaya. Sekimej opejkej techiluiaj nosiua uan ne “Pauline”, nosiua okipakti ijkon otechiluiayaj.
Otiajkej Sierra Leona para okachi titetlapouiskiaj.
Maski miakej tokniuan amo okipiayaj miak tlamantli Jehová nochipa okinpaleui makipiakan tlen ika mopanoltiskiaj (Mat. 6:33). Ok nikilnamiki se tonal se tokni san okipiaya tomin para kinkouilis ikoneuan tlen kikuaskiaj. Non tomin okimakak okse tokni tlen okipiaya malaria uan amo okipiaya ken mopajtis. Non tonal oajsito ikalijtik se siuatl para makiyektlalili itsonkal uan okitlaxtlaui. Ijkon ken okipanok non tokni, miakej tokniuan yokitakej ken yokinpaleui Jehová.
OMONEKIAYA TIMOMACHTISKEJ TLEN OKICHIUAYAJ NIGERIA
Chiknaui xiuitl otikatkaj Sierra Leona, satepan otechtitlankej Betel tlen kajki Nigeria, ompa okachi ueyi okatka. Ok onitlapaleui ijkon ken ijkuak onikatka Sierra Leona pero nosiua oui okitak porque ye otetlapouiaya sejse metstli kanaj 130 horas uan akinmej okinmachtiaya okachi otlaneltokayaj. Pero axkan omonekiaya yetos nochi se tonal kanin tlajtsoma uan kiyektlaliaj tlakemitl. Maski oui okitak ijkon kichiuaskia, satepan ye okajsikamatki tokniuan okipatioitaya tlen ye okichiuaya ikinon omochijchika kinyolchikauas oksekimej tokniuan tlen ompa otlapaleuiayaj.
Omonekiaya tikmatiskej tlen okichiuayaj akinmej ochantiayaj altepetl Nigeria. Nikilnamiki se tonal se tokni siuatl oajsito Betel uan okiuikakej nooficina para manikixmati. Ne oniknekiaya niktlajpalos pero ye noixpan omotlankuaketski. Amo onikmatiaya tlen nikchiuas uan onikilnamik tlen kijtoua Hechos 10:25, 26 uan Apocalipsis 19:10. Ijkuakon onimotlajtlani: “¿Moneki nikiluis tleka ijkon kichiua?” Satepan onimokuayejyeko: “Ye kimati tlen kijtoua Biblia ikinon okiyolejkej Betel”.
Maski amo kuali onimomachili onimotlapoui iuan tokni uan satepan onimomachti tleka ijkon okichiuaya. Onikajsikamatki non tokni okichiuaya ken itech okseki altepemej. Tlakamej noijki omotlankuaketsayaj porque ijkon okiteititiayaj otetlakaitayaj uan amo ijkon okichiuayaj para ikaj kiueyichiuaskej. Noijki onikitak itech Biblia sekimej itekipanojkauan Jehová ijkon okichijkej (1 Sam. 24:8). Niyolpaki amitlaj onikilui tokni porque tla ijkon nikchiuaskia nikyolkokoskia.
Itech altepetl Nigeria otikinmixmatkej miakej tokniuan tlen yimiak xiuitl otlaneltokayaj. Ijkon okichi tokni Isaiah Adagbona,b ijkuak okatka telpochtli opejki momachtia Biblia uan satepan okiluijkej okipiaya lepra. Okititlankej kanin okatkaj oksekimej tlen noijki okipiayaj lepra, ijkuakon san ye okatka iTlaixpantijka Jehová. Maski okitlajyouiltijkej okinpaleui 30 mamochiuakan iTlaixpantijkauan Jehová uan ijkon ompa opejki monechikouaj tokniuan.
TOKNIUAN TLEN CHANTIJ KENIA ONECHAJSIKAMATKEJ
Ompa Kenia tikitaj se rinoceronte.
Itech 1996 otechtitlankej matitlapaleuitij Betel tlen kajki Kenia. Yikipia miak xiuitl ompa onikatka uan ompa onechpanok tlen yonamechtlapoui. Ompa Betel oajsiayaj seki monos tlen intoka cercopiteco verde. Ijkuak tokniuan siuamej okiuikaya tlakilotl nonmej monos okintlachtekiliayaj. Se tonal se tokni amo okitsaki iventana, monos okalakej uan ijkuak tokni omokopki ikalijtik ompa okinmajsitoj, okikuajkej tlen okajsikej. Tokni omomojti uan noijki monos ikinon okiskej itech ventana.
Pauline uan ne opejki timonechikouaj inmiuan tokniuan tlen tlajtouaj suajili. Satepan onechiluijkej manitlamachti ika se amochtli noso axkan tikixmatij ken tlamachtil ika Biblia itech tlanechikol. Pero ne ayamo kuali oniktenkixtiayaj non tlajtoli. Kuali onimomachtiaya para ijkon uelis nikintlajtoltiskia tlajtlanilmej. Pero tla ikaj amo otlanakiliayaj ijkon ken ijkuilitok satepan amo onikajsikamatiayaj tlen okijtouayaj. Ijkuak ijkon opanouaya amo kuali onimomachiliayaj pero onechtlajtlachialtiaya tokniuan onechajsikamatkej uan amo okijtojkej ne amo kuali nitlamachtia.
TIKNELTOKAJ JEHOVÁ MASKI TIKPIAJ MIAK TLAMANTLI
Amo otikchijkej se xiuitl ompa Kenia porque itech 1997 otechtitlankej matitlapaleuitij Betel tlen kajki Brooklyn (Nueva York). Maski ompa tikpiaskiaj miak tlamantli noijki otikitakej oui (Prov. 30:8, 9). Tokniuan tlen nikan chantij noijki tlaneltokaj uan nochipa kitekichiuiliaj Jehová. Amo kitemouaj kipiaskej miak tlamantli uan ika nochi tlen kipiaj kipaleuiaj ialtepe Jehová.
Yotikitakej nochtin tokniuan kiteititiaj tlaneltokaj maski tlatlamantli kinpanoua. Itech altepetl Irlanda miakej moteuiaj, África amo kipiaj miak tlamantli uan uejka chantij, Estados Unidos onka miak tlamantli. Maski tokniuan tlatlamantli inmialtepe, Jehová yolpaki ijkuak kita mochijchikauaj kiteititiskej kitlasojtlaj.
Pauline uan ne tikatej Betel tlen kajki Warwick
Amo otikmachilijkej ken yopanok xiuitl, ijkon ken kiteititia Job 7:6 tonalmej san niman panoua. Axkan titlapaleuia inmiuan tokniuan nikan Warwick (Nueva York) tinochtin timotlasojtlaj. Tiyolpakij tikpaleuiskej Jesucristo, ye kinteochiuas nochtin akinmej kitekichiuiliaj Jehová (Mat. 25:34).
a Ijkon okitokayotiayaj ueyi nechikol.
b Revista Akin Tetlapouijtok 1 de abril 1998, páginas 22 hasta 27 kijtoua tlen okipanok tokni Isaiah Adagbona, ye oixpoliuik xiuitl 2010.